Мысты бас?а металдар?а ?осу ар?ылы алатын металл. /?ола/
Картада а? м?нара та?басымен белгіленеті? ?азба байлы? атауы. /газ/
Жерді? беткі бетіні? ?абатыны? пішіні. /бедер/
Жауабы: минералды сулар.
-Кез келген адам суды? ?асиеті? білуі ?ажет. Б?л адам ?шін ма?ызды. Сусыз тіршілік жо?. Су – жерді? негізгі байлы?тарыны? бірі. Егер т?щы су жойылып кетсе, тіршілікке ?ауіп т?неді.
XX ?асырда ?дайы ?сіп келе жат?ан техногендік ?рекеттерге байланысты экологиялы? жа?дай к?рт шиеленісті. Жер бетіндегі сулар ластанды. Осындай жа?дай?а байланысты жер асты суларыны? ма?ызы ?те к?шейді. ?сіресе адамзатты сапалы ауыз сумен ?амтамасыз етуді? ма?ызы зор.
Жер асты сулары жалпы к?лемі жа?ынан те?іздер мен м?хиттарда?ы сулардан кейінгі екінші орында. Суды? еріткіш р?лі аса зор. Жер ?ойнауында?ы химиялы? заттар су ерітіндісі ар?ылы к?птеген жа?а ?осылыстар т?зе алады.?аза?станда Минералды сумен емдейтін “Алмаарасан”, “А?жайы?”, “?апаларасан”, “Жа?а?ор?ан”, “К?ктем”, “Мерке”, “Мойылды”, т.б. курорт, санаторийлер ж?мыс істейді.Тере?дік жа?дайларына ?арай жер асты сулары екіге б?лінеді:
І. Грунт
ІІ. Артезиан
Мойын??мда 300 - 500м тере?дікте 50 мы? шаршы км жер асты те?ізі бар. ?аза?станда Алмаарасан, ?апаларасан, Сарыа?аш, Жаркентарасан ж?не300 - ден аса минералды б?ла?тар зерттеліп, шипалы? ?асиеттері аны?талды.
6. ?осымша тапсырма.
1-ші топ Артезиан суы
2 -ші топ Грунт суы
3-ші топ Минералды су
?орытынды:
Экологиялы? есеп
П?тердегі су краннан д?рыс жабылмаса 6 минутта 1 стакан су а?ады. Осылай т?ра берсе 1 са?атта ж?не 1 т?улікте ?анша литр су бекерге а?ып шы?ын болады?
?йге тапсырма: «Су – тіршілік к?зі» дегенді д?лелдеп келу.
Ба?алау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Мақсаты:Қазақстанның минералды су көздері туралы және Сарыағаш
шипажайы туралы түсінік беру. Минералды су көздерінің маңызын түсіндіру.
Табиғатты қорғауға және оны аялай білуге, Отанға деген сүйспеншілікке тәрбиелеу.
Көрнекілігі: бөтелкедегі минералды су, суреттер
Сабақтың барысы
І.Ұйымдастыру кезеңі: Алдымызда қандай мереке келе жатыр?
Ей, қазақтың ұланы,Болғайсың дала қыраны.
Жер-суын қорғау бабаңның,Өлмейтін мәңгі ұраны.
ІІ.Үй жұмысын тексеру: картадан теңіз,көлдерді көрсету.
ІІІ.Жаңа сабақ.
1.Сөзжұмбақ арқылы сабақтың тақырыбын анықтау.
Сұрақтар:
Судың қатты күйі./ мұз/
Құз бен тастың бұзылуынан, температура, су, жел, өсімдіктер
салдарынан жер бедерінің өзгеруі қалай аталады?/табиғи/
Жанармай алынатын майлы, қоймалжын зат. /мұнай/
Қазба жұмысын жүргізетің адам. /археолог/
Төбелер, таулар физикалық картада қандай түспен көрсетілген?
/жасыл/
500м биік /тау/
Ойпат физ.картада қандай түспен көрсетілген?
Шойынды бөліп алу үшін қандай пеш қажет?
Қызғылт түсті қызғылт металл?
Қарағандыда өндірілетің пайдалы қазба. /көмір/
Жер беті алғашқыда газдан және неден тұрды?
Мысты басқа металдарға қосу арқылы алатын металл. /қола/
Картада ақ мұнара таңбасымен белгіленетің қазба байлық атауы. /газ/
Жердің беткі бетінің қабатының пішіні. /бедер/
Жауабы: минералды сулар.
-Кез келген адам судың қасиетің білуі қажет. Бұл адам үшін маңызды. Сусыз тіршілік жоқ. Су – жердің негізгі байлықтарының бірі. Егер тұщы су жойылып кетсе, тіршілікке қауіп төнеді.
2. Судың құрамын көрсету. Судың құрамы
Оттегі
Сутегі
3.Топ бойынша жұмыс.Мәтінді бөліктерге бөліп оқу.
1 - ші топ:Ыстық минералды су көздері.
2 –ші топ: Бұлақтар.
3 - ші топ: Сарыағаш шипажайы.
4.Осы тұста оқушылардың зерігіп кетпесі үшін сергіту сәті өткізіледі.
Олар өзен мен көлдерге байланысты жұмбақтарды шешіп,
жазылған сұрақтарға жауап беріп, аталған өзен-көлдерді
картадан көрсетеді.
Мойны сұрақ белгісі,
Бұл қандай көл құсы ? (Аққу)
Сурет артындағы сұрақ:
Каспий теңізі Қазақстанның қай тұсында орналасқан?
Кеудесі қайқаңдап,
Жүреді байпаңдап. (Қаз)
Сурет артындағы сұрақ: Арал теңізі Қазақстанның қай
тұсында орналасқан?
Суға батпайды, қолға ұстатпайды. (Балық)
Сурет артындағы сұрақ: Балқаш көлі
Қазақстанның қай тұсында орналасқан?
Тәулік бойы бақалап,
Мезгілімен жатпайды. (Бақа)
Сурет артындағы сұрақ: Зайсан көлі
Қазақстанның қай тұсында орналасқан?
Шуға бөлеп жағаны,
Қанаттарын қағады.
Айдын судың түлегі,
Шабақ іліп жүреді. (Шағала)
Сурет артындағы сұрақ: Есіл өзені Қазақстанның
қай тұсында орналасқан?
5. Сарамандық жұмыс.
Алдарында тұрған судың дәмін татып көріп, өз пікірлерін айту.
XX ғасырда ұдайы өсіп келе жатқан техногендік әрекеттерге байланысты экологиялық жағдай күрт шиеленісті. Жер бетіндегі сулар ластанды. Осындай жағдайға байланысты жер асты суларының маңызы өте күшейді. Әсіресе адамзатты сапалы ауыз сумен қамтамасыз етудің маңызы зор. Жер асты сулары жалпы көлемі жағынан теңіздер мен мұхиттардағы сулардан кейінгі екінші орында. Судың еріткіш рөлі аса зор. Жер қойнауындағы химиялық заттар су ерітіндісі арқылы көптеген жаңа қосылыстар түзе алады.Қазақстанда Минералды сумен емдейтін “Алмаарасан”, “Ақжайық”, “Қапаларасан”, “Жаңақорған”, “Көктем”, “Мерке”, “Мойылды”, т.б. курорт, санаторийлер жұмыс істейді.Тереңдік жағдайларына қарай жер асты сулары екіге бөлінеді: І. Грунт ІІ. Артезиан Мойынқұмда 300 - 500м тереңдікте 50 мың шаршы км жер асты теңізі бар. Қазақстанда Алмаарасан, Қапаларасан, Сарыағаш, Жаркентарасан және300 - ден аса минералды бұлақтар зерттеліп, шипалық қасиеттері анықталды.
6. Қосымша тапсырма.
1-ші топ Артезиан суы
2 -ші топ Грунт суы
3-ші топ Минералды су
Қорытынды: Экологиялық есеп Пәтердегі су краннан дұрыс жабылмаса 6 минутта 1 стакан су ағады. Осылай тұра берсе 1 сағатта және 1 тәулікте қанша литр су бекерге ағып шығын болады?
Үйге тапсырма: «Су – тіршілік көзі» дегенді дәлелдеп келу.
