Айнала ?орша?ан ортаны танып, білу адамны? ойлауы ар?ылы орындалады. Адамдарда тану екі негізгі формада ж?зеге асады:сезімдік тану формасы ж?не абстракциялы? ойлау формасы. Сезімдік тану,сезіну,?абылдау,елестету сия?ты жолдармен к?рініс табады, oны? к?мегімен біз заттарды? жеке ?асиеттерін ажыратамыз. Сезімдік тану- б?л тек ойлауды? бастап?ы сатысы, адам д?ниені т?йсіне отырып ?абылдайды.Сезімдік тану материалды жолмен емес т?жірибелік жолмен ?рісі кение береді.Д?ниені тануда?ы т?жірибені? ке?еюі адамны? ойлауыны? ептілігіне та??аларлы? ?сер етеді.Адамны? ойлауы туралы И.М.Сеченов: «Адамны? ойында тану?а ?сер ететін серпіліс бар ж?не ойлауды? ?зі процесс» деген.Барлы? ??былыстармен салыстыр?анда адамны? ойлауы ?те к?релі ж?не танып, білу ?те ?иын. Ойлауды зерттеуде к?птеген психологтар детерминизм принципін басшылы??а алады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Ойлау ?абілетті дамыту»
Ойлау қабілетті дамыту
Айнала қоршаған ортаны танып, білу адамның ойлауы арқылы орындалады. Адамдарда тану екі негізгі формада жүзеге асады:сезімдік тану формасы және абстракциялық ойлау формасы. Сезімдік тану,сезіну,қабылдау,елестету сияқты жолдармен көрініс табады, oның көмегімен біз заттардың жеке қасиеттерін ажыратамыз. Сезімдік тану- бұл тек ойлаудың бастапқы сатысы, адам дүниені түйсіне отырып қабылдайды.Сезімдік тану материалды жолмен емес тәжірибелік жолмен өрісі кение береді.Дүниені танудағы тәжірибенің кеңеюі адамның ойлауының ептілігіне таңқаларлық әсер етеді.Адамның ойлауы туралы И.М.Сеченов: «Адамның ойында тануға әсер ететін серпіліс бар және ойлаудың өзі процесс» деген.Барлық құбылыстармен салыстырғанда адамның ойлауы өте күрелі және танып, білу өте қиын. Ойлауды зерттеуде көптеген психологтар детерминизм принципін басшылыққа алады. Ол сыртқы құбылысты тану ішкі шартты рефлекс арқылы жүзеге асады деген ережеге сүйенеді.С.Л.Рубинштейн бұл туралы тек осы принципке ғана сүйене отырып психолиялық құбылыстардың заңдылықтарын анықтауға болады және тек осы көзқарас психологиялық ереже бола алады дейді. Мұнда ойлаудың ішкі құрлысы деп отырғаны-ойлау операциялары. Ойлау операциялары сыртқы әсерге бірдей жұмыс істейді.Ойлау операцияларының ішінде анализ (талдау), синтез (жіктеу) және жалпылау(басыңқы) болады. Білім ойлай процесі арқылы алынатын болса, ойлау процесі де қандай да бір білімге сүйенеді.
Баланың физикалық, генетикалық қаңқасының бұлшық ет көлемінің өсуі, даму заңдылығы нақты, көрнекті жағдайда өтіп жатады. Ал оның психикасының дамуы ше? Сананың дамуы оқытудан ба, әлде әлеуметтік жағдайлардан ба? Не табиғи есеюден бе? Бұл сұрақтарға жауап адамның ішкі мүмкіндіктерінің шекарасын, сыртқы педагогикалық әсерлердің мақсат-міндеттерін анықтайды.Педагогика тарихында екі түрлі қарама-қайшы пікір бар. Бірі –жаратушының күштілігін, тұқым қуалаушылық факторды қуаттаса, екіншісі-барлық нәтижені ортаның әсеріне жатқызады. Қазіргі күнгі ғылым психикалық даму қоршаған ортаның санада сәулеленуі, яғни танымдық тәжірибені және әрекетті меңгеруіне, меншіктенуіне байланысты деп қарайды. Бұл-оқу, білім алу деген сөз.
Оқу адамның психикалық психикалық дамуының формасы,элементі.кез-келген оқыту белгілі бір мөлшерде адамды дамытады.Оқыту мен дамыту арасында тығыс байланыс бар екенін психология ғылыми жеткілікті дәрежеде дәлелдеп берді деп айтуға болады. Бұл мәселені түбегейлі зерттеп, бала дамуындағы оқытудың рөлін,алар орнын анықтаған көрнекті психолог Л.С.Выготский.
Тұтас алғанда барлық авторлардың даму туралы ойлары оқыту барысында баланың психикасының жаңа сапалық деңгейге көтерілуі дегенге келіп саяды және оның басты шарты ретінде әрекет алынады.
Бастауыш мектептің алдында тұрған негізгі мәселе- оқушыларға білім бере отырып ойлауын дамыту, яғни оқушыны оқу әрекетіне қалыптастыру, олардың оқуға ынтасын ояту, қызығушылығын арттыру және ойлау қабілетін дамыту. "Бастауыш сынып-оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың негізгі кезеңі. Ойткені балалардың ойлары осы кезеңде нақты-бейнеліден абстрактылы ойлауға қарай дамиды. Бастауыш сынып-оқушылардың бірте-бірте ой өрісі қалыптасып және заттарды тиісті ұғымдарға жатқызып, өзінің ойын дәлелдеуге үйрене бастайды. Дәлелдеу үшін бала тиісті жүйе-логикалық ойлауға сүйенеді" дейді Ғ.Жолтаева.
Ойлау адам өмірінде аса қымбат орын алады. Ойлау болмаса, адам басқа жануар сықылды заттарды, көріністерді құр жадына, есіне ғана алып, жат бір көрініс ұшыраса, оны шеше алмайтын бір жан иесі ғана болатын еді.Келешекте не болатынын, тұрмысы қалай өзгеретінің білмейтін бір сандаусыз соқыр болар еді. Адам ойлау арқасында ғана заттардың, қөріністердің араларындағы байламды белгілеп, оларды бар қылған себептерді табады, келешекте оларға не болатынын ойлап шығарады. Келешекті болжай алады. Қысқасы, ойлай білетін адам шын мағынасымен адам.
Ойлау осындай қымбат көрініс болса, оны өркендету керек. Әсіресе тәрбиеші баланың дұрыс ойлап, үйренуіне көп күш жұмсауы керек.Тәрбиеші баланы жетектемесе, бала ұғымды, пайымдауды теріс жасауға,қате ой шығаруға үйренеді. Мұндай бала тар ойлы, соқыр сенгіш,ырымшыл адам болып шығады. Жас балаға ойлау тым ауыр. Сондықтан тәрбиеші баланың ойлауын өркендеткенде сақтықпен басқыштап іс әрекет етуі керек дейді М.Жұмабаев.
