Ақын Абайдың операдағы бейнесі

Сабақтың тақырыбы: Ақын Абайдың операдағы бейнесі

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды «Абай» операсымен таныстыру.

Дамытушылық: Оқушылардың өз ойларын еркін жеткізе білу қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік мәні: Оқушыларды талғампаздыққа,ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ, топтық жұмыс.

Көрнекілігі : Оқулық, слайд, суреттер, үнтаспа, музыкалық аспаптар. т. б.

Әдіс тәсілі: баяндау, ойын, топтастыру, шығармашылық жұмыс, ән айту, т. б.

Сабақтың барысы

Сәлемдесу (әндете), оқушыларды түгендеу, сабаққа даярлығын тексеру.

Дауыс жаттығуы жоғары - төмен дауыс жаттығуларын(распевка) айтып оқушылардың дауысын ашу.

Үй тапсырмасы:

Топқа бөлу:Үнтаспадан «Құдаша» - симфониялық күйін тыңдау барысында аспаптардың суреттері салынған карточкалар бойынша сыныпты үш топқа бөлу.

I топ

Ішекті аспаптар тобы

III топ

Ұрмалы аспаптар тобы

II топ

Үрмелі аспаптар тобы

Сөз жұмбақ шешу:

1 Жеке кейіпкердің бейнесін ашатын ән?

2 Операның мазмұны мен мәтіні?

3 Көптеген өнер түрлерінен тұратын театрлық қойылым?

4 Үрмелі жез аспап?

Жаңа тақырып: Ақын Абайдың операдағы бейнесі

күйші

ақын

сыншы

аудармашы

композитор

Қазақ халқының мәдениетінде опера жаңа көркемдік жанр болып қалыптасты. Қазақ операсы 1930- жылдары пайда болды. Қазақстандағы опера жанры әлемдік опера өнерінің классикалық түрлерінің негізінде дамыды. Е. Г.Брусиловсий «Қыз Жібек», А.Жұбанов пен Л. Хамиди «Абай», М.Төлебаевтың «Біржан - Сара» опералары қазақ операсының ең биік шоқтығы болып табылады.

Қазақтың терме, желдірме, толғау сияқты сөз өнеріндегі жанрларын қазақ операсында композиторлар Е.Брусиловский, А.Жұбанов, Л. Хамиди кеңінен қолданды.

«Жар-жар» тұрмыс-салт жыры операда кеңінен пайдаланылды. Бұл әнді «Қыз Жібек» операсында хор ұжымы орындаған. Сондай ақ үйлену тойындағы сыңсу, беташар, тойбастар әндерімен толыға түседі. Бұл дәстүрлі әндерді «Абай» және «Біржан - Сара» операсынан да естуге болады.

Қазақ операсының қалыптасуына айтыс жанры да өз үлесін қосты. Айтыс –ертеден халық алдында , сахна төрінде дамып қалыптасқан өнер түрі. Ақындар айтысы драматургиялық рөл ретінде қалыптасып, Е.Брусиловскийдің «Абай», А.Жұбанов пен Л.Хамидидің «Біржан - Сара» және «Айман – Шолпан» операларында сахналанды.

Абай операсы 1944 жылы ұлы ақынның 100 жылдық мерейтойы қарсаңында қойылды. «Абай» операсының либреттосын жазған М. Әуезов, ал музыкасын жазған А.Жұбанов және Л.Хамиди. «Абай» операсы Қазақ опера және балет театрының шымылдығын ең озық үлгі ретінде жылда ашады. Операда Абайдың даналық сөздері кеңінен қамтылған. Ұлы ақынның сөздері жеке ария болып орындалады.

Оқулықпен жұмыс:

Қазақ опера театры 1934 жылы М.Әуезовтің пьесасы бойынша қойылған «Айман – Шолпан» музыкалық комедиясымен шымылдығын ашты. Спектакль үш айда 100 рет қойылды. Ал 1936 Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігінде қазақтың «Қыз Жібек» операсы тұңғыш рет үлкен табысқа жетті. «Қыз Жібек операсының либреттосын жазған Ғабит Мүсірепов жазса, музыкасын Е.Брусиловсий жазды.

1941- жылы Қазақ опера және балет театры салынды. 1945- жылы Абайдың туғанына 100 жыл толуына орай театрға Абай есімі берілді.

Музыка тыңдау: А.Жұбанов пен Л.Хамидидің «Абай» операсынан үзінді тыңдау.

Ән орындайық: Абай Құнанбаев «Желсіз түнде жарық ай» әнін үйрену.

Сабақты қорытындылау: Сұрақ-жауап арқылы сабағымызды пысықтаймыз.

Сұрақ-жауап.

I топ. Қазақ операсы қай жылдары пайда болды?

II топ. Қандай қазақ операсын білесіңдер?

III топ. Қазақ операсына кімдердің әні алынған?

I топ. Операға қазақтың қандай сөз өнерінің түрлері қолданылды?

II топ. Абай операсын қай композиторлар жазған?

III топ. Опера мен жырдың байланысы қандай?

Үй тапсырмасы: Ақын Абайдың операдағы бейнесі тақырыбын оқып, «Желсіз түнде жарық ай» әнін жаттап келу. Оқушы өзінің қосымша ізденуі бойынша реферат жасап келуіне болады.

Бағалау: Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды смайлик арқылы бағалау.

Жартылық нота

Бүтін нота

ширектік нота