Дүниетану
Уақыты:24.01.
Кабинет: 9
Мұғалімі: Кошмаганбетова З
Сабақтың атауы
Дала өсімдіктері мен жануарлары
Мақсаты
Күтілетін нәтиже
Білімділік: оқушыларға дала өсімдіктері мен жануарларының өміріндегі зор пайдасы, күнделікті тұрмыста қолданылуы туралы жан – жақты мәлімет бере отырып, білімдерін кеңейту және тек пайдаланып қоймай қорғау керектігін ұғындыру.
Дамытушылық: оқушылардың сөздік қорларын, тіл байлығын, ізденімпаздық, ойлау қабілетін дамыту.
Тәрбиелік: табиғат байлықтарын қорғап, сақтауға, ұқыпты пайдалануға, ұйымшылдыққа, ізденімпаздыққа, шапшаңдыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдіс – тәсілдері: Ой қорғау, жинақтау, болжау, іздену, сұрақ – жауап, топтастыру.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, өсімдіктер топтамасы, кеспе қағаздар, суреттер топтамасы,гербарий,муляждар
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекекті
Психологиялық ахуал
Ана, бала, қала, дала, айнала,
Ай менен күн, жұлдыз, аспан, табиғат,
Шөбі жұпар, суы кәусар, сай – сала.
Бүкіл әлем аманбысың, жамағат?
Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.
Топқа бөлу
3 топқа бөліну «Молекулалар"
І топ « Оқу орталығы»
ІІ топ «Экология орталығы»
ІІІ топ «Математика орталығы»
І топтағылар ережелер,дала өсімдіктері мен жануарлары туралы мәлімет жинайды
ІІтоптағы оқушылар табиғатты қорғауға үн тастайды
ІІІ топ- математикалық цифрларды теріп жазып отырады
Үй тапсырмасын сұрау
«Өрмекшінің торы» әдісі арқылы үй тапсырмасын сұрау 6 оқушыдан
-шалғын дегеніміз не?
-шалғында өсетін өсімдіктер қандай?
-пішен деген не,оны қай кезде жабады?
-шалғындағы барлық өсімдікті мал жей ме, улы өсімдіктер де бар ма?Оларды ата.
-бөдене қайда көп кездеседі? Неше жұмыртқа салады? Неше күнде балапан шығарады?
-шалғынды не себепті қорғау керек?
Жаңа сабақ
Қосымша дерек
Тапсырмалар
Оқулықты 3 бөлімге бөліп, әр топтан оқушыға оқыту.
«Бүтінді бөлшектеу,бөлшекті бүтіндеу» әдісі.
Дала өсімдіктер, жануарлар көрсетіледі. Жаңа сабақ түсіндіріледі.Өсімдіктері мен жануарлары,қорегі мен мекен –тіршілігі туралы мәлімет айту.
Слаидтан дала тіршілігін көрсету.Талдау. Бейнебаян көрсетуМуляждар мен гербарийлер көрмесі.Өсімдіктен алынатын дәрілерді көрсету,емдік қасиет туралы айту
Жоспар бойынша сұрау
1. Дала түрлері
2. Қуаң даладағы өсімдіктер
3. Қуаң даладағы жануарлар
Даланың түрлері: шалғынды-ылғалды, қуаң, шөл
Шалғынды-ылғалды- шөптекті өсімдіктер жыл бойы жайқалып өсетін ылғалы жеткілікті шалғын үлескілерді әдетте – көгал, ал аумағы жағынан үлкендерін – шалғын дейді.
Шөл дала-суға тапшы аймақ.Құмды,сортаңды,ауасы мен топырағы құрғақ болып келеді.
Қуаң дала. Қуаң даланың сәнге де бөленетінін кезі – көктем. Топырағы көктемге қар суымен ылғалданып, шөбі көкмайса болып, көз тартады.
Бұл өсімдіктер сабағының топырақ арасындағы бөлігінде қоректік заттар жинақталған жуашықтар бар. Жер кеуіп, құрғақшылық басталған кезде өсімдіктердің жер бетіндегі мүшелері қурап қалады. Ал жуашықтары топырақ арасында құрғақ күйінде жаз, қыс бойы сақталып қалады да, көктемде тағы да көктеп гүлденді.
Осы шырынды тышқан, қосаяқ, саршұнақ сияқты кеміргіштер сүйеніп жейді.
Сортаң жерінде:
Қуаң дала өсімдіктері: Көкпек, Қара Жусан, Теріскен
Далада көп өсетін: Боз, Мыңжапырақ, Ботакөз, Қазжуа, Бетеге
Қуаң дала да көбінесе мал жайылымы ретінде пайдаланылады.
(өз облысымыз жайында)
Облысымыз бойы Маңғыстау өңірінің өсімдіктері мен жануарлары туралы қосымша мәлімет беру.
Маңғыстау сөзінің шығу тегіне қатысты сан түрлі пікірлер бар. Бірі құтты мекен десе,екіншісі мың ауыл,мың қыстау дегенді білдіреді.Жерлесіміз Серікбол Қондыбай «менғышлақ» аудармасын, «құбыжықтар тауы» деп аударған.Осыдан 150 жыл бұрын 1825 ж.ботаник,табиғат зерттеушісі И.Борщов пен П.Семенов еңбектерінде,Маңғыста уқұмды аймақ,түйеге жақсы мекен, сондай ақ,сексеуіл, жүзген, жыңғыл,қоянсүйек, шағыр өсімдіктері жақсы өседі.Басты мал жайылымында жақсы өсетін шөп-жусан.Маңғыстаудың қай түкпірінде болмасын кірпі,тасбақалар,кесірткелер,сарыүйек,сондай ақ, қарға,бозторғай,қасқалдақ,шағала,үйрек,аққу сияқты құстар мекендеген.
Арқар мен қарақұйрық,түйе, киік,Адай жылқылары мекендейді. Каспий теңізінің климатқа әсері шектеулі.Ауаның ылғалдылығы артса, жағалаудан алшақ жерлерде ауа құрғайды.Жыл сайын желдің жылдамдығы 6-7 м/с.Ең суық ай-қаңтар айы.Облыстың жер бедері әртүрлі.1920 ж. Кеңес билігінің жарлығымен Адай уезі құрылып,Тобанияз Әлниязұлы басшы болады.1928 ж.Адай уезі таратылып,Маңғыстау округі құрылады.Бүгінгі таңда Маңғыстау облысының орталығы Ақтау қаласы.Халық саны 172.904.5 ауданы бар.Олар : Бейнеу,Қарақия,Маңғыстау,Мұнайлы,Түпқараған аудандары.
нша дала жануарларының құстардың көптеген түрлері кездеседі.
Сүтқоректілер – 62
Құстардың – 214, оның 187 түрі ұя салады.
Сүтқоректілердің 10 және құстардың 35 түрі Қазақстан Республикасының «Қызыл Кітабына» енгізілген.
Тұяқтылар ішінде ең көп тарағаны киік. Облыс жерінде киік саны 1000-ға жуық.
Жер – жерде борсық, түлкі, қасқыр мекендейді. Бұлардың саны тұрақты. Бұларға аңшылыққа рұқсат берілген. Мұражайдан көрініс.
«ҚЫЗЫЛ КІТАПты» көрсету
Өсімдік пен жануарларға тиісті мақал-мәтел,тыйым сөздер жазу
Дәптермен жұмыс
Күннің жадын жазу
Әр топ қанша көп біледі
Сергіту сәті
Ой толғаныс
Әр топ өз жұмысын қорғайды
Қуаң дала мен шалғында даланы салыстырып кестені толтыр.
Қуаң дала ----- Шалғынды дала
Ұқсастығы
Айырмашылығы
Оқушылар қорытынды жасайды.
Олай болса қоршаған ортаның өсімдіктері мен жануарларын қорғап сақтауда сендер де өз үлестеріңді қосуларың керек.
Постер қорғату
Үйге тапсырма
Дала өсімдіктері мен жануарлары
Күнделіктеріне жазып беремін
Бағалау
Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау. Топты бағалау,жеке оқушыны бағалау.Бұлт-4,күн-5,жауын-3
Бағалау парақшасын толтырады.
Кері байланыс
Смайликтерді «Білім ағашына» іледі
