«Бабалар сөзі –даналық көзі» өзін-өзі тану пәні

Ырғыз ауданы Қарасай негізгі мектебі

3 сынып өзін-өзі тану пәні мұғалімі

Мұқамбеди Жанар Әбдіғапппарқызы

Тақырыбы: «Бабалар сөзі –даналық көзі»

Мақсаты: Балалардың «даналық» құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері: -даналық,ақылдылық туралы ұғымдарын ,ұлттық болмысын қалыптастыру,

• ойлау іскерліктерін дамыту;

• ата-баба даналығынан өнеге алуға тәрбиелеу;

Көрнекі құралдар: оқулық, дәптер, суреттер,дана сөздер топтамасы.

Қызығушылықты ояту:1.Оқушылар шеңберге тұрып ата-баба дәстүрімен бір-бірімен

қол алысып амандасып, Абайдың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін жатқа айтады.

Топқа бөлу: Оқушылар сурет таңдау арқылы топқа бөлінеді. (кітап,шырақ ) ,( ине,құдық ).

1 топ: кітап,шырақ таңдағандар, 2 топ: ине,құдық таңдағандар.

Топтар өз суреттеріне қатысты қандай мақал бар екенін табу қажет.

1 топ: «Кітап білім бұлағы,білім өмір шырағы» 2 топ: «Оқу инемен құдық қазғандай»

«Бәрі сенің қолыңда...» тақырыбындағы видео роликті көре отырып, көпті көрген данагөйдің

сөз тапқырлығын талдай отырып оқушылар бүгінгі жаңа сабақтың тақырыбы

«Бабалар сөзі –даналық көзі» екенін біледі.

Мағынана тану:Оқушыларға бабалар сөзінің мәнін түсіндіру мақсатында Ә.Табылдиевтың «Ата өсиеті» әңгімесін әңгімелеп беремін.Оқушылардың пікірін білу үшін сұрақтар қойылады. - Сендер үлкендерден естіген қандай дана сөздерді білесіңдер?

• Қазақ халқында кімдерді дана адам деп айта аламыз

• Біз не үшін сабақ барысында Абай өлеңін жатқа айттық деп ойлайсыңдар?

• Даналық сөздерден не үйренуге болады?

• Сол дана сөздердің өмірде пайдасы болды ма?

Сұрақтар төңірегінде оқушылар өз ойларын ортаға салады.Балалар жауаптары тыңдалып,мұғалім тарапынан толықтырылды.

1 тапсырма: «Ассоциация» әдісі бойынша: 1 топ оқушыларына «Дана адам»,

2 топ оқушыларына «Даналық» сөздеріне топтастыру жасауға тапсырма беріледі.

Даналық сөздер

Дана адам

өте ақылды

сөзге шешен көпті көрген өсиет сөздер Мақал-мәтел шешендік сөз

Оқушылар өз білгендерін топтарымен бірігіп тапсырманы орындайды,мұғалім тарапынан оқушыларға қосымша мәліметтер беріледі.

Дәйексөз: Мұғалім ата-бабалар сөзінен нені үйренуге болатынын ұ,ындыру мақсатында дәйексөзді түсіндіреді. «Әдептілікті данадан үйрен» деген мақалға балалардың назарын аударып,оның мәніне тоқталады. Ата –бабалардың дана сөздері әдептілікке,кішіпейілділікке,қамқорлыққа,сүйіспеншілікке баулиды.

2 тапсырма: Оқушыларды даналық сөздерді білуге және өмірде қолдануға дағдыландыру . мақсатында «Әліпби желісі » әдісі бойынша ойын ұйымдастырылады:

«Мен білетін – даналық сөздер...» тақырыбы бойынша оқушылар әліпби тізбегімен даналық сөздерді айтуы тиіс.(оқушылар қолына әріптер таратылады,оқушы өзі білетін әріптен басталатын мақал айтады.)

Мысалы: « А » – әрпі болса « Атаңның баласы болма,атаңның баласы бол»

« Ә » - әрпі болса «Әдепті бала арлы бала,әдепсіз бала сорлы бала»

«Б» - әрпі болса «Білімді бірді жығады,білекті бірді жығады »

« Е» - әрпі болса, Еңбек етсең ерінбей тояды қарның тіленбей» осы ретпен оқушылар ойынды жалғастырып,айтқан мақалдарының мағынасын түсіндіріп береді.

-Иә балалар, «Естілердің сөзін ескеріп жүрген адам өзі де есті болады» деп Абай атамыз айтқандай даналардың сөзін көңілге тоқып,өмірде осы мақалдарды пайдалана біліңдер.

Ой-толғаныс бөлімі: 3 тапсырма: «» Оқушылардың даналық сөздердің мәнін түсінетіндігін байқау және шығармашылық ойларын дамыту мақсатында «Жаттығу-ойлану»жұмысы жүргізіледі.Мұғалім оның орындалу жолын түсіндіреді:

-Балалар,енді өзіміз осы даналардың сөздерін өмірден көрген-білгендерімізді пайдалана отырып, әр топ өзіне берілген өлең жолдарына ұқсас өнегелі өлең құрастырады.

1 -топ: «Нені білу парыз? » 2- топ «Дүниеде не қымбат»

Туған жерді сүю-парыз, Әлпештеген анам қымбат

Сүю үшін білу парыз. Еркелеткен атам қымбат.

4 тапсырма: Оқушылардың айналасын тануда бабалар сөзінің қажеттілігін және оны тиімді пайдалана алуын,сөз жүйесін құрастыра отырып түсіне білу дағдысын қалыптастыру мақсатында: «Ашық микрофон» әдісімен «Ойды мақалмен жеткіз.......» тапсырмасын орындайды.Ойды мақалмен жеткізу- шешендіктің белгісі. Ата-бабаларымыз айтар ойларын ,ақылдарын мақалмен астарлап жеткізген. Даналардың айтқан даналығының мәнділігі соншалықты,ұрпақтан-ұрпаққа берілііп,күні бүгінге дейін жетіп отыр.Кане дана бабаларымыздың айтқан мақал-мәтелдерін біз қаншалықты жадымызға түйдік екен . Тапсырмада қысқаша әңгіме берілген.Сол әңгімеде айтылған ойды мақалмен жеткізейік. Мысалы: Жомарт атай жастайынан адал еңбегімен елге танылды. Жомарт атайдың омырауында еңбегі үшін алған ордендері күннің көзіндей жарқырайды.Жомарт атайды елі мақтан тұтады. Алынуы мүмкін жауап: «Еңбек ер атандырады»т.б.

(Әңгіме мазмұны: еңбек,білім,Отан,туған жер,ана,жалқаулық,тіл туралы алынады).

Кері байланыс: «Бес түйін сөз ,бір ой» әдісі бойынша сабақтан алған білімдерін жинақтау мақсатында «Ата сөзі ......» деген сөзге бес түйін сөз,бір ой шығарады

Мысалы: Бес сөз: Қасиетті, киелі,тәрбие,шындық, шабыт,ақыл.

Бір ой: «Ата сөзі- өміріме өнеге» Мұғалім тарапынан толықтырулар болады.

-Балалар бүгінгі сабақтан түсінгендей ата-бабаның өнегелі,нақыл сөздері бізге тәлім ,білім беретіндіктен даналықтың көзі болып табылады. Сондықтан ол өшпес мұра. Оны оқып,біліп өскен бізде білімді, ақылды, ұқыпты, талапшыл, терең ойлы болып өсуіміз керек.

Жүректен жүрекке: Е.Хасанғалиев «Айым болып тудың ба?» әнін орындайды

Рефлексия. «Екі жұлдыз,бір пікір........» Оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсерлерін бөліседі.