?ара жор?а биіні? ?имылдары

Қызылорда облысы

Қармақшы аудандық

Оқушылар үйінің

«Би» үйірмесінің жетекшісі

Алпысбаева Жадыра

Сабақтың тақырыбы: «Қара жорға биінің қимылдары»

Өтетін күні: 09.12.2015ж

Мақсаты: Халқымыздың аса бай мұрасымен бірдей дамыған би өнері туралы мағлұмат беру. Оқушыларды қаражорға биінің шығу тарихымен таныстыру.

Ұлттық би элементтерін қолдана отырып, әр оқушыны өз денсаулығын күтуге, спорттық икемділігінің артуына жағдай жасау. Патриоттық сезімге би өнері арқылы тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабағы

Сабақтың көрнекілігі: Айна, музыка, қамшы,үкі.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен оңға және солға сәлемдесу қимылын жасаймыз. Музыка әуені қосылады. Оқушыларды екі қатарға тұрғызып дене қыздыру жаттығулары жасалады.

2. Өткен сабаққа шолу жасау:

Өткен сабақтың тақырыбы «Қазақ биінің қимылдары». Сабақты «Биле-биле» бағдарламасының жүргізілу тәсілімен сұрау.

Самал жел, Фантан, жыланша, қызғалдақ, домбыра, айна, айгөлек қимылдарын қайталап сұрау.

3. Қызығушылығын ояту: Арыстанқажы Шәдет ұлы туралы мағлұмат беру. Оқушыларға Арыстанқажының суретін көрсетіп, бұл кісінің кім екенін сұрау.

Арыстанқажы Шәдетұлы «қара жорға » биін насихаттаушы. Арыстанқажы қазіргі таңда Алматы облысы, Қарасай батыр ауданында тұрады. Жасы 74 те. 60 жылдан астам уақытын «Қара жорға» биін билеп келеді.

4. Жаңа сабақ: «Қара жорға биінің қимылдары».

«Қара жорға» биінің дәл қай кезде шыққаны туралы нақты дерек жоқ. Ата- бабадан кейінгі ұрпаққа жеткен ауызша әңгімелерге қарағанда бұл сонау Орхон түркілері заманынан келе жаткан би.Бұған дейін осы би ғылыми түрде зерттелмеген, кітапқа түспеген.Қазіргі моңғолия жерінде сол көне түркілер дәуірінен қалған ескерткіштерде тасқа қашалып салынған түрлі суреттерде билеп жүрген адам бейнесін аңғарамыз.Сөйтіп би өнері қазақта көне заманнан атадан балаға мұрға қалған рухани қазынаның бірі.Бұл би адам денсаулығына өте пайдалы.Бидің қимыл қозғалысы жүректі қажытпай,адамның көңіл күйін көтеріңкі ұстауға ықпал жасайды және де бидің жаттығулары адам баласының тәнін ғана дамытып қоймай, рухани жақтанда тәрбиелейді. «Қара жорға» биін көп жерлерде рекорд жасап мыңдаған адам билеген.

«Қара жорға» биін бір сөзбен айтқанда,ол- ұлттық рухты оятушы құрал, ол- ұлттық спорт, керек десеңіз ол, ол- медициналық емдеу тәсілі. Әрі қарай бұл бидің қимылдарымен таныс болайық. Қыз баланың жасайтын қимылдары: Қолымызды белге қойып екі иығымызды кезек кезек төмен жоғары, алдыға артқа қозғаймыз.Қимылдарды жасағанда денеміздің төрт нүктесін тік ұстап тұрамыз.Аяқты екінші позицияға қойып оңға және солға отыру арқылы иығымызды алдыға артқа қозғаймыз.Оң қолды жоғары көтеріп, сол қолды жанға екінші позицияға ашамыз да, аяқты төртінші позицияға қойып алдыға , артқа иықты қозғалта отырып еңкейіп шалқаямыз.Екі қолды жанға ашып, шынтақтан ішке қайыра ораймызда екінші позицияға әкелеміз.Осылайша оң қолмен, сосын сол қолмен кезек – кезек жасаймыз.Самал жел қимылын жасай отырып иықты кезек – кезек қозғаймыз. Ұл баланың қимылдары: Аяқты айқастыра қойып қолды белге қоямыз.Аяқты оңға солға қозғай отырып, иықпен жұмыс жасаймыз.Оң аяқты бүге жерге жартылай отырып, қолды жанға шынтақтан ішке айналдыра отырып, иықты қозғаймыз. Аяқты алтыншы позицияға қойып, оң қолды алдыға созып сол қолды белге қою арқылы алдыға артқа секіреміз.

5. Сабақты бекіту: «Соқыр теке» ойыны.

Ойынның шарты: Ортаға бір оқушыны шығарып көзін байлаймыз. Жанына екі оқушыны қойып, қолдарына біреуіне қамшы, екіншісіне үкі береміз. Көзі байланған оқушыны үш рет айналдырып, жанындағы оқушыларды ұстап алуын сұраймыз. Егерде үкі ұстаған оқушыны ұстап алса қыздың қимылын, ал қамшыны ұстаса ұлдың қимылын жасау керек. Осылайша әр оқушыны кезектестіріп отырамыз .

6. Бағалау. Сабаққа белсене қатысқан оқушыларға алғыс білдіру.

7. Қорытынды:

Қара жорғаның құдіреті сол адам бойындағы ұйықтап жатқан рухты оятып, денеге жан бітіретіндігінде. Олай болса, бізге оны тек би деп қабылдап қана қоймай, ұлттық спортымыздың бөлінбес белшегіндей қарастыруымыз шарт. Олай болса, қаражорғаны жанымызға серік етейік.

8. Үйге тапсырма:

Қара жорға биінің қимылдарын қайталап келу.

Қармақшы аудандық оқушылар үйі

«Қара жорға» биінің қимылдары

«Би» үйірмесінің жетекшісі Жадыра Алпысбаева

Жосалы кенті

2015 жыл