«менің үздік сабағым»

Сабақтың атауы

 Өзендер мен көлдер. Адам тіршілігі үшін судың маңызы және оны қорғау.

Сілтеме

Дүниетану оқулығы  4 сынып  Алматы «Атамұра» 2015ж       

Әдістемелік құрал

Ғылыми әдістемелік педагогикалық журнал

Сабақ  жоспары

Презентация

Білімстандарты, ұзақ мерзімді жоспар.

Жалпы мақсаттар

Оқушыларды өзен бөліктерімен, көлдердің жасанды, тұщы, тұзды түрлерімен таныстыру. Қазақстанның өзен, көлдері туралы түсініктерін кеңейту

Оқыту нәтижесі

• Оқушының білімі тереңдейді.

• Тақырыптың мазмұнын түсіну арқылы шығармашылық дағды қалыптасады.

• Оқушының оқуда проблемаларды шешу қабілеті артады.

Негізгі идеялар

Қазақстанның өзен, көлдерін білу және олардың қандай пайдасы бар екендігін ұғындыру.

Тапсырмалар

(сабақтың жүрісі)     

үй тапсырмасы, қызығушылықты ояту кезеңі, мағынаны тану кезеңі, сергіту сәті, ой толғаныс кезеңі, рефлексия, үйге тапсырма, бағалау

Дереккөздер

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер;

Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету;

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау; АКТ;

Талантты және дарынды балаларды оқыту;

Оқытуды басқару және көшбасшылық.

Құрал – жабдықтар

АКТ құралдары: мультимедиа, карта,  постер, түрлі – түсті бояу, ресурстар.

Сабақтың жүру барысы

Уақыты

Мұғалімнің іс—әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

2мин

5мин

35 мин

3 мин

Ұйымдастыру

Өткен сабақ материалына шолу

Жаңа сабақ «СТО технологиясы»

Бағалау.

Жинақталу

Сұрақ-жауап

1. Ұйымдастыру.

Сыныппен сәлемдесу.

«Шаттық шеңбері»

Оқушылар шеңбер құра тұрады. Ортада сиқырлы сандық тұрады. Сыйлықтар – қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер. Қобдишадан әр оқушы кезекпен бір сыйлықты таңдап алып, ішінде жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Сыйлықтар үлестірілгеннен кейін, шеңбер бойынша өзінің сыйлығын айтады. Сонымен, қоршаған орта да осы қасиетке сізді лайық деп таныса, жеке-жеке қошемет көрсетейік. Сыйлықтарыңыз құтты болсын!

2. Үй тапсырмасы     «Жер асты сулары. Минералды сулар»

-         Мазмұнын сұрау «3-оқушыдан)

3. Өткенді қайталау «Ыстық орындық» әдісі

-Жер шарының қандай бөлігін су алып жатыр? (3/4 бөлігін) 
-Табиғатта су неше күйде болады? (3 күйде)
-Жер асты суының негізгі көзі? (жауын-шашын, қар суы)
-Адамға не қажет? (су, ауа, жарық, жылу, тамақ)
-Адам су ішпей қаншаға дейін шыдай алады? (1 апта)
-Судың қасиеті ? (еріткіштігі)

-Салмағы 70кг адамның денесіндегі су мөлшері? (50 л)

-Судың қандай қасиеттерін білесің? (мөлдір, түссіз, иіссіз, дәмі жоқ,)

-Жер астынан шығатын су? (минералды су)

Жаңа сабаққа дайындық. Глобуспен жұмыс.
Жер шарының 3/4 бөлігін су алып жатыр. ( көрсету ).
Көгілдір түс –су: мұхиттар,теңіздер, көлдер, өзендер. Бірақ жер шарының 60%-да тұратын халық тұщы судың болмауынан зардап шегуде. Мысалы, Грецияда және Персияның жақын аудандарында ауыз су жоқ. Югославияда су кемемен жеткізіледі. Біздің елімізде су жеткілікті .
-Олай болса тұщы судың көзі не екенін жұмбақтар шешу арқылы көрейік. 

Қызығушылықты ояту. Жұмбақтар шешу
Туған жердің белбеуі, 
Шұбатылып қалыпты 
Керемет-ау кернеуі,
Тасты тесіп, жарыпты. (Өзен) 

Ауыл сыртында сайда 
Жатыр үлкен айна. (көл) 
-Бүгінгі сабағымыз не туралы деп ойлайсыңдар?

«Ой қозғау»     

 Слайдтан өзен мен көлдің суретін көрсету.  Өзен мен көлдің арасындағы айырмашылықтарды айқындау. (Оқушылар өз ойларын айтады)

Жаңа сабақ. Бүгінгі сабақ тақырыбын хабарлау.

 -Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы « Өзендер мен көлдер. Адам тіршілігі үшін судың маңызы және оны қорғау»

Біздің мақсатымыз өзен бөліктерімен, көлдердің жасанды, тұщы, тұзды түрлерімен танысу. Қазақстанның өзен, көлдері туралы түсініктерімізді кеңейту. Өзен, көлдер жайында танымы-мызды арттыру.

Жаңа сабақты түсіндіру.  Презентация арқылы.
Өзен - өзінің табиғи арнасымен ағып жататын ағынды су.

Көл – жер бетіндегі суға толған табиғи ойыстар.

Қазақстанда ірілі - ұсақты 85 мың өзен бар. Олар Жайық, Ертіс, Есіл, Сырдария, Тобыл, Іле, Нұра, т.б. Тұщы судың бір көзі - өзен. Қалалар, елді мекендер өзен жағасына салынады. Ертіс өзенінің бойында Өскемен,Семей, Павлодар қалалары орналасқан.Өнеркәсіп орындары да өзен маңына таяу салынады. Өйткені олар көп мөлшерде тұщы суды қажет етеді.

Өз жеріміздегі Каспий теңізі туралы не білеміз? Каспий көлдердің ең үлкені. Суы ащы. Сондықтан оны адам арнаулы қондырғылармен тұщыландырып пайдаланады. Елек өзені Жайық өзеніне құяды. Жайық өзені суы үлкен көл - Каспий теңізіне құяды.

Су- өмір бойы айналымда болады. Ол жаңбырмен жерге түседі, арық болып ағып, өзенді құрайды, ал содан кейін қайтадан күн шуағымен бу болып аспанға көтеріледі.

Қазақстанның өзендері.Жайық, Ертіс, Есіл, Тобыл, Сырдария, Іле, Нұра, Сарысу, Торғай, т. б.
1) Өзеннің бөліктерін слайдпен көрсетіп, түсінік беру.  
Жылға. Бастауы. Арна. Саласы. Сағасы.

2) Баяу ағатын өзендер: Жайық, Сырдария, Іле, Ертіс. Есіл, Тобыл
3) Тау өзендері қатты ағады. Электр энергиясын өндіреді.

4) Қазақстандағы тұзды көлдер: Каспий, Арал, Балқаш-жартылай тұщы, жартылай тұзды.
Тұзды көлдерден тұз өндіріледі.
5) Суға тапшы құрғақшылық жерлерде қолдан көл жасалынады.Оларды жасанды көл дейді.
Қолдан көл жасау үшін құрғақ сайдың алдына топырақ үйіп, бөгейді.Көктемде еріген қар суы бөгетке жиналады.

Оқулықпен жұмыс.

-іштей оқыту

-мәтінді тізбектеп оқу (3-топтан 1 оқушыдан оқыту)

-жаңа тақырып бойынша мәтіннен түсінгендерін айту

-мәтін бойынша топтар бір-біріне сұрақ қою.

Картамен жұмыс: 
-тақтаға оқушыларды шығарып өзен, көл, теңіздерді тапқызу. 

Сергіту сәті «Жұмбақ шешу»   

1. Қыста ғана болады ұстасаң қолың тоңады (Қар)

2. Сырылдатады шәйнегін,Ұнатпаса да жұрт, мейлі.

Тереземіздің әйнегінЖуады, бірақ сүртпейді. (Жаңбыр)

3. Киіз үйімнің төбесіТүбітке толы. О несі? (Бұлттар)

4. Дауыл ақ дән ұшырып,Шашып өтті аспаннан.

Шекемізді ісіріпҚаштық үйге сасқаннан (Бұршақ)

5. Мүлгіп тұрған бақ тынышОраныпты ақ күміс (Қырау)

6.Көлдің беті көк әйнекСырғанауға тым әйбет (Мұз)

7.Сұрғылт түтін бітесе маңайдыАдастырар талайды (Тұман)

8.Бұйра жасап сан қилыСұйық жазық шалқиды (Теңіз)

Дәптермен жұмыс

Мына әріптерден Қазақстан өзендерінің атын дәптеріңе құрастырып жаз.

(ж,ш,й,қ,а,у,ы,с,е,і,л,т,р)

Ауызша орындау. Мәтін соңындағы сұрақтарға жауап беру

-Арал теңізіне және Балқаш көліне құятын қандай өзендерді білесің?

-Өздерің тұрған мекендеріңде қандай өзен және көл бар?

Топтық жұмыс. І топ   «Сөзжұмбақ шешу»
Қатты қара түсті зат (көмір)

Қонақжай халық (қазақ)

Адамды адам еткен (еңбек)

Майлы, қоймалжың сұйық зат. (мұнай)

Физикалықкартада су қандайтүспенбоялған (көк)

Тілсізжау (өрт)

Жербетіндегіауаның 1 жерден 2 - шіжергеауысуы (жел)

ІІ топ  «Семантикалық карта»

ІІІ-топ «Топтастыру»Өзен бөліктерін жаз Постер қорғау

Жылға Арна

Сала

Бастау

Саға

Жаңа сабақты қорытындылау.«Өрмекшінің торы» әдісі

-Көл дегеніміз не?(Көл – жер бетіндегі суға толған табиғи ойыстар).

-Өзен деген не?(Өзен - өзінің табиғи арнасымен ағып жататын ағынды су).

-Өзеннің бөліктері қалай аталады?(Жылға. Бастау. Арна. Саласы. Сағасы.)

-Теңіз сулары қандай болады? (тұзды)

-Көлдердің ішіндегі ең үлкені қандай көл? (Каспий)

-Қазақстанда қандай өзендер бар?

-Қазақстанда қандай көлдер бар?

-Дүниежүзі бойынша ең үлкен көлқандай көл?

 Рефлексия. Смайликтермен сабақтан алған әсерлерін білдіру.

Бағалау

Мұғалім: Бүгінгі сабақ ұнады ма?

Мұғалім: Олай болса, бүгінгі сабақта кім өте жақсы жауап бергенін бағалайық.

Оқушыларды смайликтермен бағалау

Үйге тапсырма: «Өзендер мен көлдер» тақырыбын оқу, мазмұнын айту.

«Суды қандай жолмен тазартуды ұсынар едің?» Ол жөнінде досыңа хат жаз.