Қазақ тілі "Сөйлеу мәдениеті"

Сеилхан  Таңшолпан                                         Қазақ тілі                       3  «А»      

Бекітемін: 06.09.17                                       Оқу ісінің  меңгерушісі:

Сабақтың тақырыбы:  СӨЙЛЕУ МӘДЕНИЕТІ        Қазақ тілі 3 сынып

Сабақтың мақсаты:

1.Оқушылардың сөйлеу мәдениеті туралы түсініктерін кеңейту.

2.Cөзді түсіне білу,мәдени сөйлеу дағдыларын қалыптастыру, сөздік қорларын молайту.

3. Адамдармен жағымды қарым-қатынас жасауға,сыйластыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Әдісі:түсіндіру, сұрақ-жауап

Көрнекілігі: тірек-кесте, мақалдар, ұлағатты сөздер.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Тату-тәтті достармыз біз,

Ынталы да талапты.

Көп білуге құштармыз біз,

Жақсы оқимыз сабақты.

   Олай болса, жақсы оқитын балалар үй тапсырмасын қалай орындап келіпті?

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

1. - Біз қандай тарауды оқып, аяқтадық?

- Сан есім /есептік,реттік/

2. Көп нүктенің орнына тиісті сан есімдерді қойыңдар, /тақтаға ілінеді/

1.Еліміздің тәуелсіздігіне. жыл.

2.Аналар мейрамы.наурыз

3. мамыр- Қазақстан халықтарының бірлігі күні.

4..жылы.қарашада мемлекетіміздің ұлттық валютасы теңге айналымға енді.

5..жылы  . мамырда қаланың аты жаңаша Астана деп өзгертілді.

ІІІ. Қызығушылығын  ояту.

                    Бір ауыз сөз мұхиттарды жалғайды,

                    Бір ауыз сөз ұран болып самғайды

                    Бір ауыз сөз ұшса бақыт құсы боп,

                    Бір ауыз сөз арсыз жандай алдайды- дегендей бүгінгі сабаққа бастау қылып мен Кәкімбек Салықов-жерлес аталарымыздың өлеңінен үзінді алып отырмын.

Олай болса, бүгінгі сабағымыз не туралы болады деп ойлайсыңдар?

/балалардың жауабы/

Дұрыс айтасыңдар, біз бүгін тіл және  сөйлеу  тарауын бастаймыз.

Ал өтетін тақырыбымыз „Сөйлеу мәдениеті„

ІV. Оқулықпен жұмыс.

1- жаттығу. Мәтінді түсініп оқы. Ауызша орындау.

-  Жомарттың орнында болсаң сен қалай жауап берер едің?

- Жомарт секілді балаларға қандай кеңес бересің?

V. Дәптермен жұмыс.

1.Көркем жазу. Сс әрпі

2. Сөздер жазу: с дыбысынан келетін сый, сыйлық, сирек, сиыр.

3. Бұл сөздерге байланысты қандай ереже білеміз?

2- жаттығу. Өлеңді жатқа жаз:

               Барлық жанға жолыққан,

               Амандасып жүргейсің

               Амандықты ту етіп,

               Адал өмір сүргейсің,

                                           Е.Өтетілеуұлы

Ақынның „адал өмір сүр„ дегенін қалай түсінесіңдер?

 Сергіту сәті:

  Амандасудың бірнеше түріне мысал келтіріп,өзара сәлемдесіңдер.

VІ. „Сәлем-сөздің анасы„ дейді қазақ, яғни сәлемдесу сөз басы, сәлемдесу кезінде адамдардың бір-біріне деген ықылыстары, көңілдері өзгереді. Осыдан „сәлемі түзу„ деген көңілі түзу деген мағынаны білдіреді.

  Бір ауыз сәлем сөзі тіл табысуға көмектеседі.

VІІ. Олай болса, сөйлеу мәдениеті деп нені айтамыз? /тақтаға ілінеді/

Мұғалімнің сөзі. Сөйлеу мәдениеті:

1.Ана тіліміз-қазақ тілі, яғни тілімізді дұрыс және орынды қолдану.

2. Сөздерді дұрыс айту.

3. Тілді басқа тілдің сөздерімен шұбарламау, яғни таза сөйлеу.

- Қорыта келе Қ.Мырзаәли атамыз айтқандай:

                   Өзге тілдің бәрін біл,

                   Өз тіліңді құрметте!

4-жаттығу.Өсиет сөздерді көшіріп жазып, есіңе сақта.

Осы сөздердің қайсысы сөйлеу мәдениетіне қатысты?

/Шын сөзге әзіл араластырып айтпа./

Сабақты бекіту:

- Бүгінгі сабақта не өттік?

- Тіл деген не? Сөйлеу ше?

Тіл және сөйлеудің мағыналарын ашу:

 - Тіл мен сөйлеуге ортақ не? /сөз/

- Сөйлеу мәдениеті дегеніміз не?

Мұғалімнің сөзі:

Сонымен, балалар, сөйлеуді біз сөздер арқылы жүзеге асырады екенбіз.

Тіл тас жарады,

Тас жармаса, бас жарады,-дейді қазақ атамыз.

Яғни, ауыздан шығатын бір ауыз сөз әр адамға әртүрлі әсер ете алады.

Сөздің құдіреті өте күшті. /тақтаға ілінеді/

Сондықтан, сөйлеу мәдениеті дегеніміз-мәдениетті, сауатты, дұрыс, әдеби тілмен сөйлеу.

Әдеби тіл-дұрыс сөйлеудің үлгісі.  /тақтаға ілінеді/

Әдеби тілді қалай меңгеруге болады?

1.Білім-кітапта. Көркем әдебиетті көп оқу керек.

2. Ата-баба мұрасы. Мақал-мәтел, нақыл сөздерді жаттап жүру керек.

3. Қоршаған ортаңда өзің дұрыс сөйлеуге тырыс. Сона ғана сен оларға жақсы әсер ете аласың.

   Ата-бабаларымыз тіл, сөйлеу туралы не айтыпты, көңіл бөлейік.

/тақтаға ілінеді/

1. Ақылды орнымен сөйлер де, жауабын күтер.

2. Ақылдының сөзі қысқа, айта қалса нұсқа.

3. Көп ойлап жақсы сөйле-нұсқа болсын,

   Сұраса жауабың да қысқа болсын.

Үйге тапсырма:  ереже жаттау, сурет бойынша әңгіме құрастыру.

Бағалау.