Оқушылармен жүргізілетін тіл дамыту жұмыстары

Пікірталас тақырыбы: Оқушылармен жүргізілетін тіл дамыту жұмыстары

Тәрбие сағатының мақсаты: Оқушыларға қылмыстық істердің адам өміріне тигізер әсері, келешек өмірлеріне оның зардаптары туралы түсіндіру.Ой-өрісін, ойлау қабілетін шығармашылыққа дамыту. Қоғамға жат мінез-қылықтардан сақтандыру. Адамгершілік ізгі қасиеттер мен ар-ождан бостандығына тәрбиелеу.

Барысы: «Өз бақытың өз қолыңда» «Қылмыс жасағаны үшін жазаға тартқаннан гөрі қылмыстың алдын-алу әлдеқайда жақсы» деген пікір бар.

Көрнекілігі: слайд, суреттер.

Барысы:

І. Оқушыларға слайд арқылы жасөспірім қылмыстарының шығуы және алдын алуы туралы мағұлмат беру

ІІ . Ситуациялық сұрақтар

І. «Қылмыс және жасөспірім» тақырыбы бүгінгі күні маңызды болып саналады, өкінішке орай кейбір жасөспірімдер құқықбұзушылықтың арты неге әкеліп соғатынына аса мән бере қоймайды. Құқықтық мемлекетке қадам басқан шақта қоғамға саналы адам қалыптастыру мемлекетіміздің басты міндеттерінің бірі болатын болса, ол міндетті іске асыруға басты мақсат жасөспірімді жаңа рухта, жаңа көзқараста тәрбиелеуден айқын көрінеді.

Сондықтан алдымен қылмыс дегеніміз не мағынасын ашып алсақ. Қылмыс –Қазақстан Республикасының қылмыстық заңына сәйкес,  жазалау қатерімен тыйым салынған, қоғамға қауіпті әрекет .

Жасөспірімдердің қылмыстық әрекетке  баруына байланысты себеп не? Кім кінәлі? Қоршаған  орта ма? Әлде мектеп пе? Әлде жүре  түзеліп кетер деп  қылмыстық әрекеттер істеген баласының  әрекетіне  немқұрайлы  қарайтын  ата-ана ма? Осы сұрақтарға жауап ретінде жасөспірімдердің қылмыс жасауының себептеріне тоқталатын болсақ:

Қазіргі таңда зерттеушілер жасөспірімдердің қылмысқа баруының мынадай үш себебін ашып көрсетеді: Отбасылық жағдай, жасөспірімдердің уақытын тиімді пайдалана алмауы, тұрмыстық жағдай.

1. Жанұядағы тәрбие жұмыстарынан кеткен қателіктер, кемшіліктер, жинақталып келіп қоғамдық тәрбиедегі қателіктерімен байланысып, жасөспірімдердің тәртібін одан әрі шиленістіре береді. Жасөспірімнің қылмыс жасауын болдырмау үшiн қазақ отбасына тән өзiндiк ерекшелiктерiнiң маңызы зор: отбасы мүшелерi арасындағы iзгiлiк қатынастар; үлкенге деген құрмет; кiшiге деген iлтипат; жасөспірімнің тұлғалық дамуына олардың жас ерекшелiктерiне байланысты қатынас; әулеттегi жақсы дәстүрдi үлгi ету арқылы бала қасиетiн аша бiлу; күнделiктi тұрмыс-тiршiлiкке бейiмдеу және т.б. Балаға ең жақын адам ең бірінші ата-анасы екендігін естен шығармаған жөн.  Егер ата-анасы ұл-қызының бос уақытында немен шұғылданатынын, сабақ үлгерімін, мектепке барған, сабағынан қайтқан уақытын тексеріп, сабақ кестесін үнемі қадағалап, сынып жетекшісімен тығыз байланыста болса, баланың күн режимінен құлағдар болып отырар еді.

2. Бос уақытын тиімді пайдалана алмауынан ата-ана назарынан тыс қалған балалар. Балалардың соңғы кездері шекара дегенді білмейтін, жан-жақтан ағылып келіп жатқан, бала жүрегіне қатыгездік дәнін себу жағынан бірінен-бірі асып түсетін компьютерлік ойындарға, одан қалса, атыс-шабысқа толы, адамды қинау мен азаптап өлтірудің эпизодтарын қамтитын сорақы жанрдағы фильмдерге деген ықыласымен байланыстыруға болады. Адамның қоғамдық белсенділігі оқуға, спортқа, көркем өнерге деген қызығушылықтарын күннен-күнге арттырады. Ал осындай қоғамдық жұмыспен айналыспайтын жасөспірімдер қылмыстық істерге жақын жүреді. Қоғамнан, ондағы қайнаған қызу өмірден шеттеп қалу, қылмысқа барған жасөспірімдердің қылмысқа баруының бірден-бір себебі болып табылады.
Қазіргі жастардың 90 % компьютер қолданады. Педагогикалық зерттеу бойынша ата-ана баланың интернетте немен айналысатынын білмейді. Компьютер ойындарының шырмауына түскен бала одан шығуы қиын.

3.Тұрмыстық жағдай. Яғни тұрмыстың ауыр зардабын көре отырып қылмыстық жолмен жеңіл ақша табуға әдеттенген балалар.

Соңғы уақытта республиканың барлық аймақтарында жасөспірімдер қылмысы қатты белең алып келеді. Еліміздегі орын алған әрбір бесінші қылмыс сол балалардың үлесіне тиеді екен. Өзіміздің облыс бойынша статистикалық деректерге тоқталсақ: Батыс Қазақстан облысында 2013 жылы жасөспірімдер қылмысы 5,3 пайызға (өткен жылғы 131-ден биыл 138-ге дейін) артып отыр. Орал қаласында (90-нан 97-ге), Бөкей ордасында (0-ден 5-ке), Ақжайық (2-ден 5-ке), Бөрлі (6-дан 7-ге), Жаңақала (1-ден 2-ге) және Тасқала (0-ден 1-ге) ауданында қылмыстың өскені байқалады. Қылмыс жасаған 177 жасөспірімнің 132-сі - мектеп және колледж оқушылары. Ішкі істер органдарында барлығы 708 бала есепте тұр. Облыс бойынша 332 қолайсыз отбасында 402 бала тәрбиеленуде. Биыл осындай 116 отбасы (126 бала) анықталып, есепке алынды. 2013 жылы балаларына дұрыс тәрбие бермеген үшін 156 ата-ана немесе оларды алмастыратын адамдар, түнгі уақытта жасөспірімдерді ойын-сауық орындарына жіберген 25, 21 жасқа толмағандарға спирттік ішімдік сатқаны үшін 32, темекі сатқан 8 тұлға әкімшілік жауапқа тартылды. Сонымен қатар 2205 «жасөспірім» әкімшілік жаза алды.

Қорытындылай келе кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстар белең алып келеді, онымен күресу үшін мемлекеттік органдармен байланыс орнату керек. Жастар арасында патриоттық сезімін, мәдени құндылықтарды дамытып, тәрбиелеу керек. Сонымен қатар жастардың құқықтық сауаттылығын ашу керек.

ІІ. Ситуациялық сұрақтар:

1. Бір елдің емес, барлық әлемнің президенті болдыңыз делік, алдымен адамдардың қандай қылмысы үшін ең ауыр жаза белгілер едіңіз?

2. Сенің досың Мұрат өтірікті көп айтады. Ол ата-анасын да, ұстазын да, достарын да көп алдайды. Сен оған қандай ақыл-кеңес берер едің?

3. Сен бір сыныптасыңның ұрлық жасағанын көріп қалдың. Ол саған енді ұрлық жасамайтындығын айтып, ешкімді айтпауымды өтінді. Сен не істер едің?

4. Көшедегі көрініс:

Армат: Айболат бүгін Мараттың туған күні ғой, білесің бе?

Айболат: Ия, ия, жүр, ендеше солай қарай барайық.

Айболат: Кеттік, жолшыбай Бекжолға соға кетейік, ол да барар мүмкін.

Армат: Бекжол, біз туған күнге бара жатырмыз. Бізбен бірге жүрсеңші.

Бекжол: Жоқ, мен әуелі ата – анама ескертуім керек, әйтпесе алаңдайтын шығар.

Айболат: Ту, ата – анаңа ескертіп не істейсің, біз секілді айтпай кетіп қалмайсың ба, сұрансаң жібермей қалады.

Бекжол: Жоқ, балалар, мені жібермейді бара алмаймын. Бірнәрсеге душар болып қалармыз.

Армат: Онда өзің біл, ертең «көп қызықтан қалдым» -  деп өкініп жүр ме.?

Сұрақ: Балалар қандай қателік жіберді? Кімдікі дұрыс деп ойлайсыз?

5. Мақал-мәтелдің жалғасын тауып, түсінік беріңіз

Біреуге ор қазба …

Ұрлық түбі …

Қолыңмен істегенді …

Жақсыдан үйрен, жаманнан...

Тақырыбы: «Татулық –достықтың киелі бесігі». Мақсаты: Отбасы мүшелерінің арасындағы бауырмалдық, қайырымдылық, достық қарым- қатынасты қалыптастыру. Үлкенді сыйлауға, кішіге қамқорлық жасауға, сыпайы, ілтипатты болуға тәрбиелеу. Баланың жан- жақты өз елінің, халқының қамсын ойлайтын, ата- анасын, жора- жолдасын сыйлай білетін, азамат тәрбиелеумен қатар, ұлттық тәрбиені насихаттау. Әдісі: Сұрақ- жауап, пікір алысу, өз ойын ортаға сала білу. Көрнекілігі: Үлестірмелі кестелер, даналық сөздер, компьютер, баяндамалар, плакаттар. Нақыл сөздер: 1. «Анаң- асыл қазынаң, әкең- асқар тау». 2. «Ата- ананың міндеті- тәрбиелеу және жақсылықты үйрету». 3. «Бала- біздің болашағымыз» 4. «Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады». 5. «Бала- өмірдің жалғасы, отбасының жеміс берер гүлі». 6. «Балаға сіңірген ата- ана еңбегін бала өмір бойы ақтап бола алмайды. Балаға деген махаббатқа ешбір махаббат теңдесе алмайды, ол өле- өлгенше сусындайтын махаббат. Ғабиден Мұстафин Түрі: Ата- ана мен баланың арасындағы сыйластықты күшейту. Барысы: Қайырлы күн, құрметті ұстаздар, ата- аналар, шәкірттер! Біз бүгін керемет бір ғажайып әлемге саяхатқа барамыз. Қалай ойлайсыздар, ол қандай әлем болуы мүмкін? Қане, ойланып көріңдерші. Ол бір өзі кішкентай ғана шағын мемлекет. Ал олай болса, ол мемлекеттің аты «Жанұя» екен. Бүгінгі тақырыпта осы мемлекет жөнінде өрбімек. Бұл мемлекет қандай болуы керек? - Бақытты, тату, өнерлі, үлгілі. Сонымен, бүгінгі ата- аналар мен бала бірлескен «Мықты отбасы – мықты мемлекет» атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер. Жақсыдан жаман туады, Бір аяқ асқа алғысыз. Жаманнан жақсы туады, Адам айтса нанғысыз. Отбасы- адамзат бесігін тербеткен баланың бас ұстазы- ата- ана. Ұлтымызда «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген дана сөз бар. «Бала қыран болу үшін оны самғатып ұшыратын ата немесе әке де қыран болу керек»- деп отбасылық тәрбиеге ерекше тоқтаған. Әр отбасында ата- ананың орны бөлек. Бала әкеден -ақыл, анадан- мейірім алады. Әке- отбасының асыраушысы, қамқоршысы, тірегі деп білесің, ана отбасының ұйтқысы, жылуы, шуағы, жақсы ана отбасына береке әкеліп, жанұясын бақытқа бөлейді. Ата- анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала- адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан қай ата- ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуын қалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуанышы, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді. Жанған отын сөндірмей, түтінің түтетіп, артына ұрпақ қалдыруды көздеген. Ал тәрбиенің көзі- ата- бабамыздан қалған ақылда, дана сөздерде. Біздің тәрбие сағатымыздың мақсаты шағын мемлекетіміз «жанұяны» мықты мемлекетке айналдыру. Ол үшін мықты мемлекет – жанұямызға берік босаға, кең кереге, үлкен терезе, мықты шаңырақ керек. Біздің ойынымызға ата – аналар мен балалар қатысады. Кірпіштерге жазылған сөздермен біздер өзіміздің Үйімізді қалайық. Біздер балалар барлығымызда өз өміріміздің құрлысшысымыз. Біздің үйіміздің фундаменті неден тұрады екен? Оқушыларға актуальдық сұрақтар: 1. Үй дегенді қалай түсінесің? 2. Үйдің жылу, ата – ананың аялы алақаны дегенді қалай түсінесің? 3. Бақытты отбасы дегенді қалай түсінесіздер? Біздің алдымызда үй салатын мынандай кірпіштер жатыр: 1. байлық. 2. бауырмалдық 3. татулық 4. қайырымдылық 5. әдептілік 6. инабаттылық 7. шыдамдылық 8. толеранттық 9. түсіністік 10. ізеттілік 11. ауызбірлік 12. сенімділік 13. махаббат 14. ата – ананың балаға деген махаббаты Осы кірпіштердің көмегімен біздер өз үйлерімізді тұрайық. (Балалар үй тұрғызуға кіріседі) Балаға теріс әсер етеді. • Жанұядағы жанжал • Үлкендердің аузына келген сөздеріне айтуы • Балалардың көзінше басқа біреуді сөгуі • Басқалардың сыртынан өсек айту • Арақ ішу • Темекі тарту Бұзақылықтың басы бос жүруден басталады. Қипақтайды қит етсе анаң, әкең, Қайтсем ғана осыны адам етем, Басқалардың осындай балалары, Тап осындай жаңғалақ шала ма екен Ойым емес,оллаһи,біздікінің... Енжарлығы елде жоқ алабөтен Туа сала тұлпардың жалын тартқан; Қырғиларға қызығып қарап өтем. Жарық сыйлап маңына жылу сыйлап, Бұ да бір күн алаудай жана ма екен? Ел қатарлы елеулі еңбек етсе-ау Болмаса да топ жарған дара бөтен. Мүше тістеп мықтылар той жасаса, Жерге қарап мен сорлы қалар ма екем? ....Үміт пен күдіктің ортасында Ата-ананың үміті талады екен! Мұзафар Әлімбаев Міне осылайша өз баласының болашағына алаңдап, «Қайтсем де баламды адам етем» деген ата-ананың арманы баласымен бірге жасайды екен. Ата – анаға берілетін кеңес 1 1. Балаңызды өзіне - өзі қызмет етуге дайындаңыз 2. Жаңұяда бала тәрбиесіне бірдей талап қоя біліңіздер 3. Балаға уәде бергеннен кейін орындауға тырысыңыз 4. Балаңыздың өз бетімен әрекет жасауға мүмкіндік беріңіз. 5. Балаңызға сүйіспеншілікпен қараңыз. Ой толғанысы. 1. Егер баланы сынып отырса, оқуға құлқы болмайды. 2. Баланы қолдап отырса, білімге деген ынтасы артады. 3. Балаға сенім артса, ол батыл болады. 4. Бала төзімділікте өссе, адал болады. 5. Бала қауіпсіз жағдайда өссе ол адамға сеніммен қарайды. 6. Бала кекшілдікте өссе, ол қатізгез болады. 7. Бала адалдықта өссе, әділ болады. Біздің балаларымыз тұрған үйімізге қарап, ата – аналар мен оқушылардың пікірін тыңдаймыз. Мақал- мәтел орталығы. 1. Әке туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр. Отанды сүю ......... 3. Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Әке- алтын діңгек» 1.Отан туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр Мектеп...... білім.... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: « Жақсы сөз жан сүйсіндіреді, жаман сөз жан күйіндіреді.» 1. Ана туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр: Бала- адамның... 3. Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Отбасына қарап бала өседі, қарағайға қарап тал өседі» 1.Дос туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр Ата...... бала.... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: « Балалы үй базар» 1.Бала туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр: Ананың сүті бал,.......... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Ата- ананың ақылы- қазулы қара жолмен тең» Қорытынды. Тал терекке айналу үшін, ал бала көкірегі ояу, жан- жақты дамыған Адам болу үшін қандай жағдайлар әсер етуі мүмкін? Тал- терек Қолайлы Қолайсыз Бала-Адам Жақсы Жаман Мұғалім: Құрметті ата-аналар, ұстаздар және оқушылар! Сіздердің отбасыларыңызға сыныбымның атынан тек жақсылық тілеймін! Қыздарыңыз қызғалдақтай құлпыра берсін, ұлдарыңыз ізгі армандарыңызды орындай берсін деген тілекпен бүгінгі тәрбие сағатын тәмамдаймын. Келген қадамдарыңызға гүл бітсін! Келесі кездескенше хош сау болыңыздар!

Тақырыбы: «Ұлтаралық келісім-татулықтың белгісі»

Мақсаты:

ХХ ғасырдың елімізге сыйлаған басты байлығы Тәуелсіздіктің оңайлықпен келмегені жайында оқушыларға жете түсіндіру, жас ұрпақ бойында еліне, жеріне, ұлтына деген патриоттық сезімін ояту. Өз елін, жерін қорғайтын елжандылық рухта тәрбиелеу.

Әлеуметтік жағдайға бейімделген адамгершілігі мол ұлтжанды, толерантты, салауатты жеке тұлғаны қалыптастыру мен дамуға арналған тәрбие саласындағы заң актілерін орындауға оқушыларды ұйымдастыру және оған жағдай жасау.

Қазіргі өмірге сай бейімделген, бойындағы бар күш – қуаты мақсаттарға бағытталған, өзінің әлеуметтік кәсіби бағдарын айқындауға ішкі ресурстарын басқара алу мүмкіндігі жоғары, азаматтық құндылықтарды бойына жинақталған әлемдік бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру.

Ата – анасына, туған жерге, Отанға деген сүйіспеншіліктерін ояту. Адамгершілікке, білімділікке, еңбекқорлыққа, адамдыққа, адалдыққа баулу. Отбасы мүшелерінің арасындағы бауырмалдық, қайырымдылық, достық қарым – қатынасты нығайту; үлкенді сыйлауға, кішіге қамқорлық жасауға, сыпайы, ілтипатты болуға, өз елінің, халқының қамын ойлайтын, ата – анасын, жора – жолдасын сыйлай білетін азамат тәрбиелеумен қатар ұлттық тәрбиені насихаттау; дамыта оқытуға негізделген жұмыстар мен тапсырмаларды ата – аналармен бірлесе отырып шешу.

Міндеті:

Оқушылар бойында азаматтық, ұлтжанды, салауатты өмір салтын қалыптастыру. .

Жеке тұлғаның жан – жақты дамуына ықпал ету.

Ұлттық рухани құндылықтарды өскелең ұрпақ бойына сіңіре отырып, өзіндік көзқарасы қалыптасқан, Отан ісіне қалтқысыз берілген, отансүйгіш, шығармашыл, өзін – өзі басқара алатын тәуелсіз елдің жеке тұлғасын қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Өзін – өзі тәрбиелеу сабағы

Көрнекілігі: Нақыл сөздер: «Отанды сүю отбасынан басталады», «Ел іші – алтын бесік», «Өз елім – өлең төсегім», «Отан – елдің анасы», суреттер, Ту, Елтаңба, «Тәуелсіздік тірегі – қайсар рухы қазақтың!», «Тәуелсіздік ассоциациясы», сюжетті суреттер, қанатты сөздер, Қазақстан картасы, сызбанұсқа.

Өткізу әдісі: Әңгімелесу, пікірталас, өлең оқу

Сабақтың барысы:

Ұйымдастырушылық кезең.

Кіріспе бөлім

1 - жүргізуші:

-Кайырлы күн құрметті ұстаздар, ата – аналар, шәкірттер! Біз бүгін керемет бір ғажайып әлемге еңгелі отырмыз.

- Қалай ойлайсыздар, ол – қандай әлем? Мына тақтада жайдарлы жарқын кең қазақ даласында ақ отауды көріп отырсыздар. Әр отаудың өз шаңырағы болады. Ол отаулар бірігіп, үлкен шаңырақты түзеді.

2-жүргізуші: -Шаңырақ дегеніміз не?

-«Үлкен шаңырақ» деп нені айтамыз?

1 - жүргізуші:Ол – Атамекен, Отан.

2-жүргізуші:Отан дегеніміз не?

1 - жүргізуші: Отбасы – осы Отанның кішкентай бөлшегі.

2 - жүргізуші: Бұл шаңырақта кімдер тұрады?

1 - жүргізуші:

-Бір үйде, бір «Үлкен шаңырақта» 140 туыс бірге тұрыпты, бәрі өздеріне жүктелген міндетті, тапсырған жұмысты атқарып, тату – тәтті тұрыпты.

Мұны көрген көршісі келіп:

-Біз бір үйде 2-3 адам тату тұра алмаймыз, ал 140 адам қалай тату тұрасыңдар?,-депті.

-Балалар, осының себебін сендер не деп ойлайсыңдар?

Оқушылар пікірі.

-Өзара түсіністік, Сыйластық, Еңбексүйгіштік, Мейірімділік, Қайырымдылық, Білімділік

2-жүргізуші:

-Ендеше біздің бойымызда қандай да бір жақсы қасиет болса ғана, мына қасиетті «Үлкен шаңырақ» - Тәуелсіз Қазақстанымыздың бір мүшесі бола аламыз.

1 - жүргізуші:

-Қазақстан Тәуелсіздігін қашан алды?-1991 жылы 16 желтоқсанда.

2-жүргізуші:

-Тәуелсіз еліміздің қандай рәміздері бар?

Ту, Елтаңба, Әнұраны.

1 - жүргізуші:

-Қазақстанның Туы қай кезде көтерілуші еді?

-Жеңіске жеткенде, мерекеде, екі ел арасындағы кездесуде.

-Ендеше, өзіміздің бойымыздағы жаман әдеттен арылып.

Туымызды жоғары көтеріп тұрып, «Үлкен шаңыраққа» аяқ басайық. (Әр оқушы өзінің жаман мінездерін, әдетін қағазға жазып, жағып жібереді).

Патриоттық сезіммен,

Әнұран – «Менің Қазақстаным»

Ой – толғау:Екі дос кездесіп, әңгіме дүкен құрады:

Біріншісі:

-«Ұйықтап, жүз жылдан соң оянып, елімнің қандай болғанын көрсем ғой»- деді.

Ал, екіншісі:

-«Менің ұйықтағым келмейді, елімнің болашағын өз қолыммен тұрғызғым келеді»,-деді.

1-жүргізуші:

-Сендер осы екеуінің қайсысының жауабын қолдар едіңдер?

Оқушылардың пікірі:

2-жүргізуші:

«Үлкен шаңырақтың» ең басты құндылығы – Тәуелсіздік. Тәуелсіздікке қан төгіссіз, бейбіт түрде қол жеткізіп, еліміз әлемнің өркениетті мемлекеттерінің қатарына қосылды. 20 жыл ішінде Тәуелсіз Қазақ елі қалыптасып, нарықтың қиын өткелдерінен аман өтті. Тәуелсіздіктің 20 жылы тарихта өз ерекшеліктерімен есте қалды. Біздің осы «Үлкен шаңырағымызда» болған атаулы жетістіктер мен шежіресін мақтанышпен атап өтейік:

1-оқушы:

1991 жыл (ҚР-ның картасы)

1991 жылы желтоқсанның 16-сында Қазақстан өз Тәуелсіздігін жариялады. Осылайша әлем картасында Тәуелсіз Қазақстан атты жаңа мемлекет пайда болды. Оның тұңғыш Президенті болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев сайланды. Сөйтіп, Қазақстан Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің ХV пленумы қабылдаған шешім қазақ қоғамына түбегелі өзгерістер енгізді.

Н.Ә. Назарбаев қол қойған алғашқы Жарлықтарының бірі – 1991 жылғы тамыздың 29-ындағы «Семей полигонын жабу туралы » Жарлық болды. Елбасының осы тарихи шешімі, батыл қадамы бүгінде дүние жүзіне мәлім тарихи фактіге және біздің ұлттық мақтанышымыздың мәніне айналды. Таяуда ғана Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас ассамблеясы біздің ел Президентінің ұсынысын мақұлдап, 29-тамызды Халықаралық ядролық қару – жараққа қарсы күрес күні деп жариялады.

2-оқушы:

1992 жыл (ҚР-ның рәміздері )

Қазақстан 1992 жылғы 2 наурыздан бастап, Біріккен Ұлттар Ұйымының толық құқылы мүшесі. Қазір еліміздің БҰҰ, ЮНЕСКО, ЕҚЫҰ (ОБСЕ) секілді 70-ке жуық халықаралық ұйымдарда өкілдігі бар.

Мемлекеттің тәуелсіздігін қамтамасыз ету мақсатында 1992 жылғы қаңтарда еліміздің ішкі істер әскері құрылды. Бүкілхалықтық талқылаудан кейін 1992 жылғы маусымда Жоғарғы Кеңестің сессиясы Республиканың жаңа мемлекеттік Туы мен Елтаңбасын бекітті. 1992 жылы Алматы қаласында Дүниежүзі қазақтарының І құрылтайы өтті.

3-оқушы:

1993 жыл. (төл теңге )

1993 жылғы қаңтардың 28-інде Қазақстан Республикасының тұңғыш Конституциясы қабылданды. Негізгі Заң 4 бөлімнен, 21 тараудан, 131 баптан тұрды.

Одан кейін Елбасының бастамашылдығымен 1993 жылғы мамыр айында «Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы» Заң қабылданды. Осылайша біздің мемлекет кезінде кертартпа жүйенің кесірінен еліміздің азаттығы мен тәуелсіздігі жолында құрбан болған азаматтарды ақтап, бәзбіреулердің өктем саясатымен жасалған тарихтың қателігін түзеді

1993 жылғы 5 қарашада «Ақша жүйесін тұрақтандыру жөніндегі шұғыл шаралар туралы» Президент жарлығы шықты.

Сөйтіп, төл теңгеміз 1993 жылдың 15 қарашасында айналымға түсті.

1993 жылы «Болашақ» бағдарламасы бойынша шетелге жастарды оқыту басталды.

4-оқушы:

1994 жыл. (Талғат Мұсабаев Союз ТМ-6)

1994 жылы 6 шілдеде Жоғарғы Кеңес депутаттары астананы Ақмола қаласына көшіруге шешім қабылдады.

Мемлекетіміздің тұңғыш ордендері мен медальдары дүниеге келді. Талғат Мұсабаев Союз - ТМ-6 ғарыш кемесімен көкке самғады.

5-оқушы:( Конституция)

1995 жыл. Мен дүниеге келдім.

1995 жылғы 1 наурызда мемлекет басшысы жанындағы қоғамдық консультациялық-кеңесші орган — Қазақстан халықтарының Ассамблеясы құрылды. Оның мақсаты — қоғамдық тұрақтылық пен ұлтаралық татулықты нығайту болды.

1995 жылғы 24 наурызда Қазақстан халықтары Ассамблеясы (ҚХА) сессиясы ашылды. Онда қаралған мәселелер: Президент Н.Ә.Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылға дейін ұзарту мақсатында бүкілхалықтық референдум өткізу туралы ұсыныс енгізу. Елбасының бұл қызметте болуының бірінші конституциялық мерзімі 1996 жылдың желтоқсанында аяқталатын еді.

1995 жылы 29 сәуірде Президент Н.Ә.Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін ұзарту жөнінде бүкілхалықтық референдум өткізілді. Сайлаушылардың 95,4%-ы Н.Ә.Назарбаевтың өкілеттілігін ұзартуды қолдады.

1995 жылы 30 тамызда еліміздің жаңа Конституциясы қабылданды. Бұл негізгі Заңымызда республиканың экономикалық қүш-қуаты мен мүмкіндіктері ғылыми тұрғыдан тиянақталып, халықтың әлеуметтік топтарына тиісті мәселелерді шешу ескертілді.

6-оқушы:

1996 жыл.

1996 ж. 11 наурызда ҚР Президентінің Жарлығымен ҚР Конституциясында көзделген ҚР Жоғарғы Сот Кеңесі қүрылды.

Ән – «Отан», сөзі-Дихан Әбіловтікі, әнін жазған-Латиф Хамиди.

7-оқушы:

1997 жыл. («Қазақстан-2030»)

1997 жылы министрліктер мен ведомстволар 50-ден 25-ке азайды. Әкімшілік ауданның 220-ның 30-ға жуығы таратылды. Әкімшілік облыстар 19-дан 14-ке кеміді. 1997 жылы 22 сәуірде Торғай, Талдықорған облыстары таратылды. 1997 жылы 3 мамырда Көкшетау, Жезқазған, Семей облыстары таратылды. Қазіргі кезеңде Қазақстанда 14 облыс бар.

1997 жылы қазан айында Президент Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030» стратегиялық жолдауы жарияланды. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың ерешеліктері айтылды.

Бұл бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген.

2030 жылы Қазақстан күрделі жолдан ойдағыдай өткен және дамудың келесі кезеңіне нық қадаммен аяқ басқан ел болады.

8-оқушы:

1998 жыл. (Астана)

1998 жылы 6 мамырда Президент Ақмола қаласын Астана деп атауға Жарлық шығарды. 1998 жылы 10 маусымда жаңа Астананың ресми тұсаукесері болып өтті.

Ән – Астана

9-оқушы:

1999 жыл.( Н. Ә. Назарбаев)

Мен дүниеге келдім.1999 жылы 10-қаңтарда Президент сайлауы өтті. Қазақстан Республикасының Президенті болып Н. Ә. Назарбаев сайланды.

1999 жылы Рим папасы Астанаға келді.

1999 жылдың шілдесінде Астана қаласы ЮНЕСКО-ның «Әлем қаласы» сыйлығымен марапатталды.

10-оқушы:

2000 жыл (Домбыра)

Бұл жылы мен дүниеге келдім.2000 жылы «Мәдениетті қолдау жылы» деп жарияланды.

Хор – «Отан»

11-оқушы:

2001 жыл. («Атамекен»)

2001 жыл автомобиль жолдары жылы болып жарияланды. Трансевразиялық магистраль «Батыс Еуропа —Батыс Қытай» жобасы басталды. Еліміздегі жолдардың көп бөлігі жөнделіп, жаңа жолдар салынды. Әуежайлар мен Каспийдегі теңіз порты қайта құрылды.

Қалың жұртшылықты Қазақстан халқының тарихи-мәдени игіліктерімен таныстыру мақсатында 2000 жылы Қазақстан Республикасы Президенттік мәдениет орталығы құрылды.

2001 жылы ҚР Президентінің Жарлығымен Астана төрінен «Атамекен» Қазақстан картасы» этнографиялық-мемориалдық кешені» деп аталатын мәдени орын ашылды. Қазақстанның кішірейтілген картасы іспеттес. Аспан астындағы мұндай мұражай дүние жүзінің 17 елінде ғана бар. Бельгиядағы «Шағын Европа» саябағы, Австрия, Швейцария, Германия, Испания, Ұлыбритания елдерінің үлгісімен дүниеге келген «Атамекенде» 14 облыс, 2 қала — Астана мен Алматы қалаларының макеттері қойылған.

Ән – «Атамекен», сөзі-Қадыр Мырзалиев, әнін жазған-Ескендір Хасанғалиев.

12-оқушы:

2002 жыл. («Астана – Бәйтерек» )

Мен алғаш мектеп табалдырығын аттадым.

2002 жылы Евразияның кіндігі — Астананың төрінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың идеясымен Елорданың символына айналған «Астана – Бәйтерек» монументі салынды. Оның биіктігі 97 метр.

2002 жыл «Денсаулық жылы» деп жарияланды.

13-оқушы:

2003 жыл. («Пирамида»)

2003 жылы Астана қаласында Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының Бірінші съезі болды.

Бейбітшілік және келісім сарайы салынды. Сыртқы пішініне қарап жергілікті халық «Пирамида» деп атап кеткен Бейбітшілік және келісім сарайы – ұлтаралық және конфессияаралық тұрақтылықтың, халықтар достығының өзіндік символы тәрізді.

2003 жылы демографиялық жағдайды көтеру және әлеуметтік қолдау мақсатында аналарға бала тууына байланысты бір реттік жәрдемақылар беріле бастады. Ал 2006 жылы бала бір жасқа толғанға дейін төленетін жәрдемақы тағайындалды.

14-оқушы:

2004 жыл. (Музей)

2004 жылы Астанада Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің Музейі ашылды. Онда 100 мыңнан астам экспонаттар бар. Президент Н.Назарбаевтың жеке мұрағаты мен кітапханасы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар басшыларының тартулары, Елбасының бірегей марапаттар коллекциясы, жеке заттары, құжаттары көрермен назарына ұсынылып отыр.

2004 жылы 13 қаңтарда ҚР Президенті «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы туралы Қаулыға қол қойды.

2004 жылы «Қазақстан – Ресей жылы» болды.

15-оқушы:

2005 жыл

2005 жылы Ресейде «Абай жылы» аталып өтті.

Ғылым таппай мақтанба

16-оқушы:

2006 жыл. (Бейбітшілік және келісім Сарайы)

2006 жылдың 1 қыркүйегінде ашылған пирамида үлгісіндегі Бейбітшілік және келісім Сарайы — Астананың ең үлкен мақтаныштары қатарындағы ғимарат.

2006 жылы қыркүйек айында дәл осы жерде Әлем діндерінің екінші съезі өтті.

Атақты Желтоқсан көтерілісіне 20 жыл.

17-оқушы:

2007 жыл.

2007 жылы «Қазақ тілін қолдау» жылы.

18-оқушы:

2008 жыл. («Қазақ елі»)

2008 жылы Астананың сол жағалауындағы әсем де зәулім ғимараттар қатарын «Қазақ елі» монументі толықтырды. Идеяның негізгі авторы — Елбасы Н.Назарбаев. Монументтің биіктігі 91метр.

19-оқушы:

2009 жыл .

Мен орта арнаулы білім куәлігін алдым.

Президентке дағдарысқа қарсы бағдарламаны жүзеге асыру жөніндегі Үкімет қызметінің негізгі көрсеткіштері, «Жол картасы» және 2009 жылдың бірінші жартыжылдығының индустриялық дамуы баяндалды.

20-оқушы:

2010 жыл.

Үкімет индустриялдық-инновациялық бағдарламаны жүзеге асыруға кірісті. Үдемелі индустриялдық-инновациялық дамудың Мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Осы бағдарламаны жүзеге асыру шеңберінде үстіміздегі жылы ғана 140-тан астам жаңа бәсекеге қабілетті өнеркәсіп кәсіпорындары іске қосылады.

Астана қаласында мемлекет тарихында тұңғыш рет Орта Азия елдерінің басшыларының қатысуымен ЕҚЫҰ-ның (Еуропаның Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы) Саммиті өтті. Тіпті, өткен ғасырдың өзінде КСРО-да Мәскеу қауіпсіздік пен ынтымақтастық бойынша Еуропа мемлекеттерінің жиынын өткізу мерейіне ие болған жоқ. Сондықтан бұл ірі халықаралық ұйымның Саммитінің Астанада өтуі – мемлекет үшін де, еліміздің әрбір азаматы үшін де биылғы жылдың басты оқиғасы.

21-оқушы:

2011 жыл (Тәуелсіздікке 20 жыл)

2011 жыл – қазіргі Қазақстан тарихындағы ерекше белес. Биылғы жылдың 16-шы желтоқсанында біздің еліміз өз Тәуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтеді. Бұл тарихи оқиғаны мерекелеу Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Жарлығымен жалпыхалықтық іс деп жарияланды, ол «Бейбітшілік пен жасампаздықтың 20 жылы» ұранымен өтуде. Тарихқа көз жүгіртсек, қазақ – нағыз батыр халық екенін мойындайсың. Жүгі нарда, қазаны теңде болып, көшіп – қонып өмір сүрген ата – бабаларымыз үш нәрсені бойтұмардай сақтап қадірлеген. Ол менің елім, менің жерім және менің ана тілім. Қандай халық болмасын осы үшеуінсіз егемен ел екенін дәлелдей алмайды.

1-жүргізуші:

«Үлкен шаңырақ» бірнеше отбасынан құралады. Әр отбасында ата – ананың орны бөлек. Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады. Әке – отбасының асыраушысы, қамқоршысы, тірегі, ана – отбасының ұйтқысы, жылуы, шуағы. Жақсы ана отбасына береке әкеліп, жанұясын бақытқа бөлейді.

Ата – анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала – адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан, қай ата – ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуын қалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуанышы, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді. Жанған отын сөндірмей, түтінін түтетіп, артына ұрпақ қалдыруды көздеген.

Ән «Ана-әке»

2-жүргізуші:

Құрметті шаңырақ тірегі ата-аналар, сіздерге «Тығырықтан қалай шығу керек»-,деген сауал бар соған жауап берсеңіздер.

Балаңыз жақсы оқиды. Тәртібі де жақсы. Бірде сынып жетекшісі үйге телефон соқты. «Бүгін балаңыз сабаққа келмеді. Бұдан бұрын да бірнеше рет келмей қалған»,- деді. Сіздің оны мектепке жібермей қалған күніңіз болған жоқ. Енді не істейсіз?

Балаңыз жақсы оқиды. Тәртіпті, сыпайы болып өсіп келеді. Сабаққа белсенділігі төмендеген сияқты. Бұрынғыдай емес, ашуланшақ. Бірнеше рет себебін сұрағаныңызбен еш нәрсе айта қоймады. Енді не істейсіз?

Балаларға арналған сауал:

«Жанұя не үшін қажет?»

Жауаптарының үлгісі

Келіспеймін Келісемін Білмеймін

Жанұя асырау үшін, бағып – қағу үшін қажет.

Жанұя мүшелері арасында үнемі түсіністік болады.

Менің жанұям қоғам алдында мен үшін жауапты

Қалыпты жанұяда келіспеушіліктер болмайды.

Жанұяда өзінің жағымды қасиеттерімен беделі бар адам басшы болады.

Жанұяның негізгі асыраушысы – әке

Ата – ана өзінің баласына білім беріп, жұмыс тауып беруге міндетті.

Ата – аналардың балаларының өміріне араласуына болмайды.

Ата – анаға мейіріммен сыйластықпен қарау кажет.

Үлкен балалар өздерінің ата –аналарын қарттар үйіне жібереді, мұндай балалар өз жазаларын алады.

«Мен қандай адам болуға тиіспін?»

Тал терекке айналу үшін, ал бала көкірегі ояу, жан – жақты дамыған адам болу үшін қандай жағдайлар әсер етуі мүмкін?

«Үлкен ел-үлкен отбасы». Мақсаты: Отбасы мүшелерінің арасындағы бауырмалдық, қайырымдылық, достық қарым- қатынасты қалыптастыру. Үлкенді сыйлауға, кішіге қамқорлық жасауға, сыпайы, ілтипатты болуға тәрбиелеу. Баланың жан- жақты өз елінің, халқының қамсын ойлайтын, ата- анасын, жора- жолдасын сыйлай білетін, азамат тәрбиелеумен қатар, ұлттық тәрбиені насихаттау. Әдісі: Сұрақ- жауап, пікір алысу, өз ойын ортаға сала білу. Көрнекілігі: Үлестірмелі кестелер, даналық сөздер, компьютер, баяндамалар, плакаттар. Нақыл сөздер: 1. «Анаң- асыл қазынаң, әкең- асқар тау». 2. «Ата- ананың міндеті- тәрбиелеу және жақсылықты үйрету». 3. «Бала- біздің болашағымыз» 4. «Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады». 5. «Бала- өмірдің жалғасы, отбасының жеміс берер гүлі». 6. «Балаға сіңірген ата- ана еңбегін бала өмір бойы ақтап бола алмайды. Балаға деген махаббатқа ешбір махаббат теңдесе алмайды, ол өле- өлгенше сусындайтын махаббат. Ғабиден Мұстафин Түрі: Ата- ана мен баланың арасындағы сыйластықты күшейту. Барысы: Қайырлы күн, құрметті ұстаздар, ата- аналар, шәкірттер! Біз бүгін керемет бір ғажайып әлемге саяхатқа барамыз. Қалай ойлайсыздар, ол қандай әлем болуы мүмкін? Қане, ойланып көріңдерші. Ол бір өзі кішкентай ғана шағын мемлекет. Ал олай болса, ол мемлекеттің аты «Жанұя» екен. Бүгінгі тақырыпта осы мемлекет жөнінде өрбімек. Бұл мемлекет қандай болуы керек? - Бақытты, тату, өнерлі, үлгілі. Сонымен, бүгінгі ата- аналар мен бала бірлескен «Мықты отбасы – мықты мемлекет» атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер. Жақсыдан жаман туады, Бір аяқ асқа алғысыз. Жаманнан жақсы туады, Адам айтса нанғысыз. Отбасы- адамзат бесігін тербеткен баланың бас ұстазы- ата- ана. Ұлтымызда «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген дана сөз бар. «Бала қыран болу үшін оны самғатып ұшыратын ата немесе әке де қыран болу керек»- деп отбасылық тәрбиеге ерекше тоқтаған. Әр отбасында ата- ананың орны бөлек. Бала әкеден -ақыл, анадан- мейірім алады. Әке- отбасының асыраушысы, қамқоршысы, тірегі деп білесің, ана отбасының ұйтқысы, жылуы, шуағы, жақсы ана отбасына береке әкеліп, жанұясын бақытқа бөлейді. Ата- анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала- адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан қай ата- ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуын қалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуанышы, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді. Жанған отын сөндірмей, түтінің түтетіп, артына ұрпақ қалдыруды көздеген. Ал тәрбиенің көзі- ата- бабамыздан қалған ақылда, дана сөздерде. Біздің тәрбие сағатымыздың мақсаты шағын мемлекетіміз «жанұяны» мықты мемлекетке айналдыру. Ол үшін мықты мемлекет – жанұямызға берік босаға, кең кереге, үлкен терезе, мықты шаңырақ керек. Біздің ойынымызға ата – аналар мен балалар қатысады. Кірпіштерге жазылған сөздермен біздер өзіміздің Үйімізді қалайық. Біздер балалар барлығымызда өз өміріміздің құрлысшысымыз. Біздің үйіміздің фундаменті неден тұрады екен? Оқушыларға актуальдық сұрақтар: 1. Үй дегенді қалай түсінесің? 2. Үйдің жылу, ата – ананың аялы алақаны дегенді қалай түсінесің? 3. Бақытты отбасы дегенді қалай түсінесіздер? Біздің алдымызда үй салатын мынандай кірпіштер жатыр: 1. байлық. 2. бауырмалдық 3. татулық 4. қайырымдылық 5. әдептілік 6. инабаттылық 7. шыдамдылық 8. толеранттық 9. түсіністік 10. ізеттілік 11. ауызбірлік 12. сенімділік 13. махаббат 14. ата – ананың балаға деген махаббаты Осы кірпіштердің көмегімен біздер өз үйлерімізді тұрайық. (Балалар үй тұрғызуға кіріседі) Балаға теріс әсер етеді. • Жанұядағы жанжал • Үлкендердің аузына келген сөздеріне айтуы • Балалардың көзінше басқа біреуді сөгуі • Басқалардың сыртынан өсек айту • Арақ ішу • Темекі тарту Бұзақылықтың басы бос жүруден басталады. Қипақтайды қит етсе анаң, әкең, Қайтсем ғана осыны адам етем, Басқалардың осындай балалары, Тап осындай жаңғалақ шала ма екен Ойым емес,оллаһи,біздікінің... Енжарлығы елде жоқ алабөтен Туа сала тұлпардың жалын тартқан; Қырғиларға қызығып қарап өтем. Жарық сыйлап маңына жылу сыйлап, Бұ да бір күн алаудай жана ма екен? Ел қатарлы елеулі еңбек етсе-ау Болмаса да топ жарған дара бөтен. Мүше тістеп мықтылар той жасаса, Жерге қарап мен сорлы қалар ма екем? ....Үміт пен күдіктің ортасында Ата-ананың үміті талады екен! Мұзафар Әлімбаев Міне осылайша өз баласының болашағына алаңдап, «Қайтсем де баламды адам етем» деген ата-ананың арманы баласымен бірге жасайды екен. Ата – анаға берілетін кеңес 1 1. Балаңызды өзіне - өзі қызмет етуге дайындаңыз 2. Жаңұяда бала тәрбиесіне бірдей талап қоя біліңіздер 3. Балаға уәде бергеннен кейін орындауға тырысыңыз 4. Балаңыздың өз бетімен әрекет жасауға мүмкіндік беріңіз. 5. Балаңызға сүйіспеншілікпен қараңыз. Ой толғанысы. 1. Егер баланы сынып отырса, оқуға құлқы болмайды. 2. Баланы қолдап отырса, білімге деген ынтасы артады. 3. Балаға сенім артса, ол батыл болады. 4. Бала төзімділікте өссе, адал болады. 5. Бала қауіпсіз жағдайда өссе ол адамға сеніммен қарайды. 6. Бала кекшілдікте өссе, ол қатізгез болады. 7. Бала адалдықта өссе, әділ болады. Біздің балаларымыз тұрған үйімізге қарап, ата – аналар мен оқушылардың пікірін тыңдаймыз. Мақал- мәтел орталығы. 1. Әке туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр. Отанды сүю ......... 3. Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Әке- алтын діңгек» 1.Отан туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр Мектеп...... білім.... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: « Жақсы сөз жан сүйсіндіреді, жаман сөз жан күйіндіреді.» 1. Ана туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр: Бала- адамның... 3. Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Отбасына қарап бала өседі, қарағайға қарап тал өседі» 1.Дос туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр Ата...... бала.... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: « Балалы үй базар» 1.Бала туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр: Ананың сүті бал,.......... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Ата- ананың ақылы- қазулы қара жолмен тең» Қорытынды. Тал терекке айналу үшін, ал бала көкірегі ояу, жан- жақты дамыған Адам болу үшін қандай жағдайлар әсер етуі мүмкін? Тал- терек Қолайлы Қолайсыз Бала-Адам Жақсы Жаман Мұғалім: Құрметті ата-аналар, ұстаздар және оқушылар! Сіздердің отбасыларыңызға сыныбымның атынан тек жақсылық тілеймін! Қыздарыңыз қызғалдақтай құлпыра берсін, ұлдарыңыз ізгі армандарыңызды орындай берсін деген тілекпен бүгінгі тәрбие сағатын тәмамдаймын. Келген қадамдарыңызға гүл бітсін! Келесі кездескенше хош сау болыңыздар!

Тақырыбы: «Үлкен ел-үлкен отбасы»

Мақсаты:

ХХ ғасырдың елімізге сыйлаған басты байлығы Тәуелсіздіктің оңайлықпен келмегені жайында оқушыларға жете түсіндіру, жас ұрпақ бойында еліне, жеріне, ұлтына деген патриоттық сезімін ояту. Өз елін, жерін қорғайтын елжандылық рухта тәрбиелеу.

Әлеуметтік жағдайға бейімделген адамгершілігі мол ұлтжанды, толерантты, салауатты жеке тұлғаны қалыптастыру мен дамуға арналған тәрбие саласындағы заң актілерін орындауға оқушыларды ұйымдастыру және оған жағдай жасау.

Қазіргі өмірге сай бейімделген, бойындағы бар күш – қуаты мақсаттарға бағытталған, өзінің әлеуметтік кәсіби бағдарын айқындауға ішкі ресурстарын басқара алу мүмкіндігі жоғары, азаматтық құндылықтарды бойына жинақталған әлемдік бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру.

Ата – анасына, туған жерге, Отанға деген сүйіспеншіліктерін ояту. Адамгершілікке, білімділікке, еңбекқорлыққа, адамдыққа, адалдыққа баулу. Отбасы мүшелерінің арасындағы бауырмалдық, қайырымдылық, достық қарым – қатынасты нығайту; үлкенді сыйлауға, кішіге қамқорлық жасауға, сыпайы, ілтипатты болуға, өз елінің, халқының қамын ойлайтын, ата – анасын, жора – жолдасын сыйлай білетін азамат тәрбиелеумен қатар ұлттық тәрбиені насихаттау; дамыта оқытуға негізделген жұмыстар мен тапсырмаларды ата – аналармен бірлесе отырып шешу.

Міндеті:

Оқушылар бойында азаматтық, ұлтжанды, салауатты өмір салтын қалыптастыру. .

Жеке тұлғаның жан – жақты дамуына ықпал ету.

Ұлттық рухани құндылықтарды өскелең ұрпақ бойына сіңіре отырып, өзіндік көзқарасы қалыптасқан, Отан ісіне қалтқысыз берілген, отансүйгіш, шығармашыл, өзін – өзі басқара алатын тәуелсіз елдің жеке тұлғасын қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Өзін – өзі тәрбиелеу сабағы

Көрнекілігі: Нақыл сөздер: «Отанды сүю отбасынан басталады», «Ел іші – алтын бесік», «Өз елім – өлең төсегім», «Отан – елдің анасы», суреттер, Ту, Елтаңба, «Тәуелсіздік тірегі – қайсар рухы қазақтың!», «Тәуелсіздік ассоциациясы», сюжетті суреттер, қанатты сөздер, Қазақстан картасы, сызбанұсқа.

Өткізу әдісі: Әңгімелесу, пікірталас, өлең оқу

Сабақтың барысы:

Ұйымдастырушылық кезең.

Кіріспе бөлім

1 - жүргізуші:

-Кайырлы күн құрметті ұстаздар, ата – аналар, шәкірттер! Біз бүгін керемет бір ғажайып әлемге еңгелі отырмыз.

- Қалай ойлайсыздар, ол – қандай әлем? Мына тақтада жайдарлы жарқын кең қазақ даласында ақ отауды көріп отырсыздар. Әр отаудың өз шаңырағы болады. Ол отаулар бірігіп, үлкен шаңырақты түзеді.

2-жүргізуші: -Шаңырақ дегеніміз не?

-«Үлкен шаңырақ» деп нені айтамыз?

1 - жүргізуші:Ол – Атамекен, Отан.

2-жүргізуші:Отан дегеніміз не?

1 - жүргізуші: Отбасы – осы Отанның кішкентай бөлшегі.

2 - жүргізуші: Бұл шаңырақта кімдер тұрады?

1 - жүргізуші:

-Бір үйде, бір «Үлкен шаңырақта» 140 туыс бірге тұрыпты, бәрі өздеріне жүктелген міндетті, тапсырған жұмысты атқарып, тату – тәтті тұрыпты.

Мұны көрген көршісі келіп:

-Біз бір үйде 2-3 адам тату тұра алмаймыз, ал 140 адам қалай тату тұрасыңдар?,-депті.

-Балалар, осының себебін сендер не деп ойлайсыңдар?

Оқушылар пікірі.

-Өзара түсіністік, Сыйластық, Еңбексүйгіштік, Мейірімділік, Қайырымдылық, Білімділік

2-жүргізуші:

-Ендеше біздің бойымызда қандай да бір жақсы қасиет болса ғана, мына қасиетті «Үлкен шаңырақ» - Тәуелсіз Қазақстанымыздың бір мүшесі бола аламыз.

1 - жүргізуші:

-Қазақстан Тәуелсіздігін қашан алды?

-1991 жылы 16 желтоқсанда.

2-жүргізуші:

-Тәуелсіз еліміздің қандай рәміздері бар?

Ту, Елтаңба, Әнұраны.

1 - жүргізуші:

-Қазақстанның Туы қай кезде көтерілуші еді?

-Жеңіске жеткенде, мерекеде, екі ел арасындағы кездесуде.

-Ендеше, өзіміздің бойымыздағы жаман әдеттен арылып.

Туымызды жоғары көтеріп тұрып, «Үлкен шаңыраққа» аяқ басайық. (Әр оқушы өзінің жаман мінездерін, әдетін қағазға жазып, жағып жібереді).

Патриоттық сезіммен,

Әнұран – «Менің Қазақстаным»

Ой – толғау:

Екі дос кездесіп, әңгіме дүкен құрады:

Біріншісі:

-«Ұйықтап, жүз жылдан соң оянып, елімнің қандай болғанын көрсем ғой»- деді.

Ал, екіншісі:

-«Менің ұйықтағым келмейді, елімнің болашағын өз қолыммен тұрғызғым келеді»,-деді.

1-жүргізуші:

-Сендер осы екеуінің қайсысының жауабын қолдар едіңдер?

Оқушылардың пікірі:

2-жүргізуші:

«Үлкен шаңырақтың» ең басты құндылығы – Тәуелсіздік. Тәуелсіздікке қан төгіссіз, бейбіт түрде қол жеткізіп, еліміз әлемнің өркениетті мемлекеттерінің қатарына қосылды. 20 жыл ішінде Тәуелсіз Қазақ елі қалыптасып, нарықтың қиын өткелдерінен аман өтті. Тәуелсіздіктің 20 жылы тарихта өз ерекшеліктерімен есте қалды. Біздің осы «Үлкен шаңырағымызда» болған атаулы жетістіктер мен шежіресін мақтанышпен атап өтейік:

1-оқушы:

1991 жыл (ҚР-ның картасы)

1991 жылы желтоқсанның 16-сында Қазақстан өз Тәуелсіздігін жариялады. Осылайша әлем картасында Тәуелсіз Қазақстан атты жаңа мемлекет пайда болды. Оның тұңғыш Президенті болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев сайланды. Сөйтіп, Қазақстан Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің ХV пленумы қабылдаған шешім қазақ қоғамына түбегелі өзгерістер енгізді.

Н.Ә. Назарбаев қол қойған алғашқы Жарлықтарының бірі – 1991 жылғы тамыздың 29-ындағы «Семей полигонын жабу туралы » Жарлық болды. Елбасының осы тарихи шешімі, батыл қадамы бүгінде дүние жүзіне мәлім тарихи фактіге және біздің ұлттық мақтанышымыздың мәніне айналды. Таяуда ғана Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас ассамблеясы біздің ел Президентінің ұсынысын мақұлдап, 29-тамызды Халықаралық ядролық қару – жараққа қарсы күрес күні деп жариялады.

2-оқушы:

1992 жыл (ҚР-ның рәміздері )

Қазақстан 1992 жылғы 2 наурыздан бастап, Біріккен Ұлттар Ұйымының толық құқылы мүшесі. Қазір еліміздің БҰҰ, ЮНЕСКО, ЕҚЫҰ (ОБСЕ) секілді 70-ке жуық халықаралық ұйымдарда өкілдігі бар.

Мемлекеттің тәуелсіздігін қамтамасыз ету мақсатында 1992 жылғы қаңтарда еліміздің ішкі істер әскері құрылды. Бүкілхалықтық талқылаудан кейін 1992 жылғы маусымда Жоғарғы Кеңестің сессиясы Республиканың жаңа мемлекеттік Туы мен Елтаңбасын бекітті.

1992 жылы Алматы қаласында Дүниежүзі қазақтарының І құрылтайы өтті.

3-оқушы:

1993 жыл. (төл теңге )

1993 жылғы қаңтардың 28-інде Қазақстан Республикасының тұңғыш Конституциясы қабылданды. Негізгі Заң 4 бөлімнен, 21 тараудан, 131 баптан тұрды.

Одан кейін Елбасының бастамашылдығымен 1993 жылғы мамыр айында «Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы» Заң қабылданды. Осылайша біздің мемлекет кезінде кертартпа жүйенің кесірінен еліміздің азаттығы мен тәуелсіздігі жолында құрбан болған азаматтарды ақтап, бәзбіреулердің өктем саясатымен жасалған тарихтың қателігін түзеді

1993 жылғы 5 қарашада «Ақша жүйесін тұрақтандыру жөніндегі шұғыл шаралар туралы» Президент жарлығы шықты.

Сөйтіп, төл теңгеміз 1993 жылдың 15 қарашасында айналымға түсті.

1993 жылы «Болашақ» бағдарламасы бойынша шетелге жастарды оқыту басталды.

4-оқушы:

1994 жыл. (Талғат Мұсабаев Союз ТМ-6)

1994 жылы 6 шілдеде Жоғарғы Кеңес депутаттары астананы Ақмола қаласына көшіруге шешім қабылдады.

Мемлекетіміздің тұңғыш ордендері мен медальдары дүниеге келді. Талғат Мұсабаев Союз - ТМ-6 ғарыш кемесімен көкке самғады.

5-оқушы:( Конституция)

1995 жыл. Мен дүниеге келдім.

1995 жылғы 1 наурызда мемлекет басшысы жанындағы қоғамдық консультациялық-кеңесші орган — Қазақстан халықтарының Ассамблеясы құрылды. Оның мақсаты — қоғамдық тұрақтылық пен ұлтаралық татулықты нығайту болды.

1995 жылғы 24 наурызда Қазақстан халықтары Ассамблеясы (ҚХА) сессиясы ашылды. Онда қаралған мәселелер: Президент Н.Ә.Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылға дейін ұзарту мақсатында бүкілхалықтық референдум өткізу туралы ұсыныс енгізу. Елбасының бұл қызметте болуының бірінші конституциялық мерзімі 1996 жылдың желтоқсанында аяқталатын еді.

1995 жылы 29 сәуірде Президент Н.Ә.Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін ұзарту жөнінде бүкілхалықтық референдум өткізілді. Сайлаушылардың 95,4%-ы Н.Ә.Назарбаевтың өкілеттілігін ұзартуды қолдады.

1995 жылы 30 тамызда еліміздің жаңа Конституциясы қабылданды. Бұл негізгі Заңымызда республиканың экономикалық қүш-қуаты мен мүмкіндіктері ғылыми тұрғыдан тиянақталып, халықтың әлеуметтік топтарына тиісті мәселелерді шешу ескертілді.

6-оқушы:

1996 жыл.

1996 ж. 11 наурызда ҚР Президентінің Жарлығымен ҚР Конституциясында көзделген ҚР Жоғарғы Сот Кеңесі қүрылды.

Ән – «Отан», сөзі-Дихан Әбіловтікі, әнін жазған-Латиф Хамиди.

7-оқушы:

1997 жыл. («Қазақстан-2030»)

1997 жылы министрліктер мен ведомстволар 50-ден 25-ке азайды. Әкімшілік ауданның 220-ның 30-ға жуығы таратылды. Әкімшілік облыстар 19-дан 14-ке кеміді. 1997 жылы 22 сәуірде Торғай, Талдықорған облыстары таратылды. 1997 жылы 3 мамырда Көкшетау, Жезқазған, Семей облыстары таратылды. Қазіргі кезеңде Қазақстанда 14 облыс бар.

1997 жылы қазан айында Президент Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030» стратегиялық жолдауы жарияланды. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың ерешеліктері айтылды.

Бұл бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген.

2030 жылы Қазақстан күрделі жолдан ойдағыдай өткен және дамудың келесі кезеңіне нық қадаммен аяқ басқан ел болады.

8-оқушы:

1998 жыл. (Астана)

1998 жылы 6 мамырда Президент Ақмола қаласын Астана деп атауға Жарлық шығарды. 1998 жылы 10 маусымда жаңа Астананың ресми тұсаукесері болып өтті.

Ән – Астана

9-оқушы:

1999 жыл.( Н. Ә. Назарбаев)

Мен дүниеге келдім.1999 жылы 10-қаңтарда Президент сайлауы өтті. Қазақстан Республикасының Президенті болып Н. Ә. Назарбаев сайланды.

1999 жылы Рим папасы Астанаға келді.

1999 жылдың шілдесінде Астана қаласы ЮНЕСКО-ның «Әлем қаласы» сыйлығымен марапатталды.

10-оқушы:

2000 жыл (Домбыра)

Бұл жылы мен дүниеге келдім.2000 жылы «Мәдениетті қолдау жылы» деп жарияланды.

Хор – «Отан»

11-оқушы:

2001 жыл. («Атамекен»)

2001 жыл автомобиль жолдары жылы болып жарияланды. Трансевразиялық магистраль «Батыс Еуропа —Батыс Қытай» жобасы басталды. Еліміздегі жолдардың көп бөлігі жөнделіп, жаңа жолдар салынды. Әуежайлар мен Каспийдегі теңіз порты қайта құрылды.

Қалың жұртшылықты Қазақстан халқының тарихи-мәдени игіліктерімен таныстыру мақсатында 2000 жылы Қазақстан Республикасы Президенттік мәдениет орталығы құрылды.

2001 жылы ҚР Президентінің Жарлығымен Астана төрінен «Атамекен» Қазақстан картасы» этнографиялық-мемориалдық кешені» деп аталатын мәдени орын ашылды. Қазақстанның кішірейтілген картасы іспеттес. Аспан астындағы мұндай мұражай дүние жүзінің 17 елінде ғана бар. Бельгиядағы «Шағын Европа» саябағы, Австрия, Швейцария, Германия, Испания, Ұлыбритания елдерінің үлгісімен дүниеге келген «Атамекенде» 14 облыс, 2 қала — Астана мен Алматы қалаларының макеттері қойылған.

Ән – «Атамекен», сөзі-Қадыр Мырзалиев, әнін жазған-Ескендір Хасанғалиев.

12-оқушы:

2002 жыл. («Астана – Бәйтерек» )

Мен алғаш мектеп табалдырығын аттадым.

2002 жылы Евразияның кіндігі — Астананың төрінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың идеясымен Елорданың символына айналған «Астана – Бәйтерек» монументі салынды. Оның биіктігі 97 метр.

2002 жыл «Денсаулық жылы» деп жарияланды.

13-оқушы:

2003 жыл. («Пирамида»)

2003 жылы Астана қаласында Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының Бірінші съезі болды.

Бейбітшілік және келісім сарайы салынды. Сыртқы пішініне қарап жергілікті халық «Пирамида» деп атап кеткен Бейбітшілік және келісім сарайы – ұлтаралық және конфессияаралық тұрақтылықтың, халықтар достығының өзіндік символы тәрізді.

2003 жылы демографиялық жағдайды көтеру және әлеуметтік қолдау мақсатында аналарға бала тууына байланысты бір реттік жәрдемақылар беріле бастады. Ал 2006 жылы бала бір жасқа толғанға дейін төленетін жәрдемақы тағайындалды.

14-оқушы:

2004 жыл. (Музей)

2004 жылы Астанада Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің Музейі ашылды. Онда 100 мыңнан астам экспонаттар бар. Президент Н.Назарбаевтың жеке мұрағаты мен кітапханасы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар басшыларының тартулары, Елбасының бірегей марапаттар коллекциясы, жеке заттары, құжаттары көрермен назарына ұсынылып отыр.

2004 жылы 13 қаңтарда ҚР Президенті «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы туралы Қаулыға қол қойды.

2004 жылы «Қазақстан – Ресей жылы» болды.

15-оқушы:

2005 жыл

2005 жылы Ресейде «Абай жылы» аталып өтті.

Ғылым таппай мақтанба

16-оқушы:

2006 жыл. (Бейбітшілік және келісім Сарайы)

2006 жылдың 1 қыркүйегінде ашылған пирамида үлгісіндегі Бейбітшілік және келісім Сарайы — Астананың ең үлкен мақтаныштары қатарындағы ғимарат.

2006 жылы қыркүйек айында дәл осы жерде Әлем діндерінің екінші съезі өтті.

Атақты Желтоқсан көтерілісіне 20 жыл.

17-оқушы:

2007 жыл.

2007 жылы «Қазақ тілін қолдау» жылы.

18-оқушы:

2008 жыл. («Қазақ елі»)

2008 жылы Астананың сол жағалауындағы әсем де зәулім ғимараттар қатарын «Қазақ елі» монументі толықтырды. Идеяның негізгі авторы — Елбасы Н.Назарбаев. Монументтің биіктігі 91метр.

19-оқушы:

2009 жыл .

Мен орта арнаулы білім куәлігін алдым.

Президентке дағдарысқа қарсы бағдарламаны жүзеге асыру жөніндегі Үкімет қызметінің негізгі көрсеткіштері, «Жол картасы» және 2009 жылдың бірінші жартыжылдығының индустриялық дамуы баяндалды.

20-оқушы:

2010 жыл.

Үкімет индустриялдық-инновациялық бағдарламаны жүзеге асыруға кірісті. Үдемелі индустриялдық-инновациялық дамудың Мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Осы бағдарламаны жүзеге асыру шеңберінде үстіміздегі жылы ғана 140-тан астам жаңа бәсекеге қабілетті өнеркәсіп кәсіпорындары іске қосылады.

Астана қаласында мемлекет тарихында тұңғыш рет Орта Азия елдерінің басшыларының қатысуымен ЕҚЫҰ-ның (Еуропаның Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы) Саммиті өтті. Тіпті, өткен ғасырдың өзінде КСРО-да Мәскеу қауіпсіздік пен ынтымақтастық бойынша Еуропа мемлекеттерінің жиынын өткізу мерейіне ие болған жоқ. Сондықтан бұл ірі халықаралық ұйымның Саммитінің Астанада өтуі – мемлекет үшін де, еліміздің әрбір азаматы үшін де биылғы жылдың басты оқиғасы.

21-оқушы:

2011 жыл (Тәуелсіздікке 20 жыл)

2011 жыл – қазіргі Қазақстан тарихындағы ерекше белес. Биылғы жылдың 16-шы желтоқсанында біздің еліміз өз Тәуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтеді. Бұл тарихи оқиғаны мерекелеу Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Жарлығымен жалпыхалықтық іс деп жарияланды, ол «Бейбітшілік пен жасампаздықтың 20 жылы» ұранымен өтуде. Тарихқа көз жүгіртсек, қазақ – нағыз батыр халық екенін мойындайсың. Жүгі нарда, қазаны теңде болып, көшіп – қонып өмір сүрген ата – бабаларымыз үш нәрсені бойтұмардай сақтап қадірлеген. Ол менің елім, менің жерім және менің ана тілім. Қандай халық болмасын осы үшеуінсіз егемен ел екенін дәлелдей алмайды.

1-жүргізуші:

«Үлкен шаңырақ» бірнеше отбасынан құралады. Әр отбасында ата – ананың орны бөлек. Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады. Әке – отбасының асыраушысы, қамқоршысы, тірегі, ана – отбасының ұйтқысы, жылуы, шуағы. Жақсы ана отбасына береке әкеліп, жанұясын бақытқа бөлейді.

Ата – анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала – адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан, қай ата – ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуын қалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуанышы, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді. Жанған отын сөндірмей, түтінін түтетіп, артына ұрпақ қалдыруды көздеген.

Ән «Ана-әке»

2-жүргізуші:

Құрметті шаңырақ тірегі ата-аналар, сіздерге «Тығырықтан қалай шығу керек»-,деген сауал бар соған жауап берсеңіздер.

Балаңыз жақсы оқиды. Тәртібі де жақсы. Бірде сынып жетекшісі үйге телефон соқты. «Бүгін балаңыз сабаққа келмеді. Бұдан бұрын да бірнеше рет келмей қалған»,- деді. Сіздің оны мектепке жібермей қалған күніңіз болған жоқ. Енді не істейсіз?

Балаңыз жақсы оқиды. Тәртіпті, сыпайы болып өсіп келеді. Сабаққа белсенділігі төмендеген сияқты. Бұрынғыдай емес, ашуланшақ. Бірнеше рет себебін сұрағаныңызбен еш нәрсе айта қоймады. Енді не істейсіз?

Балаларға арналған сауал:

«Жанұя не үшін қажет?»

Жауаптарының үлгісі

Келіспеймін

Келісемін

Білмеймін

Жанұя асырау үшін, бағып – қағу үшін қажет.

Жанұя мүшелері арасында үнемі түсіністік болады.

Менің жанұям қоғам алдында мен үшін жауапты

Қалыпты жанұяда келіспеушіліктер болмайды.

Жанұяда өзінің жағымды қасиеттерімен беделі бар адам басшы болады.

Жанұяның негізгі асыраушысы – әке

Ата – ана өзінің баласына білім беріп, жұмыс тауып беруге міндетті.

Ата – аналардың балаларының өміріне араласуына болмайды.

Ата – анаға мейіріммен сыйластықпен қарау кажет.

Үлкен балалар өздерінің ата –аналарын қарттар үйіне жібереді, мұндай балалар өз жазаларын алады.

«Мен қандай адам болуға тиіспін?»

Тал терекке айналу үшін, ал бала көкірегі ояу, жан – жақты дамыған адам болу үшін қандай жағдайлар әсер етуі мүмкін?

«Үлкен ел-үлкен отбасы». Мақсаты: Отбасы мүшелерінің арасындағы бауырмалдық, қайырымдылық, достық қарым- қатынасты қалыптастыру. Үлкенді сыйлауға, кішіге қамқорлық жасауға, сыпайы, ілтипатты болуға тәрбиелеу. Баланың жан- жақты өз елінің, халқының қамсын ойлайтын, ата- анасын, жора- жолдасын сыйлай білетін, азамат тәрбиелеумен қатар, ұлттық тәрбиені насихаттау. Әдісі: Сұрақ- жауап, пікір алысу, өз ойын ортаға сала білу. Көрнекілігі: Үлестірмелі кестелер, даналық сөздер, компьютер, баяндамалар, плакаттар. Нақыл сөздер: 1. «Анаң- асыл қазынаң, әкең- асқар тау». 2. «Ата- ананың міндеті- тәрбиелеу және жақсылықты үйрету». 3. «Бала- біздің болашағымыз» 4. «Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады». 5. «Бала- өмірдің жалғасы, отбасының жеміс берер гүлі». 6. «Балаға сіңірген ата- ана еңбегін бала өмір бойы ақтап бола алмайды. Балаға деген махаббатқа ешбір махаббат теңдесе алмайды, ол өле- өлгенше сусындайтын махаббат. Ғабиден Мұстафин Түрі: Ата- ана мен баланың арасындағы сыйластықты күшейту. Барысы: Қайырлы күн, құрметті ұстаздар, ата- аналар, шәкірттер! Біз бүгін керемет бір ғажайып әлемге саяхатқа барамыз. Қалай ойлайсыздар, ол қандай әлем болуы мүмкін? Қане, ойланып көріңдерші. Ол бір өзі кішкентай ғана шағын мемлекет. Ал олай болса, ол мемлекеттің аты «Жанұя» екен. Бүгінгі тақырыпта осы мемлекет жөнінде өрбімек. Бұл мемлекет қандай болуы керек? - Бақытты, тату, өнерлі, үлгілі. Сонымен, бүгінгі ата- аналар мен бала бірлескен «Мықты отбасы – мықты мемлекет» атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер. Жақсыдан жаман туады, Бір аяқ асқа алғысыз. Жаманнан жақсы туады, Адам айтса нанғысыз. Отбасы- адамзат бесігін тербеткен баланың бас ұстазы- ата- ана. Ұлтымызда «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген дана сөз бар. «Бала қыран болу үшін оны самғатып ұшыратын ата немесе әке де қыран болу керек»- деп отбасылық тәрбиеге ерекше тоқтаған. Әр отбасында ата- ананың орны бөлек. Бала әкеден -ақыл, анадан- мейірім алады. Әке- отбасының асыраушысы, қамқоршысы, тірегі деп білесің, ана отбасының ұйтқысы, жылуы, шуағы, жақсы ана отбасына береке әкеліп, жанұясын бақытқа бөлейді. Ата- анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала- адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан қай ата- ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуын қалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуанышы, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді. Жанған отын сөндірмей, түтінің түтетіп, артына ұрпақ қалдыруды көздеген. Ал тәрбиенің көзі- ата- бабамыздан қалған ақылда, дана сөздерде. Біздің тәрбие сағатымыздың мақсаты шағын мемлекетіміз «жанұяны» мықты мемлекетке айналдыру. Ол үшін мықты мемлекет – жанұямызға берік босаға, кең кереге, үлкен терезе, мықты шаңырақ керек. Біздің ойынымызға ата – аналар мен балалар қатысады. Кірпіштерге жазылған сөздермен біздер өзіміздің Үйімізді қалайық. Біздер балалар барлығымызда өз өміріміздің құрлысшысымыз. Біздің үйіміздің фундаменті неден тұрады екен? Оқушыларға актуальдық сұрақтар: 1. Үй дегенді қалай түсінесің? 2. Үйдің жылу, ата – ананың аялы алақаны дегенді қалай түсінесің? 3. Бақытты отбасы дегенді қалай түсінесіздер? Біздің алдымызда үй салатын мынандай кірпіштер жатыр: 1. байлық. 2. бауырмалдық 3. татулық 4. қайырымдылық 5. әдептілік 6. инабаттылық 7. шыдамдылық 8. толеранттық 9. түсіністік 10. ізеттілік 11. ауызбірлік 12. сенімділік 13. махаббат 14. ата – ананың балаға деген махаббаты Осы кірпіштердің көмегімен біздер өз үйлерімізді тұрайық. (Балалар үй тұрғызуға кіріседі) Балаға теріс әсер етеді. • Жанұядағы жанжал • Үлкендердің аузына келген сөздеріне айтуы • Балалардың көзінше басқа біреуді сөгуі • Басқалардың сыртынан өсек айту • Арақ ішу • Темекі тарту Бұзақылықтың басы бос жүруден басталады. Қипақтайды қит етсе анаң, әкең, Қайтсем ғана осыны адам етем, Басқалардың осындай балалары, Тап осындай жаңғалақ шала ма екен Ойым емес,оллаһи,біздікінің... Енжарлығы елде жоқ алабөтен Туа сала тұлпардың жалын тартқан; Қырғиларға қызығып қарап өтем. Жарық сыйлап маңына жылу сыйлап, Бұ да бір күн алаудай жана ма екен? Ел қатарлы елеулі еңбек етсе-ау Болмаса да топ жарған дара бөтен. Мүше тістеп мықтылар той жасаса, Жерге қарап мен сорлы қалар ма екем? ....Үміт пен күдіктің ортасында Ата-ананың үміті талады екен! Мұзафар Әлімбаев Міне осылайша өз баласының болашағына алаңдап, «Қайтсем де баламды адам етем» деген ата-ананың арманы баласымен бірге жасайды екен. Ата – анаға берілетін кеңес 1 1. Балаңызды өзіне - өзі қызмет етуге дайындаңыз 2. Жаңұяда бала тәрбиесіне бірдей талап қоя біліңіздер 3. Балаға уәде бергеннен кейін орындауға тырысыңыз 4. Балаңыздың өз бетімен әрекет жасауға мүмкіндік беріңіз. 5. Балаңызға сүйіспеншілікпен қараңыз. Ой толғанысы. 1. Егер баланы сынып отырса, оқуға құлқы болмайды. 2. Баланы қолдап отырса, білімге деген ынтасы артады. 3. Балаға сенім артса, ол батыл болады. 4. Бала төзімділікте өссе, адал болады. 5. Бала қауіпсіз жағдайда өссе ол адамға сеніммен қарайды. 6. Бала кекшілдікте өссе, ол қатізгез болады. 7. Бала адалдықта өссе, әділ болады. Біздің балаларымыз тұрған үйімізге қарап, ата – аналар мен оқушылардың пікірін тыңдаймыз. Мақал- мәтел орталығы. 1. Әке туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр. Отанды сүю ......... 3. Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Әке- алтын діңгек» 1.Отан туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр Мектеп...... білім.... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: « Жақсы сөз жан сүйсіндіреді, жаман сөз жан күйіндіреді.» 1. Ана туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр: Бала- адамның... 3. Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Отбасына қарап бала өседі, қарағайға қарап тал өседі» 1.Дос туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр Ата...... бала.... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: « Балалы үй базар» 1.Бала туралы мақал білесіздер ме? Айтып көріңіз. 2. Мақалды жалғастыр: Ананың сүті бал,.......... 3.Мына мақалдың мағынасын ашып беріңізші: «Ата- ананың ақылы- қазулы қара жолмен тең» Қорытынды. Тал терекке айналу үшін, ал бала көкірегі ояу, жан- жақты дамыған Адам болу үшін қандай жағдайлар әсер етуі мүмкін? Тал- терек Қолайлы Қолайсыз Бала-Адам Жақсы Жаман Мұғалім: Құрметті ата-аналар, ұстаздар және оқушылар! Сіздердің отбасыларыңызға сыныбымның атынан тек жақсылық тілеймін! Қыздарыңыз қызғалдақтай құлпыра берсін, ұлдарыңыз ізгі армандарыңызды орындай берсін деген тілекпен бүгінгі тәрбие сағатын тәмамдаймын. Келген қадамдарыңызға гүл бітсін! Келесі кездескенше хош сау болыңыздар!