Талапты орындау ?ана емес, сонымен бірге талапты ?оя білу де о?ай ж?мыс емес.
?р талапты орындау?а ?р алуан к?ш –жігер де керек болады.М?ны? ?стіне ж?мсалатын сол к?ш–жігер ?ойылатын талапты? ауыр-же?ілдігіне емес,балаларды? со?ан ?алай ?арайтынды?ына байланысты. Мысалы, мектеп о?ушысы к?н сайын тісін тазарту ж?не ж?мыс столыны? ша?ын с?ртуден г?рі асыранды итті к?ту,о?ан тама? беру міндетін о?айыра? ат?арар еді.
?рдайым мезгілінде ж?не сапалы орындалсын десек,?зіміз ?оятын белгілі бір талаптар?а деген бала ы?ыласыны? бар-жо?ын да білуіміз шарт.
Мысалы,кез келген жаста ер бала да ?ыз бала да ?здеріне тосын болып к?рінген жа?алы?тан туар талаптарды орындау?а біршама тырысып ба?ады. Бір с?збен айт?анда, ?иын болса да ?зі ?шін жа?а н?рсені,м?мкіндігінше, жа?сы істеуге тырысады, бір жаса?анын ?айта жасау?а тырысады, бір жаса?анын ?айта жасау?а дайын т?рады,істеген істеріні? н?тижесін ?арап берілген ке?есті ?деттегісінен де ыжда?атты?пен ты?дайды,оны
еске алып отырады.
Осындайлы? ?зара ??ынысу болады да, ересек адамдарда да ?ана?ат сезімін ту?ызады,ал мектеп о?ушыларында б??ан ?оса аса ба?алы ??лы?ты? к??іл к?йін:міндетімді,борышымды жа?сы орындадым деген зердеден туар ?уанышын оятады.
Шебер педагогтар д?л осы с?т бала?а ?ойылар талаптарды? ішінде е? болма?анда ?зіні? жа?алы?ты?ымен ?ызы?тырып ?келер бір талапты? болуын ?рдайым да ?ада?алап отырады.
?здеріні? ынта-ы?ыласына, тілегіне сай келген талаптарды балалар да д?л осылай дерлік ?абылдайды. Б?л текті талаптарды? елеулі бір арты?шылы?ы болады.?детте баланы? бірде?еге деген ы?ыласы жа?алы??а бойы ?йренгеніндей тез ?мытылмайды.
Сонды?тан баланы? ы?ыласына ?айсы бір ?атынасы бар талаптар ?ой?анда а?ыл?а сыйымды педагогикалы? талап ар?ылы берілетін мінез-??лы? сезімдері мен сапаларын бекітуге барынша к?бірек ж?мсау м?мкіндігі туады.
?зі?ді т?ртіпке,режимге ?йретпейінше,еш?андай спорт секциясы туралы ойлама,-дейді жеткіншек баласы спортпен басымыра? ?уестенетін к?птеген отбасыларда.
Алайда балаларды? жас ерекшелігіне с?йкес келетін,денсаулы?ына да пайдалы м?ндай за?дылы? пен ы?ылас?а тиым салу оларды? уа?ытты д?рыс пайдалануына,??ыптылы??а ?йренетін талаптарды орындаттыру?а пайдасын тигізбейді.
Ал енді былайша істейтін ата-аналар ?лде?айда д?рыс жасайды.
Спортпен ш??ылдану ерік-жігерді,режим са?тауды, тазалы?ты талап етеді,-деп ескертеді ата-анасы. Спорт секциясына кететін ед?уір уа?ыты?ды ?осып,к?н режимін жаса, ?рдайым ??ыпты бол,с?йт те, спорты?мен керегі?ше айналыса бер.
?детте б?л бір шарт бірден ?абылданады,?йткені оны? артында ?зі ?ала?ан,?уанышты да ба?ытты ?рекеттер т?рады.К?п уа?ыт бойы еленбей келген талаптар?а сол ?рекеттер жеткіншекті? енді байыппен ?арай бастауына ынтасын арттырып,к?мектеседі.
Тапсырманы? орындалатынды?ына к?з жеткенде ?ана талап ?ой?ан пайдалы:талап?а жауапсыз ?арау сия?ты мінезді? ?алыптасуына аса зиян ?дет жина?тала беретін болады.
Д?л ?азіргі кезде ересек адамдарды? к?мегінсіз ?лде бір себептермен балалар?а ?иын со?атын талаптарды орындау?а ?ажетті жа?дайларды ?йымдастырып,алдын-ала дайындау ?шін ?иынды?тан шы?уды? жолын табу керек болады.
М?ны ?алай істеу керек? ?р жа?дайда,?р т?рлі істеу керек:?ай бала ?айда,?ашан ж?не неліктен ?андай тапсырманы орындай алма?анды?ына ?арай к?мек те ?р т?рлі болма?.
Бала тапсырманы орындады,біра? орындау сапасы к??ілдегідей емес екен делік.Оны? да себебін білу керек:асы?ты ма,іске нем??райды ?арады ма,?лде шама-шар?ы жетпеді ме? ?ойылар талаптарды орындау ?стінде ?ал?ып шы?атын б?л проблема ата-анадан байыпты болуды,?рдайым д?рыс шешім ?абылдауды талап етеді.
Егер ересектер ба?ылау жасау дегенді ?ой?ан талабын орындама?ан сайын байыбына бармай-а? тек ?ана ?рысып-жекіру,жазалау деп т?сінсе,егер оларды? балалармен жасар ?атынасы тек ?ана талап ?оюмен шектелер болса,онда м?ны? ?зі ?атыгездікке айналады.М?ндай ?ата? талаптар ?зіні? ??лы?ты? м?нін жо?алтады,жа?сы ?асиеттерге баулымайды,?йткені бала ондай талаптан ?зіне деген досты?,жан ашырлы?,??рмет сапаларын сезіп білмейді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?алай талап ету керек. »
Қалай талап ету керек
№65 мектеп-психологы
Исаева Манура Нурлановна
Талапты орындау ғана емес, сонымен бірге талапты қоя білу де оңай жұмыс емес.
Әр талапты орындауға әр алуан күш –жігер де керек болады.Мұның үстіне жұмсалатын сол күш–жігер қойылатын талаптың ауыр-жеңілдігіне емес,балалардың соған қалай қарайтындығына байланысты. Мысалы, мектеп оқушысы күн сайын тісін тазарту және жұмыс столының шаңын сүртуден гөрі асыранды итті күту,оған тамақ беру міндетін оңайырақ атқарар еді.
Әрдайым мезгілінде және сапалы орындалсын десек,өзіміз қоятын белгілі бір талаптарға деген бала ықыласының бар-жоғын да білуіміз шарт.
Өзіміздің, ересек адамдардың тәрбие жұмысымызға көмегін тигізетін талаптарға баланың ынта-ықыласын тудыратын не нәрсе екен?
Мысалы,кез келген жаста ер бала да қыз бала да өздеріне тосын болып көрінген жаңалықтан туар талаптарды орындауға біршама тырысып бағады. Бір сөзбен айтқанда, қиын болса да өзі үшін жаңа нәрсені,мүмкіндігінше, жақсы істеуге тырысады, бір жасағанын қайта жасауға тырысады, бір жасағанын қайта жасауға дайын тұрады,істеген істерінің нәтижесін қарап берілген кеңесті әдеттегісінен де ыждаһаттықпен тыңдайды,оны
еске алып отырады.
Осындайлық өзара ұғынысу болады да, ересек адамдарда да қанағат сезімін туғызады,ал мектеп оқушыларында бұған қоса аса бағалы құлықтық көңіл күйін:міндетімді,борышымды жақсы орындадым деген зердеден туар қуанышын оятады.
Шебер педагогтар дәл осы сәт балаға қойылар талаптардың ішінде ең болмағанда өзінің жаңалықтығымен қызықтырып әкелер бір талаптың болуын әрдайым да қадағалап отырады.
Өздерінің ынта-ықыласына, тілегіне сай келген талаптарды балалар да дәл осылай дерлік қабылдайды. Бұл текті талаптардың елеулі бір артықшылығы болады.Әдетте баланың бірдеңеге деген ықыласы жаңалыққа бойы үйренгеніндей тез ұмытылмайды.
Сондықтан баланың ықыласына қайсы бір қатынасы бар талаптар қойғанда ақылға сыйымды педагогикалық талап арқылы берілетін мінез-құлық сезімдері мен сапаларын бекітуге барынша көбірек жұмсау мүмкіндігі туады.
Өзіңді тәртіпке,режимге үйретпейінше,ешқандай спорт секциясы туралы ойлама,-дейді жеткіншек баласы спортпен басымырақ әуестенетін көптеген отбасыларда.
Алайда балалардың жас ерекшелігіне сәйкес келетін,денсаулығына да пайдалы мұндай заңдылық пен ықыласқа тиым салу олардың уақытты дұрыс пайдалануына,ұқыптылыққа үйренетін талаптарды орындаттыруға пайдасын тигізбейді.
Ал енді былайша істейтін ата-аналар әлдеқайда дұрыс жасайды.
Спортпен шұғылдану ерік-жігерді,режим сақтауды, тазалықты талап етеді,-деп ескертеді ата-анасы. Спорт секциясына кететін едәуір уақытыңды қосып,күн режимін жаса, әрдайым ұқыпты бол,сөйт те, спортыңмен керегіңше айналыса бер.
Әдетте бұл бір шарт бірден қабылданады,өйткені оның артында өзі қалаған,қуанышты да бақытты әрекеттер тұрады.Көп уақыт бойы еленбей келген талаптарға сол әрекеттер жеткіншектің енді байыппен қарай бастауына ынтасын арттырып,көмектеседі.
Тапсырманың орындалатындығына көз жеткенде ғана талап қойған пайдалы:талапқа жауапсыз қарау сияқты мінездің қалыптасуына аса зиян әдет жинақтала беретін болады.
Дәл қазіргі кезде ересек адамдардың көмегінсіз әлде бір себептермен балаларға қиын соғатын талаптарды орындауға қажетті жағдайларды ұйымдастырып,алдын-ала дайындау үшін қиындықтан шығудың жолын табу керек болады.
Мұны қалай істеу керек? Әр жағдайда,әр түрлі істеу керек:қай бала қайда,қашан және неліктен қандай тапсырманы орындай алмағандығына қарай көмек те әр түрлі болмақ.
Бала тапсырманы орындады,бірақ орындау сапасы көңілдегідей емес екен делік.Оның да себебін білу керек:асықты ма,іске немқұрайды қарады ма,әлде шама-шарқы жетпеді ме? Қойылар талаптарды орындау үстінде қалқып шығатын бұл проблема ата-анадан байыпты болуды,әрдайым дұрыс шешім қабылдауды талап етеді.
Егер ересектер бақылау жасау дегенді қойған талабын орындамаған сайын байыбына бармай-ақ тек қана ұрысып-жекіру,жазалау деп түсінсе,егер олардың балалармен жасар қатынасы тек қана талап қоюмен шектелер болса,онда мұның өзі қатыгездікке айналады.Мұндай қатаң талаптар өзінің құлықтық мәнін жоғалтады,жақсы қасиеттерге баулымайды,өйткені бала ондай талаптан өзіне деген достық,жан ашырлық,құрмет сапаларын сезіп білмейді.
