Әдебиеттік оқу "Арқарға үлкен мүйіз неге керек?"

Сабақтың тақырыбы: «Арқарға үлкен мүйіз неге керек?»
Сабақтың мақсаты:а)мәтіннің мазмұнын, негізгі идеясын ашу.ә) байланыстырып сөйлеу дағдысын дамыту, сөздік қорын байыту, жылдам оқу машықтарын дамыту. Қоршаған тірі табиғатқа деген қызығушылығын арттыру.б)оқушыларды табиғаттағы аңдарды, қоршаған ортаны қорғауға, аялауға, сүюге үйрету.

Сабақтың түрі: аралас.
Әдістемелік — тәсіл: сұрақ - жауап, әңгімелесу, көрнекілік, топтастыру.
Көрнекі құралдар: Венн диаграммасы, жұмбақ , сурет арқардың.
Сабақтың барысы:I. Ұйымдастыру кезеңі.Психологиялық дайындық.
II. Үй тапсырмасын тексеру. Оқушыларға сұрақтар қою.
III. Жаңа сабақ : Арқарға үлкен мүйіз неге керек?»

Жұмбақ шешу. Жақпар тастың өркешіне , Секіреді құламай.

Қия құздың өр төсіне, Орғып шығар ол оңай. /арқар/
- Балалар, арқар туралы не білесіңдер? Оқығандарың, көргендерің бар ма? Ол қандай аң?
АРҚАР: ӘДЕМІ, ТАУДА ЖҮРЕДІ, АҢ, ЕШКІГЕ ҰҚСАС, МҮЙІЗІ ҮЛКЕН, ЖҮЙРІК.

Арқар – Азия құрлығында мекен ететін жануардың бірі. Әсіресе, Тянь-Шань, Памир, Алтай тауларында кездеседі. Негізгі қонысы біздің қазақ даласы екен. Кең байтақ даламыздың көптеген бөліктерінде бар. Елімізде оның үш түрі кездеседі. Алғашқысы – Қаратау арқары. Олардың саны өте аз. Жойылуға жақын десек те болады. Тек Қаратауда ғана таралған. Таудың жазықтау жоталарында көзге ұшырасады. Жалпы саны - 100 басқа жуық. Арнайы қорғайтын орындар жоқ. Одан кейінгісі Тянь-Шань тауының қазақстандық бөлігінде жүреді. Үшіншісі Солтүстік Қазақстан өңірін мекен еткен. Арқарлар өздері тіршілік ететін аймақтарға байланысты бөлінеді. Алтай тауының біздің еліміздегі бөліктерінде де арқарлар көзге ұшырасады. Ал елімізде қанша арқар бар дегенге дөп басып айта алмаймыз. Алайда әрі кеткенде 10 мыңнан аса қоймайды. Мәтінді бөлімдерге бөліп оқиық. Әр бөлікке ат қою, мазмұнын сұрау.1. Орманға жиналу.2. Жолда.3. Атасының тапсырмасы.
4. Қошанның ізденісі.5. Тағы да орманда.6. Шешімнің табылуы.
IV.Сергіту. Ойын: Кім жаңылыспайды?

Қырқада қырық арқар бар, Қырық арқарда ақ арқар бар Алты арқарда марқа арқар бар.

Y. Бекіту .Кубизм әдісі бойынша сұраққа жауап беру.1. Арқар қандай аң?2. Ол жауынан қалай қорғанады?3. Арқарға не тұқымдас? 4. Мүйіз не үшін керек.
- Жақсы, барлықтарың түсіндіңдер ме?
Түсінсек, өткен сабақта біз «Киіктің айласы» мәтініндегі киікпен салыстырып көрейік!
Венн диаграммасы арқылы салыстыру.
КИІК -------------------
АРҚАР --------------------
Арқар елдің таулы өлкесін мекендейді, оның алты түрі бар. Салмағы — 200кг., ұзындығы – 160 - 168 см., тұрқы – 160 см, жылына 1 қозықа туады.
Бағалау.
YI. Үй тапсырмасын беру. Үйге мәтінді оқып, мазмұндап, тапсырмаларға жауап береміз.

Тақырыбы: «Тазалық-денсаулық кепілі»

Мақсаты: а) Балалардың денсаулық құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту.

Тазалық құралдары туралы айта білуге,оларды пайдалана білуге үйрету.

ә) Қоршаған ортаны таза ұстап аялауға,өз денсаулығын сақтай білу іскерлігін дамыту.

б) Оқушыларды болашақтың тірегі болатын дені сау,жан-жақты азамат етіп тәрбиелеу.

Көрнекілігі: мазмұнды суреттер, жұмбақтар

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық дайындық

Қуанамын мен де,

Қуанасың сен де,

Қуанайық достарым!

Арайлап атқан күнге!

Мұғалім: Балалар,сендер болашақта қандай болғыларың келеді?

Мен ұлмын,сондықтан өжет,күшті,төзімді,көңілді болғым келеді.

Мен қызбын, сондықтан нәзік,шыншыл,әділ,әдемі болғым келеді.

Мұғалім: Әдемі,нәзік,күшті болу үшін не керек? (Денсаулық)

Онда ауырмай әдемі,таза болу үшін өз-өзімізге қызмет көрсету дағдыларымен танысамыз.

-Балалар, денсаулық дегенді қалай түсінеміз?

/оқушылар денсаулық туралы өз ойларын айтады/

«Менің таңым» Балалар «Денсаулық», «Тазалық»туралы өлеңдері оқылады.

1-оқушы:

Су-өмір жүрегі

Денсаулық тірегі.

Шөлдесең, қанасың,

Жуынсан тазасың.

Қоршаған ауамен

Шығыпт кең далаға.

Шынық сен әрдайым

Керемет ауада.

2-оқушы:

Тазалықты іздесең,

Мөлдір судан аласың.

Жиі-жиі жуынсаң,

Аппақ таза боласың.

Тазалықты іздесең,

Шампунь,сүлгі керегі.

Бірі жуып шашыңды,

Бірі сүртіп береді.

3-оқушы:

Тазалықты іздесең,

Айна,тарақ керегі.

Бірі тарап шашыңды,

Екіншісі көреді.

Тазалықты іздесең,

Тіс пастадан табасың.

Тістеріңді шөткеге,

Тазалатып аласың.

4-оқушы:

Дос бол сабын,сумен сен,

Жиі-жиі жуын сен.

Таңертең де,кеште де,

Жуын күндіз-түсте де.

5-оқушы:

Жуын тамақ алдында,

Жуын тамақ соңында.

Жуын ұйықтар кезіңде,

Жуын тұрған мезгілде.

Су мен сабын бір жолдас.

Жоймас олар кір болмас!

6-оқушы:

Тасытқан соң күшімді,

Шынығуды бітіріп.

Тазалаймын тісімді,

Жуынамын күтініп.

Басты байлық-денсаулық,

Бабаң айтқан даналық.

Сақта жолын сен тауып,

Осы шақтан балалық.

«Қимыл-қозғалыс» Денсаулығымызға қимыл-қозғалыстарда пайдалы екен.

( Барлық оқушылар «Болайықшы осындай» әнін орындайды.)

Хормен: Тазалықты сүйеміз,

Таза болып жүреміз.

Біз баламыз шыныққан,

Денсаулығы мықты жан.

«Сиқырлы сандық» Балалар сандықтың ішіндене бар екен? Ішінен «Денсаулық,» «Тазалық» сөзі шығады. Оқушылар мақал-мәтел айтып, мазмұнын ашады.

Кубизм стратегиясы бойынша:

1. «Денсаулық-зор байлық»

2. «Дені саудың-жаны сау»

3.«Ауырып ем іздегенше,

4.Ауырмайтын жол ізде».

«Шынықсаң-шымыр боларсың»

5. «Денсаулықтың кепілі тазалық»

6. «Ағаш-тамырымен

Адам тамағымен»

«Спорт-сенің серігің» Дене шынықтыру мен спорт ағзаның қабілеттілігін көтереді,адамның шат көңілді болуына жәрдемдеседі,ал бұл ұзақ жыл өмір сүрудің кепілі.

- Қазақтың ұлттық ойындарын атаңдар?

(Көкпар, асық ату, бес тас, қол күрес, арқан тарту, қыз қуу т.б) Ұлттық ойындарды оқушылар көрсетеді.

«Кім тапқыр?» жұмбақтар шешкізу

Ал,балалар ойнайық,

Ойнайық та ойлайық.

Қандай жұмбақ болса да,

Шешпей оны қоймайық!

1 Бес сауысқан,

Бес сауысқанның басына

Тас жабысқан. (Саусақ,тырнақ)

2 Дымқылдап күнде сен

Қолыңды сүйкесең

Кетіп кір,ласың

Тап-таза боласың

Бұл не? (Сабын)

3 Шомылған баланы

Аймалап алады

Сүртеді қолың да

Сүртеді жонын да

Бұл не? (Сүлгі)

4 Аузы жоқ,көзі жоқ

Тілі жоқ,сөзі жоқ

Бірақ та тісі жоқ

Басыңмен ісі бар

Бұл не? (Тарақ)

5 Үй ішінде

Отыз екі батыр,

Кіргендерді

Отап,турап жатыр. (Тіс)

6 Кішкене ғана тостаған,

Жер дүниені бастаған. (Көз)

7 Күмбір-күмбір қарағым,

Қартайғанша жарадың. (Құлақ)

8 Жайшылықта жекесің,

Қарай қалсаң,екеусің. (Айна)

Қорытынды: «Ауырып ем іздегенше,ауырмайтын жол ізде» деп бекер айтпаған. Денсаулығымыз мықты болу үшін спортпен шұғылдану,тазалықты сақтау керек. Әр баланың жеке басының тазалығына мұқият болуы-оның болашақ өмірінің алтын діңгегі.

Хормен: 

Жадыраған Күндейміз,Күндейміз!

Жайнап өскен Гүлдейміз,Гүлдейміз!

Тұнық таза Ауамыз,Ауамыз!

Жадыраған Сумыз біз,Тазамыз,Тазамыз!

                         

 

Мұғалім сөзі:

Адамгершілік – парасатты сөз. Сөз ғана емес, адамның ең асыл қасиеттерін анықтайтын бірден-бір аяулы ұғым. Ұғым ғана емес, тіршіліктің мәнін, дүниенің сәнін ұстап тұрған ең ұлы ұстаным. Шынында айтқанда, жеке дара ұстаным емес, заңның да, заманның да, адамның да құдіреттілігін танытатын ең ұлы күш. 

Адамгершіліктің қас жауы тоғышарлық, азғындық. 

Кіріспе сөз: Адамның адамгершілік, саналылық дәрежесі – оның тәртібі мен іс-әрекетін анықтайтыны әлдеқашан дәлелденген. Адамның бойынан адамгершілік қасиеттер табылса, әрине сымбатты, парасатты көрінеді. 

Шығыстың ұлы ғалымы әл-фараби: жас жеткіншектеріңізді көрсетіңіз, мен сіздердің болашақтарыңызды айтып берейін деген екен.

Бүгінгі тәрбие сағатымызда адамгершілікті сендер қалай түсінесіңдер, әдеп – нормаларын білесіздер ме, өзара пікірлесіп ой бөлісеміз.

Адамгершілік бастауы неде?

1-оқушы

Адам тумысынан жамандыққа үйір емес. Жақсылық адам бойына сол бала кезде егіледі. Ол жылдар өте келе өніп шығады. Жақсылық өнімінің шыққанын көрсе оны жамандықтың арам шөптері басып кеткені сонда ғана белгілі болады. Ізеттілік пен сыпайылық сияқты адамгершілік түрлері отбасынан басталады.

2-оқушы

Адамгершілік қасиет ең бірінші әр оқушының отбасын сыйлаудан басталады. Әке-шешеге ешқашан дауыс көтеруге, сөз қайтаруға болмайды. Ата-анасын сыйламаған адам басқа біреуді сыйлап жетістірмейді. Ата-ананы ренжітпеу – әр баланың өмір бойғы міндеті.

Адам қандай жоғары лауазымда қызметте жүрсе де ізеттілікті жоғалтпауы тиіс. Үлкен адамдарға қоғамдық көліктерде орын беру, сұрақтарына дұрыс жауап беру қажет. 

Асылай:

«Ана өсиеті»

Ана айтты бір өсиет баласына,

Бір жолдың шығарып сап саласына, 

Ей балам шамаң келсе жақсылық ет,

Ақпейіл азаматтың арасына.

Егер де жол үстінде тікен жатса

Кірер деп аяғына біреу басса,

Ерінбей – ақ иіліп қолыңменен

Сол тікенді көтеріп алып таста.

Бұл еңбегің қалмасты босқа, бекер,

Соны көрген соңғы жас солай етер.

Жақсы үлгіні жалпы ұлт дәстүр жасап

Жол тазарып, жолаушы жолдан өтер.

Міне, балалар, адамгершіліктің асыл қасиеттері өте көп, алуан түрлі, дегенмен солардың ең ішіндегі маңыздысы – аманат. 

Маржан сөздер сыр шертеді (адамгершілік, ар-ұят, тәрбие туралы)

1-оқушы

Жақсылық істеуден жалықпа,

Істеген жақсылығыңа өкінбе! 

2-оқушы

Жақсы адам жолдасынан белгілі 

Биікке шықсаң көзің ашылады,

Жақсымен сөйлессең көңілің ашылады

3-оқушы 4-оқушы:

Бітер  істің басына,                                     Сыйға сый, сыраға бал.

Жақсы келер қасыңа.                                Ұлың өссе 

Жақсы адам – елдің ырыс,                        Ұлы үлгілімен ауылдас бол.

Жақсы сөз – жанның тынысы.             Қызың өссе, Қызы үлгілімен ауылдас бол.

5-оқушы 7-оқушы

Ұят жүрген жерде                                      Ар қайда болса, 

Абырой төгілмейді                                    Ұят сонда.