«?алым болам десе?із...»

«Ғалым болам десеңіз...»

Оқушылардың математик-ғалымдар (Орынбек Ахметбекұлы Жәутіков, Мұхтарбай Өтелбаев, Асқар Жұмаділдаев) өмірін, еңбектерін зерттеу жұмыстары.

Мақсаты: Оқушыларды ғалым, физика - математика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан ұлттық академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері Орынбек Ахметбекұлы Жәутіков, физика - математика ғылымының докторы, профессор, Қазақстан ҰҒА-ның академигі Мұхтарбай Өтелбаев және ғалым, физика - математика ғылымдарының докторы, профессор Жұмаділдаев Асқар Серқұлұлының өмірі мен ғылым жолындағы еңбектерімен таныстыра отырып математика ғылымына қосқан үлестері туралы мағлұмат беру, болашақ математиктердің өз мамандығына деген қызығушылығын арттыру.-*

Орынбек Ахметбекұлы Жәутіков—ғалым, физика-математика  ғылымдарының докторы, професор, Қазақстан ұлттық академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері.

Мұхтарбай Өтелбаев – физика - математика ғылымының докторы,  профессор,  Қазақстан ҰҒА-ның академик. 3.10.1942 жылы,  Жамбыл облысы, Қордай ауданы, Қаракемер ауылында туған.

Жұмаділдаев Асқар Серқұлұлы  25.2.1956 жылы туған, Қызылорда облысы, Шиелі ауданы, Шиелі кенті–ғалым,физика-математика ғылым докторы, профессор.

Барысы:

1-жүргізушісі: Армысыздар құрметті оқытушылар!

2-жүргізуші: Сәлеметсіздер ме, баянды елдің болашақтары, жас математиктер! Жаңашылдыққа жаны құмар жастар!

1- жүргізушісі: Ғылым жолы бірде жеңіл, бірде қатты.
Ақыл-ойлар әлемді арбап алды.
Математика ғылымдар патшасы атты
Таңырқатып, аңыз қылған адамзатты.
Келер ұрпақ даналарға ұқсап туса,
Омар Хайям, Әл – Фараби жолын қуса,
Елімнің болашағы гүлденеді.
Ғылымның шамшырағы жанып тұрса.

2-жүргізуші: «Әр кезеңнің өз міндеттері бар» деп ұлы Гейне айтқандай, әрбір оқу жылы жарқын істер, жаңа идея, тың дүниелермен басталады. Ұстаздықты ұлық тұтқан, өз ісіне үлкен жауапкершілік сезімімен қарайтын оқытушының да, білімді өмірінің мақсұты еткен оқушының да әрбір оқу жылынан көп жаңалық күтетіні даусыз. «Математика – танк жүргізушіге қажетсіз болғанымен,танк жасауға қатысатын ғылым»-деп математика ғылымының докторы, профессор, академик Серікбай АЙСАҒАЛИЕВ айтқандай Орынбек Жәутіковтің зерттеген жұмысының, ашқан жаңалығының қоғам мен математиканың дамуына зор үлесі болғаны сөзсіз. Ендеше Жәутіков жазған оқулықтары жайында М-Л-14 тобының студенттеріне берсек.

1-жүргізуші: Оқу орнымыздың жаңа оқу жылындағы жұмыс тақырыбы ҚР білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы талаптарына сай білім сапасын дамыту арқылы кәсіби құзыретті мамандар даярлау деңгейін арттыру болып отыр.

2-жүргізуші: Математика кітап оқулығы баршамызға
Есеп-қисап, сан-цифр термек үшін.
Көрсетіп есептердің жолын қалап,
Келдім оларды айтып бермек үшін
Әркімнің өз бақыты талғамында
Қасиетті де, бойдағы арманы да
Дана халқым қабыл ал сәлемімді
Математика сүйер жас қауым алдарыңда!

1-жүргізуші: Кәсіби құзыретті маман дегеніміз - өзіндік құзыреттілігі жоғары, өз маманының шебері, яғни жан-жақты мамандығын толық игерген тұлға. Сондықтан түрлі құзыреттілікті бойымызға сіңіру-бұл біздің міндетіміз. Кәсіби құзыретті маман болудың алғы шарты-тұлға болу. Ал, тұлға болу үшін жоғары жетістіктерге талпынатын, функционалды дамыған, қазіргі қоғамға қажетті болуымыз қажет.

2-жүргізуші: Осы мақсатта жас математиктерге айтулы тұлғалардың бірі - ашқан жаңалықтарымен әлемге танымал болған математик Мұхтарбай Өтелбаев  туралы жан-жақты мағлұмат берсек деген ойдамыз. Келесі сөз кезегін МЛ-12 тобының студенттеріне берсек.

1-жүргізуші: Тілдесер табиғаттың тілі де, есеп
Көз тартар сұлулықтың сыры да, есеп
Аттасаң аяғыңды, алдыңды орап,
Алдыңнан қалмайды екен тірі де есеп.
Салған ән, айтылған сөз, ішілген ас,
Космос корабльі, атылған тас,
Аққан су, соққан дауыл, айналған жер
Бәрінің заңы есеп екені рас.

1-жүргізуші: Математика-адам үшін, адам математика үшін жаралған. Мен Жұмаділдаев Асқар Серқұлұлы  математика үшін жаралған дер едім. «Асқар ғылым жолында...». дей келе келесі сөзді М-Л-13 тобының студенттеріне берсек.

2-жүргізуші: «Жақсы кітапты оқу өткен ғасырдағы кемеңгерлермен ауызба-ауыз сөйлескенмен бірдей және олар өздерінің ең озық ақыл-ойларын алдымызға жайып салады»-деп Р. ДЕКАРТ оқулық пен кітап жайында осындай тамаша ойларын білдірген екен.

1-жүргізуші: Ендеше Жәутіков жазған кітаптары жайында Бейне филмге берейік.

2-жүргізуші: Осындай тамаша кітаптардың авторы, дарынды математик Орынбек Жәутіковтің атында дарынды балаларға арналған физика-математика мектебі бар екені баршамызға мәлім. Осы мектепті жан-жақты зерттеген.

1-жүргізуші: Құрметті оқушылар! Сіздерді Физика-математика ғылымдарының докторлары, профессорлары Орынбек Ахметбекұлы Жәутіков, Мұхтарбай Өтелбаев және Жұмаділдаев Асқар Серқұлұлының  өмірі мен ғылым жолындағы еңбектері туралы толық мағлұмат алдық деген ойдамыз.

Сұрақтар:
І топқа:
1. Жәутіков Орынбек 1911 жылы дүниеге келді (иә)
2. 5-ті 0-ге бөлгенде шығындысы 1 (жоқ)
3. О.Жәутіков Қазақстан мемлекеттік сыйлығының лауреаты атағын 1976 жылы иеленді (иә)
4. Ғасыр - ең үлкен уақыт өлшемі бірлігі (иә)
5. О.Жәутіков химия-биология ғылымының докторы (жоқ)

ІІ топқа:
1. Жәутіков Орынбек Қарқаралы қаласындағы мектептің түлегі (иә)
2. 16 санының квадраты 256? (иә)
3. Вектор бағытталмаған кесінді? (жоқ)
4. О.Жәутіков 1974 жылы Қазақстанның еңбек сіңірген ғылыми және техника қайраткері атағын иеленді (иә)
5. Үшбұрыштың бұрыштарының қосындысы 3600-қа тең (жоқ)

ІІІ топқа:
1. 8 санының квадраты 56? (жоқ)
2. Биыл О.Жәутіков атындағы мектепке 40 жыл (иә)
3. О.Жәутіков 1962 жылы Қазақстан Ғылым академиясының академигі атанды. (иә)
4. 1974 жылы О.Жәутіковке Ресейдің еңбек сіңірген ғылыми және техника қайраткері атағы берілді (жоқ)
5. Квадрат – барлық қабырғалары тең болатын тік төртбұрыш (иә)

ІҮ топқа:
1. 1961 жылы О.Жәутіков физика-математика ғылымдарының докторы, профессор атағын иеленді. (иә)
2. 2-ге қалдықпен бөлінетін санды жұп сан деп атаймыз (жоқ)
3. 0-ді 4-ке бөлгенде шығындысы 4 (жоқ)
4. О.Жәутіков атындағы мектептің директоры Қайрош Бексейітұлы Мақышов (иә)
5. 15 санының квадраты 175 (жоқ)

Көрермендерге сұрақ

1. Кері тригонометриялық функцияларды ата. (Арксинус, арккосинус, арктангенс, арккотангенс)

2. функциясының графигі (парабола)

3. Пифагор теоремасы
(Тікбұрышты үшбұрыштың гипотенузасының квадраты оның катеттерінің квадраттарының қосындысы тең болады)

4. Ромб дегеніміз не?
(Барлық қабырғалары тең болатын параллелограмм)

5. Трапецияның ауданы
Трапецияның ауданы оның табандарының жарым қосындысы мен биіктігінің көбейтіндісіне тең болады.

6. Үшбұрыштың ауданы үшін Герон формуласы

7. Ол – әлемге әйгілі ойшыл, философ, социолог, математик, физик, астроном, ботаник, лингвистик, логика және музыка зерттеушісі (Әл-Фараби)

8. Ол – Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының академигі, физика-математика ғылымдарының докторы (Асқар Жұмаділдаев)

9. Ол – ғалым, физика–математика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылыми және техника қайраткері, Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (Орынбек Жәутіков)

10. Ол – академик, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, математика ғылымдарының докторы (Мұхтарбай Өтелбаев)

11. Академик Орынбек Жәутіковтың жоғары оқу орындарына арналған ең алғаш қазақ тіліндегі оқулығы және ол қай жылы жарық көрген?
Жауабы:
«Математикалық анализ курсы» 1958 жыл

12. О.Жәутіков қандай марапаттарға ие болған?
Жауабы:
Орынбек Жәутіков Ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлағаны үшін Октябрь революциясы, екі рет «Құрмет белгісімен», Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Презедиумының Құрмет грамоталарымен марапатталған

13. Орынбек Жәутіков қандай жоғарғы оқу орындарын тәмамдаған?
Жауабы:
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетін және Санкт-Петербург мемлекеттік Университетін тәмамдаған

14. Орынбек Жәутіковтің негізгі ғылыми еңбектері қандай салаларға арналған?
Жауабы:
Негізгі ғылыми еңбектері қозғалыстың орнықтылық теориясына, математика, физика теңдеулеріне, дифференциалдық теңдеулердің шексіз жүйелеріне, теориялық және қолданбалы механикаға, математика тарихы мен оның методологиясына арналған.

2-жүргізуші: Сондықтан табиғаттың сырын терең,
Деушіге оқып, зерттеп білем, көрем,
Демесең болсын егер еңбегім еш,
Әуелі математиканы, үйрен дер ем!

1-жүргізуші: «Ақыл-ойды тәртіпке келтіретіндіктен математиканы оқу керек» деп М.В.Ломоносов айтқандай, математика ғылымын сүйіп оқиық.

2-жүргізуші: Мұғалім өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтамастан ізденсе оның мұғалімдігі де жойылмайды. Қатысқандарыңызға рахмет. Қош, сау болыңыздар!