Ұзақ Фариза Жеңісқызы

АӨЖ 373

Сөйлеу бұзылыстары бар мектепке дейінгі білім алушылармен логопедиялық жұмыстардың тиімділігін арттыру мақсатында ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолдану

Иманов А.К.

(«Педагогика және психология»кафедрасы педагогика ғылымдарының кандидаты,М.Қозыбаев атындағы СҚУ, Петропавл қаласы)

Ұзақ Ф.Ж.

(ДФ-17қ тобының студенті, М.Қозыбаев атындығы СҚУ, Петропавл қаласы)

Жаңа ақпараттық технологиялар сөйлеу қабілеті бұзылған балалармен түзету-дамыту жұмысының перспективалы құралы болды. Барлық жерде компьютерлендіру оқытудың жаңа, әлі зерттелмеген нұсқаларын ашады. Олар қазіргі заманғы электроника мен телекоммуникацияның бірегей мүмкіндіктерімен байланысты.

Компьютерлік технологиялар арнайы педагогикада жиі қолданылатын тиімді оқыту құралдарының қатарына жатады. Соңғы жылдары арнайы оқытудың мазмұны, нысаны, әдістері және мамандардың кәсіби ойлауының сипаты туралы ашық пікірталас жүргізіледі. Дамытушылық оқытудың әрбір жаңа міндеті әдіс проблемаларына, оқытудың айналма жолдарын әзірлеу мәселелеріне ауысады, олар ерекше танымдық қажеттіліктері бар баланы дамытуда барынша мүмкін болатын табыстарға жетуге мүмкіндік береді.

Әдебиетті талдау көрсеткендей, компьютерлік құралдар маман үшін түзету оқыту мазмұнының бөлігі емес, баланың дамуындағы ауытқуларды түзету мүмкіндіктерінің қосымша жиынтығын көрсетеді. Жұмыста компьютерлік техниканы қолданатын дефектолог арнайы оқытудың екі негізгі міндеттерін шешуі қажет: балалардың компьютерді қолдана білуін қалыптастыру және психофизиологиялық бұзылыстарды түзету және дамыту үшін компьютерлік технологияларды қолдану.

Дамуында ауытқушылығы бар балалармен түзету-тәрбие жұмысы мамандандырылған немесе бейімделген компьютерлік бағдарламаларды (негізінен оқыту, диагностикалық және дамытушы) пайдалануды көздейді. Оларды қолдану әсері педагогтың кәсіби құзыреттілігіне, жаңа мүмкіндіктерді пайдалана білуге, әр баланың оқыту жүйесіне ақпараттық технологияны қосуға, үлкен мотивация мен психологиялық жайлылық жасай отырып, сондай-ақ тәрбиеленушіге қызмет түрлері мен құралдарын таңдау еркіндігін ұсынады.

Арнайы педагогикада ақпараттық технологияны қолданудың басым міндеті балаларды информатика мен есептеу техникасының бейімделген негіздеріне оқытудан емес, олардың өмір сүру ортасын кешенді қайта құрудан, белсенді шығармашылық қызметті дамытудың жаңа ғылыми негізделген құралдарын жасаудан тұрады .

Әр түрлі бұзылыстары бар, соның ішінде сөйлеу қабілеті дамымауы бар балаларды оқытудың тиімділігі көбінесе компьютерлік бағдарламалар бойынша мамандар үшін әдістемелердің дайындық дәрежесіне байланысты. Арнайы әдебиетті зерттеу осы мәселе бойынша әзірлемелердің көпшілігі фрагментті және ақпараттық технологиядағы түзету үдерісіне енгізудің кейбір жақтарын ғана ашып көрсетеді .

Компьютерлік технологиялардың көмегімен орталық жүйке жүйесінің органикалық зақымдануы салдарынан сөйлеу бұзылуынан зардап шегетін балаларды түзеу арқылы оқыту және тәрбиелеу үрдісін жетілдірудің маңыздылығы мен жаңашылығы, бұл мәселелерді зерттеудің ғылыми және тәжірибелігі өзектілігін анықтайды. Оның пәніне сөйлеу патологиясының әртүрлі нысандары бар балалармен түзету-дамыту жұмыстарында компьютерлік бағдарламаларды қолдану әсер етті. Бұл зерттеудің мақсаты- бұзушылықтарға компьютерлік-жанама логопедиялық әсер ету тәсілдері жүйесін құру.

Компьютер ақпаратты өңдеу үшін ең заманауи құрал бола отырып, оқытудың қуатты техникалық құралы ретінде қызмет ете алады және мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеу мен жалпы психикалық дамытуда таптырмайтын көмекші рөлін атқара алады .

Мектеп жасына дейінгі балалардың компьютермен қарым-қатынасы жас және оқу бағытын ескере отырып мұқият таңдалған компьютерлік ойындардан басталады.

Компьютерлік ойындардың маңызды функцияларының бірі оқыту болып табылады. Компьютерлік ойындар балаға өзіне жеке түсінік немесе нақты жағдайды елестете алатындай, бірақ барлық ұқсас заттар немесе жағдайлар туралы жалпылама түсінік ала алатындай жасалған. Осылайша, ол ойлаудың жалпылау және жіктеу сияқты маңызды операциялары дамиды [15, 26].

Компьютерде ойнай отырып, бала экрандағы заттар - бұл нақты заттар емес, тек осы нақты заттардың белгілері екенін ерте түсінеді. Осылайша, балаларда сананың таңбалы функциясы деп аталатын дами бастайды, яғни бізді қоршаған әлемнің бірнеше деңгейі бар екенін түсіну - бұл нақты заттар, суреттер, схемалар, сөздер немесе сандар және т. б.

Балалардың компьютерлерде сабақ барысында олардың жадысына назары жақсарады. Ерте жастағы балалар еріксіз ықыласқа ие, яғни олар қандай да бір материалды саналы түрде есте сақтауға тырыса алмайды. Егер материал ашық және маңызды болса, бала оған еріксіз назар аударады. Мұнда да компьютер қажет емес, өйткені ақпаратты бала үшін тартымды түрде береді, бұл мазмұнды есте сақтауды тездетіп қана қоймай, оны саналы және ұзақ уақыт жасайды.

Балалардың компьютердегі сабақтары интеллект дамуы үшін ғана емес, олардың моторикасын дамыту үшін де үлкен маңызға ие. Кез-келген ойындарда, ең қарапайым мен күрделі ойындарда балалар саусақпен белгілі бір пернелерге басуды үйренуі керек, бұл қолдың ұсақ бұлшық еттерін, балалардың моторикасын дамытады. Ғалымдар ұсақ және күрделі қимылдарды саусақпен жасаған сайын, мидың көп бөлігі жұмысқа қосылады. Қолдар сияқты, мидың қабығындағы өте үлкен өкілдік көзі де бар. Біз жұмыс істеп жатқан нәрсеге мұқият қарап отырған сайын, біздің миымыздың пайдасы соғұрлым көп болады, өйткені көру және моторлы анализаторлардың бірлескен қызметін моторлы үйлестіру мен үйлестірудің қалыптасуы балалардың компьютерлердегі сабақтарына табысты қол жеткізіледі .

Компьютерлік ойындар балаларды қиындықтарды жеңуге, әрекеттердің орындалуын бақылауға, нәтижелерді бағалауға үйретеді. Компьютер арқасында баланың жеке іс-әрекетінің нәтижелерін бағалау, жоспарлау, бақылау және бағалау, ойын және ойын емес сәттерді ұштастыру арқылы мақсатқа жетуге үйрету тиімді болып табылады. Бала ойын сюжетіне кіреді, олардың ережелерін меңгереді, өз іс-әрекеттерін бағындырады, нәтижелерге жетуге тырысады. Сонымен қатар, барлық ойындарда тапсырманы орындауға көмектесетін өз кейіпкерлері бар. Осылайша, компьютер баланың интеллектуалдық қабілетін дамытуға ғана емес, сонымен қатар дербестік, жинақтылық, шоғырлану, шыдамдылық сияқты ерік-жігерлік қасиеттерді тәрбиелейді, сонымен қатар баланы қоршаған әлемге деген қарым-қатынасын байытады .

Пайдаланылыған әдебиеттер тізімі

1. Компьютерлік желінің педагогикалық моделі // педагогикалық информатика № 2, 1995 ж., 75-78 б.

2. А. А. Андреев білім берудегі жаңа ақпараттық технологиялар құралдары: жүйелеу және даму үрдістері. М.: ВУ, 1995 ж. 43-48б.

3. Беспалько В. П. Компьютерлердің қатысуымен білім беру және оқыту (үшінші мыңжылдықтың педагогикасы). - Москва - Воронеж, Изд-во Моск. псих.- пед. ин-та; Баспа: "ҮЕҰ Модэк", 2002.

4.Белобородова а. Е., Горвиц Ю. М., Любимова м. М. Компьютерлік ойындар "Кид/Балақай" үшін түзету және сөйлеу дамуының балаларға пайдалануға // М.: МИФИ, 1999.- 186-187б.

5. Е. И. Машбиц Оқытуды компьютерлендірудің психологиялық-педагогикалық мәселелері. - М.: Педагогика. 1988. - 191 б