Сабақтың мақсаты: А)Шортанбай Қанайұлының ақындық жолға түсуі, шығармаларының тақырыбы, халық мұңын жырлаудағы және қазақ әдебиетіндегі өшпес орны туралы оқушылардың білімдерін кеңейту. Ә)Танымдық қабілеттерін, шығармашылықтарын дамыту.
Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, «шығарма кестесі», «екі жақты күнделік»,
Сабақтың көрнекілігі: Шортанбайдың өміріне, шығармашылығына байланысты интернет желісінен алынған деректер, Шортанбайдың суреттері, өлеңдері. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру
Сүйінбай Аронұлы өмірі
Өлеңін жатқа айту.
ІІІ. Жаңа сабақ:
1.Оқушыларға Шортанбайдың суретін көрсетіп, «Ой қозғау» әдісін пайдалана отырып, сұрақтар қою: 1. Шортанбай ақын туралы не білеміз?
2. Ақынымыз қай ғасыр, қай заман ақыны? 3. Бұл ақынның қандай шығармаларын білеміз? 2.Бейнетаспадан Шортанбай Қанайұлының өмірі мен шығармашылығы туралы тыңдау.
Шортанбай Қанайұлы 1808 жылы қазіргі Жамбыл облысы Қаратау өңірінде дүниеге келген. Ақын, діни қайраткер. Жас шағынан мұсылманша оқып замандастары қатарлы білім алмаған. ХІХ ғ. өз дәуірінің шындығын бүге-шігесіне дейін көрсете білген бірден-бір ақын. Шортанбай белгілі бір ортаның немесе аймақтың ғана емес, барша халықтың мұң-мұқтажын толғады, көптің жоқтаушысы болды. Ресейотаршылдығының зорлығын көзімен көріп, жанымен, тәнімен сезінген ақын өзінің “Зар заман”, “Бала зары”, “Тар заман”, “Опасыз жалған”, т.б. толғаулары арқылы ақиқаттың астарын ашып көрсетті.
ХІХ ғасырда өмір сүрген Дулат, Мұрат тағы басқа ақындар замана жайын отаршылдықтың зиянды кесірі деп қарап, ашына, түңіле күйіну сарынында жырлады. Бұл ақындарды заңғар жазушы, классик М. О. Әуезов «зар заман ақындары» деп атаған.
Шортанбай Қанайұлының «Зар заман» өлеңдер топтамасы-адам сипатынан түңілген, халық үшін жаны күйінген жанның толғанысы, дәуір айнасы.
3.Жаңа сабақты пысықтау тапсырмалары:
1-тапсырма
1. «Зар заман» өлеңінен үзіндіні оқу.
Өлең мәтінінен ақын қорқынышының себептері мен зар заман белгілерін тауып оқыңдар.
1.Ақын қорқынышының себептері
2.Тарлығының белгісі
3.Зарлығының белгісі
4.Бағынғанның белгісі
5.Жамандықтың белгісі
6.Білмегеннің белгісі
7.Бүгінгі заман белгілері
2.Өлең құрылысына талдау жасау. Байлар //ұрлық қылады а Көзіне мал// көрінбей, б Билер// жейді параны а Сақтап қойған //сүріндей. б
/Шалыс ұйқас /7 буынды, 2 бунақты Жаңа сабақты бекіту. Шортанбай Қанайұлын сендер қаншалықты таныдыңдар, қай жағынан бағаладыңдар. Мына кестені толтыру арқылы өздеріңді тексеріңдер
Үйге тапсырма:1.Ш. Қанайұлы «Зар заман» өлеңінен үзінді жаттау 2.“Шортанбай – ХІХ ғасыр әдебиетінің көрнекті өкілі” тақырыбына эссе жазу Бағалау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Сабақтың мақсаты: А)Шортанбай Қанайұлының ақындық жолға түсуі, шығармаларының тақырыбы, халық мұңын жырлаудағы және қазақ әдебиетіндегі өшпес орны туралы оқушылардың білімдерін кеңейту. Ә)Танымдық қабілеттерін, шығармашылықтарын дамыту.
Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, «шығарма кестесі», «екі жақты күнделік»,
Сабақтың көрнекілігі: Шортанбайдың өміріне, шығармашылығына байланысты интернет желісінен алынған деректер, Шортанбайдың суреттері, өлеңдері. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру
Сүйінбай Аронұлы өмірі
Өлеңін жатқа айту.
ІІІ. Жаңа сабақ:
1.Оқушыларға Шортанбайдың суретін көрсетіп, «Ой қозғау» әдісін пайдалана отырып, сұрақтар қою: 1. Шортанбай ақын туралы не білеміз?
2. Ақынымыз қай ғасыр, қай заман ақыны? 3. Бұл ақынның қандай шығармаларын білеміз? 2.Бейнетаспадан Шортанбай Қанайұлының өмірі мен шығармашылығы туралы тыңдау.
Шортанбай Қанайұлы 1808 жылы қазіргі Жамбыл облысы Қаратау өңірінде дүниеге келген. Ақын, діни қайраткер. Жас шағынан мұсылманша оқып замандастары қатарлы білім алмаған. ХІХ ғ. өз дәуірінің шындығын бүге-шігесіне дейін көрсете білген бірден-бір ақын. Шортанбай белгілі бір ортаның немесе аймақтың ғана емес, барша халықтың мұң-мұқтажын толғады, көптің жоқтаушысы болды. Ресейотаршылдығының зорлығын көзімен көріп, жанымен, тәнімен сезінген ақын өзінің “Зар заман”, “Бала зары”, “Тар заман”, “Опасыз жалған”, т.б. толғаулары арқылы ақиқаттың астарын ашып көрсетті.
ХІХ ғасырда өмір сүрген Дулат, Мұрат тағы басқа ақындар замана жайын отаршылдықтың зиянды кесірі деп қарап, ашына, түңіле күйіну сарынында жырлады. Бұл ақындарды заңғар жазушы, классик М. О. Әуезов «зар заман ақындары» деп атаған.
Шортанбай Қанайұлының «Зар заман» өлеңдер топтамасы-адам сипатынан түңілген, халық үшін жаны күйінген жанның толғанысы, дәуір айнасы.
3.Жаңа сабақты пысықтау тапсырмалары:
1-тапсырма
1. «Зар заман» өлеңінен үзіндіні оқу.
Өлең мәтінінен ақын қорқынышының себептері мен зар заман белгілерін тауып оқыңдар.
1.Ақын қорқынышының себептері
2.Тарлығының белгісі
3.Зарлығының белгісі
4.Бағынғанның белгісі
5.Жамандықтың белгісі
6.Білмегеннің белгісі
7.Бүгінгі заман белгілері
2.Өлең құрылысына талдау жасау. Байлар //ұрлық қылады а Көзіне мал// көрінбей, б Билер// жейді параны а Сақтап қойған //сүріндей. б
/Шалыс ұйқас /7 буынды, 2 бунақты Жаңа сабақты бекіту. Шортанбай Қанайұлын сендер қаншалықты таныдыңдар, қай жағынан бағаладыңдар. Мына кестені толтыру арқылы өздеріңді тексеріңдер
Үйге тапсырма:1.Ш. Қанайұлы «Зар заман» өлеңінен үзінді жаттау 2.“Шортанбай – ХІХ ғасыр әдебиетінің көрнекті өкілі” тақырыбына эссе жазу Бағалау.
