Топырақтың ерекшелігі және оның түрлері

1

Мерзімі 11.02.2017ж.

Сабақ №21

Тексерілді:

Сабақта 7 модулдің қамтылуы

2

Сынып

3 «А» сыныбы

Сабақтың өне бойында А-өте жақсы, Б-жақсы, С-төмен оқушылар назарда ұсталады

3

Пәні

дүниетану

4

Тақырыбы

Топырақтың ерекшелігі және оның түрлері

5

Мақсаты

Топырақ, топырақтың құрамы мен олардың тау жыныстарынан ерекшелігі туралы мағлұмат беру; Оқушылардың сөздік қорын кеңейту, байланыстырып сөйлеуге жаттықтыру, белсенділігін арттырып, ой өрісін дамыту; Табиғатты қорғауға, аялай білуге баулу.

6

Сабақтың типі

Жаңа сабақты меңгеру

7

Сабақтың түрі

Аралас сабақ

8

Әдістері

Алтын ереже, жылы сезімдер, миға шабуыл, «Топтастыру», «Ой қозғау» әдісі. «Автор орындығы». АКТ

9

Ресурстар

Оқулық, стикер, А-3 форматы, маркер, тақырыптық сурет, бейне материалдар, слайд көрсетілімдері

10

Сабақ кезеңдері

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

11

Ұйымдастыру кезеңі

(2 минут)

Шаттық шеңберін ұйымдастырып, сыныпта жағымды ахуал қалыптастыру.

Айналаға алақаннан,

Жылулықты шашайық.

Күлімсіреп, сәттілік тілеп,

Біз сабақты бастайық.

Оқушылар шеңберге тұрып бір-біріне жақсы тілектерді айтады, сабаққа деген жағымды психологиялық ахуал қалыптасады.

АКТ,

талантты және дарынды балаларды оқыту

12

Үй тапсырмасы

(10 минут)

«Жанды микрофон» әдісі

- Тау жыныстары дегеніміз не?

- Табиғатта тау жыныстары қандай күйде кездеседі?

- Тау жыныстарының қандай түрлері бар?

- Тығыз тау жыныстарына нелер жатады?

- Бос тау жыныстарына нелер жатады?

- Пайдалы қазбалар дегеніміз не?

- Пайдалы қазбалар қолданылуына қарай неше топқа бөлінеді?

- Адам пайдалы қазбаларды қолданбай өмір сүруі мүмкін бе?

- Қандай пайдалы қазбалар қалпына келмейді?

- Пайдалы қазбаларды қорғау үшін не істеуіміз керек?

- Металды қайда өндіреді?

Оқушының шығармашылығы артады. Өз ойын, пікірін ашық айта алады.

Сұрақтар қоя біледі, жауап беру арқылы сөйлеу дағдысы қалыптасады.

СТО, талантты және дарынды балаларды оқыту

13

Ой қозғау

- Қазақстанның қай жерлерінде мұнай мен газ өндіріледі?

- Ең көп шоғырланған жері қай жер?

- Тас көмір қайда өндіріледі? Ол көмірдің қандай түрі?

- Шымтезекті не ретінде қолданады?

-Темір қай жерлерде өндіріледі?

- Ал кенге жатпайтындарды тағы да қайталап атап көрейік?

Ой қозғау. Ребус шешу

9 60 20 40

- Топырақ дегеніміз не?

- Топырақтың бойында қарашірік қалай пайда болады?

Шығармашылық қабілеттері артады. Топ ішінде бірлесіп жұмыс жасауға, әрқайсысының пікірімен санасуға үйренеді.

СТО, Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер

14

Жаңа сабақ

20 минут

-Балалар мен сендерге үйге қосымша білімге «Топырақтың ерекшелігі және құрамы» туралы оқып келуді бергенмін.

-Жер десек ғаламшар, топырақ, құрлық беті, өзен, көл т.б. есімізге түседі. Сол жердің беткі қабаты топырақ туралы айтамыз.

- Топырақ дегеніміз не?

- Жердің өсімдік өсетін беткі құнарлы қабаты топырақ деп аталады.

- Бақшалардағы жеміс-жидектер, көкөністер жақсы өссе, топырақтың қандай болғаны?

- Құнарлы

- Топырақтың нағыз түрін, оның құрамы мен ерекшелігін танып білеміз, тәжірибе жасаймыз, дәлелдейміз.

- Өзен жағасы құм. Суға жақын барсаң құмға араласқан саз көрінеді. Жазда суға шомылып болғасын жағажайдағы құмға қыздырыну үшін жатасың. Сол құмда өсіп тұрған өсімдікті көресің бе?

- Тұжырым: Таза тау жыныстарында ешқандай өсімдік өспейді.

- Жағажайдан бір уыс құм алып, одан әрі өзен жағасындағы көктемде су басатын жайылымға көтерілейік.

- Одан не көріп тұрмыз?

- Тал, шілік, бұта, қалың шөп иін тіресіп тұр.

Одан әрі жоғары көтерілсек басқа өсімдіктер өсіп тұр.

- Бұл жерде өсімдіктің өсуі неліктен?

- Бұл айтылған жерлерде өсімдіктің өсуі топырақтың болуынан.

- Сондықтан, жердің өсімдік өсетін беткі құнарлы қабатын топырақ дейміз.

Түсінейік, байқайық, дәлелдейік.

Жағажайдан бір уыс құм алып, одан әрі өзен жағасындағы көктемде су басатын жайылымға көтерілейік.

- Одан не көріп тұрмыз?

- Тал, шілік, бұта, қалың шөп иін тіресіп тұр.

Одан әрі жоғары көтерілсек басқа өсімдіктер өсіп тұр.

- Бұл жерде өсімдіктің өсуі неліктен?

- Бұл айтылған жерлерде өсімдіктің өсуі топырақтың болуынан.

- Сондықтан, жердің өсімдік өсетін беткі құнарлы қабатын топырақ дейміз.

- Енді топырақты күрекпен аударып қара.

- Беткі қабаты қара, қоңыр екені байқалады. Әрі қарай қаза берсек бозғылт тарта береді.

-Топырақтың  қандай  түрлері  бар?
 -Топырақтың  тау жыныстарынан  тау жыныстарынан  басты  айырмашылығы неде?
- Топырақ құрамын байқау үшін, бір уыс топырақ алып, мектебімізге қайтайық.

Түсінейік, байқайық, дәлелдейік.

ҮІІІ.Сарамандық жұмыс

"Топырақтың құрамында не болады?"

Топырақты ақ қағаздың бетіне салып, анықтап қара

- Өсімдіктің ұсақ қалдықтары, шіріген жәндіктің қалдықтары байқалады. Одан әрі анықтай түсу үшін тәжірибе жасайық.

1 - тәжірибе.

Бір кесек топырақты стакандағы суға салайық. Не байқадық. Көпіршіп шыққан не? Ауа

 2 — тәжірибе.

 Тәжірибені қортындылау: Топырақта қарашірік көп болса, соғұрлым топырақ құнарлы болады. Қарашірік топыраққа қара, қоңыр түс береді.

Дәптермен жұмыс

Ендеше бүгінгі күннің жадысын жазайық.Топырақ. Топырақтың ерекшелігі және түрлері

Топырақ  жайында   әңгімелеу.

ә) Жердің  өсімдік  өсетін беткі  құнарлы  қабатын топырақ  деп  атаймыз. Жер бедері  бірнеше  қабаттан  тұрады.
Суреттегі  топырақтың қиындысынан  біз оның әр  қабатындағы  өзгерістерді байқауымызға  болады.
1)      Беткі  қабатының  түсі қоңыр, оған қураған  жапырақ, ағаштың ұсақ қалдықтары араласқан.
2)      Беткі шымды   қабатын  мұқият  қара. Оны өсімдік  тамырлары  айқыш – ұйқыш  шырмап жатқанын  көресің
3)      Шұбалшаң  мен  әр түрлі бунақденелілер мен  дернәсілдері түседі
4)      Тереңдеген  сайын  өсімдіктер  тамырлары азая  бараді. Одан  төменде  тау жыныстары  кездеседі.

–          Құнарлы  топырақта  қарашірік қалай пайда болады?
–          Қарашірік  қалай пайда болатынын  мына сурет арқылы көз жеткізейік

-Өсімдік  тамыры арқылы  қоректік  заттарды бойына сіңіреді. Күн көзінің жылуы  мен ауадағы  көмірқышқылы газын сіңіріп  өсіп  жетіледі.Өсімдіктер  мен  жануарлар  қоректенеді. Жануарлардың денесінде  қорытылып  шыққан  заттармен  құстар, түрлі  жәндіктер  қоректенеді  және  олар шіріндіге  айналады.  Топырақтағы  көзге  көрінбейтін  майда  жәндіктер, өсімдіктер  мен  жануарлардың қалдықтарын күрделі  өзгеріске  түсіреді. Көртышқан  және  оның  әрекеті  жайында әңгімелеу
Сонымен  топырақтың  беткі  қабаты  өсімдіктер  мен  жәндіктердің  қалдығынан
құнарлы  қарашірік  топыраққа  айналады.

Видео  көрсету: Топырақ

–   Топырақтың  тау жыныстарынан  басты айырмашылығы – құнарлылығы. Жердің өсімдік өсетін беткі  құнарлы қабаты топырақ  деп аталады.

- Топырақты зерттейтін ғылым саласын топырақтану деп атайды.

Нұсқаулық бойынша оқушылар топтасады

Тақырыптың мәнін ашу үшін оқушылар мұғалімнің қойған сұрағына жауап береді.

Ұтымды пікір білдіргені үшін бағабағаланып отырады.

Оқушылар топта жұмыс жасай отырып, тақырып мазмұнын меңгереді.

(Ұтымды жауап білдіргені үшін бағабағалау ұяшығына салынып отырады)

Талантты және дарынды балаларды оқыту;СТО:

ОҮБ;

15

Жаңа сабақты жинақтау

7 минут

«Өрмекшінің торы» әдісі бойынша қорытынды жасау 

Жаңа сабақ бойынша оқушылар өздерінің түсінгендерін постермен жұмыс жасай отырып қорғайды

СТО;Талантты және дарынды баларды оқыту;

16

Кері байланыс

5минут

Бүгінгі сабақ сендерге түсінікті ме? 
Түсінбеген, сендерге қиындық тудырған сұрақтар бар ма? 

Зерттеу сабағы негізінде қалыптастырушы бағалау

ОҮБ

17

Үйге тапсырма

Қосымша білім

Мәтінді оқып, мазмұнын айту.

Рефлексия

Сабақта не сәтті болды?____________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________________

Не сәтсіз болды? (кездескен қиындықтар) _____________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________________

Нені дамыта алар едіңіз? (мүмкіндіктер) ______________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________________