Ондық бөлшектерді қосу және азайту 5 сыныпқа

Сабақтың тақырыбы: Ондық бөлшектерді қосу және азайту.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты түсіндіру.

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік мақсаты:Ондық бөлшектерді қосу және азайту дағдыларын қалыптастыру.

2.Тәрбиелік мақсаты: Өз ойын қорыта отырып, жеткізе білуге,ұқыптылыққа, нақтылыққа тәрбиелеу.

3.Дамытушылық мақсаты:Есеп шығару барысында қосу және азайту амалдарын дұрыс пайдалана отырып есте сақтау, талдау қабілеттерін дамыту.

Сабақтың типі: Жаңа сабақ.

Оқыту әдістері: репродуктивті, көрсете – суреттеу, ауызша баяндау, сұрақ – жауап алу, карточка.

Сабақтың жабдықталуы: Интерактивті тақта, слайдтар, дидактикалық материалдар.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру бөлімі: салемдесу, зейіндерін сабаққа аудару; сабақтың мақсатымен таныстыру; жаңа сабаққа даярлау;

І. Үй тапсырмасын тексеру: Ондық бөлшектерді оқу және жазу тақырыбына арналған кестеүйлестіріледі.

№360 Қайсысы дұрыс:

Бер: 1) 9,25 ˃ 10,27 4) 0,25 = 1/4

2) 10,217 = 10,21700 5) 6,37 ˃ 5,37

_{1 5}

3) 1,75 ˂ ¹ ₂₅ 6) 1,65 ˃ ¹ ₆

Шешуі: : 1) 9,25 ˃ 10,27 4) 0,25 = ¼ 

2) 10,217 = 10,21700  5) 6,37 ˃ 5,37

_{1 5}

3) 1,75 ˂ ¹ ₂₅ 6) 1,65 ˃ ¹ ₆

ІІ.Жаңа сабақты түсіндіру:

Ұзындықтарды қосуға нақты мысал және ондық бөлшектерді қосу ережесі беріледі. Үлкен бірліктермен берілген ұзындықтарды кіші бірліктерге келтіру арқылы натурал сандарды қосу сияқты ондық бөлшектерді де қосу разряттар бойынша қосуға келтірілетінін оқушылар аңғарады. Ондық бөлшектерді қосу оларды разряттық қосылғыштардың қосындысы түрінде жазуға мүмкіндік береді. Үтірден кейінгі таңбалар саны әртүрлі болатын ондық бөлшектерді қосу және азайту жағдайлары қарастырылады.

Ондық бөлшектерді азайту тура осылай жүргізіледі.

Ондық бөлшектерді қосу үшін қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері, ал азайту үшін саннан қосындыны азайту және қосындыдан санды азайту ережелері қолданылатынын оқушылардың есіне түсіру керек. Еске түсіргеннен кейін мұғалім осы қасиеттер мен ережелердің тұжырымдарын және олардың әріпті теңдік арқылы жазылуын еске түсірулерін сұрайды. Енді әріптердің орнына ондық бөлшектерді қоюға болатыны айтылады.

Ондық бөлшектерді қосу амалын танысу үшін кесінділердің ұзындықтарын қосуды қарастырайық.

Мысалы, 2,81 м мен 6,17 м-ді қосайық. 2,81 м = 281 см және 6,17 м=617см екені белгілі. Сондықтан 2,81м + 6,17м =281см + 617см.

Демек, 2,81 және 6,17 ондық бөлшектерін қосу 281 және 617 натурал сандарын қосуға әкелінеді. Онда соңғы қосындының мәні 898см немесе 8,98м болады.

Демек, 2,81 + 6,17 = 8,98.

Екінші санның үтірі бірінші санның үтірінің астына келетін етіп қосындыны бір бағанға жазсақ, онда шыққан қосындының мәніндегі үтір үтірдің астына жазылуы керек:

2,81

6,17

8,98

Қарастырылған мысалдағы ондық бөлшектердің үтірден кейінгі цифрлар саны бірдей. Ондық бөлшектердің үтірден кейінгі цифрлар саны әртүрлі болған жағдайда, оның оң жағынан нөлді тіркеп жазып, үтірден кейінгі санын теңестіру қажет.

Мысалы, 71,300 724,45

9,173 39,80

80,473 764,25

Азайту амалы да тура осылай орындалады.

Мысалы, 236,800 17,965

17,126 9,785

219,674 8,180 = 8,18

Амалды орындағаннан кейін бөлшек бөліктің соңында нөлдер болса, жазбауға болады.

Сонымен,

Ондық бөлшектерді қосу немесе бір ондық бөлшектен екіншісін азайту

үшін:

1. Бөлшектердегі үтірден кейінгі цифрлар санын теңестіру;

2. Үтір үтірдің астына келетіндей етіп «бір бағанға» жазу;

3. Үтірге мән бермей қосуды (азайтуды)орындау;

4. Шыққан қосындының (айырманың)мәніндегі үтірді үтір астына қою керек.

Натурал сандар сияқты ондық бөлшектерді де разряттық қосылғыштардың қосындысы түрінде көрсетуге болады.

Мысалы, 527,0346 = 5* 100+2*10+7+0*0,1+3*0,01+4*0,001+6*0,0001.

Натурал сандар мен жай бөлшектер үшін қарастырылған қосу мен азайтудың барлық қасиеттері ондық бөлшектер үшін де орындалады.

ІІІ. Есептер шығару.

№745Қосуды орындаңдар:

Бер: 1) 32,38 2)6,702 3) 9,418 4) 62,176

25,49 1,18 2,051 3,8

Шешуі: 1) 32,38 2) 6,702 3) 9,418 4) 62,176

25,49 1,18 2,051 3,8

57,87 7,882 11,469 65,976

№746 Азайтуды орындаңдар:

Бер: 1) 22,895 2) 6,07 3) 20,02 4) 7,1

5,678 3,4 9,253 0,1234

Шешуі:1) 22,895 2) 6,07 3) 20,02 4) 7,1

5,678 3,4 9,253 0,1234

28,573 9,47 29,273 7,2234

№747 Есептеңдер:

Бер: 1) 8,9 + 3,14; 2) 3,2 – 1,84; 3) 7,94 + 16,9;

4) 9,8 – 6,42; 5) 11,1 + 5,432; 6) 16,7 – 8,765;

7) 3,78 + 13,89; 8) 14,3 – 6,181; 9) 8,6 + 7,345;

10) 5,03 – 1,47; 11) 9,35 +12,9; 12) 25,1 – 8,68;

Шешуі: 1) 8,9 + 3,14=10,04 2) 3,2 – 1,84=1,36 3) 7,94 + 16,9=24,84

4) 9,8 – 6,42=3,38 5) 11,1 + 5,432=16,532 6) 16,7 –8,765=7,935

7) 3,78 + 13,89=17,67 8) 14,3 – 6,181=8,119 9) 8,6 + 7,345=15,945

10) 5,03 – 1,47=3,56 11) 9,35 +12,9=22,25 12) 25,1 – 8,68=16,42

№748

Бер: Жердің екінші жасанды серігінің массасы 508,3кг, ал біріншісінің массасы одан 424,7кг кем, ал үшіншісінің массасы екіншісінің массасынан 818,7кг артық. Жердің бірінші және үшінші жасанды серіктерінің масссаларын табыңдар.

Шешуі: Бірінші жсанды серік508,3 - 424,7=83,6 кг

Үшінші жасанды серік 508,3 + 818,7= 1327 кг

ІV. Қортындылау:

V. Бағалау, үй тапсырмасын беру№749;№754; №756;