V.Сабақтың көрнекілігі: Қазақстан картасы,ребус,кестелер, бейнеролик, слайд
VІ.Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі:
-Сәлеметсіздерме, оқушылар.
-психологиялық ахуал:
Жер-Ананың
Қазбасы мен сыры бар.
Балығы бар,
Арыстаны,гүлі бар.
Бәрі-бәрі
Өз алдында бір әлем,
Әр әлемнің патшалығы,тілі бар.
-Топқа бөлу:
Балалар, барлықтарың ортаға шығыңдар. Мен қазір сендерге парақтар таратып беремін, онда әртүрлі суреттер белгіленген. Музыка қойылған кезде барлықтарың билей отырып, қолдарыңдағы қағаздарды ауыстырып отырасыңдар, музыка тоқтағанда кімде қандай сурет болса, сол топқа барып отырады.
Топтың ережесін таныстыру.
(Әр топқа бағалау парағы таратылады, жақсы қатысып отырған топқа күн, бұлт, жаңбыр беріледі.)
1-топ: Күн
2-топ: Бұлт
3-топ: Жаңбыр
-Жарайсыңдар, балалалар!
Жер-ананың қазбасы демекші, үйге қандай қазба-байлық туралы тапсырма берілді? (оқушылардың жауабы)
27-38 бет, Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар, оқу, мазмұндау;
2.Үй тапсырмасын тексеру:
Қазір біз "Балықшы"ойыны арқылы үй тапсырмасын тексереміз. Аквариумнен балық аулаймыз.Ол үшін балықтың тапсырмасын орындауымыз керек.
1-балық: Ас тұзын қайдан алады? Оны қайда қолданамыз?
(Кенге жатпайтын пайдалы қазбалардың ішіндегі ең көп таралғаны- тұз. Ертеде адамдар тұзды өңдірудің әдісін білмеген. Тұз айрықша еңбек еткен адамдарды марапаттау үшін пайдаланған. Әрбір адамның тамағына күніне 20грамм шамасында ас тұзы жұмсалады. Тұздан сода, хлор және басқа заттар алынады. Тұзды дәрі ретінде пайдаланған)
2-балық: Фосфорит қандай кен орнында өндіріледі? Қандай пайдасы бар? (Қаратау. Тыңайтқыш алынатын қоңыр түсті зат, топыраққа сіңіру үшін оны алдымен ұнтақтап, фосфор ұнына айналдырады.)
3-сабақ: Асбестің қандай ерекшелктері бар? Қайда қолданылады? (Талшықты тау жынысы асбесті халық арасында әдетте тас зығыр деп атайды. Асбестен алынған жіп жібек сияқты иілгіш әрі берік оңайлықпен үзілмейді. Ол отқа жаңбайды. )
Жаңа сабақ
Ой қозғау:
1.Мұғалімнің кіріспе сөзі:
-Балықтар қайда өмір сүреді? (Суда)
Видеоролик көрсету (балық туралы)
-Суды біз қай жерлерде қолданамыз? (күнделікті тұрмыста, егін суару,мал суару т.б )
Дұрыс айтасыңдар, барлық жер бетіндегі тіршілік судан тұрады.Адам баласының өзі 80% пайызы судан құралған.
- Су қандай зат?
- Судың түсі қандай?
- Судың пішіні болады ма?
- Суды қандай жерлерде кездестірдің?
1-тапсырма:Су күйлерін еске түсіру үшін алдымен ребус шешу.
1. сүт, үй,мысық -Сұйық
2. маймыл, тұз- мұз
,,,,, ,
3. гүл, қаз- газ
,
Оқулықпен жұмыс:
-Түсінгендерін сұрау;
«Түсіндір, көрсет, дәлелде»
-Жарайсыңдар, ендеше табиғаттағы су айналымы жайлы бейнероликке назар аударыңдар.
(Табиғаттағы су айналымы туралы бейнеролик қойылады)
Сергіту сәті:
Видео көрсетіледі.
Сабақты бекіту:
Шығармашылық жұмыс:
Табиғатта өтетін осы ғажайып процесті біз тәжірибе өткізіп байқап көреуге болады.
Күн тобы: Су, жұқа қағаз, карандаш, пакет, стакан.
Стаканға су құйып, бетін жұқа қағазбен жабамыз. Кері төңкереміз сонда су төгілмейді.
Сұрақ: Су неге төгілмеді? Пакеттегі су неге жарылмады?
Өйткені стаканның ішінде ауа болмайды. Пакетке су толтырып, қатты байлаймыз. Оның сыртынан карандаш тығамыз келесі жағынан шығады. Оның ішіндеде ауа болмағасын су төгілмейді.
Бұлт тобы:Алдарыңда: сұйық май, су, стақан, әртүрлі-түсті бояғыш (краситель), асперин (шипучий) көпірткіш тұр.
1. Алдарындағы стақандарына жартысынан көп болатындай етіп сұйық май құяды.
2. Үстінен су құямыз, су сұйық майдан ауыр болғандықтан астына ағып түсіп, сұйық май үстіне көтеріледі.
3. Әртүрлі-түсті бояғыш (краситель) саламыз, (май мен су араласпайды езілген бояғышты стақанға салған кезде шар тәріздес көпіршіктер түрінде суға түсіп, суды бояйды.)
4.Енді асперин (шипучий) саламыз (асперин көпірткіш болғандықтан, реакция жүреді)
СҰРАҚ: - Май мен су неге араласпады?
-Су неге көпірді?
Қорытынды: Сұйық май мен судың құрамы (тығыздықтары) әртүрлі болғандықтан олар араласпайды: Сұйық май суға қарағанда жеңіл. Асперин салғаннан кейін суда еріп, суды қозғалысқа келтіреді. Асперин көпірткіш болғандықтан, суды көпіртіп жоғары қарай көтеріледі, бірақ майдан жоғары шықпайды.
Жаңбыр тобы: Бұл экспериментті жүргізу үшін бізге тәрелке, су,) стақан, краска, қылқалам, пластилин және 2 сіріңке қажет.
1.Стақандағы суды , ұнайтын түсті краскамен араластырамыз.
2. Тәрелкенің ортасына пластилинді жабыстырамыз
3.Пластилиннің үстіне 2 сіріңкені басын жоғары қаратып орнатамыз.
4. Стақандағы суды абайлап сіріңкеге тигізбей тәрелгеге құямыз.
5. Үлкендер сіріңкені жағып береді,
6. Сіріңкенің үстіне стақанды төңкеріп жабамыз.
СҰРАҚ: -Тәрелкедегі су қайда кетті?
Өйткені стақан ішіндегі ауа жанып кетеді де суды сорып алады. Яғни, жану кезінде стақан ішіндегі ауаның күші стақан сыртындағы ауа күшінен төмен болғандықтан суды сорып алады..
Стақанмен жапқаннан кейін от сөніп қалды, стақан ішіндегі ауа суыды да қысымы (давление) азайды.
Сондықтан суды сорып алды.
ЯҒНИ: шамалы отты сусыз жауып та сөндіруге болады екен.
Күн тобы: Су туралы өлең шығару
Бұл тобы: Су туралы мақал-мәтел жазу
Жаңбыр тобы: Су туралы жұмбақ жазу
«Су туралы статистика»
1.Дүние жүзіндегі ең үлкен мұхит – Тынық мұхиты. Жердегі судың жартысына жуығын құрайды. (Тынық мұхиттың слайды)
2.Әлемдегі ең үлкен көл – Каспий теңізі (Азия) 371,000км2
3.Қазақстандағы қорықты көл – Марқакөл.
«Су туралы таңғажайып деректер»
1. Су жердің 3/4 бөлігін су алып жатыр екен.
2.Мұхиттар бүкіл жердің 97 % суын құрайды және үшеуі бірігіп (Тынық, Атлант, Үнді) 350 млн шаршы км аумақты алып жатыр
3.Салмағы 70кг адамның денесінде 50кг су бар. Оның мөлшері 17кг-ға кемісе адам өледі. Сусыз адам 1 апта ғана шыдайды.
Рефлекция:
- Бұлттың пайда болуы және түрлері жөнінде не білесіңдер?
Табиғаттағы су айналымы қалай жүретіндігін айт ?
Минералды сулар қалай пайда болады?
Кері байланыс:
Алдарыңда жатқан стикерлерді тақтадағы бұлттарға әкеліп жабыстырамыз.
толық түсіндім; түсінбедім; сұрақтарым бар.
Үйгетапсырма:
Тәжірибе жасау, «Табиғаттағы су айналымы» деген әңгіме құрастыр
,,,,, ,
,
