?ткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зары?а ж?ріп перзентті болыпты. Бай бір к?ні жыл?ысын суара к?лге келсе, к?лді? ішінде бір ?ып-?ызыл ?кпе ж?зіп ж?р екен. Байды? айдап келген жыл?ылары к?лдегі ж?зіп ж?рген ?кпеден ?ркіп, су?а жуымайды. ?лгі жерде бай жыл?ыларын ?анша айдаса да, су?а жаба алмайды. Сол кезде бай т?рып суда?ы ж?зіп ж?рген ?кпені ??ры?пен т?ртіп к?реді. ?кпе су?а батып кетіп, ?лден уа?ыттан со? жалмауыз кемпір болып судан шы?ады да, байды? жа?асынан ала кетеді. Бай к?зі ала?андай болып, ?ор?ып кетеді. Бай жалмауыз кемпірге:
- Ат басындай алтын берейін, ?оя бер, - дейді. Жалмауыз кемпір жібермейді.
- Осы жыл?ыларымны? б?рін берейін, ?оя бер, - дейді. Кемпір к?нбейді. Кемпірден сасып:
- Енді не берейін? - дейді бай. Кемпір:
- Жал?ыз бала?ды бер, жіберейін, - дейді. Бай жал?ыз баласын бермек болады, кемпір байды ?оя береді. Кемпір бай?а:
- Бала?ды ?ай жерде бересі?? - дейді. Сонда бай:
- Ерте? к?шемін, сонда баламны? алтын са?асын ж?рт?а тастап кетейін, сен ж?ртта сол са?аны? жанында отырасы?, - дейді.
Сонымен бай жалмауыз кемпірге у?десін беріп, жыл?ыларын айдап кетіп ?алады. Ерте?інде к?шеді, жал?ыз баласыны? алтын са?асын ?мыттырып ж?рт?а тастап кетеді. Ауыл жа?а ?оныс?а к?шіп барады. Асы? ойнайын десе, са?асы жо?, бала алтын са?асын жо?тап, жылайды.
Сонда ?кесі:
- Кеше к?шіп ж?ргенде ж?ртта ?алыпты. Барып алып келе ?ой, - дейді.
Бала барма?шы болады да, ?кесінен:
- ?ке, ?андай тай?а мініп барайын? - деп с?райды.
- Жыл?ышыдан с?рап мін, - дейді бай. Жыл?ышы бала?а:
- ??ры?ы?ды ??лдыратып, ж?гені?ді сылдыратып, жыл?ы?а бар. ?ай тай беті?е ?араса, соны мін, - дейді.
Бала ??ры?ын ??лдыратып, ж?генін сылдыратып, жыл?ы?а келсе, шеттегі бір ?отыр тай бала?а ?арай ?алады. Бала сол ?отыр тайды ?стайды да, ж?гендейді. Ж?гендегенде тайды? ?отыры жазылады. ?стіне то?ым сал?анда, ??нан болады. ?стіне ер сал?анда, д?нен болады. Айылын тарт?анда, бесті ат болады. Бала ?стіне ?ар?ып мінгенде, т?лпар болып, к?зді ашып-ж?м?анша ж?рт?а жетіп келеді. Ж?рт?а келсе, алтын са?асы оша? басында?ы тезек т?бінде жатыр екен. Са?а жанында бір кемпір отыр екен. Бала кемпірге:
- Мен жасты?тан т?ссем - міне алмаймын, мінсем - т?се алмаймын, - дейді.
Сонда баланы? тайы са?аны? жанына жата ?алады. Бала ?зе?гіден ая?ын суырмай, са?аны іліп алады. Тай т?ра ?ашады. Жалмауыз кемпір т?ра ?уады. Бала ?ашып келеді. ?рі-бері ?уып жете алмайтын бол?ан со? кемпір бір тісін ж?лып алып, атып жібергенде тайдын бір ая?ын ж?лып т?сіреді. Тай ?ш ая?ымен
?ашып, жеткізбейді. Кемпір та?ы бір тісін ж?лып ла?тыр?анда, тайды? та?ы бір ая?ы ж?лынып т?седі. Тай екі ая?ымен шауып бара жатып, жолында бір б?йтерекке кез болады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«"Алтын са?а" ертегісі»
Алтын сақа
Өткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зарыға жүріп перзентті болыпты. Бай бір күні жылқысын суара көлге келсе, көлдің ішінде бір қып-қызыл өкпе жүзіп жүр екен. Байдың айдап келген жылқылары көлдегі жүзіп жүрген өкпеден үркіп, суға жуымайды. Әлгі жерде бай жылқыларын қанша айдаса да, суға жаба алмайды. Сол кезде бай тұрып судағы жүзіп жүрген өкпені құрықпен түртіп көреді. Өкпе суға батып кетіп, әлден уақыттан соң жалмауыз кемпір болып судан шығады да, байдың жағасынан ала кетеді. Бай көзі алақандай болып, қорқып кетеді. Бай жалмауыз кемпірге:
- Ат басындай алтын берейін, қоя бер, - дейді. Жалмауыз кемпір жібермейді.
- Осы жылқыларымның бәрін берейін, қоя бер, - дейді. Кемпір көнбейді. Кемпірден сасып:
- Енді не берейін? - дейді бай. Кемпір:
- Жалғыз балаңды бер, жіберейін, - дейді. Бай жалғыз баласын бермек болады, кемпір байды қоя береді. Кемпір байға:
- Балаңды қай жерде бересің? - дейді. Сонда бай:
- Ертең көшемін, сонда баламның алтын сақасын жұртқа тастап кетейін, сен жұртта сол сақаның жанында отырасың, - дейді.
Сонымен бай жалмауыз кемпірге уәдесін беріп, жылқыларын айдап кетіп қалады. Ертеңінде көшеді, жалғыз баласының алтын сақасын ұмыттырып жұртқа тастап кетеді. Ауыл жаңа қонысқа көшіп барады. Асық ойнайын десе, сақасы жоқ, бала алтын сақасын жоқтап, жылайды.
Сонда әкесі:
- Кеше көшіп жүргенде жұртта қалыпты. Барып алып келе ғой, - дейді.
Бала бармақшы болады да, әкесінен:
- Әке, қандай тайға мініп барайын? - деп сұрайды.
- Жылқышыдан сұрап мін, - дейді бай. Жылқышы балаға:
- Құрығыңды құлдыратып, жүгеніңді сылдыратып, жылқыға бар. Қай тай бетіңе қараса, соны мін, - дейді.
Бала құрығын құлдыратып, жүгенін сылдыратып, жылқыға келсе, шеттегі бір қотыр тай балаға қарай қалады. Бала сол қотыр тайды ұстайды да, жүгендейді. Жүгендегенде тайдың қотыры жазылады. Үстіне тоқым салғанда, құнан болады. Үстіне ер салғанда, дөнен болады. Айылын тартқанда, бесті ат болады. Бала үстіне қарғып мінгенде, тұлпар болып, көзді ашып-жұмғанша жұртқа жетіп келеді. Жұртқа келсе, алтын сақасы ошақ басындағы тезек түбінде жатыр екен. Сақа жанында бір кемпір отыр екен. Бала кемпірге:
- Шеше, анау жатқан сақамды алып берші! - дейді.
Сонда кемпір:
- Шырағым, өзің түсіп ал. Кәріліктен отырсам - тұра алмаймын, тұрсам - отыра алмаймын, - дейді.
Сонда бала:
- Мен жастықтан түссем - міне алмаймын, мінсем - түсе алмаймын, - дейді.
Сонда баланың тайы сақаның жанына жата қалады. Бала үзеңгіден аяғын суырмай, сақаны іліп алады. Тай тұра қашады. Жалмауыз кемпір тұра қуады. Бала қашып келеді. Әрі-бері қуып жете алмайтын болған соң кемпір бір тісін жұлып алып, атып жібергенде тайдын бір аяғын жұлып түсіреді. Тай үш аяғымен
қашып, жеткізбейді. Кемпір тағы бір тісін жұлып лақтырғанда, тайдың тағы бір аяғы жұлынып түседі. Тай екі аяғымен шауып бара жатып, жолында бір бәйтерекке кез болады.
