Просмотр содержимого документа
«Салт - дәстүрім – таусылмайтын байлығым!»
Тақырыбы: Салт - дәстүрім – таусылмайтын байлығым. Мақсаты: оқушыларға қазақ халқының салт - дәстүрлері мен әдет-ғұрпының тәрбиелік мәнін ұғындыру, баланың бойына адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру, халық өнегесін үйрету. Көрнекілігі: музыка, слайдтар
Барысы: Қазағымның салт - дәстүрі жаңғырған, Тәлімді ой сынағы, тәрбие көзі қалдырған. Салт - дәстүрді ардақтайық, ағайын. Қазақ атты үлкен, кіші, балдырған. Жиналыппыз сәтті күні бәріміз де, Үлкен, кіші, жасымыз, кәріміз де. Төрлетіңіз, қадірменді қонақтар, Гүл - гүл жайнап мына біздің төрімізге.
Өнерлі халық - өміршең халық, қазақтың әдет ғұрпына бағытталған «Салт – дәстүрім – таусылмайтын байлығым» атты тәрбие сағатымызды бастаймыз.
Тәрбие сағатымызды бастамас бұрын салт - дәстүрлер туралы қысқаша мәлімет беріп өтсек.
Қазақ халқының салт - дәстүрлері: Отау көтеру дәстүрі Отбасы, тұрмыс дәстүрі Еңбек дәстүрі Тәрбие дәстүрі Наурыз дәстүрі
Тәрбие дәстүрі. Әр ұлттың, халықтың, діні мен сеніміне, тұрмыс тіршілігіне, ұлттық құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып, өмірдің өзі туғызған ғұрыптар тұғырының негізгі салт ретінде қалыптасқан. Шілдехана (салт)- жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын - сауық, той. Кіндіккесер (салт). Нәресте туған сәтте оның кіндігін кесетін әйелдер (кіндік шешесі) дайын тұрады. Кіндік кесу – мәртебелі, абыройлы іс. Бесікке салу (салт)- жаңа туған баланы бесікке салу. Бесік - қасиетті, киелі құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы болып есептеледі. Қырқынан шығару (салт). Баланың туғанына қырық күн толған соң оны ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады. Ол сәбидің жан – жүйесінің қалыптасып дені сау болып өсуіне деген ақ тілектен шыққан. Тұсау кесер (салт)- сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып. Қазақтың өмір салты, өрен салты т. б. қолдану мен дәріптеуді ғұрып дейміз.
Қазақ халқында қалыптасқан ғұрыптар Ат қою (ғұрып). Қазақ халқы жаңа туған сәбиге жақсы есімдер мен әйгілі адамдардың атын қойған. Сонымен бірге бала есімін беделді кісілерге қойғызып батасын алған. Айдар (ғұрып). Балалардың төбе шашын ұзартып өсіріп қоады. Бұл ғұрып ер балаға жасалады. Сәбилерге шаш орнына кекіл, тұлым да қойылады. Кекіл (ғұрып). Жас балардың шашын ұстарамен алып тастайды да, маңдайына бір шөкім шаш қалдырып, оның жиегін тегістеп қиып қояды.
Дәстүр - халықтың атадан балаға көшіп, жалғасып және дамып отыратын тарихи әлеуметтік, мәдени - тұрмыстық, кәсіптік, салт - сана, әдет - ғұрып, мінез - құлық, тәлім - тәрбие және рухани іс - әрекеттер көрінісі. Базарлық (дәстүр)- алыс сапарға шыққан адамдардың жақындарына әкелген сыйлығы. Байғазы (дәстүр)- балалардың, жастардың жаңа киімі, заты үшін берілетін ақшалай, заттай сый. Тілашар (дәстүр)- баласы жеті жасқа толған соң балаға жаңа киім кигізіп, оқу - жабдықтарын дайындап, шағын той өткізеді. Мұны «Тілашар» тойы деп атайды. Жеті ата (дәстүр)- халқымыз кейінгі ұрпаққа жеті атасын білуді міндеттеген. Асату (дәстүр)- ет желініп болған соң төрде отырған ақсақал табақта қалған етті жас балалар мен жігіттерге асатады.
«Қазақтың салт-дәстүрлері» туралы видео ролик көрсетіледі.
Шашу, шашу шашайық, Ақ сандықты ашайық. Бұл мереке, бұл тойда, Керемет рәсім жасайық.
Ой қандай керемет, дүниеге бір қазақ келді десейші!. Балаға қандай ат қойсақ болады екен? Қазақтың ғұрыптарының бірі «Ат қою» рәсіміне кезек берейік. «Балаға ат қою» рәсімі жасалады.
3 сыныптан Көшеровтар отбасы «Азан шақырып ат қою» рәсімі жасалады.
Айтпақшы біз атын қойған кешегі сәбиіміз бүгінде жүруге талпынып жүрген тәрізді. Бүгін әжелеріміз сол сәбидің тұсауын кеседі дейді.
Видео ролик «Қазақ осы» әні орындалады. Видео ролик биткеннен кейін салттарды оқушылар атайды.
Қазақ халқының салт-дәстүрі болашақтың айқын көрінісіне үлесін тигізеді. Сауатты да, салмақты, адамгершілік қасиеті мол жас ұрпақ салт-дәстүр, әдет-ғұрыппен өте тығыз байланыста.