Внеклассное мероприятие на тему" Тіл білгірі "

«Тіл білгірі» сайысы

Ма?саты:  о?ушыларды? ана тіліне деген с?йіспеншілігін арттыру,  ана тілін ??рметтеуге т?рбиелеу. Озы? ойлы  т?л?а ?алыптастыру.

К?рнекілігі:   ?анатты с?здер, суреттер

Барысы:

Ж?ргізуші:   ?ымбатты ?стаздар, о?ушылар!  Мектебімізде ?аза? тілі апталы?ы ?тіп жат?аны баршамыз?а белгілі. Соны? бір д?лелі б?гінгі ?ткелі отыр?ан сайысымыз. Сыныптар арасында ?тетін «Тіл білгір» танымды? ойынымыз?а ?ош келді?іздер!

Ана тілім-бала ша?ым, ?ркенім,

Ана тілім-болаша?ым, ерте?ім.

Ана тілім-сайын далам, жер, к?гім,

Ана тілім-арман, ойым, ?рнегім,-дей отырып, б?гінгі сайыс?а  ?атысатын о?ушыларды орта?а ша?ырамыз.

         О?ушылар ?здерін таныстырады.

Б?йгені? аттарындай шабыстары,

Білімні? ?ш?ыр болсын табыстары.

?ол со?ып, ?ошеметтеп отырайы?,

О?ушылар б?гін, міне, сайысады.

            Сайысымыз бес б?лімнен т?рады. ?р жауап 5 ?паймен белгіленіп отырады. С?ра? барлы?ына бірдей ?ойылады. Кім бірінші жалаушаны к?терсе, сол о?ушы жауап береді. С?ра?тар ?аза? тілі п?ні бойынша ?ойылады.

Ал ?ырандар, сайыс?а ?алайсы?дар,

Сендер ?тер ?лі де талай сын бар,

Берілген тапсырманы м??ият ты?дап,

Жауап берсе? с?ра??а жарайсы?дар!

І б?лім  «Білгенге маржан»

С?ра?тар:

1. Адамдар бір-бірімен не ар?ылы т?сініседі?   (тіл)

2. Дыбысты? жазуда?ы та?басын не деп атаймыз?  (?ріп)

3. ?аза? тілінде ?анша ?ріп бар   (42)

4. Дауыссыз дыбыстар неше т?рге б?лінеді?  (?ата?, ?я?, ?нді)

5. Буынны? неше т?рі бар?   (ашы?, т?йы?, бітеу)

6. Ма?ыналары ?арама-?арсы  с?здерді ?алай атаймыз?   (?арсы м?ндес)

7. М?тінні? ?андай т?рлері болады?  (??гімелеу, сипаттау, пайымдау)

8. С?йлем деген не?  (ая?тал?ан ойды білдіреді) 

9. С?зді? одан ?рі б?лінбейтін ма?ыналы б?лшегі  ?алай аталады?  (т?бір)

10. ?осымшаны? т?рлерін ата.  (ж?рна?, жал?ау)

11. ?аза? тілінде ?анша с?з табы бар?   (9)

12. Т?рлаулы м?шелерді ата. (бастауыш, баяндауыш)

13. Бастауыш пен баяндауыштан ??рал?ан с?йлем  ?алай аталады?  (жала?)

14. Тілде біреуді? назарын  аудару ?шін ?олданылатын с?здер ?алай  аталады?

15. Т?бір с?зге ж?рна? ?осылу ар?ылы жасал?ан с?з ?алай аталады?  (туынды)

ІІ б?лім  «Жеті ж?ртты? тілін біл»

Ж?ргізуші:   Ата-д?ст?р  абырой  к?тергенге,

О, б?л с?здер шы?арар ел т?ріне.

То?таламыз енді біз, ал халайы?,

?анатты с?з, ма?ал мен м?телдерге.

Б?л ойында  ма?ал-м?телді? т?сіп ?ал?ан  с?здерін тауып,  сол с?зді? орысша, а?ылшынша  аудармасын айтады. Бір с?ра??а  жауап беріп, бір н?с?асын айтса 5 ?пай, барлы?  н?с?асын айтса 10 ?пай жинайды.

1. ?нер алды – ?ызыл ... .  (тіл-язык-Ianguage)
2. Тіл ... жарады, ... жармаса  бас жарады.  (тас-камень-stone)
3. Жал?ауды? жаны т?тті, е?бекті? ... т?тті.  (нан-хлеб-bread)
4. Атпаз к?рген ат таныр, ?стаз к?рген ... таныр. (хат-письмо-Ietter)
5. Шешен ... бастайды, батыр ?ол бастайды.  (с?з-слова-word)
6. ?ыз ?ссе - елді? к?ркі, г?л ?ссе ... к?ркі.  (жер-земля-Iand)

ІІІ б?лім  «?дебиет ?лемі»

Білімдіні? ?лемін

Та?ы да бай?ап к?релік.

Ж?йрік аттай желейік,

?дебиетке кезек берейік.

1.Сауыс?анны? тама?ы

Шо?уменен табыл?ан.

?нер, білім-б?рі де

О?уменен табыл?ан.  ?ай а?ынны? ?ле?і?

2. Талап, е?бек, тере? ой,

?ана?ат, ра?ым, ойлап ?ой –

Бес асыл іс, к?нсе?із.  ?ай ?ле??нен алын?ан ?зінді?

3. Т???ыш  «?ліппе» о?улы?ын жаз?ан кім?  (А.Байт?рсынов)

4. ?мірде бол?ан адам басында?ы о?и?а?а ??рыл?ан  ??гіме ?алай  аталады?  (а?ыз)

5. Солт?стік ?аза?стан облысында ту?ан а?ын, жазушы ?рі педагог кім? (Ма?жан)

6. –Шыра?ым, ер жетерсі?,

Ер жетсе?, сір?, не етерсі??

Алыс?а шыр?ап кетерсі?,

Шы?даса?, шы??а жетерсі?,-деп бала Абай?а  бата берген кім? (Барлас а?ын)

7. Гиннес кітабына кірген ?аза? ?арышкері кім?  (То?тар ?уб?кіров)

8. ?білхан ?астеев ?ай ?нерді? иесі?

9. «?арлы?аш ?улие» атан?ан би.  (Т?ле )

10. «Ерді? атын е?бек шы?арады» халы? ауыз ?дебиетіні? ?ай т?рі?

Ж?ргізуші:  ?пайы аз екі ойыншы сайыстан шы?ады. ?ошеметпен шы?арып салайы?.

ІV б?лім  «Шешендік шиырлары»

Ал, кімні? білімі бар ?аншалы?ты,

Ортамыз?а ж?йріктерше  білімдерін салыпты.

«Тіл білгірі»  сайысынан б?гін б?йге алу?а,

Сайыскерлер аянбай жан салыпты.

Б?л б?лімде сайыскерлерімізге  ?аза?ты? би-шешендеріні?  шешендік с?здері  айтылады. Кімні? с?зі екендігі с?ралады.

1.Алтын ?я? – Отан ?ымбат,

??т-береке? – ата? ?ымбат,

Аймалайтын – ана? ?ымбат,-деп басталатын  шешендік  с?зді айт?ан кім?

2. Бай болса?, хал?ы?а пайда? тисін.

Батыр болса?, жау?а найза? тисін. ?ай шешенні? с?зі?  (?йтеке би)

3. –?атты адам?а мал т?рса,  ш?п шы?пайтын та?ыр-да?ы. Кімні? с?зі?  (Сырым)

4. Жа?быр жаумаса – жер жетім,

Басшы болмаса – ел жетім,-деп  басталатын  шешендік с?зді кім айт?ан?  (Т?ле)

Ж?ргізуші:  ?пайы аз о?ушы сайыстан шы?ады. ?ошеметпен шы?арып салайы?.

V б?лім  «Жор?а»

?аза? тілді? т?рлі-т?рлі сыры бар,

Сырын ашып, о?ы?ан ж?рт ?ызы?ар.

Жауаптарын табар ма екен, ?ос сайыскер,

Сол себептен ?ояр біраз с?ра?тар бар.

Б?л б?лімге ?пай саны бойынша  алда келе жат?ан екі о?ушы ?атысады. Ойыншыларымыз 10 с?ра??а бір минут ішінде жауап береді.

   Бірінші сайыскерге с?ра?.

1.?аза? даласына ал?аш  білім жары?ын алып келген адам.  (Ыбырай)

2. ?аза? тілінде с?йлемні? неше т?рлаусыз м?шесі бар?  (3)

3. Абайды? шын аты кім?  (Ибра?им)

4. ?ле? жазатын адамды ?алай атайды?  (а?ын)

5. «Т?бе шашы тік т?ру»  т?ра?ты с?з тіркесі ?андай ма?ына береді?  (?ор?у)

6. Сиырды? пірі. (Зе?гібаба)

7. 20 жасында Олимпиада чемпионы  атан?ан ?аза? боксшысы.  (Бекзат)

8. Зат есімні? с?ра?тарын ата. (кім?  нелер?)

9. Кеспе, ж?гірме ?андай етістік?  (болымсыз)

10. Затты? ?имылын білдіретін с?з табы.  (етістік)

 Екінші сайыскерге с?ра?.

1. «?ылым таппай ма?танба» деген кім?  (Абай)

2. ?аза? тілінде с?йлемні? неше т?рлаулы м?шесі бар?  (2)

3. Абылай ханны? шын аты.  (?білманс?р)

4. Жыр айтатын адамды ?алай  атайды?  (жырау)

5. «?ас пен к?зді? арасында» т?ра?ты с?з тіркесі ?андай ма?ына береді? (жылдам)

6. Жыл?ыны? пірі.  (?амбарата)

7. ?лы Абайды ?лемге таныт?ан жазушы кім?  (М.?уезов)

8. Сын есімні? с?ра?тарын ата. (?андай?  ?ай?)

9. О?ы, с?ра ?андай етістік?  (болымды)

10. Затты? атын білдіретін с?з табы.  (зат есім)

Ж?ргізуші:   ?пайы аз о?ушы сайыстан шы?ады. ?ошеметпен шы?арып салайы?.

Же?істер мен же?ілістен т?ратын,

?мір – к?рес, жеткізе ме м?ратын.

Же?бедім, же?ілдім деп  ренжімегін,

?атысу да  бір же?іс, жан болса? сен ??атын,-дей келе с?зді ?діл?азылар  ал?асына  берейік. Сайыс?а ?атысушыларды марапаттау.