"Көлеңке қалай пайда болады?"

Пән: Жаратылыстану

Сынып: 3 «Ә»

Табиғат физикасы

Мектеп: №2

Мұғалім: Нугманова Г. Е.

Қатысқандар саны:22

Қатыспаған оқушылар:

Күні: 15.04.19

Тақырыбы:

Көлеңке қалай пайда болады?

Оқу мақсаты:

3.5.2.2 денелердің жарықты шағылдыру қасиетін түсіндіру

3.1.2.3 экспериментті жоспарлау және жүргізу

Сабақтың

мақсаты:

Оқушылар:

көлеңке туралы ақпарат алады;

көлеңкенің пайда болу себептері мен ерекшеліктерін түсінеді.

Бағалау критерийі

Жарық қалай таралатынын біледі

Тілдік мақсат

Оқушылар: көлеңке туралы пікірлерін ортаға салады. Көлеңке қалай пайда болатынына өз болжамдарын айтады.

Пәндік терминология мен тірек сөздер:

көлеңке

Құндылықтар

ынтымақтастық

Пәнаралық байланыс

дүниетану

АКТ қолдану

дағдылары

презентация

Алдыңғы меңгерілген білім

Жарықтың шағылуы деген не?

Сабақ барысы

Жоспарланған уақыт

Сабақта жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру.

Жұмбақ жасыру

Соңыңнан қалмайды,
Тоқтасаң, тоқтайды.
Үйге іздеп бармайды,
Тығылсаң таппайды. (көлеңке)

Сұрақтар:

- Көлеңке туралы не білесіңдер?

- Ол қайдан пайда болады?

Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

жұмбақ

Сабақтың ортасы

1. «Материалдардың қасиетін салыстыр»

Оқушыларға оқулықтағы суреттергі заттардың атын атату.

• Суретте қандай заттар бейнеленген?

• Заттар қандай материалдан жасалған?

• Суреттегі заттарды қалай екі топқа бөлуге болады?

Оқушылар барлық заттарды екі топқа бөлгеннен соң, оларды бөлу себептерін айтады.

1-нұсқа: заттарды жасалу материалдарына қарап бөлу.

2-нұсқа: заттың көлеңкесіне қарай бөлу.

Екі жағдайда да бірдей топ шығады.

• Суреттің ортасында не себепті күн бейнеленген?

1-топ: қағаз стақан, шәйнек, доп, мәшине.

2-топ: аквариум, бокал, шыны стақан.

1. Көлеңке қалай пайда болады?

- Көлеңке түсіретін заттар қандай материалдан жасалған?

- Қараңғы бөлмеде көлеңкені байқауға бола ма?

- Ал бұлтты күні ше?

- Көлеңке пайда болу үшін не керек?

- Қандай материалдан жасалған заттар көлеңке түсіре алады?

- Көлеңке қараңғыда көрінеді ме?

- Көлеңке пайда болу үшін не керек?

Алдарына қандай да бір заттар қойып, көлеңкесіне назар аударту.

1. Зертте.

Зерттеу жұмысын жұпта жасау. Әр жұпқа қажетті құралдар: қолшам, қатты қағаз, ермексаз, қайшы.

Жұмысты қараңғы бөлмеде жүргізу. Осы ресурстарға қарап, қандай эксперимент жасауға болатынына болжам жасау. Эксперимент жоспарын құру.

Зерттеу жүргізуге арналған нұсқаулық

• А4 көлеміндегі қатты қағазды тең екі бөлікке бөліп, қию.

• Екі бөлікті бір-бірімен беттестіріп, ұзындығы 5 см, ені шамамен 2 мм болатындай қиық жасау.

• Ермексаздың көмегімен қатты қағаздың жартысының қиығын төмен қаратып, тігінен орнату.

• Қатты қағаздың екінші жартысын да біріншісінен 20 см қашықтықта екі бөліктің де қиықтары бір-біріне қарама-қарсы болатындай етіп тігінен орнату.

• Қолшамды жағып, бір қиық арқылы сәуле түсіру.

• Қолшамды қатты қағаздан 10-15 см қашықтықта ұстау.

• Қолшамның сәулесі екінші қиық арқылы өтетінін/өтпейтініне қарау.

• Қатты қағаздың екінші жартысын қиығы бірінші қатты қағаздың қиығына қарама-қарсы келмейтіндей етіп сәл жылжытып орнату, орнын ауыстыру.

• Екінші қиық арқылы қолшам сәулесінің өтетін/ өтпейтініне назар аударту.

• Қатты қағаздың екінші жартысын орнына қою, бірінші жартысын қолшам сәулесінен әрі қарай жылжыту.

• Бірінші қиық арқылы жарық түсе ме? Екінші жартысына жарық түсті ме?

Қорытынды: бақылау тәсілі арқылы жарық түзу сызық бойымен қозғалады .

1. Толқын мен сәуле.

Оқушылардың назарын екі суретке аудару. Әрқайсысын сипаттау.

• Өзен қалай ағады? Ал бұлақ ше?

• Егер оған үлкен тас тастаса, су қалай ағатын болады?

• Екінші суретте сәулелер қалай түсіп жатыр?

• Неліктен?

• Екі сурет несімен ұқсайды?

• Айырмашылығы неде?

• Басты айырмашылығы неде?

• Жарық түспейтін жерде пайда болатын қара дақ қалай аталады?

• Қандай қорытындыға келуге болады?

• Оқушылар ереже құрастырып жалғастырады: Көлеңке...............

1. Ойлан. Егер күн райы ашық болса, көлеңкені бақылау. Оқушылар бір жерден екінші жерге орын ауыстыру. Көлеңке реңкі қалай өзгергенін бақылау.

• Көлеңке ақшыл болса, не болады?

Дәл осындай көлеңкені кейбір нақты мөлдір емес заттардың артынан бақылауға болатынын айту.

Жауап: Қараңғылық – жарықтың мүлдем болмауы. Көлеңке – жарық түспейтін жерде пайда болатын қара дақ .

1. Сен білесің бе?

Сабаққа арналған деректі мәліметтерді пайдалана отырып, Күн мен Айдың тұтылуы туралы айтып беру. Бұл құбылысты кім бақылап көрді? – деп сұрау. Күн мен Айдың тұтылуы туралы бейнематериал көрсету. Осы құбылыстарды көрнекі түрде көрсету, ол үшін үш оқушы шақыру, оларға Күн, Жер, Ай деген жазулары бар үлестірме парақшалар беру. Әрқайсысына тиісті орынға тұруды тапсыру. «Күнге» қолшам беру, ол оны «Жерге» бағыттауы керек. «Ай» рөліндегі оқушыға «Жерді» айнала қозғалуды тапсыру. «Ай» «Жердің» көлеңкесіне түскен кезде «Тоқта!» деп айту. Бұл Айдың тұтылуы екенін түсіндіру. Айнала қозғалуды жалғастыруды тапсыру. «Ай» «Жер» мен «Күннің» арасына жеткен кезде, тағы да «Тоқта!» деп бұйрық беру. Бұл Күннің тұтылуы деп аталатынын айту.

Қосымша тапсырма: 98, 99-жұмыс парағы 42, 43-бет.

Пластик, шыны, резіңке, темір заттар суреті

қолшам, қатты қағаз, ермексаз, қайшы

суреттер

Айдың және Күннің тұтылуы суреттері,

Күн, Жер, Ай деген жазулар

Сабақтың соңы

Рефлексия.

- 3 үйренген нәрсе;

- Не оңай болды?

- Не қиын болды?

- Тағы да не туралы білгің келеді?

Қосымша ақпарат

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Заттың көлеңкесімен суретін салу .

Көлеңке анық немесе анық түспейтін заттарды дұрыс белгілеу.

Жұптық, топтық жұмыс жасағанда ынтымақтастықпен бірлесе жұмыс жасау.