Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, Ә.Қастеевтің сөзі,Ою-өрнектер,Сергіту сәті,Б.Момышұлының сөзі
Пәнаралық байланыс: дүниетану,бейнелеу өнері
Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру бөлімі.
Оқушылармен амандасу,түгелдеу.
Екі топқа бөлу
Техника қауіпсіздік ережелерімен таныстыру
II.Жаңа сабақ.
Өнерді таудың бұлағынан,
Қойдың құлағынан,
Апамның киізінен,
Қошқардың мүйізінен үйрендім.
Ә.Қастеев атамыз айтқандай ою-өрнекті қиып үйренеміз.
Қазақ халқының сәндік қолданбалы өнерінің көп ғасырлық тарихы бар.Халық қолөнерінің бай мұралары бүгінгі күннің алтын қорына айналып отыр.
«Қол өнер – мол өнер» дейді халық.Халықтың қолөнер бұйымдарын өрнектеу үшін де сызу мен бейнелеу өнерінің маңызы зор.Әрбір бұйымдар мен заттардың ұнасымдылығы,дәлдігі және жарасымдылығы болып табылады.
Қай халық болса да тұрмыс-тіршілігіне,әдет ғұрпына әдемі бұйымдар мен заттарды дүниеге әкелген – бұл қолөнер.Солардың ішінде біздің қазақ халқының қолөнер дамуының ерекшелігінің маңызы зор.
Сән және қол өнер екеуі егіз ұғым.Сән – киім –кешек,тұрмыстық заттар,киіз үй сүйегі мен оның жабдықтары,қару-жарақ,ер-тұрман тағы басқа қол өнер туындыларын ою-өрнекпен безендіру болса,қол өнер – шебердің қолынан жасалып шыққан бұйымдар мен тұрмыстық заттар деген сөз.
2. Қазақ халық қазақтың қол өнер шеберлерін үш бағыттағы топқа ажыратқан.
3.Оқушы пікірін тыңдау
4.Слайдтан ою-өрнектерді көрсету (ұлттық киімдер,бұйымдар)
III. Сарамандық жұмыс
Өткенді еске алып, ойға толам,
Сұрыптап тезге салып,көп ойланам,
Ой түбіне жете алмай титықтасам,
Қолыма қайшы алып,ою оям-деп Б.Момышұлы атамыз айтқандай біз де келесі сарамандық жұмыс бөліміне көшеміз.
Ою-өрнек қию өнері туралы түсіндіріп айту.
Тізіліп біркелкі түскен оюлармен әшекейленген сәнді камзол,тақия,түс киіздерді көріп жүргеніміздей,кез-келген ою композициясында «Қошқар мүйіз» элементтері қолданылады.Ол қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің басты мәнері.Оюды симметриялы етіп қию үлкен рөл атқарады.
Төртқұлақ оюының жасалу тәсілі
а) Ол үшін ою-өрнек қиылатын төртбұрыш қағаз алып,ортасынан бір бүктеу.
ә)бүктелген қағазды тағы да екінші рет беттестіре бүктеу.
б)екі рет бүктелген қағаздың тұйық бұрышына қаламмен «Төртқұлақ» өрнегін сызып қиып алу.
Оқушыларды топқа бөліп,еңбек туралы мақал-мәтел айтқызып жарыстыру.
Өз бетімен жұмыс
Төртқұлақ оюын қию.
IV. Оқушылардың шығармашылық жұмысы
Қазаққа ұлттық нақыш беретін оның өзіндік ою-өрнектері.
Ұлттық ою-өрнектерді төрт топқа жатқызады:
Жан-жануарлар тектес ою-өрнектер.
Қошқар мүйіз – қазақ оюының ең көне түрі.Сырмақ,текемет,алаша,кілем,киіз былғары,сүйек,ағаш,зергерлік бұйымдарының бәрінде кездеседі.
Сыңар мүйіз – кең тараған ою -өрнек үлгісінің бірі. «Қошқар мүйіздің» тек бір жақ сыңарын ғана бейнелейді.Сырмақ,текемет, киім-кешектердің жиегіне істетіледі.
Түйе табан – түйеніңбасқан ізіндегі қос табаны сияқты дөңгеленіп келетін,S әріпі тәрізді күрделі өрнек. «Табақша өрнек» деп те аталады.
Түйе өркеш – түйенің қос өркешіне ұқсайтын өрнек.Әшекейленетін заттардың жиектеріне көбірек істетіледі.
Қос қанатты – құстың қос қанатын кең жайып ұшқан бейнесіне ұқсайтые өрнек.
Гүл – жапырақ өсімдік тектес ою-өрнектер.
Гүл (жауқазын) – барлық гүлдің бірбеткей бейнесін бейнелейтін өрнек.
Жұлдыз – аспандағы жыпырлаған жұлдыздардың натуралы қалпын бейнелейтін және бес жұлдыздың бейнесіне ұқсайтын өрнек.
Геометриялық ою-өрнектер.
Ботакөз – сыртқы пішіні ботаның көзіне ұқсап келетін ромбы тәріздес өрнек.
Қарға тұяқ – қарғаның басқан ізінің үлгісіне ұқсатылып жасалған өрнек.Алаша,кілем тоқуда пайдаланылады.
Тұмарша – үшбұрыш үлгілес болып келетін өрнек.Бұйымдардың жиектерін,ортасын көмкеруде кездеседі.
Әр ою-өрнектің астарында мағына болады.Мысалы: «қошқар мүйіз» оюы молшылықты меңзейді, «ағаш» оюы ынтымақ бірлікті, «ирек»оюы адамның өмір жолы,судың белгісі, «шеңбер» оюы жарық өмір жолы дегенді білдіреді.
V.Слайдпен жұмыс.
Киіз үй мен киімдерді ою-өрнекпен әшекейлеу.
VI. Оқушылардың жұмысын қорытындылап,бағалау
VIIҮндеу хат!
Жоғарыдағы аға-апаларымызға 4 сынып оқушылары атынан өзіміздің ұсынысымызды білдіргіміз келеді.Ол ұсынысымыз «Ұлттық салт-дәстүрімізді» өркендету үшін оқушы формасына ұлттық ою-өрнек нақышын енгізу.
VIII.Үйге тапсырма.
Қазақ халқының ою-өрнектерін басқа халықтардың ою-өрнектерімен салыстыру.