«Адал дос пен амал дос»

Пән: Қазақ тілі

Мектеп: №47 жалпы орта білім беретін мектеп

Күні:21.11.18

Машықкердің аты-жөні: Төремұхамбетова Айна Ергенқызы

Сынып: 7 «а»

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

«Адал дос пен амал дос»

Осы сабақта қол жеткізетін оқу мақсаттары:

7.Т/А5. – тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру.

7.4.4.1. (ӘТН) – етістіктің болымды және болымсыз түрлерін тілдесім барысында қолдану.

Сабақ мақсаттары:

адал дос пен амал дос туралы мәтінді талдап, ондағы негізгі ойды өз сөздерімен өрбітеді;

етістіктің болымды, болымсыз түрін ажыратып, жасалу жолдарын меңгереді;

өз бетінше сөйлем құрап, шығармашылық қабілетерін дамытады.

Бағалау критерийлері

Жетістік критерийлері

Тілдік мақсат:

Оқушылар орындай алады: мәтіндегі ойды жалғасытырып Асан мен Үсенге мінездеме бере алады,мәтіндерден күрделі етістіктерді тауып, сөйлем құрай алады.

Талқылауға арналған сұрақтар: -Дос туралы қандай әндерді білесіңдер?

Сабақтың түрі

Аралас сабақ

Пәнаралық байланыс

Әдебиет, Өзін – өзі тану.

Қажетті құрал – жабдықтар

Интеративті тақта, тақырыпқа қатысты слайдтар, көрнекіліктер.

Оқыту әдістері

«Тоңазытқыш» әдісі, «Ұлпа қар» әдісі, «Аквариум» әдісі.

Дереккөздері

7-сынып «Қазақ тілі»Мектеп баспасы, 2017ж., әдістемелік құрал, дидактикалық материалдар.

Тапсырмалар

Сабақ барысындағы мұғалім мен оқушының іс- әрекеті:

Тапсырма

Мұғалімнің іс – әрекеті

Оқушының іс – әрекеті

Дереккөздер/ресурстар

Сабақтың басы

10 мин

Психологиялық ахуал туғызу:

Оқушылармен амандасып, сабаққа дайындықтарын тексереді.

- Дос туралы қандай әндерді білесіңдер?

Дос туралы әндердің аттары бойынша 3 топқа бөледі.

-Оқушылар, орындарынан тұрып, «Дос туралы жырды» айтады.(Ән)

Үй тапсырмасын тексеру: «Тоңазытқыш» әдісі

Барлық оқушыларға сұрақтар қойылады.

Күрделі етістіктер дегеніміз не? Мысал келтір.

Күрделі етістіктердің неше түрі бар? Мысал келтір.

Қызығушылықты ояту:

Берілген өлеңнен етістіктерді тауып, құрамына қарай талдау.

С.Бәйтереков, Т.Молдағалиев - Дос туралы жыр

Іздегенде табылатын қасыңнан

Көңілі бар қызғалдақтай ашылған

Көріспесек сағыныштан жүдейтін

Кімбар жақын бала күнгі досыңнан

Оқушылар амандасып, оқу құралдарын дайындайды.

Сабаққа зейіндерін аударады.

Оқушылар өздері білетін дос туралы әндерді айтады.

1-топ: «Асыл досым»

2-топ: «Жан досым»

3- топ: «Құрдастар».

Оқушылар үй тапсырмасына «Тоңазытқыш» әдісі арқылы жауап береді.

Өлең жолдарынан етістікті тауып, құрамын ауызша айтады.

Табылатын – түбірі тап, ыл-ырықсыз етіс, атын- есімше.

Ашылған – аш түбірі, ыл-ырықсыз етіс, ған-есімше.

Көріспесек – көр түбірі, іс-ортақ етіс, пе-болымсыз етістік, се-шартты рай, к-жіктік жалғау.

Жүдейтін – жүде түбірі, йтін-есімше.

Слайд

Тақта, А3, азық-түлік суреттері

Слайд, тақта

Сабақтың ортасы

25 мин

Жаңа тақырып: «Адал дос пен амал дос». Болымды және болымсыз етістіктер.

1-тапсырма. Мәтінді оқыңдар.

Мәтінмен жұмыс

1-топ: Мәтінді тыңдап, негізгі ойды тарқатып талдаңдар.

2-топ: «Адал достық – өмірлік нұсқа болады, амал достықтың өрісі қысқа болады» деген сөйлемнің мағынасын ашайық.

3-топ: Достықтың тағы қандай түрлерін білесіңдер.

Ертеректе ел ішінде Әйтімбет деген сөзге шешен кісі болыпты. Бір отырыста Әйтімбет шешенді сынайын деген замандастары: «Достық нешеу» деп сұрақ қояды. Сонда Әйтімбет тұрып:

- Достықтың екі түрі болады. Бірі – адал достық, екіншісі – амал достық, - деген екен.

Сонда замандастарының ішінен біреуі тұрып:

- Дұрыс- ақ. Енді оларды қалай ажырата аламыз? дегенде:

- Адал достық өмірлік нұсқа болады, амал достықтың өрісі қысқа болады, - деп жауап берген екен. Жауабына тәнті болған замандастары Әйтімбеттің шешендігін мойындапты.

Дескриптор:

- мәтінмен танысады;

- мәтіннен негізгі ойды анықтап, талқылайды;

- берілген сөйлемнің мағынасын ашады.

- достық түрлері туралы өз ойларын айтады.

ҚБ. «Ұлпа қар»

Тілдік бағдар.

2-тапсырма. Мәтіннен етістіктерді тауып, оған болымсыздық жұрнағын жалғап сөйлем құраңдар.

1-топ: Ертеректе ел ішінде Әйтімбет деген сөзге шешен кісі болыпты. Бір отырыста Әйтімбет шешенді сынайын деген замандастары: «Достық нешеу» деп сұрақ қояды. Сонда Әйтімбет тұрып:

2- топ: - Достықтың екі түрі болады. Бірі – адал достық, екіншісі – амал достық, - деген екен.

Сонда замандастарының ішінен біреуі тұрып:

- Дұрыс- ақ. Енді оларды қалай ажырата аламыз? дегенде:

3-топ: - Адал достық өмірлік нұсқа болады, амал достықтың өрісі қысқа болады, - деп жауап берген екен. Жауабына тәнті болған замандастары Әйтімбеттің шешендігін мойындапты.

Дескриптор:

- күрделі етістіктерді табады;

-сөз құрамына талдайды.

ҚБ. «Ұлпа қар»

3-тапсырма. Сөйлемдерден етістіктерді тауып, сөз құрамына қарай талдаңдар.

1-топ:1.Уақыт озып озарған сайын олар Таулы Алтайдың жеріне де жақындап қалғандарын жақсы түсініп отыр. 2. Көштің алдында бес – алты кісі – Мәдібектер мен біз келеміз. 3. Екі көзі есікте. Бұл кезде ағасы қорылдап ұйықтап кеткен.

2-топ: 4. Әдейі танытпайын деп бет – аузын таңып алыпты. Қазір Дәрменді тағы да таңырқата түсіп, оқыс сөйлеп қалды. 5. Балапандарын инелік. Көбелек сияқты жәндіктермен асырайтын қарлығаш оған тимейді. 6. Олар би – старшын емес бай – бағлан емес, бірақ сын кезеңдерде ел салмағын тәуекелшіл сом иықпен берік көтеретін өжет жандар.

3-топ: 7. Өтекеш Кенжекейден туғанынбіліп ішінен жаны үзіліп тұрса да, анаға деген ыстық сезімін сыртына шығарып көрген емес. 8. Қатты өзгеріп, жаны толқынға түскен Абай оңалған жоқ. 9. Жомарттың бүгін жүре қоярлық ниеті жоқ еді және оның ниетіне қарай даяр көлік те болмады.

Дескриптор:

- сөйлемдермен танысады;

- етістіктерді сөз құрамына талдайды.

ҚБ. «Ұлпа қар»

4-тапсырма. Жағдаятты шеш

1-топ: берілген мәтінді жақсы жағынан дәлелдеп шығады.

2-топ: Жаман жағын.

3-топ: Осы жағдаяттан не түйдің?

Бір күні жарқын өз машинасымен келе жатып, көлік тұрағынан шығып тұрған машинаны байқаусызда соғып алады. Осы кезде оқиға басына соғылған көліктің иесі Бек келеді. Жарқын Бекке:

- Кешіріңіз. Мен асығыс едім сіз көлігіңізді жөндеуге алып барып, құны қаншаға шығатынын біліңіз. Мынау менің байланыс номерім міндетті түрде осы номерге хабарласыңыз мен сізге шыққан құнын толық өтеп беремін, -дейді.

Бек үн-түнсіз номерді алып қалады. Ертеңіне сол номерге хабарласып

- Мен машинаны жөндетудің құнын білдім. Ендігі сізге айтарым, бұл құнды екеуміз тең бөлейік. Себебі, бұл жерде сіздің қатеңізбен қоса менің де қатем бар, -дейді

Дескриптор:

- жағдаятты оқиды;

- жағдаятты талқылайды;

- ой түйіндейді.

ҚБ. «Ұлпа қар»

5-тапсырма. «Кім жылдам» әдісі. «Сүйіспеншілік» сөзіндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құраңдар.

Дескриптор:

- әріптерді пайдаланып, сөз құрайды.

- сөз саны анықталады.

ҚБ. «Ұлпа қар»

Тақырыппен танысады.

1-тапсырма.

1-топ: Достықтың амал және адал түрлері болатындығы жөнінде айтылған.

2-топ: Достықтың екі түрі болады. Бірі адал дос, ол – сенің өміріндегі әр қиындықта да, қуанышта да жаныннан табылатын асыл жан. Екіншісі, амал дос, ол – мәңгілік емес, себебі, ол тек өз қамын ойлайды.

3-топ: Үлкен мен кіші арасындағы достық, үлкен достық, ғұмыры қысқа достық, бала кездегі достық, бір жақты достық, т.б.

2-тапсырма.

Болыпты – болмапты.

Деген – демеген.

Қояды – қоймайды.

Тұрып – тұрмай.

Болады – болмайды.

Берген екен – бермеген екен.

Мойындапты – мойындамапты.

3-тапсырма.

Түсініп отыр – туынды, күрделі, болымды, салт етістік.

Келеміз – негізгі, дара, болымды, сабақты етістік.

Ұйықтап кеткен – туынды, күрделі, болымды, сабақты етістік.

Танытпайын деп – туынды, күрделі, болымсыз, салт етістік.

Таңып алыпты – туынды, күрделі, болымды, салт етістік.

Таңырқата түсіп – туынды, күрделі, болымды, салт етістік.

Сөйлеп қалды – туынды, күрделі, болымды, сабақты етістік.

Тимейді – негізгі, дара, болымсыз, сабақты етістік.

Көтеретін – туынды, дара, болымды, салт етістік.

Біліп – туынды, дара, болымды, салт етістік.

Тұрса- негізгі, дара, болымды, сабақты етістік.

Шығарып көрген емес – туынды, күрделі, болымсыз, салт етістік.

Өзгеріп – туынды, дара, болымды, сабақты етістік.

Оңалған жоқ – туынды, күрделі, болымсыз, сабақты етістік.

Түскен – негізгі, дара, болымды, сабақты етістік.

Жүре қоярлық – туынды, күрделі, болымды, сабақты етістік.

Болмады – негізгі, дара, болымсыз, сабақты етісті

4-тапсырма.

1. Екеуі де әділ, сабырлы, тәрбиелі. Жаға жыртыспай-ақ бір мәмілеге келе білді. Бірін-бірі тыңдай білді.

2.Жарқын Бектің ұсынысына бірден келіспеу керек еді өйткені машинаны соғып кеткен ол кінәлі сол себептен ол ұсынысты қабыл алмай, шығынды өз мойнына алу керек еді. Жарқын Бектің жуастығын пайдаланып тұр.

3.Осы жағдаят арқылы мен қазіргі кезде кездесе бермейтін адамдардың бойына қазіргі сәтте керек қасиеттерді көрдім. Бұл бірін-бірі танымаса да достық көңіл, достық ниет таныта білген әділ жандардың іс-әрекеті. Бұл жағдаятқа мен «Достық пейіл» деп ат қоятын едім. Осындай адамдар көп болса әлемде жамандық атаулы мүлде болмас еді деп ойлаймын.

5-тапсырма. «Кім жылдам» әдісі. Сүйіспеншілік

Сүй, шіл, пеш, іс, күй, үй

Тақта, бор

Оқулық, тақта, дәптер,

Маркер,

Ақ бет.

Проектор

Тақта, бор,

дәптер

Проектор

Проектор, дәптер

Тақта, дәптер,бор

Сабақтың соңы

5 мин

Бағалау. «Ұлпа қар» әдісі арқылы жиналған қарлар саны анықталып, көп жинаған оқушы бағаланады:

Үй тапсырмасы:

«Сіз бүгінгі таңдағы достық қарым – қатынасқа қандай баға бересіз?» деген тақырыпта өзіндік көзқарастарыңызды білдіре отырып, мәселенің шешу жолдарын ұсынасыздар.

Кері байланыс: «Аквариум» бүгінгі сабақтан түйген ойын қағазға балықтарға жазып, аквариумға салады.

Оқушылар өзара бағаланады.

Үй тапсырмасын күнделікке жазып алады.

Оқушылармен кері байланыс орнайды.

Күнделік

қима қағаздар, балық суреттері