Авторы : Таймасова Айһылыу Насип ҡыҙы
Предмет: башҡорт теле
Класс: 3
Дәреслек: “Башҡорт теле”
Дәреслектең авторы: Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С.
Тема: Йыл миҙгелдәре. Йй өн-хәрефе. Йы ҡушымсаһы.
Дәрес төрө: яңы материал менән танышыу
Уҡытыу методы: күрһәтеү-аңлатыу
Уҡытыу алымдары: әңгәмә, һүҙлек менән эш, тәржемә итеү, ижади эш, ИКТ ҡулланыу.
Предмет буйынса һөҙөмтәләр: йыл миҙгелдәре менән бәйле һүҙҙәрҙе үҙләштереү; уҡыу, яҙыу телмәр төрҙәрен үҫтереү, камиллаштырыу.
Метапредмет һөҙөмтәләр: дәрестә ҡуйылған маҡсатты аңлау, кәрәкле мәғлүмәтте ҡуллана белеү;үҙ эшеңде, парыңдың эшен тикшерә алыу; һорауҙарға яуап биреү; үҙ белемеңде баһалау.
Шәхси һөҙөмтәләр: башҡорт теленең матурлығын аңлау, тәбиғәтте ихтирам итеү.
Предмет ара бәйләнеш: тирә-яҡ мөхиттең матурлығын күреү.
Принциптар: күргәҙмәлелек, коммуникатив, коллектив һәм индивидуаль эш төрҙәрен ҡулланыу.
Йыһазландырыу: ковралин; ҡыш, яҙ, йәй, көҙ миҙгелдәрен һүрәтләгән сюжетлы һүрәттәр, интерактив таҡта, мультимедиа проектор, презентация.
Маҡсат: яңы һүҙҙәрҙе өйрәтеү; уҡыусыларҙың фонематик ишетеү һәләтен үҫтереү; тәбиғәттәге үҙгәрештәрҙе билдәләй белергә өйрәтеү; уҡыусыларҙың иғтибарын, хәтерен үҫтереү.
Дәрес барышы:
I. Психологик комфорт тыуҙырыу.
Уҡытыусы. Һаумыһығыҙ!Һаумы әле,
Ниндәй йылы һүҙ икән!
Күңелдәрҙе иретерлек,
Һәр кемгә лә үҙ икән.
Уҡыусылар. Сәләмләйбеҙ һауаны
Именлек булһын өсөн.
Сәләмләйбеҙ Ер-әсәне
Беҙҙе туйҙырған өсөн.
Сәләмләйбеҙ дуҫтарҙы
Гел дуҫлыҡ булһын өсөн!
Уҡытыусы. -Хәлдәрегеҙ нисек? – Яҡшы.
-Ниндәй дәрес башлана? – Башҡорт теле дәресе.
- Бөгөн класта кем дежурный? (Дәрестә кем юҡ, ниндәй число,аҙна көнө ниндәй?)
II. Уңыш ситуацияһын тыуҙырыу
1.Һауа торошо тураһында әңгәмә.
- Тышта һыуыҡмы, йылымы?
- Ҡояш яҡтыртамы?
- Тәбиғәттә ниндәй йыл миҙгеле?(Ҡыш)
- Тағы ла ниндәй миҙгелдәрҙе беләһегеҙ? (Ҡыш, яҙ, йәй, көҙ)
2. Матур яҙыу минуты.
Йй
Йыл, йыл миҙгеле, йыл миҙгелдәре
III. Уҡыу мәсьәләһен ҡуйыу.
1. Ә хәҙер таҡтаға ҡарағыҙ һәм бөгөн дәрестә ни эшләйәсәгебеҙҙе әйтегеҙ. Таҡтала “ Йыл миҙгелдәре” картиналары.
2. Дәрестең маҡсаты ниндәй?
- Йыл миҙгеле менән бәйле һүҙҙәрҙе үҙләштереү. Һөйләмдәр төҙөү. Һөйләргә өйрәнеү.
IV. Уҡыу мәсьәләһен хәл итеү.
1. Интерактив таҡтала һүҙлек һүҙҙәре:
Ай – месяц, луна ;
Йыл – год;
Йыл миҙгеле – время года;
Йәй – лето;
Яҙ – весна, омонимы – пиши;
Ҡыш – зима;
Көҙ – осень;
Ғинуар – январь.
2. Һүҙлек менән эш.
- Йылда нисә ай? (12)
- Ҡыш (яҙ, йәй, көҙ)ниндәй була? Һүҙлектән йыл миҙгелдәре менән бәйле һүҙҙәр табыу. Һүҙбәйләнештәр төҙөү.
3. Сюжетлы һүрәттәр буйынса әңгәмә ҡороу. Динамик парҙар (1-се такт)
- Ниндәй миҙгел һүрәтләнгән?
- Картиналағы миҙгелдең билдәләрен әйтеү.
Уҡыусылар үҙҙәре баһалай. Карточкаға яҙып баралар.
4. Картина буйынса һөйләмдәр төҙөү. Индивидуаль эш.
1) Ҡыш.Ҡар яуа. Балалар Ҡар бабай эшләйҙәр. Улар саңғы, сана шыуалар.
2) Яҙ. Ҡар ирей. Үләндәр сыға. Ағастар япраҡ яра.
3) Йәй.Ҡояш ҡыҙҙыра. Бөтә ерҙә сәскәләр үҫә. Балалар һыу инәләр.
4) Көҙ. Япраҡтар ҡойола. Ямғыр яуа. Беҙ йәшелсә йыябыҙ.
Уҡыусылар үҙҙәре баһалай. Карточкаға яҙып баралар.
5. Ял итеү минуты.
“Көн - төн “ уйыны.”Көн” тип әйткәндә уҡыусылар таҡталағы һүрәттәрҙе иҫтә ҡалдыралар. “Төн” тип әйткәндә уҡыусыларниндәй миҙгел һүрәте юҡ икәнен әйтәләр.
6. Йомаҡтарҙы сисеп, йыл миҙгелдәрен аңлатҡан һүҙҙәрҙе нығытыу.
1)Аҡ бабай, аҡ бабай,
Аҡ туныңды ҡаҡ, бабай.(Ҡыш)
2)Ҡарҙар ирей, һыу таша,
Талдар бөрөһөн аса.(Яҙ)
3)Сыға болоттар,
Яуа ямғырҙар,
Үҫә игендәр,
Йәмләнә ҡырҙар. (Йәй)
4) Аяҡ аҫты-төҫлө япраҡ,
Йомшаҡтан атлап киләм.
Шул яҡтан өләсәйем,
Әйтерһең, һуҡҡан келәм.(Көҙ)
V. Нығытыу. Дәреслектә 4-се күнегеү, 31-се бит. Парлап эшләү.
1.Тексты уҡы. Тәржемә ит. Дәфтәргә күсереп яҙ. Алдан эшләп бөткән уҡыусыларға эш:
“Дөрөҫлә” уйыны.
Бер йылда 6 ай.
Йәй көнө ҡар яуа.
Ҡыш йылы миҙгел.
Күршендең эшен тикшер һәм баһала.
2. Интерактив таҡтала эш. “Хатаны тап һәм төҙәт!”
Өлгөр уҡыусылар йыл миҙгелдәрен бер-бер артлы яҙып ҡуя.
Уҡыусылар үҙҙәре баһалай. Карточкаға яҙып баралар.
VI. Рефлексия.
Дәресебеҙҙең маҡсаты ниндәй ине?
Маҡсатыбыҙға ирештекме?
Кемдәр һәйбәт эшләне?
Кемгә ауыр булды?
Бик тырышып эшләнегеҙ. Рәхмәт!
Баһаларҙы ҡуйырға ярҙам итегеҙ әле, уҡыусылар!
VII. Дәресте йомғаҡлау.
- Бер йылда нисә миҙгел бар?
- Бер йылда нисә ай бар?
- Йыл миҙгелдәрен һанап сығығыҙ.
VIII. Өй эшен биреү:
“Яратҡан миҙгелем” кескәй хикәйә төҙөргә –”5” ле билдәһенә;
Һүрәт төшөрөргә һәм һүҙбәйләнештәр төҙөргә - “4”
Һүрәт төшөрөргә – “3”
