Солт?стік ?аза?стан облысы
Шал а?ын ауданы Социал Н М
Технология м??алімі
Онайбеков Тайжан Арап?лы
Технология 7 – сынып.
Саба?ты? та?ырыбы: Т??ымды даярлау мен себу.Жылыжай.
Саба?ты? ма?саты:
1.Білімділік - т??ымды себер алдында даярлау туралы т?сінік беру,б?рыш т?рлерімен, б?рышты? т??ымдарын ажырату жолдарымен ж?не ??деу т?сілін,жылыжайлар туралы,оларды ?алай дайындау керек екенін ?йрету.Техникалы? ?ауіпсіздік ережесін жетік білуге ?йрету.
2.Дамытушылы? – о?ушыларды? ой-?рісін ке?ейту, білімдерін іс ж?зінде к?рсетуге ы?пал ету, практикалы? іс-?рекеттерін ?алыптастыру,эстетикалы? тал?амдарын дамыту;
3.Т?рбиелік – е?бек м?дениетіне,іскерлікке,??ыптылы??а,?зара к?мек к?рсетуге т?рбиелеу ж?не ?з ісіне жауапкершілікпен ?арау?а т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?.
Саба?ты? ?дісі: с?ра?-жауап,баяндау,т?сіндіру.
П?наралы? байланыс: биология,химия,информатика.
Саба?ты? к?рнекілігі: суреттер,т??ымдар,б?рыш т??ымдары,ты?айт?ыш т?рлері.
?ажетті ??ралдар: интерактифті та?та,к?рек, кетпен, тырма,ты?айт?ыш, полиэтилен.
Саба?ты? барысы: I.?йымдастыру кезе?і:
1.Б?гінгі саба?ты? ерекшелігі теориямен практиканы байланыстыра ?ту;
2.Техникалы? ?ауіпсіздік ережесін са?тау.
ІІ.С?ра?-жауап ар?ылы ?ткен саба?ты пысы?тау.
1.Сорт дегеніміз не?
2.Т??ым сапасына ?андай талаптар ?ойылады?
3.Т??ымны? ??гіштігін ?алай аны?тап бере аласы??
4.Т??ымны? дым?ылдануы неліктен болады?
5.?уатты ?сімдіктер дегенді ?алай т?сінесі??
6.Т??ымды са?тау ережесін айты?дар?
7.Практикалы? тапсырма :а)берілген т??ымдарды ажырату;
б)т??ымны? ??гіштігін аны?тау.
ІІІ.Жа?а саба?:Теориялы? б?лім.
Т??ымды себер алдында арнайы ??деуден ?ткізеді.Сонда ?ана т??ымны? ?ніп-шы?уына ж?не ?сімдіктерді? одан ?рі ?суіне ?олайлы жа?дайлар ?амтамасыз етіледі.Осындай жа?даларды атап ?телік:1)ыл?алды барынша са?тау,
2)арамш?мтерді отау,
3)?сімдікті? бойына ?оректік заттар жина?тау,
4)топыра?ты су,ауа ж?не жылу келуін ?амтамасыз ететін к?йге жеткізу,
5)да?ылдарды? зиянкестері мен ауруларына ?арсы к?рес ж?ргізу.
М?ндай шаралар топыра?ты тырмалау, ??деу,культивациялау ж?не тегістеу ар?ылы ж?зеге асырылады.
Тырмалау ар?ылы топыра?ты? ?сті?гі ?абатын ?опсытып,арамш?мтерді жоямыз. Ыл?алды? б??а айналып,?шып кетуін азайту ?шін,егістікті? бетін тегістейді.
Б?л ?шін ауыр,орташа ж?не же?іл тырмаларды пайдаланады.Ауыр тырмалар топыра?ты? беткі ?абатын тере? ?рі к?шті ?опсытады.Тырмаларды? т?рін топыра?ты? жа?дайына ?арай та?дап алу.Т??ым сепкенге дейінгі культивациялауды? ма?саты тырмалауды? ма?сатымен бірдей,я?ни арамш?мтерден тазарту,ыл?алды жинап,са?тау.Егер тырмала?ан кезде топыра?ты? ?сті?гі ?абаты 4-7 см тере?дікте ??деліп, ?опсытылатын болса, культивацияла?ан кезде 8-14 см тере?дікте ??деліп,?опсытылады.
Ты?ыз топыра?ты? су ж?не ауа ?ткіштігі т?мен болады,онда ?сімдіктерді? тамыр ж?йесі нашар ?сіп дамиды,тез сі?етін минералды ?осындылар саны азаяды,микробиологиялы? процестер баяу ?теді,сонды?тан оны ?опсыту керек.Т??ымны? ?алыпты ?сіп-?нуі ?шін су, жылу мен ауа ?ажет. Т??ымда суды ?з бойына сі?іріп алатын заттар бар.??р?а? т??ым ыл?ал т??ым?а ?ара?анда суды к?бірек сі?іреді.Т??ым?а ыл?ал келмей ?алса, оны? ?сіп-?нуі то?тайды.Малалау топыра?ты? белгілі бір ?абатын ны?ыздау?а м?мкіндік береді,ал м?ны? ?зі ыл?алды? капилляр ар?ылы т?менгі ?абаттан жо?ар?ы ?абат?а к?терілуін ж?не д?нні? ны?ыз болуын ?амтамасыз етеді, сонды?тан т??ымны? ?нгіштігі жо?ары болады.Топыра?ты? ??нарлы?ын ,егінні? ?німділігін арттыру ?шін топыра??а органикалы? ж?не минаралды заттар ?осады.Ты?айт?ыш топыра?та?ы физикалы?, химиялы? ж?не микробиологиялы? процестерге ?сер етеді.Ауыл шаруашылы?ында ?олданылатын ты?айт?ыштар органикалы?,минералды? бактериялы? болып ?ш топ?а б?ленеді.
Минералды? ты?айт?ыш к?п ?аржыны ?ажет етеді,сонды?тан ?з ауылымызда ба?ша?а органикалык ты?айт?ыш пайдалан?ан ж?н.
Бітік егін алын?ан жылы оны? ішінен бірігей т??ымдарын та?дап алып, д?рыс са?тау, дер кезінде т??ымды? сапасын тексеріп, т??ым себуге жа?сылап ?зірлеу керек.Т??ымды тазалауда?ы ма?сат-оны ?р т?рлі ?оспалардан тазарту,ал сорттауды? ма?саты-тазартыл?ан д?нді т??ым?а ж?не азы?-т?лікке арнап б?лу.
Т??ым танап бетіне біркелкі себілуі тиіс.Себу кезінде т??ымны? танап бетінде біркелкі орналысуы, ?ажетті тере?дікке сі?ірілуі ж?не ны?ыздал?ан топыра??а т?суі, ?сіп шы??ан саба?та?тар жиілігіні? бір?алыпты болуы ?ажет.Да?ылдарды? себуді? т?рлі ?дістері бар,оларды? е? к?п тара?аны-?атарлап себу.Ол жаппай ,тар ?атарлы,таспалы, ке? ?атарлы ж?не ?ялап себу деп б?ленеді.
IV. Саба?ты ?орыты?дылау. Жас ба?бандар?а ке?ес.
1.К?к?ністер егетін жерді ?зірлеу.
2.Жерді ты?айту.
3.Да?ылдарды егу.
4.Т??ымды ?зірлеу.
5.Т??ымды себу мерзімі.
6.Т??ым себуді? тере?дігі.
1001 ?са? –т?йек.
Т??ым себу.
- ?сірісе ?са? т??ымды себу кезінде м??ият бол?ан ж?н.
- ?са? т??ымды ?штал?ан шыбы?пен тайыздау ?аз?ан ж?йекке себеді;
- Т??ымды тым жиі салу?а болмайды;
- Ж?йекке т??ымды сал?ан со? оны? бетіне 0,5 см ?алынды?та шіріген к?? аралыстырыл?ан топыра?ты салады да ала?анмен ны?ыздау керек;
- Со?сон оны? ?стіне та?ы да 1-2см ?алынды?та к?? не шымтезек себеді,б?л ж?йекті тез кеуіп кетуден са?тайды.
V.Ба?алау.Б?гінгі саба??а білімдерін к?рсетіп, белсенділікпен ?атыс?ан барлы? о?ушыларды ба?алау.
VI.?йге тапсырма.§2;6;7;8;9.
§2;6;7;8;9.
