1) Су экологиясы туралы бастап?ы ??ымды ?алыптастыру, сусыз тіршілік жо? екендігі, суды ?ор?ау жолдары туралы т?сінік беру.
2) О?ушыларды? п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру ма?атында саба?ты т?рлендіре отырып ?здігінен ізденуге, ?осымша материалдар ?осу?а, ?зіндік ж?мыс істеуге, ба?ылау жасау?а, ?з ойын еркін жеткізуге, ?зара пікір айта білуге ж?не с?йлеу м?дениетін дамыту.
Саба?ты? ?дісі: пікір алмасу, с?ра?-жауап, топты? жарыс.
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру б?лімі:
1. О?ушыларды? назарын саба??а аудару.
2. Ой ша?ыру ?дісі бойынша ж?мба? шешу.
Д?мі де, иісі де жо?,
Пайдаланбас кісі жо?.
Ая?ы жо?, ?олы жо?,
Біра? тыныш т?рмайды.
Са?тамаса? ?орын,
Барша тірлік ??риды.
Ол не? (су).
Демек барша тіршілікке су керек екен. Міне, балалар б?гін «Сусыз тіршілік жо?» та?ырыбында баспас?з конференция саба?ы ?тпек. Саба?ымыз?а тілшілер, зерттеуші, ?алым, д?рігер, эколог, ?сімдіктанушы, жануартанушы, географ, су мамандары ?атысып отыр.
ІІ. ?ткен саба?ты еске т?сіру.
1. Суды? ?андай ?асиеті бар?
Су: иіссіз, т?ссіз, м?лдір, еріткіш, ж???ыш, а??ыш.
2. Суды? к?йлерін еске т?сіру ж?мба?тар шешу ар?ылы.
Жылп-жылп етеді,
Жыл?алардан ?теді. (суды? с?йы? к?йі) Жазда су?а шомыламыз.
Оны? бойында?ы су ?айда кетеді? (к?н к?зі жылумен су бу?а айналады)
Су еріткіш.
Таби?атта ешбір ?оспасы жо? таза су кездеспейді. Су?а ?ант, т?з салса? олар еріп к?рінбей кетеді. Ішінде еріген зат?а байланысты суды? д?мі ?згереді. Т?з салса? ащы, ?ант салса? д?мі т?тті болады.Демек, су еріткіш. Су?а саз балшы? салса? су лайланады, я?ни аралас?анмен ерімейді. Демек, суда ерімейтін заттар да бар.
Балалар, мен сендерге мынадай бір тапсырма берейін, сендер ойланып, ойлары?ды орта?а салы?даршы.
Тапсырма:
?стінде ж?к арт?ан екі есек келе жатты. Біреуіні? ?стінде т?з, екіншісіні? ?стінде ма?та болатын. Олар?а тере? ?зеннен ?ту керек болды. ?стінде т?з арт?ан есек судан шы?ысымен тез-тез ж?ріп кетті. Ал ?стінде ма?тасы бар есек ая?ын ?ре? басып келеді. Неге? Олар?а не болды?
Суды? ма?ызы.
?сімдікке су керек. Себебі ?сімдік сусыз ?спейді. Біз оны к?нде к?ріп бай?аймыз. Егер топыра? кеуіп ?алса, оны ж?мсартып су ??ю керек. Сонда ?сімдік жа?сы болып ?седі. Су адам?а к?мекші. Сумен бау-ба?шаны, егінді суарады.
Су пайдалы н?рсе. Онымен кемелер, ?айы?тар ж?зеді. Су ?атынас жолы. Су тас?ыны бола ?ал?ан жа?дайда адамдар оны ?з к?шімен, а?ыл-ойымен то?татады. Су тілсіз жау. Су?а ж?згенде ?те абай, са? болу керек.
Су таза, м?лдір болады. Суды адамдар ішеді, ш?лін ?андырады. Тама??а пайдаланады. Су тазалы? кепілі. Сумен ыдыс-ая?, киім жуады, барлы? кірді сумен тазалап кетіреміз. Су?а шомыламыз. ?р адам судай таза болса дені сау, ?за? ?мір с?реді.
ІІІ. Жа?а саба?.
Б?гінгі «Сусыз тіршілік жо?» деген баспас?з конференция саба?ын ке?ірек ??уымыз ?шін с?з кезегін тілшілерге берейік.
Тілші: Барлы? тіршілік иесіні? сусыз тіршілік етпейтіні белгілі. Біра? ?за? уа?ыт суды ?ажет етпей ж?ре алатын жануарлар бар ма?
Жануартанушы: Таби?атта ?оласыз, суаттардан алыс жат?ан жерлерде тіршілік ететін жануарлар бар. Кесірткелер, тыш?андар ?здері жейтін азы?ты? ??рамында?ы ыл?алды ?ана?ат етеді. Ал жануарларды? ішіндегі т?йе ш?лге ?те шыдамды келеді. Олар ?оректенгенде майды ?ркешіне жияды. Су?а кезіккенде ш?лін ?бден ?андырып алады. А?б?кен, б?лдыры? сия?ты к?нделікті су ішпесе ?мір с?рмейтін жануарлар тез ж?гіреді, тез ?шады. Сонды?тан да олар алыс суаттар?а барып, ш?лін ?андырады.
Тілші: Адам а?засында?ы суды? алар орны ?андай деп білесі??
?алым: Тіршілік ??былыстарыны? б?рі суды? ?атысуымен ж?реді. Адам денесі отыздан то?сан пайыз?а дейін судан т?рады. Адам?а ауа ?андай ?ажет болса, су да сондай ?ажет.
Тілші: ?сімдік тірі а?за. О?ан да су керек. Оны ?алай д?лелдейсіз?
?сімдіктанушы: ?сімдік ??рамыны? к?п б?лігі судан т?рады. Кез келген ?сімдікті? жапыра?ыны? саба?ынан сын?ан жерін бай?аса?, шырын шы?ып т?рады. Ол ?сімдік бойында?ы су. ?сімдік тамыры ар?ылы топыра?тан суды сі?іреді. Еріген т?здар ?оректік заттар б?рі де ?сімдікке сумен араласып барады. Таби?атта ?сетін ?сімдіктер суды топыра?тан ж?не жау?ан жа?бырдан алады. Ал бау-ба?ша, егіс ?олдан суарылады. Б?лме ?сімдіктеріне су ??ю керектігін топыра?ына ?арап аны?тау?а болады. Ал ?сімдікте м?лдем су болма?ан жа?дайда ол солып ?ліп ?алады. Сонды?тан ?сімдік те сусыз тіршілік ете алмайды.
Тілші: Суды? денсаулы?ты ны?айтуда?ы ?сері бар ма?
Д?рігер: Бол?анда ?андай. Денеміздегі т?рлі дертті ?у?ы?ыз келсе, су ??йы?ыз. Су сау-саламат ?мір ??ралы. Денсаулы? кепілі тазалы? болса, тазалы? кепілі су. Тісі?ізден бастап дене?іздегі кірді сумен ?уасыз. Киімі? мен заттары? таза болу ?шін де суды пайдаланасыз.
Географ: Таи?атта су баяу жылынып, баяу суынады. М?хиттар мен те?іздерді? суы жаз бойы к?н с?улесінен мол жылу жинайды да, ?ыста климатымызды? ауасын жылытады. Мысалы; ауамыз ??р?а? ??ірді? ауа-райына ?ара?анда ыл?алды ??ірді? жылы болып т?руыны? себебі осыдан.
Тілші: Таби?атта ?оспасы жо? тап-таза су бола ма?
Зерттеуші: Таби?атта ?оспасыз тап-таза су жо?. Таза су тек зертханаларда ?ана болады. Ондай суды? ешбір д?мі жо?. Онда тірі а?за?а ?ажетті т?здар да болмайды. Ал те?із суыны? ??рамында керісінше к?п м?лшерде еріген т?здар бар. Оны? ішуге жарамайтынды?ы да сонды?тан.
Тілші: Ластан?ан су деп ?андай суды атайды? Оны? зияны ?андай?
Эколог: Пайдаланыл?ан су шайынды су?а айналады. Оны ластан?ан су дейді.
Тілші: Бізді? елімізде ауыз су тапшылы?ы бай?алады ма?
?алым: Ауыз су тапшылы?ы ?лемдік проблема. Бізді? планетамызды? 3/4 су, алайда Жер шарыны? 60 пайызы т?ратын хал?ы т?щы суды? болмауынан зардап шегуде. Мысалы, Греция, Афина, Персия ауыз су жо?. Югославияда ауыз су кемемен тасымалданады. Бізді? елімізде ауыз су жеткілікті. Біра? оны ластанудан ?ор?ап, ?немдеу керек.
ІV. Саба?ты ?орыту.
Саба?ты бекіту ма?сатында су?а байланысты ма?ал-м?телдерді еске т?сірейік.
Суды? кепкені, тіршілікті? кеткені.
Сулы жер ??ра?сыз болмас, Таулы жер б?ла?сыз болмас.
Тау тасты су б?зар.
Б?ла? к?рсе? к?зін аш.
Суды? да с?рауы бар.
Су ?адірін ш?лдеген білер.
Сыйлап берген ?ара су да т?тті.
Су анасы б?ла?,
С?з атасы ??ла?.
Су бергеннен сауабы бар,
Су т?ккенні? жауаы бар.
?орытынды с?з: Б?гінгі конференциямыз?а ?атысып, ?зекті м?селелер ж?нінде ой б?ліскен мамандарымыз?а к?п-к?п рхмет айтамыз. Адам таби?аттан суды таза к?йінде алып, ластан?ан к?йінде ?айтарады. Сонды?тан суды ысырапсыз пайдаланып, ?о?ам ?ажетіне орнымен ж?мсайтын ?рпа? болып ?сейік.
V. ?йге тапсырма: «Сусыз тіршілік жо?» та?ырыбына ша?ын ??гіме жазып келу.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Сусыз тіршілік жо?»
Турлыкожаева Несипкуль Дауренхановна учитель второй категории
КГУ ОШ №96 г.Алматы 2класс
Познание мира
Сабақтың тақырыбы: Сусыз тіршілік жоқ
Сабақтың мақсаты:
1) Су экологиясы туралы бастапқы ұғымды қалыптастыру, сусыз тіршілік жоқ екендігі, суды қорғау жолдары туралы түсінік беру.
2) Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру мақатында сабақты түрлендіре отырып өздігінен ізденуге, қосымша материалдар қосуға, өзіндік жұмыс істеуге, бақылау жасауға, өз ойын еркін жеткізуге, өзара пікір айта білуге және сөйлеу мәдениетін дамыту.
3) салауатты өмір салтына, табиғатты қорғау, үнемшілдікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: баспасөз конференция сабағы.
Сабақтың әдісі: пікір алмасу, сұрақ-жауап, топтық жарыс.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі:
1. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
2. Ой шақыру әдісі бойынша жұмбақ шешу.
Дәмі де, иісі де жоқ,
Пайдаланбас кісі жоқ.
Аяғы жоқ, қолы жоқ,
Бірақ тыныш тұрмайды.
Сақтамасаң қорын,
Барша тірлік құриды.
Ол не? (су).
Демек барша тіршілікке су керек екен. Міне, балалар бүгін «Сусыз тіршілік жоқ» тақырыбында баспасөз конференция сабағы өтпек. Сабағымызға тілшілер, зерттеуші, ғалым, дәрігер, эколог, өсімдіктанушы, жануартанушы, географ, су мамандары қатысып отыр.
ІІ. Өткен сабақты еске түсіру.
1. Судың қандай қасиеті бар?
Су: иіссіз, түссіз, мөлдір, еріткіш, жұққыш, аққыш.
2. Судың күйлерін еске түсіру жұмбақтар шешу арқылы.
Жылп-жылп етеді,
Жылғалардан өтеді. (судың сұйық күйі) Жазда суға шомыламыз.
3. Өзі судан жаралған,
Бірақ судан қорқады. (судың қатты, мұз күйі) Қыста қатады, коньки тебеміз.
4. Көзге көрінгенмен,
Ұстасаң қолға ілінбейді. (бу газ күйі).
5. Жуылған киімді далаға жаямыз. Ол кебеді.
Оның бойындағы су қайда кетеді? (күн көзі жылумен су буға айналады)
Су еріткіш.
Табиғатта ешбір қоспасы жоқ таза су кездеспейді. Суға қант, тұз салсақ олар еріп көрінбей кетеді. Ішінде еріген затқа байланысты судың дәмі өзгереді. Тұз салсақ ащы, қант салсақ дәмі тәтті болады. Демек, су еріткіш. Суға саз балшық салсақ су лайланады, яғни араласқанмен ерімейді. Демек, суда ерімейтін заттар да бар.
Балалар, мен сендерге мынадай бір тапсырма берейін, сендер ойланып, ойларыңды ортаға салыңдаршы.
Тапсырма:
Үстінде жүк артқан екі есек келе жатты. Біреуінің үстінде тұз, екіншісінің үстінде мақта болатын. Оларға терең өзеннен өту керек болды. Үстінде тұз артқан есек судан шығысымен тез-тез жүріп кетті. Ал үстінде мақтасы бар есек аяғын әрең басып келеді. Неге? Оларға не болды?
Судың маңызы.
Өсімдікке су керек. Себебі өсімдік сусыз өспейді. Біз оны күнде көріп байқаймыз. Егер топырақ кеуіп қалса, оны жұмсартып су құю керек. Сонда өсімдік жақсы болып өседі. Су адамға көмекші. Сумен бау-бақшаны, егінді суарады.
Су пайдалы нәрсе. Онымен кемелер, қайықтар жүзеді. Су қатынас жолы. Су тасқыны бола қалған жағдайда адамдар оны өз күшімен, ақыл-ойымен тоқтатады. Су тілсіз жау. Суға жүзгенде өте абай, сақ болу керек.
Су таза, мөлдір болады. Суды адамдар ішеді, шөлін қандырады. Тамаққа пайдаланады. Су тазалық кепілі. Сумен ыдыс-аяқ, киім жуады, барлық кірді сумен тазалап кетіреміз. Суға шомыламыз. Әр адам судай таза болса дені сау, ұзақ өмір сүреді.
ІІІ. Жаңа сабақ.
Бүгінгі «Сусыз тіршілік жоқ» деген баспасөз конференция сабағын кеңірек ұғуымыз үшін сөз кезегін тілшілерге берейік.
Тілші: Барлық тіршілік иесінің сусыз тіршілік етпейтіні белгілі. Бірақ ұзақ уақыт суды қажет етпей жүре алатын жануарлар бар ма?
Жануартанушы: Табиғатта қоласыз, суаттардан алыс жатқан жерлерде тіршілік ететін жануарлар бар. Кесірткелер, тышқандар өздері жейтін азықтың құрамындағы ылғалды қанағат етеді. Ал жануарлардың ішіндегі түйе шөлге өте шыдамды келеді. Олар қоректенгенде майды өркешіне жияды. Суға кезіккенде шөлін әбден қандырып алады. Ақбөкен, бұлдырық сияқты күнделікті су ішпесе өмір сүрмейтін жануарлар тез жүгіреді, тез ұшады. Сондықтан да олар алыс суаттарға барып, шөлін қандырады.
Тілші: Адам ағзасындағы судың алар орны қандай деп білесің?
Ғалым: Тіршілік құбылыстарының бәрі судың қатысуымен жүреді. Адам денесі отыздан тоқсан пайызға дейін судан тұрады. Адамға ауа қандай қажет болса, су да сондай қажет.
Тілші: Өсімдік тірі ағза. Оған да су керек. Оны қалай дәлелдейсіз?
Өсімдіктанушы: Өсімдік құрамының көп бөлігі судан тұрады. Кез келген өсімдіктің жапырағының сабағынан сынған жерін байқасаң, шырын шығып тұрады. Ол өсімдік бойындағы су. Өсімдік тамыры арқылы топырақтан суды сіңіреді. Еріген тұздар қоректік заттар бәрі де өсімдікке сумен араласып барады. Табиғатта өсетін өсімдіктер суды топырақтан және жауған жаңбырдан алады. Ал бау-бақша, егіс қолдан суарылады. Бөлме өсімдіктеріне су құю керектігін топырағына қарап анықтауға болады. Ал өсімдікте мүлдем су болмаған жағдайда ол солып өліп қалады. Сондықтан өсімдік те сусыз тіршілік ете алмайды.
Тілші: Судың денсаулықты нығайтудағы әсері бар ма?
Дәрігер: Болғанда қандай. Денеміздегі түрлі дертті қуғыңыз келсе, су құйыңыз. Су сау-саламат өмір құралы. Денсаулық кепілі тазалық болса, тазалық кепілі су. Тісіңізден бастап денеңіздегі кірді сумен қуасыз. Киімің мен заттарың таза болу үшін де суды пайдаланасыз.
Тілші: Біздің планетамыздың климатына судың тигізер әсері қандай?
Географ: Таиғатта су баяу жылынып, баяу суынады. Мұхиттар мен теңіздердің суы жаз бойы күн сәулесінен мол жылу жинайды да, қыста климатымыздың ауасын жылытады. Мысалы; ауамыз құрғақ өңірдің ауа-райына қарағанда ылғалды өңірдің жылы болып тұруының себебі осыдан.
Тілші: Табиғатта қоспасы жоқ тап-таза су бола ма?
Зерттеуші: Табиғатта қоспасыз тап-таза су жоқ. Таза су тек зертханаларда ғана болады. Ондай судың ешбір дәмі жоқ. Онда тірі ағзаға қажетті тұздар да болмайды. Ал теңіз суының құрамында керісінше көп мөлшерде еріген тұздар бар. Оның ішуге жарамайтындығы да сондықтан.
Тілші: Ластанған су деп қандай суды атайды? Оның зияны қандай?
Эколог: Пайдаланылған су шайынды суға айналады. Оны ластанған су дейді.
Тілші: Біздің елімізде ауыз су тапшылығы байқалады ма?
Ғалым: Ауыз су тапшылығы әлемдік проблема. Біздің планетамыздың 3/4 су, алайда Жер шарының 60 пайызы тұратын халқы тұщы судың болмауынан зардап шегуде. Мысалы, Греция, Афина, Персия ауыз су жоқ. Югославияда ауыз су кемемен тасымалданады. Біздің елімізде ауыз су жеткілікті. Бірақ оны ластанудан қорғап, үнемдеу керек.
ІV. Сабақты қорыту.
Сабақты бекіту мақсатында суға байланысты мақал-мәтелдерді еске түсірейік.
Судың кепкені, тіршіліктің кеткені.
Сулы жер құрақсыз болмас, Таулы жер бұлақсыз болмас.
Тау тасты су бұзар.
Бұлақ көрсең көзін аш.
Судың да сұрауы бар.
Су қадірін шөлдеген білер.
Сыйлап берген қара су да тәтті.
Су анасы бұлақ,
Сөз атасы құлақ.
Су бергеннен сауабы бар,
Су төккеннің жауаы бар.
Қорытынды сөз: Бүгінгі конференциямызға қатысып, өзекті мәселелер жөнінде ой бөліскен мамандарымызға көп-көп рхмет айтамыз. Адам табиғаттан суды таза күйінде алып, ластанған күйінде қайтарады. Сондықтан суды ысырапсыз пайдаланып, қоғам қажетіне орнымен жұмсайтын ұрпақ болып өсейік.
V. Үйге тапсырма: «Сусыз тіршілік жоқ» тақырыбына шағын әңгіме жазып келу.
