Қазақтың ұлттық аспаптары

Әдебиет

Уақыты

Сынып

Мұғалімнің аты-жөні

Сабақтың атауы

КӘУСАР БҰЛАҚ
Насихат Ш.Құдайбердіұлы

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар

Жалпы мақсаттар

Ш Құдайбердіұлының «Насихат» өлеңімен таныстыру

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Сәлеметсің бе,Көк Аспан
Сәлеметсің бе,Нұрлы Күн
Сәлеметсің бе,Жер Ана
Сәлеметсіз бе,қонақтар
Сәлеметсіз бе,мұғалім
Сәлеметсіз бе,жан досым
Міне,менің қолым бос
Жылуыңа жылу қос

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

« Әдебиеттік оқу» кітабын қолға алып, оқушылардың жаңа оқулықпен дос бала білулерін, оны ренжітпей ұстауларын сұрау. Оқулықтың бірінші бетін ашып, оның ең алғашқы тарауымен таныстыру.

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Өлеңді мәнерлеп оқыту.

Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931) – ақын, жазушы, философ, тарихшы, композитор. Абаймен замандас әрі інісі, әрі ол негізін салған реалистік әдебиет дәстүрлерін алға апарушы ізбасары. Өзі өмір сүрген ортаның қоғамдық-саяси және әлеуметтік сыр-сипаттарын керебілуде, қоғам мен адам табиғатындағы кемшіліктерді зерделеуде, туған халқына түзу жол көрсетуде Құдайбердіұлы Абай бағытын ұстанды. Шәкәрімнің әкесі Құдайберді Құнанбайдың Күңке деген бәйбішесінен туған, яғни Абайдың туған ағасы. Шәкәрім бес жасында ауыл молдасына оқуға беріледі де онда жеті жасына дейін оқиды.

Жеті жасында өкеден жетім қалған ол бұдан былайғы кезде Абайдың тікелей тәрбиесінде болады. Өскен ортасының аса бай дәстүрлері мен Абай ағасының төрбиесі табиғатынан зерек Шәкәрімнің жетімдік көрмей өсуіне ғана емес, оның таланты ақын, парасатты ой иесі болуына да зор ықпал жасады. Шәкәрімнің өзі кейінірек былай деп жазады: «Әкеміздің бір шешесінен туған Ибраһим мырза, қазақ ішінде Абай деп атайды, сол кісі мұсылманша Һәм орысша ғылымға жүйрік Һәм алланың берген ақылы да бүл қазақтан белек дана кісі еді, ержеткен соң сол кісіден тағлым алып, әр түрлі кітаптарыноқып, насихатынтыңдап, азғанағылымның сәулесін сездім». Кезінде арнайы оқу орындарында оқып білім алмаса да, ез бетінше ізденіп және Абай ағасының жетекшілігімен жан сарайын байытқан Құдайбердіұлы заманында қазақ арасындағы аса білімдар адамдардың бірі болды. Араб, парсы, түрік, орыс тілдерін жетік білді. Ол адамдар өмірін жақсартуға тырысқан ғалымдарды мысалға келтіреді. Олардың кейбіреулері адам өмірі жаратқан иесін танумен түзеледі десе, кейбіреулері үкімет жойылса, әркім өз бетімен өмір сүрсе түзеледі деді. Ал, біреулер оку-біліммен, халықты ағартумен адам өмірі түзеледі деді. Біреулері бай, кедейді теңеумен түзеледі десе, біреулері тәрбиемен түзеуге болады деді. Өмірдің өзі — тіршілік таласы. Сондықтан адам өмірін жаратылыстың өзі солай жаратқан, бірін-бірі жеп, талап, таласып өмір сүрмек дегендер де болған. Шәкәрімнің өзі бұл идеялардың ешқайсысы адам жаратылысын өзгерте алмайтынына сенімді болды.

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

а) «Венн» диаграммасы арқылы немесе сызба арқылы өлеңдерді салыстыру.

Кестемен жұмыс

Ү. Жинақтау

Ұнаған шумақтарды жаттап ал

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Қартқожа Ж.Аймауытов

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Оқулық, жұмыс дәптері, Компьютер, слайдтар, карточкалар, кестелер.

Жалпы мақсаттар

Жүсіпбек Аймауытұлының «Қартқожа» романы

Мақсаты «Қартқожа» романының мазмұнына талдау жасай отырып, тақырыбы мен идеясын ашу. Романдағы әлеуметтік теңсіздік мәселесі кейіп -кердің өзінің дәуіріне сай тип ретінде қалыптасу жолын көрсету, романның көркемдік ерекшелігіне талдау.

Оқыту нәтижесі -көркем шығарманы талдай білуге төселеді, сын тұрғысынан ойлап,өз пікірін қорғауға дағдыланады.

– топпен жұмыс жасауға үйренеді.

– сабақта белсенділігі артады.

– шығармашылық қабілеті танылады.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Сәлеметсің бе,Көк Аспан
Сәлеметсің бе,Нұрлы Күн
Сәлеметсің бе,Жер Ана
Сәлеметсіз бе,қонақтар
Сәлеметсіз бе,мұғалім
Сәлеметсіз бе,жан досым
Міне,менің қолым бос
Жылуыңа жылу қос

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

v  Кестенің «Білемін», «Білгім келеді», «Үйрендім» бөлігін толтыру.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Сабақ тақырыбы тақтаға жазылып, автормен қысқаша таныстыру. Жүсіпбек Аймауытовтың  өскен  ортасы,ата – анасы, алғашқы  білім алған орындары.

Жүсіпбек Аймауытовтың поэзиялық туындылары.

Прозалық жанрдағы шығармалары.

Қазақ драматургиясының дамытудағы сүбелі үлесі.

Ғылыми еңбектері, аудармалары.

«Қартқожа» романы туралы қысқаша  түсінік беру.

1.Оқиға қай кезеңді суреттейді?

2.Романдағы бала Қартқожаның портретін тауып оқы.

3.Қартқожаның жәбір көріп, әділетіздіктен жапа шеккен кездері болды  ма?  («Ұядағы зорлық » бөліміне талдау жаса.)

4.Қартқожаның білім алу жолындағы әрекеттерін әңгімеле.

5.Әкесі Жұман шаңырағының құт-берекесі болған, көк биесі өлген соң –ақ  бірінен соң бірі қырсық шала береді. «Әкесі төмен қарап: «Қол-аяғымызды  кестің бе?» деп еңкілдеп қоя беріп еді… «таңдайды бір жола ағартайын дегені ғой» деп, тағы да егіліп, зарланып жылап жіберді. Кімге айтылған? Аллаға ма? Өліп бара жатқан жануарға ма, болысқа ма? Өсіп келе жатқан Қартқожа көз жасын көрсеткісі келмейді, үйді айнала барып жылайды…

(Қартқожаға  мінездеме беру)

6.Қартқожаның ой-өрісінің толысуына Андрейдің қандай әсері болды?

7.«Туған  жер» тарауы.  (Монолог)

8.Уақыт пен заман Қартқожаның өмірі мен тағдырына қандай өзгеріс жасады?

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

1-топ:  Қартқожа бейнесі бойынша тест-интервью

Қартқожаның өзіне тән ерекшелігі (ескерту: астын сызу керек; өзің жауап қосуға болады.)

Қартқожа бейнесі өзіңе ұнады ма, жоқ  па? Неліктен? Қартқожа  бейнесі арқылы өзіңнің болашаққа түйген түйінің.

2-топ:    Шығарманы талдау.

І бөлім.  Шығарма  тақырыбы:

ІІ бөлім. Шығарманың  идеясы:

ІІІ бөлім. Шығармадағы негізгі  кейіпкерлер:

ІV бөлім. Шығармадағы қосалқы кейіпкерлер:

Vбөлім. Шығарма жазылған әдеби бағыт:

VІ бөлім. Шығармада суреттелетін салт дәстүр:

VІІ бөлім. Қолданылған мақал-мәтелдер:

VІІІ бөлім. Басқа тілден енген сөздер:

3-топ: Шығарма құрылысы:

1.Басталуы  2.Байланысуы 3.Дамуы    4.Шиеленісуі    5.Шарықтау шегі    6.Шешімі.

«Менің мақсатым…» (ойтолғау)

«…Әсіресе, өз елі, өз ауылы қандай болды екен? Соларды  көрсем, көмегімді берсем, сонда менің жетілгендігім, жетілгендігімнің пайдасын көргенім.Әйтпесе мен не үшін, кім үшін оқып жүрмін? Өз басымның қамымен кетсем, менің оқығанымнан елге не пайда? » (Қартқожа  пікірін негізге алу)

Ү. Жинақтау

«Қартқожа» романын оқу.  Қартқожаға мінездеме жазу.  «Түсініктеме күнделігін» толтыру.

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Ересек оқушы Ә.Бөриев

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар, бағалау кестелері,смайликтер

Жалпы мақсаттар

Мақсаты: Оқушылардың қазақтың тұңғыш суретшісі Әбілхан Қастеевтің өмірі мен еңбектері туралы білімдерін толықтыру. Ойын, есте сақтау қабілетін, сөздік қорларын, шығармашылық дағдыларын дамыту.

   Мәтіннің идеясын түсінуге өмірге деген құштарлығы, өнерге сүйіспеншілігі арқылы ұлттық құндылықтарды бағалауға құрметтеуге баулу. Эстетикалық тәрбие беру.

Көрнекілігі: Ә. Қастеев кітабы, суреттер, слайдтар.

Әдісі: сұрақ – жауап, талдау, түсіндіру. ББҮ әдісі. INSERT.

Түрі: дәстүрлі.

Типі: жаңа білім беру.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, дүниетану, бейнелеу өнері.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Пазл арқылы топқа бөлу

Ынтымақтастық атмосферасы

Психологиялық дайындық.

Күн жарығын алақанға саламын

Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі, әрі нәзік, жарық, мейірімді.

Болып кетер сонда дереу жан – жағым.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Әміртай Бөриев 1946 жылы Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Қызтоған ауылында дүниеге келген. Жазушы. Тұңғыш повесі "Ақбидай" 1976 жылы жарық көрген. Оның "Алматы хикаялары", "Арманына жолыққан адам" әңгімелер мен повестер жинақтары жарық көрген. "Кел біздің ауылға", "Ештен кеш емес", "Кіндік шеше", т.б. пьесалар, М.Әуезов, Ж.Жабаев, С.Мұқанов, М.Жолдасбеков туралы деректі фильмдердің сценарийін жазған. Орыс жазушылары А.П. Чеховтың "Дұшпандар", В.Бубнистің "Шалғы шыңылы" әңгімелерін, моңғол жазушысы Г.Тарманның "Аққайнар" романын қазақ тіліне аударған.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

• Балалар үстелдеріңде түрлі құралдар жатыр олар қай мамандық иесіне керек деп ойлайсыңдар?

• Суретшіге.

• Суретші олармен не істейді?

• Сурет салады.

• Суретшілерден кімдерді танисыңдар?

• Әбілхан Қастеев.

Бүгінгі сабағымызда Әміртай Бөрелиевтің «Ересек оқушы» тақырыбындағы әңгімесімен танысамыз.

   Автор туралы мағлұмат.   Әміртай Бөриев – 1946 жылы 16 қарашада туған. Жзушы Жамбыл облысы Жуалы ауданы Қызтуған ауылында туған. 1968 жылы Қазақ ұлттық университетін аяқтаған. 1968 – 75 жылдарда Қазіргі «Ұлан» газеті редакциясында бөлім меңгерушісі қызметін атқарған.

1975 – 76 жылдарда Қазақ телерадио комитетінде редактор 1976 жылы Қазақфильм киностудиясында редактор болды. «Арманына жолыққан адам», «Доңыз деген не?» т.б. шығармалары бар.

   Әбілхан Қастеев – 1904 – 1973 жылы Талдықорған облысы Жаркентауданы Шежін ауылында дүниеге келген. Мәскеуде Хлудовтың өнер студиясында оқыған. 25 жасында мектеп табалдырығын аттаған. «Ана», «Амангельді сарбаздары», «Турксибтегі жиын» т.б. туындылары бар. Қазақстанның халық суретшісі атағын 197 жылы алды.

   Америка, Венгрия, Франция, Бразилияның мұражайларында туындылары бар.

   Биыл туғанына 110 жыл  туады.

   Слайдтардағы суреттерінен үзінділер көрсете отырып түсіндіріледі.

   Оқушылар мәтіннің мазмұнын кезектесіп оқиды.

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Түсіндірме күнделігі.

Берілген сөз

Мағынасы

Сырттан тон пішу

• Тілмаш

Шымбайына бату

Н.Г. Хлудов

Сыртынан жобалау

Ұйғырларша аға деген сөз

Аудармашы

Намыстану

Белгілі Қазақстандық жазушы, суретші (1850 – 1935)

Сұрақ бізден жауап сізден.

1. Әбілханның өмірінде қандай өзгеріс болды?

2. Әбілхан сурет өнерін қалай үйренген? Мәтіннен тауып оқы.

3. Әбілхан жас шағынан қандай еңбек түрлерін атқарған?

4. Мәтін неліктен «Ересек оқушы» атанған?

5. Мәтіннен Н.Г.Хлудовтың портретін тауып оқы.

6. Әбілхан Қастеевтің туындылары бейнелеу өнерінің қандай түріне жақын?

Галереяда ой шарлау. (түсіндіру)

1 – топ.

Қастеевтің өнер туындысын алып өз ойларын, көзқарасын айтады.

2 – топ.  

Әбілхан Қастеевтің өмірі, отбасы, шығармашылығы туралы әңгімелеу.

3 – топ.

Мәтіннің мазмұны бойынша жоспар құру.

Жоспар.

1. Әбілханның өміріндегі өзгеріс.

2. Мектепке қабылдануы.

3. Сурет студиясында.

- Өнер туралы мақал – мәтелдер айту.

 Өнерлі өрге жүзер. Жігітке жетпіс өнер де аз.

Білемін

Білдім

Білгім келеді

Суретші

кітабы барын

Өмірі, отбасы, шығармашылығы, ұстазы, туындылары

Туындылары туралы тереңірек білгім келеді.

Үйге. Қастеев туралы деректер жинау. (кітаптан, ғаламтордан, қариялардан)

Мәтінді оқып мазмұнын айту.

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

5-6 жауап – «5»

3-4 жауап – «4»

3 – жауап – «3»

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Күз А.Құнанбайұлы

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Көрнекілігі: Жыл мезгілдерінің суреті, А. Құнанбаевтың суреті.
Әдіс – тәсілдері: Ассоцияция, түртіп алу, түсіндіру, сұрақ - жауап, талдау - жинақтау, еркін жазу.

Жалпы мақсаттар

Ұлы ақын А. Құнанбаев туралы мағлұматтар беру, өлеңнің негізгі идеясын ашу. Оқушының оқу дағдысын қалыптастыру, оқушыға күздің ерекшеліктерін түсіндіру.
Дамытушылығы: Оқушылардың байланыстырып сөйлеу дағдысын жетілдіру, елестету, есте сақтау, өз бетінше жұмыс жасау қабілеттерін, сөздік қорын, тілін, мәнерлеп оқу дағдысын дамыту.
Тәрбиелігі: Әр маусым ерекшелігін байқата отырып, табиғат сұлулығын тануға, қоршаған орта мен өмірлік болмысты, табиғат құбылыстарын бақылау арқылы салыстыру.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Геометриялық фигуралар арқылы топтарға бөлу

Ынтымақтастық атмосферасы

Сәлеметсің бе,Көк Аспан
Психологиялық дайындық. (шаттық шеңбері, топқа бөліну.)
Ана тіліне тілек.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Бұлттар төніп,
Жерге шөгіп,
Дымқыл тұман басады.
Шөп сарғайып
Өңі тайып
Дала сұры қашады.
Бой жаза алмай
Ойнай алмай
Денең мұздап тоңады.
Айтыңдаршы, балаларым,
Бұл қай кезде болады?
- Күз мезгілі дегенде ойымызға не түседі, кім қандай ойда отыр?
Топтастыру.
Күз
↓
сары жапырақ
астық
тұман
молшылық
құстар қайтады
сабақ басталды
жемістер піседі
күн суытады

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Бүгінгі тақырыппен таныстыру.

Оқулықпен жұмыс «Түртіп алу» стратегиясы.

v  Мұғалімнің өлеңді мәнерлеп оқуы. Мәнерлеп оқу, тыныс белгілерін қойып шығу.

v  Оқушылардың мәнерлеп оқуы. (қойылған тыныс белгілері бойынша)

Өлеңді үш бөлікке бөліп оқу.

Өлеңнің мазмұнымен жұмыс

- Олай болса, бүгін А. Құнанбаевтың « Күз» өлеңімен танысамыз.
А. Құнанбаев кім?
↓
Аудармашы, ғалым, ақын, сазгер, ойшыл, ұстаз, кемеңгер, дана

V. Ой қозғау. Мұғалім өлеңді оқиды, оқушылар түртіп алу жүйесі бойынша түсініксіз сөздерді белгілейді.

Ыс – түтіннің күйесі.
Құрысын заңы - әдеті құрысын.
Күзеу – күзгі жайылым.
Қыстау – малшылардың мал қыстатуға арналған қысқы мекен - жайы.
Жайлау – малдың жазғы алыс жайылымы.
Көктеу – көктемде көшіп шығатын аймақ.

Топтық тапсырма.
1, 2, 3 – топ шумақпен бөліп оқып, өлең жолдарын қара сөзбен түсіндіру.
VI. Ой толғаныс.
1 – топ. Өлең жазу.
2 – топ. Эссе жазу.
3 – топ. Сурет салу. ( Абайдың өлеңдерін еске түсіру.)

Сергіту сәті

« Шырша».
Өлеңді іштей оқып, сұрақ бойынша тауып оқу.
1. Күз өлеңінде ауыл тіршілігі қалай суреттелген?
2. Қураған ағашты неге теңеген?
3. Күзеу туралы не айтылған?
4. Күзеу, қыстау, жайлау, көктеу дегеніміз не?

Оқушылар жауап береді

ІҮ. Талдау

- Күз жыл мезгілінің сүреңсіз суық мезгілі болса да, байлық, молшылық мезгілі. Күздің бізге берері мол. Сондықтан Абай атамыздан басқа да
С. Торайғыров, М. Әлімбаев, Т. Жароков т. б ақындарымыз Күз мезгілі туралы өлеңдер жазған.

Сұрақ - жауап. 2 - сайыс
1. Абай қай жылдары өмір сүрді? (1845 - 1904)
2. Абайдың әжесі? (Зере)
3. Абайдың шешесінің аты кім? (Ұлжан)
4. Абайдың күйлері? («Май түні», «Торжорға»)
5. Абайдың әндері? ( «Желсіз түнде жарық ай», «Көзімнің қарасы»)
6. Абай неше жасында Семейдегі Ахмет Риза медресесіне түсті? ( 12 жасында)
7. Абай айтқан бес асыл іс? (Талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым).
8. Тамағы тоқтық, жұмысы жоқтық кімді аздырады? (адамды)

Ү. Жинақтау

Мәнерлеп оқу

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бүгінгі сабаққа белсене араласқан оқушылардың жұмыс нәтижесіне қарай бағалайық.

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Диқан баба аңыз

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

1. Оқушыларға мәтіндегі негізгі ойды, идеяны ұғындыру.

2. Оқушыларға молшылық туралы мағлұмат беру. Ой ұшқырлығын дамыту .

3. Оқушыларды еңбек сүйгіштікке, іскерлікке, нанды қадірлеуге тәрбиелеу.

Сабақ көрнекілігі: саяхат схемасы, аялдамалар суреттері, мақал-мәтелдер жазылған парақтар, бағалау парақтары, интерактивті тақта.

Сабақ түрі: аралас сабақ, саяхат сабақ.

Жалпы мақсаттар

Топқа бөлу

1,2,3 цифрлары арқылы топтарға бөлу

Ынтымақтастық атмосферасы

Психологиялық дайындық.

Үлкенге де сіз

Кішіге де сіз

Бар адамды құрметтеп

Бас иеміз біз.

Мұғалім: Мен оң қолымды жайып, жүрегімнен қуаныш алып сендерге сыйлаймын. Жер бетіндегі ең ақылды ең күшті кім? (адам). Ал сендер де ақылды, күшті, зеректісіңдер.

Ендеше біз өз білімімізге сеніп сабағымызды бастайық.

І. Білу

Кіріспе әңгіме.

Ашаршылыққа тап болып, тентіреген жұрт Диқан бабаға қайтадан жалынып-жалбарыныпты. Шұбырып алдына барып, аяғына жығылыпты. Жұрттың білместігін кешірген Диқан баба оларды қайта есіркепті. Бірақ бұрынғыдай аспаннан арпа-бидай, ақ ұн жаудырмай, оның орнына жазда жаңбыр, қыста қар жаудырып: «Жауын-шашынның суына өздерің егін егіп, керектеріңе жарайтын қоректеріңді алып отырыңдар», - депті.

Ашаршылық көріп, ас қадірін білген жұрт маңдай терін төгіп, өз қолымен егін еккен екен.

Олар бұрынғыдай ас-азықты төгіп-шашып, «нантептілік» істемейтін, кесірлі-кепиет сөздерді айтпайтын болған екен.

4.«Сандықша» белгісі бар ауыл – сөздерге түсінік.

Сөздікпен жұмыс

Мейманасы тасу – астамшылық жасау.

Кепиет сөз – кесір сөз.

Оспадарлық – көргенсіздік.

Есіркеу – жаны ашу.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Жаңа тақырыппен таныстыру.

Оқушылар мәтінді оқиды. Өздері жеке оқиды. Жұпта талдайды. Топта талдайды.

Сұрақ қойып талдау.

— Осы аңыз әңгімеде  адамдардың басты қателігі неде?

— Ең басты жетіспей тұрған  қандай адами қасиет?

Қанағат – байлық. Бойына қанағат мінезі біткен адамнан артық бай адам болмас. Мұндай жан барға қанағат етіп, жоқтың соңынан қумайды.

Диқанның іс-әрекетін талдау

1. Диқан адамдарға қандай жақсылық жасады?

2. Неге ренжіді?

3. Адамдарға неге кешірім берді?

4. Бұл шығарманың қай түріне жатады? (Аңыз)

5. Мәтіннің қай бөлімінен аңыз әңгіме екенін байқадыңдар?

1-топ.   Бидай  (бидай туралы мәлімет, диқанның еңбегі)

2- топ.  Аңыз. Сұрақ: Осының алдынды қандай аңыз оқыдық? (Аңыз арнасы) Шығарма кестесіне салып салыстыру.

3-топ Молшылық  пен Жоқшылық  ( Молшылық кезінде адамдар қандай болды?, Неліктен олар ойланбады?, Қалай ойлайсыңдар, ақыл кіру үшін адам аш болуы керке пе?

4-топ.  Қанағат. ( өз ойларыңды жазыңдар)

Әр топ берілген тапсырманы талдайды.

Кітаппен жұмыс. «Түртіп алу» стратегиясы бойынша орындау.

v  Мен білемін

v  Мен білмедім

v  Мен үшін жаңа

v  Таңқалдым, сұрақ туды.

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Ойтолғау .

Ү. Жинақтау

“Диқан баба” әңгімесін түсініп оқу.

  Мақал-мәтелдерді жаттап, жазу.

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Бай баласы мен жарлы баласы

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

1.Білімділік: әңгіме сюжетімен тереңірек танысып,әңгіменің тақырыбы мен жазушының негізгі идеялық мұратын шығармасына сүйене отырып ашу. Кейіпкерлер жүйесін талдауға жаттықтыру.
2.Дамытушылық: оқушыларда өзіндік талдау,жинақтау жасауға,ойлай білуге дағдыландыру,өз ойын анық,толық жеткізе білуге төселдіру.
3.Тәрбиелік: әңгіме арқылы оқушыларды адамгершілікке,еңбексүйгіштікке,достыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгеру
Сабақтың әдісі: Ойшақыру, топтастыру, сұрақ – жауап, СТО стратегиялары.
Көрнекіліктер:Ыбырайдың портіреті,интерактивті тақта, видиоролик

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Сабақтың ұраны: 
- Әрбір адам?
- Туысым, досым, жұрағат.
- Әрбір сабақ?
- Үйрену, ұғу, ұлағат.
- Әрбір ісім?
- Тірлік,тірек, адамдық.
- Әрбір сөзім?
- Шындық, бірлік, адалдық

Физминутка өткізу: Две половинки 2мин
Мақсаты: екі адам арқашанда бір-біріне тірек,көмекші.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

 Бай мен жарлы баласы (әңгіме)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Бай мен жарлы баласы - 1897 жылы Ыбырай Алтынсарин жазған балалар әңгімесі.

Қысқаша мазмұны

Екі бала Асан мен Үсен болған. Асан бай баласы, ал Үсен жарлы баласы.Бір күні ел көшкенде қыр астында ойнап жүріп,ескерлемей, екеуі жұртта қалыпты. Сонда олардың саяхаты басталады. Жолында Асан қайта-қайта жылады, ал Үсен әрқашан оны тыныштаган. Саяхатында олар үйрек пен балық аулады. Соңында олар моланы тауып, ата-аналарының ауылын табады.

Шығарма кейіпкерлері

Асан - Байдың баласы. Үсенмен далада жалғыз қалған. Өте қорқақ, жылауық бала. Сапарада Үсенге бірнеше рет көмектескен. Ол өте ерке бала.

Үсен - Жарлы адаманың баласы. Асанмен ойнағанда, далада жұртта қалыпты. Сапарда Асанға аса көмектескен. Үсен оған өмірді үш рет сақтаған. Ол өте білімді. тапқыр бала.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

«Мәтін бөліктері»-оқушылар 4 топқа бөлінеді. Түстер арқылы
1- «Кіріспе»; 2-«Негізгі ой»; 3-«Қорытынды»; 4-«Толықтыру» .Мәтін бөліктерін әңгімелеуді ретімен бастайды. «Толықтыру» тобы әрбір топтан кейін сөз алады.
Дайындыққа – 10минут уақыт беріледі.
 Топқа бөлу – 
 Топ ішінен тағайындалады:
-хатшы
-баяндаушы
-таймер

А) мәтінді пайдалана отырып,жауап беріңдер.

«Екі жақты жазба күнделігі» стратегиясы
Оқиғалар
Кейіпкерлердің іс-әрекеті
( действия героев)
Үсен Асан
Мысалы: Ең маңызды жерлерін түртіп алу.
1.Ауылдың көшіп кетуі
2.Балалардың үйрекке кез болуы
3.Түскі тамақ
4.Балық аулау
5.Далада өткен түн
6.Балалардың ауылға келуі

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Бұл әңгімеде екі баланың басынан өткендері айтылған.Олар-Асан мен Үсен
Асан-бай баласы.Үсен -жарлы баласы.Ел көшіп кеткенде,Асан не істерін білмей,жылай бастайды.Ал Үсен жыламай,дереу іс-әрекетке көшеді.
Еңбекке үйренген кедей баласы Үсен өте тапқыр болып суреттеледі.Ол малдың ізі,тезегі арқылы көш қайда кетті,соны табады.Ескі жұрттан ине,пышақ,қыл тауып алады.Қарны ашқан Асанды тамақтандырады.Ептілігі сондай-үйрек ұстайды,от жаға біледі,балық аулайды. 
Асан болса: «Үйректі тірі алып,ойнап барайық»-дейді.Қалай пісіріп жеуді білмей абыржыды.Далада жатқанына қарамай,үйдегі қалыбынша қатты ұйықтап қалады. 
Көшті таба алмай,шаршаған кезде молаға тап болады.Әкесінің айтқандары есіне түседі,мола бар жерде су болатынын,ал сулы жерге ел қонатынын аңғарады.Үсеннің ақылдығымен,еңбекқорлығымен олар жұртты табады.
Егер Үсен болмаса,Асан далада қалар еді
Ойынның соңында: 
 берілген кестеге қарап шығу
 берілген ақпаратпен салыстыру
 қай топ неғұрлым анық айтқанын анықтау

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Әке тәлімі А.Аманжолов

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Автор суреттері, нақыл сөздер, әңгіменің желісімен салынған сюжетті сурет, кемпірқосақтың суреті, кемпірқосақтың суреті (әр топтың алдына жеке-жеке), түрлі түсті мойынорағыштар (кемпірқосақ түстес жұмсақ маталар), интерактивті тақта.

Жалпы мақсаттар

1. Әке тәлімі өмірлік тәжірибесі мен теорияны ұштастыра білу қолайсыз жағдайдың, қателіктің алдын алуға, болдырмауға жол аша білетін тәрбиенің бірден-бір көзі екенін ұғына отырып, әңгіменің негізін түсіне білуге жол ашу.

2. Сыни тұрғыда ойлау қабілеттерінің дамуына жағдай туғызу. (Қорытынды жасау, салыстыру, толықтыру, негізгі ойды түйіндеу, сипаттап алған білімін жаңа жағдайларда пайдалана білу қабілеттерінің дамуы.)

3. Еңбексүйгіштікке, өмірдің әртүрлі жағдайларына дұрыс көзқараспен қарауға, үлкендерді сыйлау, құрметтеу керектігін түсінуіне мүмкіндік беру.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Бүгінгі сабақты бірден жаңа сабақтан бастап кету. Таспадан Ж.Жабаевтың «Аттандыру» өлеңін тыңдаудан бастау.

Оқушылар мұғаліммен қосылып өлеңді оқиды

І. Білу

Белгілі бір жағдайға баға беріп, дұрыс шешімін табуға көмек беру үшін, оны сырттай бақылап және ол жағдайды жан-жақты, әртүрлі бағытта байқау керек. Ол жағдайды қарастырудың қанша жағын тапсаң, оны соншалықты жақынырақ танып, өзің үшін соншалықты көбірек мәлімет алуға жағдай туғызасың, дұрыс шешімін табуға мүкіндік аласың.

Қазір біз осындай оқиғны қарастырамыз. Және бізге дұрыс шешімін табу үшін алдымыздағы кемпірқосақ көмектеседі. Ал сендер кемпірқосақ қай кезде шығатынын білесіңдер ме?

Қажет дерек

«Кемпірқосақ ұдайы жаңбыр жауған жақтан көрінеді. Яғни, жаңбыр жауған кезде ауаны мың сан су түйіршіктері кернеп алады. Ал әрбір су түйіршігі бір-бір кішкене призмаға ұқсас. Мұндай призмалар шексіз көп болғандықтан, кемпірқосақ та аспанның жартысын орай көрінеді».

Ал кемпірқосақтың қанша түсі бар екенін және сол түстердің қандай ретпен келетінін білесің бе?

7 түрлі түсі бар. «Ал түстерінің ретін ұмытпас үшін мына сөзді жаттап ал: «Қасқырдың құлағы сақ, жапалақтың көзі көргіш келеді». Осы сөйлемдегі әрбір сөздің бас әрпі кемпірқосақтағы бояу түсінің бас әрпімен бірдей».

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Мәтінді оқымас бұрын автор жайында қысқаша мәлімет беріп өту. Тақырыбына «Болжау» стратегиясы бойынша талдау жасау.

Қалай ойлайсыңдар, әңгіме не туралы болуы мүмкін? Олай ойлауыңа не себеп болып тұр? Нені негізге алып отырсың?

Мәтінді «Түртіп алу» стратегиясы бойынша оқушыларға тізбектеп оқыту.

Сөздік жұмысын жүргізу.

Қалай ойлайсыңдар, әңгіменің негізгі ойы неде№ Бұл әңгімені бізге нені үйренесін, қандай тәлім-тәрбие алсын деп берген екен?

Жаңа ұғымдарды, зжаңа әрекеттерді меңгеру кезеңі.

Әңгімедегі болған оқиғаны топта талқылау.

Бұл оқиғаны топта талқыламас бұрын, біз кемпірқосақтың түр, түсін бар мойынорағыштарды тағып алайық. Кемпірқосақтың түрлі түс шапақтары барлық әлемді шарлап, жер әлем жаңарып, тіршілік нәрімен сусындағанда, тазарғанда шығады. (Әр топқа өз қалауы бойынша түстер таратып беру.)

1-топ.Кемпірқосақтың бірінші түсі қызыл, ендеше қызыл түс мойынорағышты тағалық. Қызыл түс шынайылықтың белгісі болып келген осы түс арқылы оқиғадағы әке мен баланың ішкі жан дүниесіне үңіліп көрелік. Олардың жан дүниесінде не болып жатыр деп ойлайсыңдар?

Бір сәтке өзімізді солардың орнына қойып көрелік. Әкесі баласын немесе бала әкесін қандай деңгейде жақсы көреді екен. Әкесі немесе баласы сезімдерін әңгімеде көрсете білді ме? Олардың Арасындағы ата-аналық міндет, баланың ата-анасы алдындағы борышын өтеу сияқты міндеттер әңгімеде қалай орын алған? әңгіме соңында олар қандай жағдайда болады?

2- топ.Қызғылт-сары түстегі мойынорағыш таққан топ жаңа туған көктемнің, жаңа тіршілік нәрінің белгісі, ендеше әңгімедегі келеңсіз жағдай неге орын алды? Оған себеп болған не? Осыны зерттейді. («Топтастыру стратегиясын пайдалануларына болады.)

3- топ.Сары түс бізге бұл оқиғаның тек жақсы жақтарын қарыстыра болған жайттыңқандай пайдасы болғанын анықтайды.Яғни,тәрбиелеутің де түрлі тұстарын болатынын қарастырады.(«Т кестесін»құруға болады

4- топ.жасыл түсбұлшығармашылық адамдары.Бұл топ бізгебұл жайды суретпен, өлең немесе жазудың түрлі жанрларын пайдалану арқылы көркем шығарманың бір түрін көрсетуі керек.

5-топ.Көгілдір түс—бейбітшіліктің,ынтымақтың белгісі. Ендеше көгілдір түстегі топ осы әңгіменің өзімізге «өмірлік сабақ» болатын жан-жағы мен жақсы жағын атап көрсетуі керек. (Венн дианраммасына салуға болады).

6 – топ.Көк түс таққан топтағы оқушылар бұл оқиғада бала үшін жағымды, және ол үшін ұнамай тұрған нәрсені атап көрсетулері керек.

7 – топ.Күлгін түстегі топ оқушылары автордың рөлін атқарады. Оқушылар Автор ретінде нені жеткізгісі келгенін, нені негізге ала отырып бұл әңгімені жазу себептеріне тоқталады.

Топ пікірлерін тыңдау.

-Өмірде әрбіріміздің басымызда әртүрлі жағдайлар кездесіп жатады. Біз бүгін осындай жағдайлардың біріне сырттан қарап, оған жан-жақты баға беріп, бақылап көрдік. Олар бізді шыдамды болуға, дұрыс шешім қабылдай білуге, өз эмоциямызды сырттай бақылап, өмірлік сабақ алуға көмектеседі. Яғни, сендер үлкендердің ойын, өздеріңе деген қамқорлығын есепке аласыңдар. Тек осылай ғана өзімізге пайдалы жақтарын ала аламыз.

- Қараңдаршы, егерде әр сабағымызда осылай кемпірқосақтың әр шапағынан мойынорағышын тағып тұратын болсақ, біз неге жетер едік?

Кестенің бірінші бағанын толытыру.

Жаңа сабаққа көшу. Мәтінді тізбектей, мәнерлеп оқу арқылы «Түртіп алу» бойынша оқыту. Артынан кестені толтыру, («Білдім»).

Сергіту сәті

Орнымыздан тұрайық,
Алақанды ұрайық.
Бір отырып, бір торып,
Біз бір дем алайық.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

-Біз бүгін өте жақсы жұмыс жасадық. Сендер өздеріңнің көптеген сұрақтарға шешім таба алатын жеке тұлға екендіктеріңді көрсете білдіңдер.

Кемпіқосағымызға рақметімізді айтайық. Алдымызда жатқан беттерді алып, осы суретімізге қарап отырып «Бес жолды өлең» құрастырып көрелік. Зат есім ретінде кемпірқосақ сөзін алып, етістік ретінде пайдаланып сабақпен байланыстырып көрелік.

Бірнеше оқушылардың жұмысын тыңдау.

Сабақты қорытындылау мақсатында сыныппен төмендегідей кестені толтыру.

 Мәтін соңындағы сұрақ-тапсырмаларды орындау.

« Тапқыр болсаң тауып көр»
1 - топ
Әке -.........................
Ана -........................
Бала -.......................
( жағасындағы құрақ, бауырындағы бұлақ, асқар тау)
2 - топ
Әдепті бала -...................
Әдепсіз бала -.................
(ата - анасын мақтатар, ата - анасын қақсатар)
3 - топ
Атаңа.....................
Алдыңа....................
( сол келер, не қылсаң )

Ү. Жинақтау

Мәтінді бүгінгі талдаудан кейін тағы қайтара оқуға дайындалу. Қалай ойлайсың, сабақтағы талдағанға дейінгі оқу үйдегі оқудың айырмашылығы бар ма? Бар болса, қандай ой түйдің. Енді өзің осындай жағдайға тап болсаң, шешімін табу үшін қандай талқыға салар едің?

Күнделіктеріне жазады

ҮІ.  Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Адалдық Д.Қасенов

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Хрестоматия, бор, тақта, плакат, суреттер.

Жалпы мақсаттар

Білімділік: Мәтінді оқып, мазмұнын меңгерту. Идеялық мәнін түсінуге мүмкіндік жасау. Адам бойындағы жағымды, жағымсыз қасиеттердің пайдасы мен зиянын дұрыс тануына жол салу.
Дамытушылық: Топтық, жеке жұмыстар арқылы шығармашылық дағдыларын дамыту, өзінше ойлау, сөйлеу мүмкіндігіне еркіндік беру, қолдау.
Тәрбиелік: Өмірдегі қарама - қайшылықтар мен жағымды - жағымсыз деген түсініктерді ажыратып, баға беру арқылы шындыққа қарым - қатынасын қалыптастыруға жағдай туғызу. Үлкенді сыйлауға, адалдыққа тәрбиелеу.
Типі: Жаңа білім беру
Түрі: Сайыс сабақ
Әдіс - тәсілдері: Сұрақ - жауап, әңгімелеу, болжау, кейіпкерге хат жазу, топпен жұмыс.
Көрнекілігі: Көңіл - күй смайликтері, кесте, бағалау парағы, фишкалар.
Пәнаралық байланыс: Математика, қазақ тілі, өзін - өзі тану, әдеп.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

- Балалар, біздің бүгінгі сабағымыз сайыс түрінде өтеді. Яғни, мына 3 қатар 3 топ болады.
I қатар I деңгейлі топ. Топтың аты – «Білім».
II қатар II деңгейлі топ. Топтың аты – «Талап».
III қатар III деңгейлі топ. Топтың аты – «Алғыр».
Берілген тапсырмада топтың деңгейіне байланысты күрделеніп отырады. Ал қай топ жеңімпаз болғанын біз қалай білеміз? Тыңдайық! Ол үшін мынадай көңіл - күй смайликтерін пайдаланамыз – білімді смайлик, ой үстіндегі және жабырқау. Яғни әр топтың тапсырманы орындауына байланысты сол топты бір саты көтеріп отырамыз. Соңында «Ең үздік топ» анықталады. Сондықтан әр топ ең үздік болуға тырысу қажет.

Ынтымақтастық атмосферасы

- Біздің бүгінгі «Әдебиеттік оқу» сабағымыз қызықты өтуі үшін көңіл - күйіміз көтеріңкі болуы қажет. Сондықтан мына өлең шумағын хормен айтайық.
Көшелерден біз өткен
Үлкендерді көрсем,
Жақын кеп
Сәлем берем ізетпен.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Әр топқа ширату сұрақтарын қою арқылы зейіндерін жетілдіру. Әр топқа 2 сұрақтан.
I топ – «Білім»
1. Мұсылман халықтарының жаңа жыл тойлайтын айы.(Наурыз)
2. «Ас қадірін білмесең, ашаршылық берсін жазаңды» деген кім? (Диқан баба)
II топ – «Талап»
1. Жаңа туған малдың сүтінен жасалатын тағам. (Уыз көже)
2. Тастары күйелі қазандай қап - қара және таяқпен ұрсаң, шойындай даңғырлайды. Бұл қайда? (Қазантаста)
III топ – «Алғыр»
1. Жылқы етінен ішекке тығылып жасалатын тағам. (Қазы)
2. Сиыр мен иесі айтысты. Бұл айтыстың қай түрі. (Жануарлар мен адамдардың айтысы)
IY. Танымды – операционалды кезең

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Дәулет Қасенов. «Адалдық»
- Балалар, мына тапсырмалардың ішінде жасырын сөз бар. Тек осы тапсырмаларды орындаған жағдайда ғана жаңа сабақты өте аламыз. Ал біздің жаңа білім алғымыз келеді. Солай емес пе?
- Олай болса, 3 топ 3 тапсырманы орындау керек.
I топ – «Білім»
Кестелік көбейту

Тапсырма: Көбейтіндіге сәйкес әріптерді жаз, оқы.
15 24 5 12 16 21 32

II топ – «Талап»
Тапсырма: Төменде берілген әріп тізбегінен мағыналы сөз шығарып ал. Мағынасыз әріптер тізбегінің белін сыз.

ІКРСТШЛПАДАЛДЫҚНПТУДЖЫСРИК
III топ – «Алғыр»
Ы Д Қ Л Д А А
40 165 9 91 87 105 910

Тапсырма: Тор көздерге сандардың кему ретімен әріптерді қойып жазып, шыққан сөзді оқы.
Түйін сөз: Бүгінгі өтетін сабағымыз «Адалдық» мәтіні. Авторы Дәулет Қасенов
Алдымен «Адалдық» сөзінің мағынасын ашып алайық. Адал деп қандай адамды айтамыз?
Мәтіннің мазмұнын кітап ішінен ақша тауып алған жеріне дейін мазмұндап айтып беремін,
Әрі қарай оқиға немен аяқталатынын әр топ «Болжау» арқылы ойларын айтады.

Оқулықпен жұмыс.
1. Мәтінді 3 бөлікке бөліп оқу (іштей оқу).
2. Дауыстап диалогтарды рөлмен оқу.
3. Әр топ оқыған бөлігін әңгімелеу.

Мәтінді талдау, бекіту.
1. Балалар неге дауласты?
2. Ақшаның апайдікі емес екеніне Сәрсен мен Бейсеннің шынымен көздері жетті ме?
3. Сәрсен мен Бейсен Дүйсенге неге сенімсіздік білдірді?
4. Сәрсен мен Бейсен Дүйсенге рақметтен басқа не айтуы керек еді?
5. Мәтінде болған оқиға барма? Немен басталды, немен аяқталды?
Балалар, осындай оқиғалы шығарманы сюжетті шығарма дейді. Ал оқиғасыз, көңіл – күйге байланысты жазылған шығарманы (өлең) сюжетсіз шығарма дейді.

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Шығармашылық тапсырма.
Дәптерге орындау
I топ – «Білім»
Сәрсен мен Бейсенге хат жазу.
II топ – «Талап»
Сөздікпен жұмыс. Аңысын аңдиық, дегбірсізденді сөздерінің мағынасын түсіндіріп, сөйлем құрау.
III топ – «Алғыр»
Дүйсенге жеделхат жолдау. (Әр бала бір сөйлемнен өзінің ризашылығын білдіріп жазу)

- Бүгінгі сабақтан не үйрендіңдер, не білдіңдер? Автордың айтқысы келгені не?
- «Бір бас жақсы, ал екі бас тіпті жақсы» деген мәтел осы әңгіменің шешіміне сай ма?
- «Пайда ойлама, ар ойла» деген мақал кімдерге арналған деп ойлайсың?
- «Ақ жүрген адам азбас» деген ше?

Ү. Жинақтау

Мәтінді түсініп оқып, әңгімелеу. 3 топ тапсырмаларын алмастырып орындау
Бағалау. Смайликтердің көмегімен үздік топты анықтау, мадақтау. Әр топ басшысы «бағалау парағы» арқылы топ мүшелерінің қатысуын бағалау.

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Терең су Н.Сералиев

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар

1. Жаңа такырыптың мағынасын аша отырып, негізгі идеясын анықтай білуге үйрету. Судың адам өміріне пайдасы, сусыз тіршіліктің болмайтынын түсіндіре отырып, судың тілсіз жау екеніне көңілін аударуға жағдай туғызу. Алғашқы көмек көрсете білу негіздеріне тоқталу.

2. Әңгімені оқи отырып, туыскандық, достық көмек, міндет, парыз мағыналарын түсіндіру, ойларын, қиялдарын дамытуға жол салу.

3. Оқушыларды достыққа, адалдыққа тәрбиелеу.

Сабақтын көрнекілігі: сөзжұмбак, үнтаспа, плакат, маркер.

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Үй тапсырмасын сұрау. Мазмұнын әңгімелеу, сұрақ-жауап, тест әдісі.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

а) Мәтінді «Болжау» стратегиясы арқылы оқыту.

ә) Мәтінді төрт бөлікке бөліп алу:

1-бөлім. Ақбөпенің арыққа баруға құмартуы.

2-бөлім. Сапаштың Ақбөпеден мезі болуы.

3-бөлім. Тұраштың қайық жасап беруі.

4-бөлім. Балалардың Ақбөпені құтқаруы.

Мәтін бойынша сөздік жұмысын жүргізу.

Мәтінді оқып болған соң, болған оқиғаға баға беру.

Балалардың әрқайсысының әрекетіне сын көзбен қарау.

Басты кейіпкерлерге сипаттама беру.

Сұрақ:

- Егер өзің осындай жағдайга тап болсаң, кімнің орнында болғаныңды қалар едің?

_ Сенің әрекетің қандай болар еді деп ойлайсын?

Бұндай жағдайларда нені естен шығармау керек?

Қауіпсіздік ережесін сақтау деген не? (Ол ережелерді көбінесе қандай сабақтарда естисіңдер? (Енбекке баулу, бейнелеу өнері, дене тәрбиесі).

Алғашқы көмек көрсете білу неше жастан басталуы керек деп ойлайсың?

- Ақбөпенің суға кетіп қалуына кім кінәлі? (Баға беру.)

-Әртүрлі қиын жағдайларға түсіп қалмас үшін, нені естен шығармау керек?

Сергіту сәті:

Табиғат ғажаптары

Табиғат, сен тіршілік, тұнып тұрған,

Сен - Күнсің, көтерілген күліп қырдан.

Сен - Көлсің,

Сен - Ормансың,

Сен - Бұлбұлсың.

Адамға сұлулықты шын ұқтырған.

Дәптермен жүмыс: . .

Келесі сабақтағы «Суға жүзіп үйрен, балам» өлені мен оқыған мәтінді «Шығарма кестесіне» салып салыстыру:

Терең су

Суға жүзіп үйрен, балам

Шығарманың аты.

Шығарманың авторы.

Оқиға орны.

Шығармадағы негізгі тақырып.

Шығармадағы негізгі идея.

Суға жүзудің пайдасы туралы не білдің?

Мазмұнның ашылуы.

Шығарманың аяқталуы.

Шешімі.

Мәтіндегі балалардың құтқару жұмысына баға беру арқылы достық көмек, туыстық көмек, ағайын-туысқа, т.б. деген көмек ерекшеліктеріне тоқталу.

- Су туралы қандай ырым-тыйымдар білесіңдер?

Қажет дерек

Тыйым сөздер:

- Суды сыпырма, суға дәретке отырма, суға түкірме.

- Шелектегі суға аузыңды батырма, т.с.с.

¥лағатты ұлттық ұғымдар:

- Үш көз: 1. Су анасы - бұлак. 2. Жол анасы - тұяқ. 3. Сөз анасы - құлақ.

- Төрт тұлға: 1. От. 2. Су. 3. Жел. 4. Жер.

- Жеті амал: 1. Күннің тоқырауы. 2. Қарашаның қайтуы. 3. Үркердің батуы. 4. Мұздыңқатуы. 5. Киіктің матауы. 6. Қыс тоқсан. 7. Ай тогамы.

«Венн диаграммасы» арқылы алғашқы көмек пен құтқару жұмыстарына салыстыру жасау..

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Сабақты қорытындылау

Сөзжұмбак шешу Тіршілік көзі не? Судан не аулаймыз? т.с.с.

Мәтін соңындағы сұрақ-тапсырмалармен жұмыс.

Ү. Жинақтау

Су туралы мақал-мәтелдер жазып келу.

Су сөзімен сөз тіркестерін құрау. (Мысалы: терең су, ағынды су, т.с.с.)

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Шал мен бала Б.Соқпақбаев

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Мәтін, плакат, маркер, таяныш сөздер.

Жалпы мақсаттар

1) Оқушыларға Бердібек Соқпақбаев туралы мәлімет беріп, «Шал мен бала» мәтінімен таныстыру және түсіндіру.
2) Оқушылардың танымдық қабілетін, ой - өрісін, сауатты оқуын, сөздік қорын дамыту.
3) Үлкенді сыйлауға, кішіге ізет көрсетуге әрдайым қарапайым, тәртіпті болуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Кеспе қағаздар, сурет, плакат.
Сабақтың түрі: Ойын сабақ.
Әдістері: Әңгімелесу, түсіндіру, сұрақ - жауап, ойын.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

- Сәлеметсіз бе, балалар!
- Сәлеметсіз бе!
- Балалар, бүгінгі сабағымызға дайынбыз ба?
- Иә.
- Ендеше, балалар бүгінгі сабағымыз өзгеше болмақ. Сендердің жарысқыларың келе ме?
- Иә.
- Ендеше, балалар бүгін жарысатын боламыз. Ол үшін сендердің белсене қатысып, мына дөңгелекшені көп жинауға тырысыңдар. Кім көп жинаса сол топ жеңімпаз атанады. Келістік пе?
- Ендеше біз келген қонақтарға өз білімімізді көрсетейік. 3 топ болып жарысып, білімдерімізді ортаға саламыз.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

1 - топ - оқу орталығы. Тапсырмасы: Үйге берілген тапсырманы түсіндіру.
2 - топ - жазу орталығы. Тапсырмасы: Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар дайындайды.
3 - топ - шығармашылық орталық. Тапсырмасы: тақырыпқа байланысты мақал - мәтелдерді еске түсіріп, ойын жинақтап дайындалады.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

 Бүгін біз Б. Соқпақбаевтың «Шал мен бала» әңгімесімен танысамыз.
А) тақырыппен танысу
Ә) мәтіннің мазмұнын түсіндіру.
Б) топпен жұмыс
1 - топ, рөлге бөліп оқу.
2 - топ, «көргенді» сөзіне синонимдер жазу.
3 - топ, Ата туралы 5 жолды өлең
В) мақалмен жұмыс
Д) мәтіндегі Мәуленді сипаттау.

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

1. «Орнын тап» ойыны.
- Балалар, қазір біз ойын ойнаймыз. Сендер мына тақтадағы шығарманың оқиғаларын
рет - ретімен орналастыруларың керек жарай ма?
- Иә
Атаның әңгімесі – 3
Трамвайдан түскенде – 1
Атаның немересі – 4
Атаның балаға риза болуы – 6
Бейтаныс баланың көмегі – 2
Ата мен немересінің әңгімесі – 5
2. Топпен жұмыс.

Ү. Жинақтау

Мәтінді оқып, шығармаға дайындалып келу.

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Шоқанның қамқорлығы

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

1. Шоқан Уәлихановтың портреті
2. Шоқанға арналған бүктеме
3. Шоқанның салған суреттері
4. Шоқанның жасаған картасы
5. Саяхат картасы
6. Салыстыру кестесі
7. Қима қағаздар

Жалпы мақсаттар

Білімділік: Шоқан Уәлихановтың балалық шағын, өмір сүрген ортасын тарихи деректермен байланыстыра отырып, тереңірек түсінік беру. Өткен тақырып бойынша оқушылардың алған білімдерін тексеру.
Дамытушылық: Оқушының ой еркіндігін ояту, шығармашылық белсенділіктерін шыңдау, сөйлеу мәдениетін қалыптастырып, өздігінен білім алуға жетелеу.
Тәрбиелік: Шоқан өмірін үлгі ете отырып, оқушыларды адамгершілікке, саналылыққа тәрбиелеу. Оқушыларды патриоттыққа баулу және этнографиялық білім беру.
Сабақтың түрі: Қорытынды «саяхат» сабағы.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ІІ. Үй тапсырмасын саяхатқа шығу барысында сұрау:
1 - аялдама – Шоқан ауылы:
Шоқан туралы ізденуге бергем, соны сұраймын:

1. Ш. Уәлиханов кім?
2. Ш. Уәлиханов қай жылы, қай жерде туды?
3. Шоқанның балалық шағы қай жерде өтті?
4. Ш. Уәлиханов қай жылы, қай жерлерде білім алды?
5. Шоқанның шын, толық аты кім, Шоқан деп неге өзгертілді
6. Шоқан туралы кімнің, қандай шығармаларын білесіңдер?

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

2- аялдама – Зейнеп ауылы: 1. (Зейнеп кім, қандай адам болған, әңгімеде қалай көрінеді?)
2. Бұл аялдамада Шоқан туралы деректер менің көмегіммен толықтырылады, оқушылар бірге қатысып отырады. Шоқанның салған суреттері, (150) саятшылығы туралы айтылады. Шоқанның географиялық қоғамға тұңғыш мүше болғаны; Абылай ханнан – Уәли – Шыңғыс – Шоқан.

3 - аялдама – Шыңғыс ауылы: 1. (Шыңғыс кім, қандай адам болған, Шоқанның тәрбиесіне қалай көңіл бөлген; Шоқан мен әкесінің арасындағы сыйластық әңгімеде қалай, қай қырынан көрінеді?)
2. Оқушылар әңгімеге талдау жұмыстарын жүргізіп, бала Шоқан бойындағы қасиеттерді атауға өздіктерінен ізденеді:

Тақтамен жұмыс
І топқа: Шоқанның бойындағы асыл қасиеттерді теріп жазады.
ІІ топқа: Шоқанның мысыққа жасаған жақсылығын теріп жазады.

І топ: Шоқанның бойындағы асыл қасиеттер ақылдылық, қамқорлық, мейірімділік, уәдеге беріктік,
білімділік, шеберлік, зеректік, мырзалық, жанашырлық, қайырымдылық, жылылық, аяушылық, шынайы достық, суретшілік;

ІІ топ: Шоқанның мысыққа жасаған жақсылықтары үйіне ертіп барды, Жақыптан қорғады, үрейін басты, тамақ берді, киімін бергізді, уәдесінде тұрды; мысықтың еңбегін бағалады.

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Топпен орындау
Екі түрлі түсініктеме күнделігі:

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Жұбан Молдағалиев Ар-ұят туралы

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар

Жалпы мақсаттар

Білімділік: Жерлес ақиық ақынымыздың өмірі мен шығармашылық жолынан мағлұмат беру.
Дамытушылық: Тіл байлықтарын, шығармашылық қабілеттерін, ізденімпаздық деңгейлерін дамыту.
Туған жерді қадірлеп, сүйе білуге жұмылдыру.
Тәрбиелік: Сабақты халықтық педагогикамен байланыстыра отырып, Абайша айтқанда Толық адам тәрбиелеу. Адамның бойындағы ең жоғары қасиет ар-намысты жоғары қоятын жеке тұлға тәрбиелеу. 

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Оқушылар «Шаттық шеңберінде» тұрып, өз есімін және өзінің бойындағы құнды қасиеттерін айтады.

Парақшаларды таңдау арқылы оқушылар төрт топқа бөлінеді.

2-топ «Ақыл»

3-топ «Адамгершілік»

4-топ «Еңбек»

Ынтымақтастық атмосферасы

Кәне,кәне,тұрайық,
Үлкен шеңбер құрайық.
Тұрсақ енді шеңберге,
Алақанды ұрайық
Бишілерде бұралып,
Дөңгелене тұрайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

 Оқушылар «Жұптасып-ойлан-бөліс» әдісі бойынша ситуациялық сұрақты талқылайды.

Жаңа сабақтың тақырыбын, мақсатын анықтайды.

1-топ Ж.Молдағалиев туралы кітаптан, басқа да дереккөздерінен мәлімет іздеу.

2-топ Өлең мазмұнына жоспар құру.

3-топ Өлең мазмұнына талдау жасау.

4-топ Өлең мазмұнына сай мақалдар тапқызу.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

1. Өлеңді оқу

2. Автормен танысу

3. Тізбектеп оқу

4. Жеке оқу

5. Сұрақтараға жауап беру

1. Өлеңді мәнерлеп жатқа оқу

2. Өлеңнің мазмұнын талдау.

3. Өлеңге талдау жасау

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

«Мен қазақпын» әніне қимылдар жасау арқылы сергіту жаттығуын жасайды.

Мюнстенберг әдісі бойынша сөз құрастырады.

Вншарашожданагаемеабыройжаотатақлдпұятқұнамыс

Тижадаллджылоллдмекпарызқрожігерметлопмектепм

Жұбаншгдщшміндеторнпавкнаданрощшжігітмптқариянрпажүрексчяқуатчфыәдепмтрбілімоджэхзщ

Дұрыс жауабы: ар, ождан, абырой, от, атақ, ұят, намыс, адал, жыл, ол, парыз, жігер, мектеп, Жұбан, міндет, надан, жігіт, қария, жүрек, қу, ат, әдеп, білім (23 сөз)

Оқушылар жаңа тақырып бойынша түсінгендерін уақыт шеңберінде отырып талқылайды.

Табыс критерийлері арқылы оқушылар өзін-өзі бағалайды.

Ү. Жинақтау

Өлеңнің ұнаған шумақтарын жаттап ал

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Тарқаған өкпе Т.Әбдірайым

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Қосымша материалдар, маркер, плакат.

Жалпы мақсаттар

 Білімділік: Оқушыларға сабақтың мазмұнын түсіндіру, негізгі идеясын ашу, өз ойларын тұжырымдап қорытынды шығаруға үйрету.
Дамытушылық: Оқушылардың сөйлеу тілін, ой - өрісін сөздік қорын молайту, танымдық қабілетін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды достыққа тәрбиелей отырып, жақсы және жаман қасиеттерден айыра білуге үйрету.
Әдіс - тәсіл: Әңгімелеу, сұрақ - жауап.
Көрнекілік: «Асығыс түбі өкініш, ойланып алмақ - сабыр сол», «Қыл өтпестей татулықты бір ашуға сатпайық» М. Әуезов.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу: Үлкенге де сіз
Кішіге де сіз
Сәлем бердік сіздерге
Құрметпенен біз.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ӨКПЕ ДЕГЕН СӨЗДІ ҚАЛАЙ ТҮСІНЕСІҢДЕР?

Бұрын біреуге өкпелеп көрдіңдер ме?

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқыту.

Топқа бөліп оқу.

1-топ Алданға мінездеме бер

2-топ Сәруарды сипатта

3-топ Достық туралы эссе жаз

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Жоспар бойынша әңгімеле:

Алданның ауруханадан шығуы.

Ауруханада.

Достық көңіл.

Алданның сырқаттануы.

Сәруар туралы ой.

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Өкініш М.Қуанышбеков.

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

1.Автор М.Қуанышбековтың  портреті

2. Слайдтар

3. Проектор, экран, маркерлер, плакаттар.

Жалпы мақсаттар

1.Мәтін мазмұнын түсініп, мәнерлеп оқуға машықтанады.

2 .Біреудің затын рұқсатсыз алуға болмайтынына көздері жетеді.

3. Біреудің затын рұқсатсыз алу да ұрлықтың бір түрі  екенін біледі.

4.Осындай жағдай болғанда ешкімге зиянын тигізбей тығырықтан шығуды көздейді.

5.Ойланбай істеген кез-келген істің соңы өкінішке әкелетінін түсінеді.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Пазл арқылы топтарға бөлу

Ынтымақтастық атмосферасы

Көтереміз қолымызды,
Созыламыз жоғары.
Бір,екі,үш,
Денеңді солға бұр.
Қолыңмен көмектесіп,
Беліңді шынықтыр.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Тапсырмалар беру:

Алдын-ала дайындалған жоспар бойынша топтар болып мазмұнын айтады.

І топ- Алданның  сырқаттануы

ІІ топ-Ауруханада.

ІІІ топ- Өкініш

І топ- Алдан басқаға емес, неліктен Сәруарға ренжіді?

ІІ топ- Мәтіннің соңғы жол-дарын оқытып, ой түйгізу.

ІІІ топ- Өз басыңнан өткен достар арасында болатын түсініспеушілік туралы әңгімеле.

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Ойды жалғастыру

Бөліктерге бөлінген мәтінді оқушылардың талдауына ұсыну:

І бөлім-Беріктің қылығы

2.Ауладағы ойын

3. Беріктің ұялуы

«Бір газетке бола  ренжімес. Онда тұрған не бар?» тақырыбында эссе жазуды ұсыну

Тақырыптар беру:

1.Ұрлық деуге болады.

2.Көңіл аударуға тұрмайтын, ойланбай жасаған іс.

3.Берік ақылды бала

Берілген сөздердің ішінен «Өкініш» сөзіне синоним тауып жазуды ұсыну

«Берік қандай бала?»

Постер қорғауды ұсыну

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Ұйқы Ә.Жүсіп

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

 Тақта, бор, арнау өлең, тілек,  тақтаға көрме ретінде қою.

Жалпы мақсаттар

Жаңа сабақты түсіндіру

Автор туралы мәлімет беру

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Ұйқы туралы не білесіңдер?

ІІ. Түсіну

Мәтінді тізбектеп оқу

ІІІ. Қолдану

Ұйқы туралы ғылымның алғашқы қадамдары

Ұйқыны зерттеумен айналысатын ғылым – хронобиология. Ғылымның алғашқы зерттеушісі мишель Сиффр болған. Ғалым тәжірибелерді өзіне қойған. Үңгірде арнайы үй жасақтап, сонда тұрған. Тәжірибе барысында сағат, басқа да уақыт өлшейтін құралдар болмаған, сыртқа шығып та жағдайды білуге болмайтын. Осындай жалғыздықта ғалым көптеген айлар үңгірде болды. Бірнеше күннен кейін Сиффрдің биологиялық сағаттары қосылды. Ол жайында өз естіліктерінде: «Менің ұйқым тамаша болды. Ағзам ұйықтау үрдісін өзі реттеп алды. Ұйқы мен жұмыс циклы 24 сағат емес, 24 сағат 30 минутка тең болды»-деп, жазады. Осы тәжірибеден кейін ғалымдардың ұйқыны зерттеуде қызығушылығы артты.

Қанша уақыт ұйықтау керек

Қаншалықты ұйқы керек? Әр адам үшін ол әр келкі болу мүмкін. Бірақ ұйқының ортақ көрсеткіштері болады. Ұйқының жеткіліксіздігі жинақталу қасиетіне ие. Уақыт өте келе ол жинақталып, нейробиологиялық әсер етеді. Ұйқы жетпеген кезде когнитивті қабілеттеріміздің әлсіреген байқамаймыз. Өмір сүру жылдамдығының артуы, стресстердің болуы ұйқыға деген қажеттілікті арттырады. Ұйқыға жұмсалуы керек сағат жоғалса, оның өзіндік құны бар. Мысалы, зерттеулер бойынша ұйқының қанбауы АҚШ бизнесіне жылда $100 млрд алып келеді. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, тиімді ұйқының уақыты 7 пен 7,5 сағат аралығы. Мамандардың ортақ пікірі бойынша өте жоғары өнімділік көрсету үшін 7 мен 9 сағат ұйқы керек.

Ұйқы қалай жұмыс істейді: ұйқы циклдары мен ояну

Адамның ұйқы сапасы оның циклдары мен ояну үрдісіне тікелей байланысты. Осы циклда екі негізгі ұғым бар:

Жай ұйқы фазасы (көбіне терең ұйқы деген атпен белгілі).

Тез ұйқы фазасы.

Жай фаза кезінде дене босаңсып, тыныс алу баяулап, қан қысымы түседі, ми сыртқы қоздырғыштарға жауап бермей, тыныш күйде болады. Осы кезең ағзаның қалпына келуіне өте маңызды. Иммундық жүйе қалпына келеді. Ағзаның өсуіне қажетті гормондар бөлінеді. Тез ұйқы фазасы ми үшін аса қажетті. Осы кезеңде күні бойы алынған ақпарат өңделеді. Нейрондық байланыстар күшейе түседі. Соңғы 24 сағат ішінже алынған тәжірибені өңдеп, керек емес ақпаратты өшіріп, алынған ақпараттарды өзара байланыстырады. Сол себепті уақытылы әрі сапалы ұйықтай білу керек. Бірақ ағзаның жасы өзгерген сайын ұйқы жүйесі өзгереді.

Оқулықпен жұмыс.

Мәтінді тізбектеп оқу.

Сұрақтарға жауап беру.

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

«Егер ұйқы болмаса.....» эссе

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Өсиет С.Көбеев

Ақырын жүрсең,алыс кетерсің

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Автор суреттері, нақыл сөздер,

интерактивті тақта.

Жалпы мақсаттар

1.          Алған білімдерін өмірлік тәжірибесі мен теорияны ұштастыра білуге, қолайсыз жағдайдың, қателіктің алдын алуға, болдырмауға жол аша білетін тәрбиенің бірден-бір көзі екенін ұғына отырып, әңгіменің негізін түсінігі білуге жол ашу.

2.          Сыни тұрғыда ойлау қабілеттерінің дамуына жағдай туғызу (Қорытынды жасау, салыстыру, толықтыру, негізгі ойды түйіндеу, сипаттау, алған білімін жаңа жағдайларда пайдалана білу қабілеттерінің дамуы.)

     Еңбексүйгіштікке, өмірдің әртүрлі жағдайларына дұрыс көзқараспен қарауға, үлкендерді сыйлау, құрметтеу керектігін түсінуіне мүмкіндік беру.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ІІ. Түсіну

Спандияр Көбеев (1878, Меңдіқара ауданы, Қостанай облысы - 1956) - қазақ жазушысы, қоғам қайраткері, Қазақстанның еңбек сіңірген мұғалімі.

1878 жылы бұрынғы Торғай облысы, Обаған болысына қарасты нөмiрі үшiншi ауылда - қазiргi Ақсуат ауылында дүниеге келген. Анасы Айтбоз өте қайратты, ақылды, ауылының ортақ анасы сияқты қадiрлi адам болған көрiнедi. Әкесi Көбей хат таныған, шыншыл, тек қолөнерiмен күн көрген. Әке-шешесiнiң үлгi тәрбиесi болашақ педогог-жазушының мiнез құлқының қалыптасуына көп әсер еткен. Мектеп жасына жетiп қалған бала бiрде әкесiмен бiрге бұл кездегi дәулеттi кiсi Соқытбайдың ауылына барғанда,Ыбырай Алтынсариндi көредi. Көп кешiкпей сол ауылда ұлы ағартушы Ы. Алтынсарин бiрiншi рет екi жылдық мектеп ашады.

1887 жылдың желтоқсанында Алтынсариннiң тiкелей көмегiмен Спандияр сол мектепке алынады. Содан кейiнгi жылдарыҚарағайлыкөл деген жердегi төрт жылдық болыстық мектепте бiлiм алады да, Қостанай қаласындағы Алтынсарин ашқан орыс-қазақ мектебiнде оқуын жалғастырады. Ендi ол осы қаладағы жаңадан ашылған екi жылдық педагогикалық курсқа түсiп, оны 1901 жылы бастауыш мектеп мұғалiмi деген мамандық бойынша бiтiрiп шығады.

Спандияр Көбеев Петропавлскiде оқытушылық қызметiн атқарып жүргенде, сол кездегi ұлы орыс халқының атақты жазушысы И. Крыловтың бiрнеше мысалдарын қазақшаға аударып, баспаға ұсынады. Ол аудармалары «Үлгiлi тәржiме» деген атпен 1940 жылы және «Үлгiлi бала» (1912 жылы) кiтаптары басылып шығады. Осы кiтаптарына енген өлеңдерi мен әңгiмелерi жасөспiрiмдердi еңбек пен бiрлiкке, тату-тәттi ынтымаққа шақырған.

С. Көбеевтiң қазақ топырағында тұңғыш романдарының бiрi болған «Қалың мал» 1913 жылдың қазан айында басылып шығады. Бұл роман шығармашылық өмiрiнде ерекше орын алады. Мұнда қазақ ауылының әлеуметтiк суретi, қазақ әйелiнiң тағдыры, оның теңсiздiгi және жастар өмiрi, ойын-той салттары туралы бейнеленген. Атайдың соңғы жылдары жазған «Орындалған арман» атты мемуарлық еңбегi 1954 жылы өңделiп, екiншi рет кiтап болып баспадан шығады. Кiтаптың негiзгi мазмұны педагог-жазушының өткен өмiр жолы, қоғамдық қызметi, ортасы мен дәуiрi жайлы шығарма. Әсiресе, Ы. Алтынсариннiң халықтық қызметiн көрсетуге көп көңiл бөлген.

Ұлы ағартушының iзбасары С. Көбеевтiң кезiнде жоғары бағаланып, екi дүркiн Ленин орденiмен марапатталып, «Қазақстан Республикасының еңбек сiңiрген мұғалiмi» деген құрметтi атақ алған және Республика Жоғарғы Кеңесiне депутат болып сайланды.

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Оқулықпен жұмыс.

1-топ Өсиет

2-топ Ақырын жүрсең,алыс кетерсің

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Екі мәтіннің мазмұнындағы ортақ мәселені тап

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

ҮІ.  Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Ана тілі І.Жансүгіров

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар

Жалпы мақсаттар

 І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығынан қысқаша мәлімет беру, өлеңнің мазмұнын меңгерту
Міндеттері.
1. Өлеңнің ой – түйінін жан – жақты аша отырып, шығарманың идеясына көз жеткізу
2. Әдебиет теориясынан түсінік беру
3. Шығармашылыққа баулу, халық өнері туралы, ана тілі туралы оқушылардың өз ойын ашық айтып, өзіндік көзқарасын қалыптастыруына ықпал ету

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ІІ. Түсіну

Қысқаша өмірбаяны

Қарағаш ауылында жәдитше бастауыш мектепті бітіреді. Болашақ ақынның бұдан соңғы біраз уақыты ауылда өтеді.

1919 жылы. Ташкенттегі екі жылдық мұғалімдік курсқа түседі. Оны бітірген соң өз ауылында мұғалім болып, кейін «Тілші» газетінде қызмет атқарады.

1922 жылыВерныйдағы (Алматыдағы) Қазақ ағарту институтының меңгерушілігіне тағайындалады.

1925 жылы Мәскеудегі Журналистика институтына оқуға түсіп;

1928 жылы бітіріп шыққан соң, «Еңбекші қазақ» газетіне қызметке жіберіледі. Жансүгіров шығармалық жұмыспен қатарҚазақстан Жазушылар одағын

ұйымдастыру ісіне де белсене қатысқан. Бұрынғы ҚазАПП (1926) таратылған соң;

1932 жылы Жазушылар одағын ұйымдастыру комиссиясының төрағасы болып сайланып;

1934 жылы өткен 1-съезге дейін қызмет істейді. Съезде Қазақстан Жазушылар одағының алғашқы төрағасы болып сайланды.

1934–1937 жылдары Қазақ саяси баспасының редакторы, сонымен бір мезгілде;

1933–1936 жылдары Қазақ АКСР-і ОАК-нің мүшесі болды.

1937 жылы жалған саяси айыппен тұтқындалып;

1938 жылы ату жазасына кесілген.

1958 жылы ақталды

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Оқулықпен жұмыс.

Тізбектей оқу. Тауып оқу.

Сұрақтарға жауап беру

Қосымша тапсырмаларды орындау

Сергіту сәті

Биші бұралып билейді,

Күйші домбыра тартады

Спортшы жүгіріп, секіреді,

Оқушы отырып, сабақ оқиды.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

«Ілияс Жансүгіров - қазақ әдебиетінің шаң жұқпас жүйрігі, жыр Құлагері, поэзиямыздың бар саласына үлес қосып, поэма жанрын қол жетпес биікке көтеріп күні бүгінге дейін үлгі шашып дәстүр жасаған қайраткер»

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Зеректік

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Құмыраның суреті,кестелер

Жалпы мақсаттар

Оқушыларға тарихтың есте сақталуының адамзат үшін маңызды екенін ұғуына жағдай туғызу.

Топтық жұмысқа бағытту

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Өткен материалдар бойынша білімдерін тексеру кезеңі:«Кім тапқыр» ойынын ойнату арқылы білімдерін жан-жақты тексеру.

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Жолаушы, жоқшы, түйе туралы түсінік беру.Түйе- төрт түліктің бірі.Жолаушы-жол жүріп келе жатқан адам.Жоқшы-жоғалған малын (затын) іздеп жүрген адам.Әңгімеші түсініп оқып беру, мазмұнын әңгімелеп беру.Әңгімені өздеріне кезекпен оқыту.Мақал-мәтелдерді дәптерлеріне жаздыру, мағынасын түсіндіру.Мақал-мәтелдер мен әңгіменің арасындағы байланысты айту, түсіндіру.Жұмбақты оқыту, жауабын тапқызу, көшіріп жазғызу.

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Әңгіме не туралы?

Әңгіме неліктен «Зеректік » деп аталады?

Жоғалған түйенің қандай белгілері бареді?

Түйені қалай тапты?

Әңгімеден нені үйренуге болады?

Ү. Жинақтау

Әңгімені оқу,мазмұндау.Әңгіме бойынша сурет салу.Мақал-мәтелдерді, жұмбақты жаттау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Мұғалім Н.Жанаев

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

плакат, сызба, маркер, көздеу дөңгелегі, т.б.

Жалпы мақсаттар

Мәтін мазмұнын тарау тақырыбына байланыстыра отырып, оның идеясын ашуға жағдай туғызу.

Топтық, жеке жұмыстар арқылы шығармашылық дағдыларын дамыту.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ІІ. Түсіну

Нұрхан Жанаев - 1933 жылы 17 қаңтарда Қызылорда облысы, Тереңөзек ауданы (қазіргі Сырдария), С.Сейфуллин атындағы кеңшарда туған. 1955 жылы Қызылорда мемлекеттік педагогикалық институтының тіл және әдебиет факультетін бітірген. Аз уақыт мұғалімдік қызмет атқарғаннан кейін журналистік салаға ауысып, облыстық радиода, Тереңөзек аудандық «Еңбек майдандық» газеттерінде қызмет істейді. 1958 жылдан бастап Алматыға қызметке ауысып, республикалық газеттерде, баспа, телевидение, радио салаларында көп жылдар бойы белсенді қызмет атқарды. Қазір зейнеткер.

Шығармашылығы[өңдеу]

Алғашқы жырлары:

• « Жас дәурен» (1961) атты жастар жинағына енген.

• «Жау, жау, жаңбыр» (1963),

• «Құстар ұшып келеді» (1967),

• «Жанымның жазирасы» (1972);

• «Әнші торғай» (1974);

• «Назқоңыр»(1976);

• «Дәмді палау» (1978),

• «Сыбдырлайды жапырақ» (1980),

• «Ақ көгершін» (1983),

• «Нұрлы аспан» (1984),

• «Дождик, дождик, поливай!» 1986),

• «Өмір өрнектері» (1990),

• «Қуанышты күн» (1993) жыр жинақтары жарық көрген.

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Мұғалім өлеңін мәнерлеп оқып беру.

4-5 баланың оқығанын тыңдау.

«Біздің ұстаз» тақырыбында шығарма жаздыру

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

«Өмірде ұстазы жоқ адам болуы мүмкін бе?» пікірталас

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Болар бала жасынан Мұқаш Мәжікеев

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Ақан серінің суреттері,парақшалар

Жалпы мақсаттар

Ой белсенділігін дамыту.

Жаңа сабаққа деген құштарлығын ояту.

Топта белсенділігін арттыруға көмек беру.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

«Амангелді»

Топтастыру

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

1. Мәтінді оқу

2. Тізбектеп оқу

3. Мәнерлеп оқу

4. Жеке оқыту

5. Сұрақтармен жұмыс

6. Дәптермен жұмыс

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

1-топ

«амангелді» топтастыру

2-топ

«Сері болғым келеді» эссе жазу

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Көптен безген көгермес

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Мәтіндегі басты кейіпкерлердің суреті. Өнер, еңбек тақырыптарына арналған накыл сөздер мен мақал-мәтел жазылған плакат.

Жалпы мақсаттар

Тақырып мазмұнын меңгерте отырып, өз бетімен жұмыс жасауға,  өздерінен қорытынды шығаруға, үлті тұту, құрметтеу, еңбекке деген талпыныс сияқты әдептілік үлгі қасиеттерінің мәтіндегі ашылуын тануға машықтандыру.

   Сөздікдік қорларын молайту арқылы ой-өрістерін, көркем сөйлеу тілдерін дамыту.

Адами жақсы қасиеттерді тани білуге және мейірімді, адал, шыншыл болып қатыгездіктен бойларын аулақ ұстауға баулу.

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

«Ал сен білесің бе?» айдары бойынша «Ойашар» өткізу. Жалғасын өздеріне құрастыртуға болады.

Сыныпты аталған дәлелдемелер арқылы өз таңдаулары бойынша топтарға бөлу.

Ынтымақтастық атмосферасы

Орнымыздан тұрайық
Қарлығаш болып ұшайық.
Бір отырып,бір тұрып 
Жақсы сергіп қалайық.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

I. Қызығушылықты ояту.

-  Басты кейіпкер өз қателігін қалай түсінді?

-   Анда-санда бұрышқа тұрып, іштей өзімізге баға беріп, жаса қателіктерімізді таразыға салып, дұрыс шешім тапқанымыз артық болма ды екен.

-          Құмырсқаның орнына өзіңді қойып көр? «Топтастыру» арқылы тақтаға орындау.

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Мәтіннің мазмұнына қысқаша сұрақтармен жетелеу арқылы шолу жасау.

Алғашқы жасаған «Топтастыруға» қайта оралып, толықтыру енгізу. Кімнің алған жазасы ауырлау екен? Неліктен?

Жеке, жұпта, топта талқыға салып, ортақ шешімдерін жария ету.

- Бұл оқиға кімдердің басынан өтті? «Түртіп алуға» оралу. Дәптерге «Т кестесін» құрау.

Сергіту сәті

Көтеріліп шаңырақ,
Уықтары шаншылар
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өрілер.
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

«Автор орындығына» шығып оқу.

- Мәтіннің негізгі идеясы неде?

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Шығамын тірі болсам,адам болып

Тарауды қайталауға арналған сұрақтар мен тапсырмалар

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Тест тапсырмалары, слайдтар, интерактивті тақта, кестелер.

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

1/Сұлтанмахмұт Торайғыровтың өмірі мен шығармашылығы туралы білім беру, өлеңдерінің идеясын ашу, өлеңді нақышына келтіре отырып негізгі түйінің табу.
2/Оқушылардың қоғамға деген өзіндік көзқарасының қалыптасуына ықпал ете отырып, тіл байлықтарын дамыту. Ізденімпаздық қасиеттерін қалыптастыру.
3/Өлең арқылы оқушылар бойында жауапкершілік сезімін ояту, адамгершілікке, азаматтыққа, ішкі рухани тазалыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап, СКТ, Сыни тұрғыдан ойлау стратегиясы, талқылау

Топқа бөлу

І топ Мінездеу

ІІ топ Зерделеу

ІІІ топ Бейнелеу

Ынтымақтастық атмосферасы

Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

“Ауыспалы доп” арқылы үй тапсырмасы бойынша шеңберде тұрып бірнеше сұрақтар қоямын. 

Оқушылар сұрақтарға жауап бееді

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің ірі тұлғасы, аса көрнекті ақын Сұлтанмахмұт Торайғыров 1893 жылы 28 қазанда Көкшетау облысының Қызылту ауданында туған. Екі жасында шешеден жетім қалған Сұлтанмахмұттың балалық шағы Баянауылда өтеді. Алты жасында - хат таныған Сұлтанмахмұт 1908 жылы Баянауылда Әбдірахман молданың медресесінде екі - үш жыл, 1911 жылы жаңаша оқыған Нұрғали деген мұғалімнен бір қыс оқиды. Пән негіздерін үйреніп, білімге деген ынтасы артқан Сұлтанмахмұт одан әрі оқуын жалғастыру арманына жете алмайды. Троицк, Семей, Томск сияқты ірі қалаларға барып оқуын жалғастыруға ниеттенсе де, қамқоршысы мен қаржының жоқтығынан, тұрмыстың қиыншылығынан ол мақсаты орындалмайды. Бірақ оптимист Сұлтанмахмұт өз бетімен ізденіп көп оқыды, ғылымның әралуан саласынан хабардар болды, сөйтіп заманының оқымысты жастарының біріне айналды. Сұлтанмахмұт Торайғыров жасында жабысқан дерт кеселінен 27 жасында қайтыс болды. Аз жасағанына қарамай, ол қазақ поэзиясы мен прозасын жаңа сатыға көтеріп кетті. Реалист - ақын XX ғасырдың әдебиетінде жаңа жанрлар туғызды, роман жанрының, реалистік поэманың қалыптасуына әсер етті.

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Күнде аспанға қараймыз,
Қайтқан құсты санаймыз.
Үшбұрыш боп тырналар,
Көк жүзінде сырғанар.
8)Боран соғар оң жақтан,
Боран соғар сол жақтан
Қар лақтырып ойнасақ,
Суық өтер қолғаптан.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Шығамын тірі болсам адам болып,
Жүрмеймін бұл жиҺанда жаман болып.
Жатқаным көрде тыныш жақсы емес пе,
Жүргенше өмір сүріп надан болып.
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған,
Алуға күнді барып белді буған.
Жұлдыз болып көрмеймін елдің бетін,
Болмасам толған айдай балқып туған.
Бұл сөзім асып айтқан асылық емес,
Ойында оты барлар асылық демес.
Тебем деп тірі болсам надандықты,
Серт етіп өз - өзіме еткем егес.

Кітаппен жұмыс. 1 - 2 оқушыға мәнерлеп оқыту.
Топтық жұмыс. С. Торайғыров. «Шығамын тірі болсам адам болып» Өлең құрлысына Сатылай кешенді талдау жасау. (5 - слайд)
1. Авторы - С. Торайғыров.
2. Тақырыбы - Адамдық
3. Жанр түрі - өлең

Ү. Жинақтау

«Кім болам»тақырыбына эссе жазу

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

АСЫЛ АРНАЛАР

Бөлтірік шешен

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Шешендік сөздер жинағы

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Тарау тақырыбының мағынасын ашуға, шешендік сөзді ауыз әдебиетінің түрі ретінде еске түсіре отырып, асыл сөздерге мән беруге, идеясын ашуға мүмкіндік беру.Шешендік сөз бен шешен адам туралы түсініктерінің кеңеюіне, сөздің  мазмұнындағы ерекшеліктерді байқауға жағдай туғызу.  Тапсырмасы арқылы балаларды кез келген қиындықтан шыға білуге баулу.

Сөз және оның мағынасын жете түсініп, қолдана білуге, бейнелік арқылы, ойды көркемдеу үлгілерін байқату арқылы әсемдікке, әділеттілік пен жақсы қасиеттерді оқушының тандау таразысына салу, салыстыру, бағалау мүмкіндігін беру.

Топқа бөлу

І топ Мінездеу

ІІ топ Зерделеу

ІІІ топ Бейнелеу

Ынтымақтастық атмосферасы

Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ІІ. Түсіну

Бөлтірік Әлменұлы — қазақтың көрнекті шешені, биі, батыры. Бөлтірік Әлменұлы 1771 жылы қазіргі Жамбыл облысының Шу ауданындағы Шоқпар темір жол станциясы маңында дүниеге келген.

Бала кезінен-ақ ақындық, шешендік сөз өнеріне және батырлыққа бейім болған, есейген шағында ел арасындағы жер, су, еңбек, құн және жесір дауларына талай әділ төрелік айтқан. Ел арасындағы тапқыр, ұтқыр сөздерді, тақпақ, терме, аңыз әңгімелерді жаттап, оны жастар арасында айтып, қызық думан құрған. Ел арасында "Бөлтірік айтыпты" деген шешендік сөздер көп. Бөлтіріктің "Аппақ сақал қараңғы түнде айдай көрінеді", "Ұры қары деген атақ алыпты", "Төре баласы мен түйе ботасы", "Хан баласына бата", "Қырғыз-қазақтың байлық айтысқаны", "Құдайдың өзі оңғарар", "Даудың түбін қыз бекітеді"секілді сөздері аз сөзбен көп мағына берудің үлгісі болып табылады. Соның бірінде Бөлтірік шешен "Арғымақ атта жал болмас, жабы келіп жалыменен теңесер", - деп түйіндейді. Бөлтіріктің шешендің сөздері қырғыз, өзбек халықтары арасында да кездеседі.

Бөлтірік сонымен бірге мерген, саяткер, ат үстінен алдырмайтын шабандоз, батыр болған. Есейген шағында ел арасындағы жер, су, жесір дауына, жайлау, қыстау, еңбек жөніндегі талас-тартыстарға араласып, әділ де шешен төрелік айтқан. Сондықтан да халқы оны қалап, би сайлап алған. Зорлықшыл, қиянатшыл, барымташы, басбұзар, жалақор, алаяқтар Бөлтірік бидің қара қылды қақ жарған әділ билігінен беті қайтып, әшкереленіп отырған. Ондайлар Бөлтірік отырған жерден сескеніп аулақ жүрген. Бөлтірік шешен тек қана қазақтар арасында ғана емес, қырғыз, өзбектерге де белгілі, беделді шешен болған. Не бір төрелер, бектер, бай, манаптар оның өткір сөзінен, бетің бар, жүзің бар демей тіке айтатын жөн-жосықты билік-шешімінен аяғын тартқан. Бөлтірік шешен 1854 жылы дүниеден қайтқан. Оның үрім-бұтақтары Жамбыл, Шымкент, Алматы облыстарының қалалары мен далаларыңда еңбек етеді.

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

 Мәтінмен танысу.

Сөздік жұмысы.

Сұрақтарға жауап беру.

Оқулыктағы сұрақтар мен тапсырмаларды мұғалім өз жоспарлауына  қарай қолданады.

БББ кестесі

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Күнде аспанға қараймыз,
Қайтқан құсты санаймыз.
Үшбұрыш боп тырналар,
Көк жүзінде сырғанар.
8)Боран соғар оң жақтан,
Боран соғар сол жақтан
Қар лақтырып ойнасақ,
Суық өтер қолғаптан.

Оқушылар денелерін жатықтырады

Ү. Жинақтау

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Ақиық сұңқар

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар

Жалпы мақсаттар

Білімдік: Жаңа сабақты түсінеді.

Дамытушылық: Сөздік қорларын молайтып, ой-өрістерін дамытады.
Тәрбиелік:Тапқырлыққа,ұтымды сөз тауып сөйлей білуге,сөзге тоқтай білуге тәрбиеленеді.

Оқыту  нәтижесі

Батырлар туралы білімдері қалыптасады

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Сәлеметсің бе,Көк Аспан
Сәлеметсің бе,Нұрлы Күн
Сәлеметсің бе,Жер Ана
Сәлеметсіз бе,қонақтар
Сәлеметсіз бе,мұғалім
Сәлеметсіз бе,жан досым
Міне,менің қолым бос
Жылуыңа жылу қос

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Үй тапсырмасын тексеру
Өткен тарау бойынша эссе жазу.
Оқушылар өздері жазған эсселерін автор орындығында оқиды

Өзің қандай мәліметтер қосар едің?

Өткен сабақта саған не әсер етті?

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Оқулықпен жұмыс
1.Мұғалімнің мәтінді оқуы
-Басты кейіпкерлер кімдер?
Мән-мағынасын түсіндіру.
Сөздік жұмысы:

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Екі жақты күнделік стратегиясы

Ү. Жинақтау

Мәтінді оқып, мазмұндау.

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кеі байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Киелі жеті саны

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Үлестірмелі парақшалар

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Оқушыларға қазақ отбасындағы тәрбиенің ерекшелігі туралы қысқаша мағлұмат беру. Жеті ата, жеті байлық атты ұлағатты ұлттық ұғымдардан хабардар ету.
Жас ұрпақтың ұлттық салт-дәстүрде сөйлеу түрін дамыту. Сауаттылығын арттыру, сөздік қорларын молайту. Танымдық қызығушылықтарын дамыту.
Адамгершілік тәрбиесін қалыптастыру, тілін құрметтеуге тәрбиелеу.

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Ой шақыру

1. Жігітке жеті өнер де аз.
2. Жеті рет өлшеп, бір рет кес.
- Осы мақалдың ішінде қандай сандар естіліп тұр?

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

1. Жігітке жеті өнер де аз.
2. Жеті рет өлшеп, бір рет кес.
Осы мақалдың ішінде қандай сандар естіліп тұр?
Қазақтың киелі сандарынан хабарың бар ма? Ол қандай сандар?

1-топ 3 санын неге қасиетті сан дейміз?

2-топ 7 санын неге ерекше киелі сан дейді?

3-топ 4 санын неге киелі сан дейді?

4-топ 9 саны неге қасиетті?

Әр топ өз сандарының киелілігі туралы жазып, қорғайды.

1. Кітаптан мәнерлеп оқып беру. Оқушыларға оқыту.

Топпен жұмыс

1-топ «Жеті байлық» эссе

2-топ Жеті құнды зат сурет салу

3-топ Жеті атамызды білеміз бе? Топтастыру

4-топ Жеті саны санамақ

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.

Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Тест. 

Жеті ата кім?

а) Жеті ата - үйге келген жеті қонақ.

ә) Жеті ата - өзіңнен бұрынғы ата бабаң.

 Өзіңнің жеті атаңды білесің бе?

   Ойланып, сызбаға түсіріп жазады.

   Сен кімге баласың?

   Сен кімге немересің?

   Сен кімге шөбересің?

   Сен кімге шөпшексің?

Ү. Жинақтау

Жеті атаны жаттау

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Астанаға ақ бата. Бата сөз

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

1. Халқымыздың асыл сөзі – бата туралы білетіндерін дамыту. Бата сөздердің мағынасын, идеясын ашуға мүмкіндік беру.
2. Оқушыларға бата сөздерді жинақтауға, асыл сөздерді түсінуге, мәнерлі айтуға жаттықтыру.
3. Бата сөз – ата-баба сөзі мирас, мұра болып, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасын табатынына сенімдерін арттыру. Бата арқылы жақсы сөз, тілек айтуға үйрету.
Сабақ көрнекілігі: плакат, тақта, маркер

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Оқушыларды топқа бөлу.

Ынтымақтастық атмосферасы

Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

І топ “Жас ақын”
- Неліктен мәтін “Төрт тентек” деп аталған?
ІІ топ “Қаламгер”
- Мөңке баланың бойында байқалған қасиеттері 
ІІІ топ “Тілші”
- Мөңке баланың жауабын айт
IV топ “Суретші”
- Мәтіннің берер тәрбиелік мәні
V топ “Көрермен” 
- Сөздік бойынша жазылған шағын әңгіме.

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

1. Бата сөз дегеніміз не?
2. Бата сөздегі негізгі ойды түсіндіріңдер?
3. Бата сөз кімдерге беріледі?
4. Бата сөз қандай жағдайда беріледі?
5. Қандай бата сөз білесіңдер?
Әрбір топқа шығармашылық тапсырмалар беріледі де, жауаптары тыңдалады.
1. Астана туралы өлең жазу
2. “Егер де мен ...”
3. “Таңшолпан” бағдарламасы
4. Сурет жобасы арқылы таныстыру
5. Елордама тілек

Дихан Әбілев 1907 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауданында дүниеге келді. Жетіжылдық бастауыш мектепті бітірген. 1934 - 1937 жылдары Семей ауылшаруашылық техникумын, Алматыдағы журналистер институтын бітірген. Жас кезінен әрнәрсеге зерек болып, өз бетімен хат тануға талпынған .

- Ақ Орда соңғы дамыған құрылыс әдісімен салынған жаңа резиденция. Президенттің жаңа резиденциясы-Есілдің сол жағалауындағы басты офистік ғимарат-административтік шаршы метрді құрап, қазақстандық мәрмәр және гранитті пайдаланып салынған. Ғимараттың ең биік шыңы , шарқыған қыранның бейнесін көрсеткендей 80 метрді құрайды. 
- Астананың ең көрнекті жерлерінің бірі, сол жағалаужағы ұлы ғимараттардың -”Бәйтерек” монументі. Астананың визит карточкасы, оның символдық бейнесі. Сол монументті салуға Көк-төбеде өсіп тұрған ертегі ағашы Бәйтерек туралы аңыз негіз болды. Бұл аңыз бойынша қасиетті құс самұрық, оның жапырағына жыл сайын бір алтын жұмыртқа-күн тастап отырған. Жыл сайын айдаһар оны жеп қойып отырған, бұл күн мен түннің, қыс пен жаздың, жақсылық пен жамандықтың, жарық пен қараңғының ауысқаның білдірген. Бұл аңыз ауыздан -ауызға тарап отырған. Есілдің сол жағалауында, “Астана-Бәйтерек” монументі жапырағын жайды. Оның биіктігі 105 метр, салмағы 1000 тонна, 500 қазық қағылған. Әлемді тұңғыш рет диаметрі 22 метрді, салмағы 300 тоннаны құрайтын хамилион тастан жасалған, яғни күн сәулесіне байланысты түсін өзгертетін шар 97метр биіктікке көтерілді. Бұл жаңа астананың 1997 жылы пайда болғаның еске түсіреді. 

- Қаланың кіре берісінде биік тұғырда орнатылған , барыстар қаланың қақпасын ашып, оны қорғап және тез арада жаумен шайқасуға дайын тұрғандай.
Жағалауға көз шалып тұрған ‘’Барыс’’ бейнесін жасау идеясы шығыс экзотикалық раритеттерінің батыс трактовкасын еске түсіреді. 
Ескерткіш авторы: Т.Досмағамбетов. 

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.

Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Жас ұрпақ өмірлі болсын, 
Тұрмысы көңілді болсын,
Ата-анаға мейірлі болсын,
Ағайын-туысқа пейілді болсын,
Өнеге-білімге зейінді болсын,
Он саусағы майысқан шебер болсын,
Ел қорғайтын батыр болсын,
Шындықты айтар ақын болсын,
Абыройы өрлесін,
Жаманшылық көрмесін.

Ү. Жинақтау

«Менің атам айтады» немесе «Менің апам айтады» деген тақырыптың біріне эссе жазу Өлеңді жаттап алу

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Мазмұндама

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Аю мен бөдененің суреті

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Мақсаты:жоспар бойынша мәтін мазмұнын,түсінгенін сауатты жазуға үйрету;

-сөздік қорын дамыту;

- мейірімділікке,қамқорлыққа баулу.

Топқа бөлу

І топ Мінездеу

ІІ топ Зерделеу

ІІІ топ Бейнелеу

Ынтымақтастық атмосферасы

Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

Үй тапсырмасын сұрау

“Ауыспалы доп” арқылы үй тапсырмасы бойынша шеңберде тұрып бірнеше сұрақтар қоямын. 

Оқушылар сұрақтарға жауап бееді

Жоспар құру

Мазмұндама жоспары:

1.Аюдың бал арасына кездесуі.

2.Балға ұмтылған аю.

3.Аюға кедергі жасаған бөрене.

4.Аюдың ажалы.

Мағынаны тану

Мәтінді тізбектеп оқу

Аю мен бөрене.

    Қалың орманды аралап келе жатқан бір аю бал арасына кез болыпты.Ағаш басындағы бал арасына тамсанып,аузынан сілекей шұбырып,оны жегісі келіпті.Аю ағаш басына өрмелеп шығып,ұяға жақындағанда,ілініп тұрған ауыр бөрене оған кедергі жасапты.Балға ұмтылған аю оны итеріп жіберді.Әрі серпілген ауыр бөрене өз салмағымен қайта оралғанда аюдың басына сарт ете қалды.Қара күшіне сенген өжет аю ашуланып одан бетер қатты итерді.Аюдың құлағы шыңылдап,басы айналды.

Бұған ызаланған аю күшімен бөренені үшінші рет итеріп жібергенде,қайта оралған бөрене аюдың басын қақ айырып,ағаштан ұшырып түсірді.

Түсіндірілетін сөздер мен сөз тіркестері: тамсанып,сілекейі шұбырып.

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.

Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық

Оқушылар денелерін жатықтырады

Үй тапсырмасы

Қайталау

Күнделіктеріне жазады

 Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Әдебиет

Сабақтың атауы

Сөз мәйегі. Болат Үсенбаев

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

автор суреттері, тақырып мазмұнын ашатын мақал-мәтел мен нақыл сөз жазылған плакаттар.

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

1. Арналы бұлақ бөлімінен мағлұмат беру. Өлеңмен таныстыра отырып, мағынасын ашуға мүмкіндік жасау.

2. Мәнерлеп оқуларын, көркем сөйлеу тілдерін, өлеңнің мазмұнын өмірмен байланыстыра білу және жақсы сөздің адам өміріне тигізер пайдасын ұғына білу қабілеттерін дамыта түсу.

3. Өлеңді әсерлі, мәнерлеп оқу қабілеттерін дамыту.

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

Сөз тапқанға қолқа жоқ.

Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.

Сөз сүйектен өтеді,

Таяқ еттен өтеді.

Көз жеткізер,

Көз жеткізбе генді

Сөз жеткізер.

Шешеннің сөзі - мерген,

Шебердің көзі - мерген.

- Сөзде қандай құдіретті күш бар?

- Сөзді не арқылы жеткіземіз?

- Сөз мәйегі дегенді қалай түсінесіңдер? («Мәйек» сөзінің негізгі түбірін табу.) «Топтастыру» стратегиясы бойынша.

ІІ. Түсіну

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

1. Өлеңді мәнерлеп оқып беру.

2. Оқушылар іштей бір рет оқиды.

Жаңа сабақпен таныстыру.

Өлеңнің әр шумағын мәнерлеп оқи отырып, әр шумақтағы сөздің негізгі тұғырын тауып, дәптерге жазып отыру. Мысалы:

Сөз ______- жаманнан жиренткен;

______- өмір жайлы сыр шерткен;

______- мақал-мәтелдердің даналығына ой жүгірткен;

______-т.е.с

Оқушылардың тізбектей оқуы, түсінін оқуы.

өзің қандай сөз түрлерін білесін? Әрқайсысының мағынасына жеке-жеке тоқталайық.

Енді әрбір тіркеске мысал жазып көрелік. Қандай тіркес кімге байланыс­ты айтылады және ол сөз иесі кім?

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.

Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

«Ұтымды жауап» ойыны:

С- М-

Ө- Ә-

З- Й-

Е-

Г-

I-

Әр әріптің қатарына сол әріптен басталатын сөз жазу арқылы өткен тақырыпқа байланыстыра, мағынасын ашатындай сөйлем құрастыру. Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын байқап көру.

- Ақынның айтпақ болғаны өлеңнің қай жолдарында жасырынып тұрғанын тап.

Ү. Жинақтау

«Менің атам айтады» немесе «Менің апам айтады» деген тақырыптың біріне эссе жазу 46-бет, оқу.

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиет

Сабақтың атауы

Бақ, Дәулет және Аман

Сілтеме

Әдебиет оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

І Білімділігі: Бақ, Дәулет, Аманның түп мағынасын түсіне отырып, әр оқушы өз алдына қойған мақсатқа жету жолында осы үш таңдаудың қайсысын  өзіне жолсерік  ететінін  анықтауына мүмкіндік жасау. Әңгімені оқып таныса отырып, мазмұнын ашуға үйрету. 

     ІІ Дамытушылығы: Әңгімедегі басты кейіпкерлерге сипаттама беру арқылы әрқайсысының ісіне талдау жасай отырып, дұрыс баға беру, бағалау, түйін сөз айту,  қорытындылау әрекеттері арқылы өзін – өзі іштей дамытуға, қызығушылығын  арттыруға тырысу.

     ІІІ Тәрбиелігі: Өздерінің алдына қойған мақсаттарына жету жолы тек еңбек қана екенін ұғынуға жол салу.   

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдіс- тәсілдері: Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, баяндау, талдау-жинақтау, пікір –талас.

Көрнекілігі: Интербелсенді тақта, слайд, А.Сейдембек туралы қысқаша мәлімет, суреттер, нақыл сөздер.

Пәнаралық байланыс: музыка, бейнелеу өнері. 

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Геометриялық фигуралар арқылы топтарға бөліну

Ынтымақтастық атмосферасы

Біз гүлдерше өсеміз,
Жапырағы жайқалған.
Сабақтары салалы
Желмен бірге жайқалған....

Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады

І. Білу

ІІ. Түсіну

Ой қозғау

                            Бақыт іздеп

Аспан астын, жер үстін шиырлаған,

Бақыт жүр біреулерге  бұйырмаған.

Білемін, бақыт табу қиын маған,

Несіне бақыт іздеп құйын болам!

Ырыстың дастарқаны жиылмаған,

Бірақ, ол біреулерге бұйырмаған.

Білемін, бақыт табу қиын  маған,

Әткенмен, бақыттан да қиын бағам!!!

Өлең не туралы?

Неге бақыт ешкімге бұйырмай тұр?

Жалпы, бақыт дегенді қалай түсінесің?

Бақытты адам қандай адам?

Бақытқа қалай қол жеткізуге болады?      (Оқушылардың жауабы).

Топтастыру: Оқушылар «бақыт» дегенді қалай түсінетіндігін флепчартқа түсіреді. Әр топтан оқушылар шығып қорғайды.

Халқымыздың мақалы: «Таудай талап бергенше,

                                        бармақтай бақ бер»-деген

ІІІ. Қолдану

Мәтінді тізбектеп оқу

Сонымен, бақытқа қол жеткізудегі басты қажеттіліктер не екен?

І бөлім: Жолаушыны кездестіру.

                Сұрақ – жауап:

- Мәтін не туралы?

- Басты кейіпкерлер кім?

- Ары қарай не болар екен?

                 ІІ бөлім.  Екінші жолаушының келуі.

- Әңгіме қалай жалғасын тапты ?

- Атасы неліктен жолаушыны да қабылдамады?

- Оқиға қалай   шиеленісер екен?

      ІІІ бөлім. 

-   Оқиға немен аяқталды?

-  Көңіліне не түйдің?

- Әр кейіпкерге баға бер.

Сергіту сәті

Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Көбелек те ,гүл де бір 
Қызыл-жасыл күллі өңір
Аспан төрі ақша бұлт,
Бау-бақшада барша жұрт.
Саңқылдаған саз әні,
Көлде құстың базары.

Оқушылар денелерін жатықтырады

ІҮ. Талдау

Әркім өз ойын қағаз бетіне түсіру. «Сиқырлы орындыққа» шығып, оқып беру.

Бақытқа қол жеткізудегі негізгі шарттар қандай екен?

Бақ, Дәулет және Аман керек пе ? Неге?

    ІІ-топ-«Бейбітшілік» тақырыбында сурет салу

    ІІІ-топ- Бес жолды өлең құрайды

Ү. Жинақтау

Өлеңді жаттап алыңдар

Күнделіктеріне жазады

 ҮІ. Бағалау

Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды  топпен мадақтап, жеткен жетістіктерін айта отырып білімдерін бағалау.

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс

Әдебиеттік оқу

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Хайуанаттар дүниесі

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1.Оқушылар төрт түлік, мал шаруашылығы және малшының тұрмыс-тіршілігітуралы алған білімдерін тиянақтады.

2.Тіл байлықтарын, сөздік қорын молайтты.

3.Төрт түлік малды құрметтеуге малшы еңбегі мен ауылшаруашылық еңбектің құндылығын сезді, ұлттық тәрбие алды. 

Сабақтың көрнекілігі: төрт түлік малдың суреттері.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

«Жүректен - жүрекке» шеңбері

– Әрбір еркелетіп айтатын есім гүлге ұқсайды. Гүлдердің бәрі әдемі: раушан да, қызғалдақ та, бәйшешек те – бәрі де өзінше керемет, бәрі де адамға қуаныш сыйлайды. Біздің есіміміз де осындай керемет!

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

І. Білу

ІІ. Түсіну

Топқа тапсырма

1-топ. Төрт түлік малды суреттеу

2-топ. Төрт түлік малды зерттеу

3-топ. Төрт түлік малдың пайдасы

Оқушыларды топқа бөлу жұмысы

«Түйе», «Жылқы,сиыр», «Қой,ешкі» топтарына бөлу осы сөздердің мағынасын ашады. 

Сөзжұмбақ құрастыру

Постер қорғау

Ребус

Сергіту сәті

«Халықтар» биі

ІІІ. Қолдану

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау

Дәптермен жұмыс

Тест құрастыру

ІҮ. Талдау

БББ кестесі

Ү. Жинақтау

Берілген тапсырманы түсіндіру

Күнделіктеріне жазып беремін

ҮІ. Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Әдебиеттік оқу

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жолаушыдан жолаушы жолың болсын сұрайды

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1. Өлең мазмұнымен идеясын аша отырып, өмірмен байланыстыруға мүмкіндік беру.
2. Өлең тіліне мән бере отырып, талдау, зерттеу жұмыстары арқылы шығармашылық дағдыларын дамыту.
3. Халқымыздың салт - дәстүрі мен әдет - ғұрпын, мәдени ерекшелігін балалардың санасына сіңіру, ойландыру. Адамгершілік қасиеттерге баулу.
Сабақтың көрнекілігі: қосымша материалдар, плакат, бор, маркер, «Инсерт» кестесі, т. б.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

«Жүректен - жүрекке» шеңбері

– Әрбір еркелетіп айтатын есім гүлге ұқсайды. Гүлдердің бәрі әдемі: раушан да, қызғалдақ та, бәйшешек те – бәрі де өзінше керемет, бәрі де адамға қуаныш сыйлайды. Біздің есіміміз де осындай керемет!

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

І. Білу

ІІ. Түсіну

Әр елдің салты басқа. Басқа елдердің амандасу түрлерін көрсету. Әдеп, мәдениет – амандасудан басталады. Сәлемдесудің мәні – ең алдымен адамның кейіп - кескінін тану, болмысын байқау, өзіне деген көңіл ауғанын білу және тілек арқылы өзінің қалауын ұқтыру, өздерінің аман - есен дидарласып тұрғанына қуанып, ниетінің ақ – адал, таза екенін білдіру.
Мысалы, сырттан үйге кірген кісі қандай жастағы адам болса да, отырғандарға сәлем беруі керек.
Қауышып, амандасу ер азаматтар үшін ұлттық амандасудың ең құрметті түріне жатады. Жастар қол алысып, арқа, иық қағысып та амандасады. Қыздар бір – бірімен құшақтасып, сүйісіп, жай қол алысып немесе «Сәлеметсіз бе?», «Есен – саусыз ба?» деп амандасады. 
Әр халықтың амандасу рәсімі, салттары алуан түрлі болып келеді. Мысалы, Орта Азиядағы туысқан түркі халықтары барлық мұсылман елдеріндегідей, «Ассалаумағалейкум» деген араб сөзімен амандасады, ол «Сізге Алланың нұры жаусын» - дегенді білдіреді, оған жауап, яғни, сәлемді алу ретінде айтылатын «Уағалейкумассалам» сөздері «Алланың рақым нұры сізге де жаусын» дегенді ұқтырады.

Жапондар таныстарын көрген жерде қолын алдымен беліне, одан кейін иіліп тізесіне дейін апарады. Сол еңкейген қалпы мүләйім жүзбен көзін сүзіп қарайды. Жапондарда ондай тәлім етудің – басы жерге жеткенше еңкею, орташа бүгілу және сәл иілу сияқты түрі бар. Осыған ұқсас сәлем беру әдеттері біздің халықта да кездеседі. Мәселен, қазақ келіндері қайын ата мен енелеріне, үлкендерге тізесін бүгіп, оң қолын кеудесіне қойып, иіліп сәлем салады.
Ертеде Африкадағы, Орта және Кіші Азиядағы мұсылман халықтары оң қолын жүрегінің тұсына апарып, тағзым ету арқылы амандық рәсімін жасаған. Ауғандар алдымен қолын маңдайларына тигізіп, иба жасап, иіліп сәлем береді. Ол «Басымыз аман болсын» дегені. 

Ерте кезде Қытайда дос – жаранмен сәлемдесудің түрі өз қолын өзі қысу болыпты.
Түріктер қол алысып сәлемдеседі. Көп көрмеген, сыйлы адамдарының қолын сүйіп, қолын маңдайына апарады, оң, сол маңдайларын түйістіреді.
Сәлемдесуден кейін хал – ахуал сұрасу да әдепке, көрегенділік пен естілікке жатады. Мұнда да әр халықта әрі басқа қалыптасқан жора – салттар бар. Мысалы, орыстар: «Денсаулығыңыз қалай?» дейтін болса, ертедегі мысырлықтар «Қалай, сіз терлейсіз бе?» дейтін болған. Гректер «Қуаныңыз» сөзін айтса, қытайлықтар «Бүгін тамақтандыңыз ба, қарныңыз тоқ па?» деп сұрайды екен.

Сергіту сәті

«Халықтар» биі

ІІІ. Қолдану

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау Мәтінмен жұмыс. Мәтінді мәнерлеп оқып шығып, сұрақтар қоя отырып, мазмұнын талдау.
Амандасудың қандай түрлері болады?
Сәлеметсіз бе? Сәлеметті болыңыз! Аман саусыз ба! Аман сау болыңыз! Аман - есенсіз бе? Бала - шағаңыз, мал жаныңыз аман ба? Сізге амандық тілеймін. Ассалаумағалейкум! Уағалейкумассалам! Сізге де амандық тілеймін.
І. Қарт пен жас жігіттің сәлемдесу түрі.
ІІ. Әже мен қыз баланың сәлемдесу түрі.
«Жол болсын» деген сөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?
Ақын дұрыс сәлемдесудің қалай суреттейді? Өлеңнен тауып оқы.

Дәптермен жұмыс

Тест құрастыру

Практикалық жұмыс.

ІҮ. Талдау

Топпен жұмыс: топ бойынша тапсырмалар беру.
1 - топ: Амандасудың жаңа түрлерін ойлап шығару.
2 - топ: Амандасу түрлері бойынша кластер толтыру.
3 - топ: Тақырып бойынша көрініс қою.
4 - топ: Тақырып бойынша бес сұрақ жазу.
Оқушылар жұмыстарын ортаға шығып, қорғайды. БББ кестесі

Ү. Жинақтау

Берілген тапсырманы түсіндіру

Күнделіктеріне жазып беремін

ҮІ. Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады