Аустралия физикалы?- географиялы? орны.

Алматы облысы Жамбыл ауданы

«Жайсан орта мектебі МДШО» КММ

Жоғары санатты география пәні мұғалімі

Садуақасов Талғат

Пәні: Материктер мен мұхиттар географиясы

Тақырыбы: Аустралия физикалық- географиялық орны.

Сабақтың мақсаттары:

1. Білімділік: Оқушыларға Аустралия материгімен таныстыра отырып, олардың ерекшеліктері мен маңызына тоқталу.

2.Дамытушылық: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын оята отырып, картамен жұмысты жандандыру, танымдық белсенділігін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушылар басқа мемлекеттермен таныса отырып, өз елін сүюге, құрметтеуге, табиғатты аялауға бірін-бірі сыйлауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Оқыту әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндірмелі.

Сабақтың әдістемелік жабдықталынуы: Аустралияның физикалық картасы, оқулық, қосымша материалдар, суреттер.слайд

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу, оларды түгендеу. Оқушылар назарын өзіме аудару

• Жаңа сабақты түсіндіру: І бөлім «Менің білетін деректерім» деп аталады. Мұғалім: Ертеде ренжіп мен ағаларға Кетіп ем жылжып өзге жағалауға Оңтүстік жарты шарды мекен еттім, Талайлар келді көшіп паналауға Сондайлық аспан тірер тауларым жоқ, Ойпат көп шығысымда жоталар Шағыл мен құм басады баурайымды. Сөнбеген өзгелердей жанартау жоқ. Тұрсамда ортасында мұхиттардың Суына жауын-шашын қанықпадым. Оңтүстік тропигі кесіп өтіп, Келтірмей жүр шудасын бұлттардың. Сұрақ:Аустралия материгі туралы не білдік ? Оқушылар Аустралия қандай материк екен? Оқушы жауаптары :

• Ең кішкентай материк.

• Ең оңтүстікте орналасқан материк.

• Биік таулар жоқ

• Құмдар басқан

• Сөнбеген жанартау жоқ

• Оңтүстік тропик кесіп өтеді

• Бұл материкте қалталы жануарлар қөп. Соның бірі кенгуру .Оның баласы туғанда жаңғақтың үлкендігіндей ғана болады екен.Содан ол үлкен болғанша анасының қалтасында жүреді .

• Бұл материкте өмір сүретін коала да ерекше жануар. Ол бейбіт сүйгіш аң.Ол еш ызылынбайды.Егер ренжісе алдыңғы аяғымен көзін басып «жылай салады».Бір зоопаркте мынадай қызық жағдай болған.Бір коаланың баласы өліп қалыпты.Ол қатты қайғырып екіші коаланың баласын ұрлауға әрекет жасаған.Ақыр соңында зоопарк директоры оған ойыншық аюдың баласын бергенде ғана тынышталған екен. Олар өте балажан, баласын қолына алып,тербетеді де.

• Елтаңбасында Эму құсы мен кенгуру бейнеленген.

Мұғалім: Оқулықпен, картамен жұмыс Жоспар : Материктің экваторға,бастапқы меридианға ,тропик шеңберіне қатысты Аустралияның географиялық орнын анықтаймыз

1. Аустралия қай жарты шарда орналасқан?

2. Қандай мұхиттар қоршап жатыр?

3. Қай материктерге жақын?

4. Аустралия неге құрғақ материк?

Оқушылармен картамен жұмыс жасата отырып географиялық орнын анықталады. Бұл бөлімде тақырыпқа сай жаңа мәліметтермен танысамыз .Ол үшін әдеттегіше төмендегіше жоспар бойынша жұмыс жасаймыз. Жоспар : Материктің экваторға,бастапқы меридианға ,тропик шеңберіне қатысты орны.

• Экватордан қарағанда оңтүстік,бастапқы меридианнан шығыста

• Тропиктік сызық қақ ортасынан өтеді

Аустралия оңтүстік жарты шардың басқа материктерінен оқшау орналасқан. Тек солтүстігінде Азияның аралдарымен жалғасады. Материктің жағалауындағы нашар тілімденген, материктің оңтүстік-шығысында ғана бірнеше қолайлы қойнаулар кездеседі. Аустралия жағалауларын Тынық және Үнді мұхиттарының жылы сулары шайып жатыр Аустралия жағалауларын Тынық және Үнді мұхиттарының жылы сулары шайып жатыр. Мұхиттағы судың беткі температурасы жазда +28ºС-қа жетсе, қыста +20ºС-тан төмен түспейді. Сондықтан материк жағалауларын бойлай, әр түрлі пішіндегі маржандық құрылымдар көптеп кездеседі. Толысу кезінде ғана кемелер олардың арасымен ашық мұхитқа шыға алады. Аустралияны жан-жағынан мұхит сулары шайып жатқанымен , оның көпшілік бөлігіне жауын-шашын өте аз түседі. Бұл жағалау бойымен суық ағыстардың өтуімен және материктің оңтүстік тропик үстіндегі орнымен байланысты. Ал жылы ағыстар өтетін солтүстік және шығыс жағалауларында ылғал біршама мол түседі.

Слайд Ең кішкентай материк Кейде материкті ең үлкен арал дейді. Ескі карталарда Terra Australis Incognita (Терра Аустралис Инкогнита)Белгісіз Оңтүстік Жер. Слайд Ең құрғақ континент Аустралияда орташа жылдық жауын шашын 420 миллиметр ,яғни ол Оңтүстік Америкадан сегіз есе,ал Африка континентінен бес есе ылғал аз.Материктің тең жартысына 300 миллиметр ғана жауын шашын түседі. Слайд Ең аласа материк Тек материктің 2% ғана мың метрден жоғары,ал ең биік жері Косцюшко 2228 м. Ең төмен жері тұзды көл Эйр - 16 м Слайд Ең жазықты материк Материктің 95% жерін жазық алып жатыр Слайд Ең жер асты суларына бай материк Материктің 60 % Слайд Ең үлкен тропикалық шөлдер үлесі 2/5 материк көлемін алып жатыр Слайд «2000 жылы Аустралия материгіндегі Сидней қаласында өткен олимпиада ойындарында, қазақтың біртуар ұлдарының бірі Б Саттарханов алтын иеленді Слайд «Аустралиялықтар өз елің «Аустралия – ең жақсы, күшті ел ІІ бөлім «Менің мұны білгенім жөн» Шеткі нүктелері ,координатасын анықтау.

1. солтүстіктен оңтүстікке ,батыстан шығысқа км мен алғандағы қашықтығы.

2. Зерттеушілер.

Күтілетін жауап:

1. Материк түгелімен оңтүстік жарты шарда ,түгелімен бастапқы меридианның шығысында орналасқан,оңтүстік тропик шеңбері оңтүстігінен кесіп өтеді.

2. Шеткі нүктелері:Солтүстік -Иорк-10 о.е;142 ш.б

Оңтүстік-Саут-Ист-Пойнт-26 о.е:113 ш.б

Батыс-Стип Пойнт-26 о.е;113 ш.б

Шығыста –Байрон-28 о.е;153 ш.б

3. Батыстан шығысқа-26º параллель бойынша бойынша батыстан шығысқа қарай ара қашықтықты анықтау

1) а) 153°–113°=40

40ºх 104,6=4184=4,2 мың км

2) Солтүстіктен оңтүстікке-

а) 39°–10°=29°; б) 111 км Х 29* = 3219 км. Зерттелу тарихы:

• Б Янсзон

• Л Торрес

• А Тасман

• Дж Кук

Слайд арқылы суреттері,қысқаша өмірбаяндары және жүріп өткен жолдары картадан көрсетіледі. Мұғалім жаңа тақырып бойынша мәтіндік, бейне құжаттарды және Интернет ресурстарын қолдана отырып қорытындылап өтеді.

ІІІ бөлім: Жаңа сабақты бекіту: «Өзіңе сен,өзіңді алып шығар білімің мен еңбегің» Бүгінгі сабағымызды қорытындылауға арналған тапсырмалар мен сұрақтар беріледі .

1. Аустралия географиялық орны жағынан Африканың қандай бөлігіне ұқсас болып келеді?

2. «Материктер мен мұхиттардың зерттелу кезеңдері» тақырыбы бойынша Аустралияның зерттелу тарихындағы маңызды оқиғаларды еске түсіріңдер.

• Кері байланыс; Бүгінгі сабақта  басың  арқылы нені меңгердің? Бүгінгі сабақта  басың  арқылы нені меңгердің? Бүгінгі сабақта  басың  арқылы нені меңгердің?

• Үйге тапсырма: §54-оқуға. Қорытынды: Аустралия – Жер шарындағы ең кіші материк. Оның ауданы маңындағы аралдармен қоса есептегенде 7,6 млн км². Материк атауының өзі латыншадан аударғанда «оңтүстік» деген мағына береді. Өйткені Аустралия түгелімен оңтүстік жарты шарда жатыр, оңтүстік тропик шеңбері оны дәл ортасынан кесіп өтеді. Ауданының кіші болуына қарамастан, материк табиғатының өзіндік ерекшеліктері бар:

.