Задания ЕРТ

Рус телендә гомуми белем биру оешмаларының рус төркемнәрендәге

IX сыйныф укучыларына ТАТАР ТЕЛЕННӘН әзерлек тесты

4 нче вариант

Эшне башкару өчен күрсәтмә

Татар теленнән әзерлек тестын үтәү өчен, 2 сәгать 30 минут (150 минут) вакыт бирелә.

Татар теленнән тест эше 38 биремне үз эченә алган 4 бүлектән тора. 1 нче бүлектә 8 бирем ( 1-8 нче биремнәр) бар. Алар укучыларның тыңлап аңлау күнекмәләрен тикшерүгә юнәлтелгән. 2 нче бүлек 9 биремнән тора ( 9-17 нче биремнәр). Алар укучыларның укып анлау күнекмәләрен тикшерү максатыннан

бирелә. 3 нче бүлек 15 биремнән тора (18-32 нче биремнәр). Алар укучыларның

лексик-грамматик кунекмәләрен тикшерүгә кайтып кала. 4 нче бүлек 2 өлештән

тора. 33-37 нче биремнәр сөйләм ситуацияләренә караган репликалар язуны күздә

тота. Ачык типтагы 38 нче бирем укучыларның язма сөйләмен тикшерүгә юнәлдерелгән.

Тест биремнәрен үтәгәндә, орфографик сүзлекләрдән файдаланырга рөхсәт

ителә. Караламадагы язулар тикшерелми!

Уңышлар телибез!

* * * * *

Тренировочное тестирование

по ТАТАРСКОМУ ЯЗЫКУ для обучающихся, изучающих татарский язык

в русских группах общеобразовательных организаций

с русским языком обучения

Инструкция по выполнению работы

Время, отведенное на выполнение всей тестовой работы - 2 часа 30 минут

(150 минут).

Тестовая работа по татарскому языку состоит из четырех разделов, включающих 38 заданий. Раздел 1 (задания по аудированию) включает 8 заданий

на понимание аутентичных текстов (задания 1-8). Раздел 2 (задания по чтению)

включает в себя 9 заданий (задания 9-17). Раздел 3 (задания по лексике и грамматике) состоит из 15 заданий (задания 18-32). Раздел 4 (задания по письму)

состоит из двух частей. В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией. В задании 38 предлагается написать

личное письмо.

Во время выполнения теста разрешается пользоваться орфографическим словарем. Записи в заданиях и черновиках не проверяются!

Желаем успеха!

1 нче бүлек

Ответом к заданиям 1 и 2 является последовательность цифр, запишите её в бланке ответов № 1 справа от номера соответствующего задания, начиная с первой клеточки. При переносе ответа на бланк следует указать только эту последовательность, без запятых, пробелов и прочих символов. Каждый символ пишите в отдельной клеточке в соответствии с приведёнными образцами.

Вы услышите четыре коротких диалога, обозначенных А, Ә, Б и В. Определите, где происходит каждый из этих диалогов. Используйте каждое место действия из списка 1-5 только один раз. В задании есть одно лишнее место действия. Вы услышите запись дважды. Занесите свои ответы в таблицу.

1. Кибеттә

2. Китапханәдә

3. Тукталышта

4. Урамда

5. Кинотеатрда

Диалог	А	Ә	Б	В
Место действия

2. Вы услышите пять высказываний. Установите соответствие между высказываниями каждого говорящего А – Г и утверждениями, данными и списке 1 – 6. Используйте каждое утверждение из списка 1 – 6 только один раз. В задании есть одно лишнее утверждение. Вы услышите запись дважды. Занесите свои ответы в таблицу.

1. Сөйләүче тәрбия турында әйтә.

2. Сөйләүче дусты турында әйтә.

3. Сөйләүче музейга бару турында әйтә.

4. Сөйләүче җыр дәресе турында әйтә.

5. Сөйләүче дәресләр тәртибе турында әйтә.

6 . Сөйләүче йорт хайваннары турында әйтә.

Говорящий	А	Ә	Б	В	Г
Утверждение

Вы услышите разговор двух друзей. В заданиях 3 – 8 обведите цифру 1, 2 или 3, соответствующую выбранному Вами варианту ответа. Вы услышите запись дважды.

3. Сәлим.....белән кызыксына.

1) төгәл фәннәр

2) тарих

3) инглиз теле

4. Сәлим .... ярата.

1) аралашырга

2) сәяхәт итәргә

3) тәҗрибә ясарга

5. Алсу ... тел өйрәнә.

1) ике

2) өч

3) дүрт

6. Алсуның дуслары быел ... килгәннәр.

1) Төркиягә

2) Татарстанга

3) Англиягә

7. Алсу дусларына ... яза.

1) мәкалә

2) хат

3) сочинение

8. Самат .... өйрәнергә тели.

1) кытайча

2) инглизчә

3) төрекчә

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1-текстка туры килә), какие не соответствуют (2- текстка туры килми).

Казанның зур тарихы бар. Казан шәһәре 1445 нче елда Казан ханлыгының үзәгенә әверелә. Ул вакытта Казан Көнбатышның һәм Көнчыгышның зур дәүләтләре, шәһәрләре белән элемтәдә торган. Шәһәр таш сарайлары, мәчет манаралары, шәһәр ныгытмалары, имән капкалары белән ерактан ук күренеп торган.

Россия империясе составына кергәч, Казан зур бер губернаның башкаласы була. Анда бик күп вакыйгалар була. Әллә ничә тапкыр янгын чыга, шәһәрнең яртысы янып бетә, ләкин яңадан төзелә...

1804 нче елда Казан университеты ачыла. Ул шәһәрнең данын бик күтәрә. Анда математика, химия, тарих фәннәре буенча бөек ачышлар ясала. Н. Лобачевский, Н. Зинин, А. Бутлеров, К. Фукс, Хәлфиннәр, А. Казем-Бек һәм Ш. Мәрҗаниләрнең фәнгә керткән зур өлешләре - Казан шәһәренең горурлыгы.

Шәһәр күп данлы исемнәр белән бәйләнгән. Шәһәр янына Емельян Пугачев гаскәрләре килә. Аның турында А. С. Пушкин язган. Яшь граф Лев Толстой университетта укыган, бөек рус язучысы М. Горький Казанда үз әсәрләрен язган. Г. Державин һәм Ф. Шаляпин, Гаяз Исхакый, Габдулла Тукай, Фатих Әмирхан, Галимҗан Ибраһимов та төрле вакытларда бу шәһәрдә яшәгәннәр ...

«И Казан! Дәртле Казан! Моңлы Казан! Нурлы Казан!» Бу сүзләрне татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай әйткән (Р. Фәхретдиновтан).

9. Казан шәһәре XV гасырда ханлык үзәге булган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

10. Шәһәрдәге мәчет манаралары ерактан күренмәгән.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

11. Казан губернасының башкаласы башка шәһәр булган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

12. Казанда күп тапкыр янгыннар булган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

13. Казан университеты - шәһәрнең даны.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

14. Шәһәр халкы галимнәрнең ачышлары белән горурлана

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

15. Е. Пугачев Казанны яулап алган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

16. Ф. Шаляпин исеме Казан белән бәйләнмәгән.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А - Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок Получившуюся последовательность цифр запишите в бланк ответов № 1справа от номера соответствующего задания, начиная с первой клеточки. При переносе ответа на бланк следует указать только эту последовательность, без запятых, пробелов и прочих символов. Каждый символ пишите в отдельной клеточке в соответствии с приведёнными образцами.

1. Малайларның күлгә баруы.

2. Күлгә тиз барып җитү.

3. Иртәнге аш.

4. Күлнең тарихы.

5. Алар - бертуганнар.

6. Балык тота башлау.

7. Һава торышыныц үзгәрүе.

8. Иртән юлга чыгу.

А. Урман аланында бер күл бар. Ул бик сәер. Кайчандыр аның урынында күп куаклар үскән. Ләкин бу күлдән күпләр курка. Авылның иң батыр кешеләре дә анда кура җиләге, балан җыярга бармый. Яз көне ул су белән тула. Кышын кар күп ява, шуңа күрә күлдә җәй буе су була. Күл өстендә кошлар да очмый, кыр үрдәкләре дә, балык та йөзми.

Ә. Беркөнне Наил белән Камил әнә шул күлгә барырга булдылар.

- Күлдә балык булмаска мөмкин түгел! - диде Наил.

- Үзебез буе чуртаннар йөзеп йөри торгандыр әле! Вәт малайларны шаккаттырырга! - дип өстәде Камил.

Б. Абыйлы-энеле алар шәһәрдән авылга кайтканнар. Әбиләренә җәйге каникулга. Аралары ике яшь кенә, шуңа күрә һәр эшне бергә эшлиләр. Наилгә быел 14 яшь, Камилгә 12 яшь тулды. Алар фантастик кинолар карарга яраталар. Алар - кыю малайлар. Аларны урман күле куркыта алмый.

В. Һәркем бу күлне җенле урын ул, ди, ә үзләре ник икәнен анлата алмыйлар. Малайларга бу кызык. Кая барырга теләгәннәрен беркемгә дә әйтмәделәр. Әбисе белсә җибәрмәячәк. Иртән балыкка дип киттеләр. Алар рюкзакларын кичтән әзерләп куйдылар.

Г. Авыл әле йоклый. Урман ерак түгел. Ул бәрәңге бакчалары артында. Малайлар туп-туры күлгә килделәр. Наилнең хәтере яхшы, малайлар белән бер-ике тапкыр барган иде, юлны онытмаган. Тиз барып җиттеләр.

Д. Урманда малайлар пышылдап кына сөйләштеләр. Чирәмгә утырып ашап алдылар. Әбисе пешергән күмәч белән пешкән йомырка һәм салкын чәй бик тәмле булды.

Е. Кармакларга җимне әзерләделәр. Наил озын агач ботагы белән күлнең тирәнлеген үлчәде.

- Уху! Бигрәк тирән, ахры!

Камил, абыйсы үлчәгән вакытта, кармагын суга салды. Малайлар балык тотарга кереште. Зур балык тотасылары килде (Р. Шәриповадан).

Текстлар	А	Ә	Б	В	Г	Д	Е
Исемнәр

3 нче бүлек

Ответы на задания 18 - 32 запишите в бланке ответов № 1 справа от номера соответствующего задания, начиная с первой клеточки. Каждый символ пишите в отдельной клеточке в соответствии с приведёнными образцами.

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18-25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18-25.

18.	Һәркем яхшы белә: ________________ сакларга кирәк.	ТАБИГАТЬ
19.	Әмма төрле радиоактив матдәләр жирне, суны агулый, __________ пычрата	hABA
20.	Казылма байлыклар, ____________ да елдан-ел азая, кими.	АГАЧ
21.	Иген _________ арттыру өчен кулланылган ашламалар да жирне зарарлый.	УҢЫШ
22.	XXI гасырда Җирнең нинди булуы __________ бәйле, чөнки без анда яшибез.	БЕЗ
23.	Кеше табигатькә зыян китерсә, ______________ дә зыян сала.	ҮЗЕ
24.	Кеше - табигать баласы, шуңа күрә аны саклау, ______________ өчен тырышырга тиеш.	ЧИСТАРТЫРГА
25.	Чиста табигать – сәламәтлек ____________ ул.	НИГЕЗ

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26 – 32 так, чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 – 32.

26.	Татар ____________ матбугаты тарихы XIX гасыр ахырыннан башлана.	ВАКЫТ
27.	Иң беренче булып, “Тәрҗеман” ________________ газета чыга.	ИСЕМ
28.	Ул Бакчасарайда чыкса да, анда бөтен төрки дөньядагы ____турында язалар.	ЯҢА
29.	_____________ беренче газета 1905 нче елда басыла.	ТАТАР
30.	Ул Петербургта чыга һәм “Hyp” дип атала. Шуннан ________, Россиянең шәһәрләрендә бик күп газеталар барлыкка килә.	БАШ
31.	Аларның барлыкка килүендә татар зыялыларының ______________ зур.	ТЫРЫШ
32.	Хэзерге вакытта да татар телендә ____________ газета һәм журналлар чыга.	ТӨР

По окончании выполнения заданий 18 -3 2 не забудьте перенести свои ответы в бланк ответов № 1.

4нче бүлек

Для ответа на задания 33-38 используйте бланк ответов № 2. При выполнении заданий 33 - 38 обратите внимание на то, что ваши ответы будут оцениваться только по записям, сделанным на бланке № 2. Записи в черновиках при проверке экспертом не учитываются.

В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответствии заданной речевой ситауацией.

33. Скажите старшей сестре, что завтра вы придете домой в десять часов.

34. Спросите у старшего брата, кто его любимый певец.

35. Поинтересуйтесь у учителя, можно ли пораньше уйти с урока.

36. Уточните у друга (подруги), был(а) ли он (она) во время зимних каникул в кино

37. Подтвердите, что вы любите читать книги о Гарри Поттере.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сораулар җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

...Ял көннәрендә мин бию белән шөгылъләнәм. Ике ел инде “Айгөл” бию түгәрәгенә йөрим. Анда миңа бик ошый. Без төрле конкурсларда, концертларда да катнашабыз.

... Ә син нәрсә белән кызыксынасың? Буш вакытыңда нәрсә белән шөгылъләнәсең? Нинди чараларда катнашасың?