Дауысты дыбыстарды ?айталау

Саба?ты? та?ырыбы: Дауысты дыбыстарды ?айталау жатты?улары.
Саба?ты? ма?саты:
БІЛІМДІЛІК:
-   б?рын?ы ?тілген материалдармен саба?ты байланыстыру,с?з жасау, с?йлемдерді д?рыс ??ру т?сілдерін ме?герту, дауыссыз дыбыстардан ал?ан білімдерін шы?дау;
Т?РБИЕЛІК:
- Орындаталатын тапсырмалар мен жатты?улар ар?ылы жа?сылы??а, ізгілікке т?рбиелеу, тіл ??діретін сезіне білуге, с?з ма?ынасын келістіре отырып, оларды д?рыс ?олданып, д?л т?сінуге т?рбиелеу.
ДАМЫТУШЫЛЫ?:
- Ойлау, пайымдау ?абілеттерін дамыту; С?йлеу шеберлігіне, ой ?ш?ырлы?ына баулу; Т?рлі ?дістерді пайдалана отырып о?ушыларды? тап?ырлы?, жылдамды?, есте са?тау ?абілеттерін арттыру, с?йлеу тілін жетілдіріп, сауатты жазу?а да?дыландыру;
Саба?ты? типі: білімді пысы?тау саба?ы.
Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, талдау, жатты?у орындау, ойлау, д?лелдеу.
Саба?ты? к?рнекілігі: о?улы?, тірек сызба, карточкалар,алма а?ашы,   интер белсенді та?та
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і:    А)амандасу
                   ?)т?гендеу
                   Б)о?у-??ралдарын тексеру.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:
267-жатты?у. Біры??ай бір дауыссыз дыбыстан басталатын с?йлем ойлап жазу.
ІІІ.Білімді пысы?тау.
Дауыссыз дыбыстарды ?айталау?а арнал?ан жатты?улар.
   - Балалар, біздер б?гін дауыссыз дыбысты ?айталап, ?орыту?а арнал?ан жатты?уларымызды бастамас ?шін осы дауыссыз дыбыстарды? шы?у тарихы жайлы а?ыз-??гімемен танысайы?.

А?ыз ??гіме.
"?ліппе" ханшайымы барлы? ?ріптерге ?н орындаудан жарыс жарияла?ан еді. Сонда осы жарыс?а барлы? дауысты ?ріптер жинал?ан болатын, себебі оларды? дауыстары жа?сы болатын ж?не олар ?н айта алатын. Барлы? ?ріптер к?зге т?скілері келді,же?іске жетуді ?алады. Олар ?те-м?те тырысып ба?ты:?здеріні? е? жа?сы ?ндерін шыр?ады. Б?л бай?ал?ан ж?йт ханшайымны? назарынан тыс ?алмады. Жарыс?а ?атысушыларды? ?айысын же?імпаз деп жарияласам екен деп,ол т?ні бойы ой?а батты. Себебі оларды? б?рі де жарасымды ?н салды емес пе.Та? ат?аннан кейін бізді? билеушіміз ?зіні? дана шешімін жария етті- ол дауыстыларды? сингармонизмі,я?ни дауыстыларды? с?з ішінде біры??ай не жуан не жі?ішке болып, ?уендесіп-?ндесіп айтылуы туралы за? шы?арды. Дауысты дыбыстар жуан,жі?ішке, еріндік, езулік, ашы? ?ыса? болып олар жеке жарасымды ?ала болып б?лінді.
Ал, дауыссыз дыбыстарды ?уатты ?ш ал?ап?а жай?астырды.
                            Ал м?нда дауыссыз ?ріптер
                            Бір ?атар?а т?рыпты.
                            Дауыс пен шудан
                            Олар ??рылыпты.
?я? ?ала орналас?ан,ал б?л ?алашы?та ?рдайым ?я?: б,в,г,?,д,ж,з.
?ата? ?алада ?йлер бос т?рмайды, олар ?р?ашан ?ата? естілетін дауыссыздар:
П,ф,к,?,т,с,ш,щ,х,ц,ч,?.
М?рын жолды ?нді ал?абы ?зіні? ?она?жайлы?ымен ата?ты.Ол ?зіне мейман келгенді ?р?ашан жа?сы к?реді, атап айт?анда-дауысты У ?ріпіні? келуіне ?уанады.
?нді:р,л,й,м,н,?.
Ханшайым барлы? ?аланы екпін те?ізіні? бойына орналастырыпты.
Еште?ені шатастырып алмас ?шін ?здеріні? визит карточкаларын жасапты. Сол визит карточкаларды сіздерге де пошта ар?ылы салып жіберген екен, ?абыл алы?ыздар. (о?ушылар?а визит карточкалар таратылады)
Міне осылайша д?ниеге келген дауыссыз дыбыстарды ?айталау ?шін мен сіздерді ?ш топ?а б?ліп, жарыстыру ар?ылы білмдері?ізді сына?ым келіп т?р. Сол себепті жарысымызды бастамас б?рын психологиялы? дайынды? жасап алайы?.
Психологиялы? тренинг. "Ж?ректен ж?рекке." О?ушылар бір-біріне жа?сы тілектер айту.
-   Сыныбымыз жарысады, жарыста біреу же?іледі, біреу же?еді сонды?тан бізге осыны ба?ылаушы керек, оны біз ?аза? тілі мен ?дебиет п?ніні? м??алімі Орынша апайлары?ыз?а тапсырайы?. Ойын со?ында ?з ?орытындысын айтады
1.   Тур. Суреттер с?йлейді.
"Ма?та ?ыз бен мысы?" ертегісі бойынша берліген суреттерді о?и?а желісімен орналастырып, ?рбір с?зі дауыссыздан басталатын етіп ??гіме ??растыру.
2.   Тур. "Талда, жаз, сана"
3 топтан ?ш о?ушы шы?ып фонетикалы?-математикалы? талдау жасайды.(д?рыс, ?атесіз талда?ан о?ушы?а 10 ?пай беріледі, екінші топты? адамы келіп тексереді) Талдау?а берілетін с?здер: 1.                       2.                               3. Ойнайды
Осы кезде ?ш топта?ы т?мен де?гейлі о?ушылар?а карточкалар беріледі.

Карточкалар.
   "К" ?рпінен басталатын    с?здер.
1. ?ызды? аты.
2 Батырды? аты.
3.??с аты.
4. Жыл мезгілі.
5. Пайдалы кен.
"Б" ?рпінен басталатын с?здер.
   1. А?ынны? фамилясы.
   2.?аланы? аты.
   3.?имыл, іс-?рекет.
4.О?у ??ралы.
5. Дыбыстан не ??ралады?
   "М" ?рпінен басталатын с?здер.
   1. Адам аты.
   2.О?у орны.
   3.Бас киім.
   4.Сан аты.
   5.Іс тігетін ??рал.
" ?" ?рпінен басталатын с?здер.
1. ?лды? аты.
2. ?аланы? аты.
3.??с аты.
4.Т?рт т?лік аты.
5.О?у ??ралы.
      "Ш" ?рпінен басталатын   с?здер.
1. ?йгілі компазитор аты.
2. Киім аты.
3. Спортты? ??рал.
4.?ала аты.
5. Іс тігетін адам.

3.   ?ЗІЛ Ж?МБА?- ОЙЫНЫ(анаграммалар, ж?мба?тар шешу. Кім бірінші к?тереді, сол топ жауап береді.)

1.   Фонетикалы? екі ??ым бірі мен бірі сыбайлас,
Бірі айтылады да естіледі,
Екіншісі - жазылады да к?рінеді.
                        (?ріп пен дыбыс.)
2.   ?з ??рамында 3 буын, 7 ?ріп,
Жалпы ?арауында?ы ?ріптері ??рамында?ыдан алты есе к?п.
(Алфавит)
3.   Бір а?ашта 37 алма,
Оны алып жемек болса?
Он ша?тысы тама?ы?нан еркін ?теді,
?ал?андары ?а?ты?ып барып ?теді.
(дауысты ж?не дауыссыздыбыстар)
4.   Егер Ж -дан басталса, жыл мезгілі,
?-дан басталса, онда ол ??с белгілі.
Ол ?ай с?здер?
(жаз, ?аз)
5.   К-ден басталсам,
Ма?ан ?арап саба? айтады.
П-дан басталсам,
Ма?ан балалар ж?гін артады.
(карта, парта)
6.   Басы-ашы?, ая?ы-?ыса?,
Екі-а? дыбыс, есеп ?ылса?.
Са?ан да ол керек болар,
?зен-к?лге жа?ын т?рса?.
(ау)
7.   Дыбыс емес, та?ба
   О?ылмайды, жазылады.
   Біра? с?зден табылады
Ол ?ай ?ріп еді?
Ойлап к?рші, есі?де бар ма?
(ь,ъ)
8.   Жыл?ышыны? ?олында-
"?" ?рпімен,
Онды? саны тобында-
"Ы" ?рпімен.
(??ры?-?ыры?)
9.   "С"-мен айтса?,
Та?ам ішем онымен.
"З"-мен айтса?,
?а?ам жерге оны мен.
(?асы?-?азы?)
10.   "?"-мен егер бітірсе?,
Ыдыс-ая? ол бірі.
"Н"-мен егер бітірсе?,
Балы?ты? ол бір т?рі.
(таба?-табан)
4.   Д?птермен ж?мыс. (?ш то?а ?ш жатты?у беріледі) д?рыс орында?ан топ?а 15 ?пай, орташа орында?ан топ?а 10 ?пай, жартылай орындай алма?ан топ?а 5 ?пай беріледі.)
     1-топ                           2-топ                          3-топ.
1. 285-жатты?у.         278 - жатты?у.            279-жатты?у.
5. С?йлем ?алай д?ниеге келеді. Мына сызба бойынша с?йлем ??растыру.(?ш топтан ?ш о?ушы шы?ып та?та?а орындайды, жа?сы д?рыс ??рал?ан с?йлемге 10 ?пайдан беріледі)
?ріп------дыбыс------буын-------с?з-------с?з тіркесі---------с?йлем.
(егер с?йлемде у дыбысы болатын болса, мінездеме беру)
Бекіту б?лімі:"Ба?ша?а саяхат" ойыны.
-Балалар, бізді? алма а?ашында?ы алмаларымыз сырт к?зге ?демі-а?, оны жегілері? келіп т?р ?ой солай ма?
-Иа, иа, иа
-Олай болса балалар, "Е?бекті? наны т?тті" демекші сіздерге біраз е?бектену керек болып т?р, сонды?тан іске с?т.
С?ра?тары:
1.   ?рі дауысты, ?рі дауыссыз, ?рі жуан, ?рі жі?ішке дыбыстар ?атарында ?олданылатын ?ай дыбыс? Мысалмен д?лелде
2.   Еріндікж?не езулік дауыстыларды ата
3.   Мына с?здерде неше дауысты, неше дауыссыз дыбыстар бар?
?ауын, жуан, миуа, ?ия?, жуу.
4.   Жа?ты? ?атысына ?арай дауысты дыбыстар ?алай б?лінеді?
5.   ?ай жа?ынан о?ыса? да бірдей жазылатын с?з жаз.
6.   Сыныпта?ы аты ?нді дыбыстан басталатын балаларды? есімдерін ата
7.   Дауыссыз дыбыстан басталатын ертегі кейіпкерлеріні? атын ата
8.   Дауыссыз дыбыстарды? сызбасын толтыр.
?орытынды:Жарысты? ?орытындысы айтылады, же?ген топ марапатталады.
Ба?алау.
?йге тапсырма беру:
1.Дауысты, дауыссыздар та?ырыбына 10 с?ра?тан т?ратын тест ??растыру.
2. С?зж?мба?, ребустар ??растыру.
-Саба? ая?талды, сау болы?ыздар!

Тапсырма: Семантикалы? картамен ж?мыс. ?р о?ушы?а таратылады.

С?з   Дауы-сты   жуан   жі?ішке   ашы?   ?ыса?   Ерін-дік   езулік   дауыссыз   ?а-та?   ?я?   ?нді
О   +   +       +       +
Т                               +   +
а   +   +       +           +
н                               +           +
Бекіту: Венн диаграммасын толтыру

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Дауысты дыбыстарды ?айталау »

Сабақтың тақырыбы: Дауысты дыбыстарды қайталау жаттығулары.

Сабақтың мақсаты:

БІЛІМДІЛІК:

бұрынғы өтілген материалдармен сабақты байланыстыру,сөз жасау, сөйлемдерді дұрыс құру тәсілдерін меңгерту, дауыссыз дыбыстардан алған білімдерін шыңдау;

ТӘРБИЕЛІК:

- Орындаталатын тапсырмалар мен жаттығулар арқылы жақсылыққа, ізгілікке тәрбиелеу, тіл құдіретін сезіне білуге, сөз мағынасын келістіре отырып, оларды дұрыс қолданып, дәл түсінуге тәрбиелеу.

ДАМЫТУШЫЛЫҚ:

- Ойлау, пайымдау қабілеттерін дамыту; Сөйлеу шеберлігіне, ой ұшқырлығына баулу; Түрлі әдістерді пайдалана отырып оқушылардың тапқырлық, жылдамдық, есте сақтау қабілеттерін арттыру, сөйлеу тілін жетілдіріп, сауатты жазуға дағдыландыру;

Сабақтың типі: білімді пысықтау сабағы.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, талдау, жаттығу орындау, ойлау, дәлелдеу.

Сабақтың көрнекілігі: оқулық, тірек сызба, карточкалар,алма ағашы, интер белсенді тақта

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: А)амандасу

Ә)түгендеу

Б)оқу-құралдарын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

267-жаттығу. Бірыңғай бір дауыссыз дыбыстан басталатын сөйлем ойлап жазу.

ІІІ.Білімді пысықтау.

Дауыссыз дыбыстарды қайталауға арналған жаттығулар.

- Балалар, біздер бүгін дауыссыз дыбысты қайталап, қорытуға арналған жаттығуларымызды бастамас үшін осы дауыссыз дыбыстардың шығу тарихы жайлы аңыз-әңгімемен танысайық.

Аңыз әңгіме.

«Әліппе» ханшайымы барлық әріптерге ән орындаудан жарыс жариялаған еді. Сонда осы жарысқа барлық дауысты әріптер жиналған болатын, себебі олардың дауыстары жақсы болатын және олар ән айта алатын. Барлық әріптер көзге түскілері келді,жеңіске жетуді қалады. Олар өте-мөте тырысып бақты:өздерінің ең жақсы әндерін шырқады. Бұл байқалған жәйт ханшайымның назарынан тыс қалмады. Жарысқа қатысушылардың қайысын жеңімпаз деп жарияласам екен деп,ол түні бойы ойға батты. Себебі олардың бәрі де жарасымды ән салды емес пе.Таң атқаннан кейін біздің билеушіміз өзінің дана шешімін жария етті- ол дауыстылардың сингармонизмі,яғни дауыстылардың сөз ішінде бірыңғай не жуан не жіңішке болып, әуендесіп-үндесіп айтылуы туралы заң шығарды. Дауысты дыбыстар жуан,жіңішке, еріндік, езулік, ашық қысаң болып олар жеке жарасымды қала болып бөлінді.

Ал, дауыссыз дыбыстарды қуатты үш алқапқа жайғастырды.

Ал мұнда дауыссыз әріптер

Бір қатарға тұрыпты.

Дауыс пен шудан

Олар құрылыпты.

Ұяң қала орналасқан,ал бұл қалашықта әрдайым ұяң: б,в,г,ғ,д,ж,з.

Қатаң қалада үйлер бос тұрмайды, олар әрқашан қатаң естілетін дауыссыздар:

П,ф,к,қ,т,с,ш,щ,х,ц,ч,һ.

Мұрын жолды үнді алқабы өзінің қонақжайлығымен атақты.Ол өзіне мейман келгенді әрқашан жақсы көреді, атап айтқанда-дауысты У әріпінің келуіне қуанады.

Үнді:р,л,й,м,н,ң.

Ханшайым барлық қаланы екпін теңізінің бойына орналастырыпты.

Ештеңені шатастырып алмас үшін өздерінің визит карточкаларын жасапты. Сол визит карточкаларды сіздерге де пошта арқылы салып жіберген екен, қабыл алыңыздар. (оқушыларға визит карточкалар таратылады)

Міне осылайша дүниеге келген дауыссыз дыбыстарды қайталау үшін мен сіздерді үш топқа бөліп, жарыстыру арқылы білмдеріңізді сынағым келіп тұр. Сол себепті жарысымызды бастамас бұрын психологиялық дайындық жасап алайық.

Психологиялық тренинг. «Жүректен жүрекке.» Оқушылар бір-біріне жақсы тілектер айту.

Сыныбымыз жарысады, жарыста біреу жеңіледі, біреу жеңеді сондықтан бізге осыны бақылаушы керек, оны біз қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Орынша апайларыңызға тапсырайық. Ойын соңында өз қорытындысын айтады

Тур. Суреттер сөйлейді.

«Мақта қыз бен мысық» ертегісі бойынша берліген суреттерді оқиға желісімен орналастырып, әрбір сөзі дауыссыздан басталатын етіп әңгіме құрастыру.

Тур. «Талда, жаз, сана»

3 топтан үш оқушы шығып фонетикалық-математикалық талдау жасайды.(дұрыс, қатесіз талдаған оқушыға 10 ұпай беріледі, екінші топтың адамы келіп тексереді) Талдауға берілетін сөздер: 1. 2. 3. Ойнайды

Осы кезде үш топтағы төмен деңгейлі оқушыларға карточкалар беріледі.

Карточкалар.

«К» әрпінен басталатын сөздер.

1. Қыздың аты.

2 Батырдың аты.

3.Құс аты.

4. Жыл мезгілі.

5. Пайдалы кен.

«Б» әрпінен басталатын сөздер.

1. Ақынның фамилясы.

2.Қаланың аты.

3.Қимыл, іс-әрекет.

4.Оқу құралы.

5. Дыбыстан не құралады?

«М» әрпінен басталатын сөздер.

1. Адам аты.

2.Оқу орны.

3.Бас киім.

4.Сан аты.

5.Іс тігетін құрал.

« Қ» әрпінен басталатын сөздер.

1. Ұлдың аты.

2. Қаланың аты.

3.Құс аты.

4.Төрт түлік аты.

5.Оқу құралы.

«Ш» әрпінен басталатын сөздер.

1. Әйгілі компазитор аты.

2. Киім аты.

3. Спорттық құрал.

4.Қала аты.

5. Іс тігетін адам.

ӘЗІЛ ЖҰМБАҚ- ОЙЫНЫ(анаграммалар, жұмбақтар шешу. Кім бірінші көтереді, сол топ жауап береді.)

Фонетикалық екі ұғым бірі мен бірі сыбайлас,

Бірі айтылады да естіледі,

Екіншісі – жазылады да көрінеді.

(әріп пен дыбыс.)

Өз құрамында 3 буын, 7 әріп,

Жалпы қарауындағы әріптері құрамындағыдан алты есе көп.

(Алфавит)

Бір ағашта 37 алма,

Оны алып жемек болсаң

Он шақтысы тамағыңнан еркін өтеді,

Қалғандары қақтығып барып өтеді.

(дауысты және дауыссыздыбыстар)

Егер Ж –дан басталса, жыл мезгілі,

Қ-дан басталса, онда ол құс белгілі.

Ол қай сөздер?

(жаз, қаз)

К-ден басталсам,

Маған қарап сабақ айтады.

П-дан басталсам,

Маған балалар жүгін артады.

(карта, парта)

Басы-ашық, аяғы-қысаң,

Екі-ақ дыбыс, есеп қылсаң.

Саған да ол керек болар,

Өзен-көлге жақын тұрсаң.

(ау)

Дыбыс емес, таңба

Оқылмайды, жазылады.

Бірақ сөзден табылады

Ол қай әріп еді?

Ойлап көрші, есіңде бар ма?

(ь,ъ)

Жылқышының қолында-

«Ұ» әрпімен,

Ондық саны тобында-

«Ы» әрпімен.

(Құрық-қырық)

«С»-мен айтсаң,

Тағам ішем онымен.

«З»-мен айтсаң,

Қағам жерге оны мен.

(Қасық-қазық)

«Қ»-мен егер бітірсең,

Ыдыс-аяқ ол бірі.

«Н»-мен егер бітірсең,

Балықтың ол бір түрі.

(табақ-табан)

Дәптермен жұмыс. (үш тоқа үш жаттығу беріледі) дұрыс орындаған топқа 15 ұпай, орташа орындаған топқа 10 ұпай, жартылай орындай алмаған топқа 5 ұпай беріледі.)

1-топ 2-топ 3-топ.

1. 285-жаттығу. 278 – жаттығу. 279-жаттығу.

5. Сөйлем қалай дүниеге келеді. Мына сызба бойынша сөйлем құрастыру.(үш топтан үш оқушы шығып тақтаға орындайды, жақсы дұрыс құралған сөйлемге 10 ұпайдан беріледі)

Әріп------дыбыс------буын-------сөз-------сөз тіркесі---------сөйлем.

(егер сөйлемде у дыбысы болатын болса, мінездеме беру)

Бекіту бөлімі:«Бақшаға саяхат» ойыны.

-Балалар, біздің алма ағашындағы алмаларымыз сырт көзге әдемі-ақ, оны жегілерің келіп тұр ғой солай ма?

-Иа, иа, иа

-Олай болса балалар, «Еңбектің наны тәтті» демекші сіздерге біраз еңбектену керек болып тұр, сондықтан іске сәт.

Сұрақтары:

Әрі дауысты, әрі дауыссыз, әрі жуан, әрі жіңішке дыбыстар қатарында қолданылатын қай дыбыс? Мысалмен дәлелде
Еріндікжәне езулік дауыстыларды ата
Мына сөздерде неше дауысты, неше дауыссыз дыбыстар бар?

Қауын, жуан, миуа, қияқ, жуу.