Дыбыс пен Әріпті қайталау
Г.Казиханова,
бастауыш сынып мұғалімі
Сабақтың мақсаты: Дыбыс пен әріпті ажырата білуге,дұрыс айтуға,сауатты,әдемі жазуға,күз мезгілінің байлығын қадірлей білуге,дұрыс көзқараспен қарауға үйрету.
Дамытушылық мақсаты: жергілікті жердегі өнімдер пайдасы, аттарын дүрыс атау,ойлау қаблетін дамыту.
Көрнекіліктер: Тал аппликациясы, тал түбінде жерде көмулі әбдіре, ребус, жемістер суреттері,дөңгелек, сөз жазылған қағаз.
1.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың түзу отыруын қадағалап, үй тапсырма дәптерлерін ашуын талап ету.
2. Өткен сабақ бойынша Мәтін дегеніміз не? Сұрағына жауап алып, әр оқушының өз ойынан еңбек туралы екі мақалдан жазғанын оқыттым.
3.Балалар, бүгін біз ерекше сабақ өтейік деп отырмыз.
а) Қазақ тілінде неше әріп бар?
Оқушылар: 42 әріп бар.
б) Әріптер қалай бөлінеді? Оқушылар:
Әріптер жуан, жіңішке болып бөлінеді.
Жуан: а, о, ұ, ы. Жіңішке: ә,ө, ү, і.е.
в) Дыбыстар нешеге бөлінеді?
Оқушылар: Дауысты, дауыссыз дыбыстар.
г) Дауыссыз дыбыстар нешеге бөлінеді?
Оқушылар: Дауыссыз дыбыстар қатаң, ұян, үнді болып бөлінеді.
- Балалар, тақтаға қараңдар, тақтада не ілініп тұр?
Оқушылар: Ағаш.
Жылдың қай мезгілін көріп тұрсыңдар? Оны қалай білдіңдер?
-Күз мезгілі, ағаштың жапырағы сарғайып тұр.
- Күз апамыз жерге көміп қойған әбдіресін қазып бізге жіберіпті.Іші толған сәлем-сауқат екен. Соны ашып жұмыс жүргіземіз.Кім дұрыс, жақсы жауап берсе, сол оқушыға Күз апайдың сәлем-сауқатын беремін:(тал тбіннен әбдірені алып ашамын, бірінші тапсырмасы алмұрт жіберген,ребуспен бірге). Міне қызық,мына алмұрт пісіпті, осының тапсырмасы ребуста тұр, кім тез шешсе, бүгінгі өтетін тақырыпты табады: (Алмұрт қалтасынан тапсырманы оқыды, ребусты ілдім).
-Бір оқушы тақырыпты тапты,алмұрт саған тиді. Тақырыпты тақтаға жаздым, оқушылар дәптерлеріне жазды.
- Дыбыстар дегеніміз не?
Оқушылар: дыбыстар естиміз, сеземіз.
-Әріп дегеніміз не?
Оқушылар: Әріпті көреміз, оқимыз, жазамыз.
Сұрақты пысықтап, қортамыз.Тақтаға көркем етіп жазайық, 1 минут уақыт бердім:
Отан.Достық. Бейбітшілік. Көгершін.
4. Әбдіреден орамжапырақ суретін алдым. Оқушыларға талдап, дәптерлге жазғыздым:Орамжапырақ – 11 әріп, 11 дыбыс, 5 буын, 5 дауысты дыбыс, 6 дауыссыз дыбыс (бір оқушы тақтаға жазады).
5. Әбдіреден сәбізден суреті шығады:64-жаттығуды талдадық.
6. Әбдіреден қарбыз суреті шығады, оның тапсырмасы -65-жаттығу.
Дауысты дыбыстан басталатын сөзді бір бөлек жазу.
Отан
Аққу
Ел
Өнер
7. Әбдіреден жүгері суреті шықты.
Бұл тапсырмада оқушылардың ойлау қабілетін дамытып,тез, әдемі етіп жазуын қадағалап, тақтаға плакатты ілдім, сөздің сыңарын табады.
Бел қосақ
Кемпір аяқ
Темір беу
Тас қазық
Қырық бақа
Кемпір қосақ- сөзінен қатаң, ұян, үнді дыбыстарын тапқыздым.
8. Тағы да әбдірені ашып, ішінен қызанақ пен картоптың тапсырмасын -66 –жаттығуды сөздердің басына әріптер қойып өзгерттіру.
Алша – талша, нар - анар,астық – жастық, рақат – тарқат, алмас – қалмас, азы – қазы.
Т дыбысы- қатаң дауыссыз дыбыс.
Ж - ұяң дауыссыз дыбыс.
Р – үнді дауыссыз дыбыс (ауызша талдаттым).
9. Балалар, Күз апаларын ең қымбатты ақ нанның анасы бидайды әбдіреге салып жіберіпті. Бидай тапсырмасы: сөз жұптарын дұрыс жазсын деп 67- жаттығуды үйге беріпті.
10. Әбдіредегі сыйлықтар азайып келеді, міне, 68- жаттығуда поэзия минутын өткізіңдер, кім сауатты, кім ұтқыр болса, мынау алыстан алғызған бананды жейді, -дейді Күз апа. Қане, тапсырманы орындайық.
11. Балалар, әбдіреде ең тәтті, бірден өзіміз иісінен білетін алма қалыпты,бұл үлкен,қызыл,тәтті алманы кім жақсы еңбектенсе, сол ұтады. (Тақтаға дөңгелекті ілу, оқушылар сол бойынша сөз құрайды) дөң, дөңгеле, ел, өң, елек, лек, еле
12. Балалар, әбдіре ішіндегілер бітті, Күз апаларың жемісін берді, енді Қыс аталарыңды қарсы аларда білімдерің мықты болып барсын деп, бүгінгі сабақты әбдірені сақтаған ағаш сұрақ қояды.
Бұл сұрақтар мынандай:
а) Дыбысты қалай түсінеміз?
б) Әріпті қалай түсінеміз?
Оқушылардың сабаққа қатысуына қарай еі үздік, жемісті көп жинап алған оқушыларға тиісті бағасы қойылды.
