Darsning maqsadi:
- ta’limiy: O`quvchilarda so`z birikmasida so`zlarning o`zaro birikish usullari to`g`risidagi bilim, ko`nikma va malakasini shakllantirish, bilimini mustahkamlash;
- tarbiyaviy: O`quvchilarda o`zaro hurmat, hamkorlik tuyg`ularini shakllantirish, ma’naviyatli va ma’rifatli yoshlar sifatida tarbiyalash;
c) rivojlantiruvchi: O`quvchilarning tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o`rgatish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so`zlash, o`qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
–darslik (lug`atlar),kutubxona hamda media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saqlash.
O`zini o`zi rivojlantirish kompetensiyasi:
–mustaqil o`qib o`rganish, doimiy ravishda o`z-`zini jismoniy, ma’naviy rivojlantirish, ijodiylik ko`nikmalarini oshirib borish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– madaniy me’yorlarga va sog`lom turmush tarziga hamda adabiy til me’yorlariga amal qilish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
–guruh bo`lib hamkorlikda ishlay olish va bunda muomala madaniyatiga ega bo`lish.
Dars uslubi: Interfaol, klaster
Dars shakli: Yakka tartibda va guruhlarda ishlash
Dars jihozi: darslik, AKT, ko`rgazmalar, tarqatmalar
Dars shiori: Ko`rar ko`zlarning nuri ilmdandir
Darsning borishi:
1.Tashkiliy qism:
a) salomlashish;
b) navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish;
c) kirish suhbati, o`quvchilarning og`zaki nutqini o`stirish.
2.O`tigan mavzuni so`rash va mustahkamlash.
O`quvchilarni uch guruhga bo`laman.
1.Guruhlarga tarqatmali jihozlar tarqataman
1-tarqatma
Matnda neshta gap borligini aniqlang.
Mana oktabr oyi oxirlab qoldi. Mashina terimi tugay deb yuribdi.Harna bo`lsa ozroq terib olay,deb dalaga,mashinam joyida turibdi. (Said Ahmad)
2-tarqatma
Gaplarda nechtadan so`z borligini aniqlang.
Hovlining yamigacha ariq tortib ekilgan qulupnay pushtalari orasida suv yaltiraydi.
Onda-sonda rang olgan qulupnaylar ko`zga tashlanib qoladi. (O`tkir Hoshimov)
3-tarqatma
Quyidagi gapda nechta so`z birikmasi borligini aniqlang.
Katta sement ko`prik ustidan mashinalar tinimsiz o`tib turibdi. (Said Ahmad)
2.Har bir guruh orasida tezkor savollar asosida “Aqliy hujum” o`yinini o`tkazaman.
1. So`zlarning qanday birikuviga so`z birikmasi deyiladi?
2. So`z birikmasidagi bosh so`z va tobe so`zni misollar asosida tafsiflab bering.
3. Otli so`z birikmasi va fe’lli birikmasiga misollar keltiring. Ular nega shunday ataladi?
3.Yangi mavzu bayoni: So`z birikmasida so`zlarning o`zaro birikish usullari
O`quvchilar so`z birikmasi haqida boshlang`ich ma’lumotga ega.Yangi mavzuga zamin tayyorlash uchun 60-mashq guruhlar o`rtasida bajariladi
Berilgan so`z birikmalari tarkibidagi ajratilgan vositalardan qaysi birlari so`zlarni bir-biriga bog`lashga, qaysi birlari esa lug`aviy ma’noga qo`shimcha ma’nolar berishga xizmat qilishini aniqlang.
Guruhlar mashq asosida so`z birikmasida so`zlarning o`zaro biri-kish usullari to`g`risida ma’lumotga ega bo`lishadi. Avvalo, ular so`z birikmasidagi tobe so`z va hokim so`z nimaligi haqidagi ma’lumotni aytishadi.
So`z birikmasi
tobe so`z hokim so`z
So`z birikmalari tarkibidagi tobe va hokim so`zning hech qanday qo`shimchalarsiz, faqat ohang va ma’nosiga ko`ra bog`lanishiga bitishuv deyiladi.
iqtidorli o`quvchi
chiroyli gapirmoq
beqiyos o`lka bitishuv usuli
mehribon murabbiy
Tobe so`zning hokim so`zga tushum, jo`nalish, o`rin-payt va chi-qish kelishigi qo`shimchalari yoki ko`makchilar yordamida bog`-lanishiga boshqaruv deyiladi.
kitobni o`qimoq
buvi bilan suhbatlashmoq boshqaruv usuli
daftarga yozmoq
onasi uchun olmoq
Tobe so`zning hokim so`zga qaratqich kelishigi qo`shimchasi yordamida, hokim so`zning esa tobe so`zga egalik qo`shimchasi yordamida bog`lanishiga moslashuv deyiladi.
kitobning muqovasi
buvi o`gitlari moslashuv usuli
daftarning varaqlari
shaharning ko`chalari
Guruhlarda ishlash davom ettiriladi. Sinf yozuv taxtasida birinchi guruh bitishuv usulida, ikkinchi guruh boshqaruv usulida, uchin-chi guruh esa moslashuv usulidagi so`z birikmalariga misollar topishadi. Takrorlangan so`z birikmalari hisobga olinmaydi.
Namuna
1. Chiroyli ko`ylak, tez-tez yugurmoq, a’lochi o`quvchi.
2. Uydan chiqmoq,Vatanni sevmoq, topshiriqni bajarmoq.
3. Maktab bog`i, shahar ko`chalari, mening singlim..
62-mashq guruhlarda bajariladi.
62-mashqdagi 1-topshiriqni har uchala guruh bajaradi. Berilgan so`z juftlaridan bitishuv, boshqaruv va moslashuv usullari bilan hosil qiling, ular ishtirokida gaplar tuzing.
Bitishuv usuli: tilla tish, halol yashamoq, qizil olma.
Boshqaruv usuli:masalani yechmoq, o`rtoqlar bilan suhbatlash-moq, Salima bilan ko`rishish.
Moslashuv usuli: Shahrimiz ko`chalari, daftarning varag`i, uy tomi.
62-mashqdagi 2-topshiriq ham har uchala guruhlar tomonidan bajariladi. Hosil qilingan so`z birikmalaringizning hokim so`zi fe’l yoki ot turkumiga mansubligiga ko`ra: 1) fe’lli so`z birikmalari; 2) otli so`z birikmalari kabi guruhlarga ajrating.
Fe’lli so`z birikmalari: masalani yechmoq, o`rtoqlar bilan suhbatlashmoq, halol yashamoq, Salima bilan ko`rishmoq.
Otli so`z birikmalari: tilla tish, shahrimiz ko`chalari, qizil olma.
4.Yangi mavzuni mustahkamlash
o`z birikmasi
qtidorli o`quvchi
eqiyos o`lka bitishuv usuli
kitobni o`qimoq
buvi bilan suhbatlashmoq boshqaruv usuli
kitobning muqovasi
buvi o`gitlari moslashuv usuli
