Сабақ: Адалдық. Д.Қасенов

Көкшетау қаласы  №12 орта мектептің бастауыш сынып мұғалімі  Муталлапова Мадина Майкеновна

Сабақтың тақырыбы: Адалдық. Д.Қасенов

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік. Мәтіннің мазмұнын түсініп,идеясын ашу, адал достық туралы ұғымдарын кеңейту.

2. Дамытушылық. Сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру,сөздік қорларын байыту,шығармашылық жұмысқа баулу.Өзара сыйластық қарым-қатынастарын дамыту.

3.Тәрбиелік. Достықты қадірлей білуге тәрбие беру.

Сабақтың көрнекі жабдықтары:Интерактивтік тақта, ватман, маркер,нақыл сөздер, аудио-видео таспалар. т, б.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Қолданылатын әдістер: Сұрақ-жауап,ауызша әңгіме,сын тұрғысынан ойлау жобасы.(Әлемді шарлау,жиксо-1,еркін жазу, 5 жолды өлең).

Пәнаралық байланыс: дүниетану.бейнелеу өнері.ән-күй.

Сабақтың барысы:  I.Ұйымдыстыру кезеңі.

Оқушыларды сабаққа психалогиялық жағынан дайындау.

Мейірімді                    

    жүрекпен,

            Ақпейілді

    тілекпен,

            Амандасып

алайық,

        Сабақты, қане,

бастайық.

ІІ.Үй  тапсырмасын сұрау.

Айтыс дегеніміз не, айтыстың қандай түрлері болады.

«Табиғатта жаман кезең болмайды» атты эссе.

Айтыстан үзінді келтіру.

ІII. Жаңа сабақ. Қызығушылықты ояту.

Мұғалім сабақтың тақырыбымен таныстыру мақсатында Данышпан ата жіберген өсиет-әңгімені оқушылар сахналайды.

Данышпан

Ертеде бір ақылды қария болыпты. Бір күні ақылды қарияға бір жігіт келіп:

-Ақсақал, мен қандай жігітпін? Сынаңызшы, - депті. Қарт жігітке:

-Жолдасыңды көрсет, сонан соң айтамын, - депті.

Жігіт жолдасын қартқа жіберіпті.Қарт жігіттің жолдасымен ұзақ сөйлесіп, ақырында жігіттің өзін шақырыпты. Жігіт келген соң, қарт:

-Шырығым, жаман жігіт емессің, - депті.

-Қалайша, олай дейсіз? Мені бұрын көрген жоқсыз ғой? – депті жігіт. Қарт күліп:

- «Жігіттің жолдасына қарап бағала» дейді халық, - депті.

Мұғалім  оқушылардың ол туралы пікірін білу үшін сұрақ қояды.

Ой шақыру.

1.«Жігіттің жолдасына қарап бағала» дегенде нені түсінесіңдер?

2.Егер досы бұзақы болса, ондай баланы «жақсы бала» деп айта аламыз ба? Неге?
3.Егер досың бұзақы болса, сен не істер едің?
4.Данышпан ақсақалдың сөзін дұрыс деп ойлайсыңдар ма?
 

Мұғалім  оқушылардың жауаптарын түйіндей отырып сабақ тақырыбымен таныстырады:

-Адам көбінесе өзінің мінезіне ұқсас адамдармен жолдас, дос болады. Шынжолдас, достар бірінің жақсы қасиеттерін екінші үлгі тұтады, бойына сіңіреді, олар бір-біріне өте жақын, бірін-бірі тез түсінісетін болып кетеді. Осындай жолдастық, достық қарым-қатынастардың арасындағы ең бағалысының бірі-адалдық

ІV. Жаңа сабақ. Мақсатымыз:  Мәтіннің мазмұнын түсініп,идеясын ашу, адал достық туралы ұғымдарын кеңейту, шығармашылық жұмыс жасау арқылы, өзара сыйластық қарым-қатынастарын дамыту. Достықты қадірлей білуге  үйрету.

Автор туралы. -Бүгін біз Дәулет Қасеновтың «Адалдық» атты мәтінімен танысамыз. Дәулет Қасенов туралы біз не білеміз? Және қандай шығармаларымен таныстық ?

 Дәулет Қасенов жас қаламгерлердің бірі.Біз бұл жазушының «Нағыз малшы» атты мәтінімен танысқан болатынбыз. Естеріңе түсіріп көріндерші,басты кейіпкерлер  кім еді?

(Ерден атай,Ертай, Жантай, ауыл адамдарының еңбектері жайлы,атасы мен немересінің қарым-қатынасы, үлкенді құрметтей білу)

Кел,ойланайық! Адал дос қандай болады?

V. Оқулықпен жұмыс.  Мағынаны тану.

Жеке, жұпта, топта талқыға салу.

4-топқа тапсырма беру.(әр топқа мәтінді бөліктерге бөліп беру )

І-топ.        ІІ-топ.           ІІІ-топ.        ІV-топ. 

Әр топтан бір-бір оқушыдан мәтінді дауыстап оқиды.

Адалдық.I-топ.

Орыс тілі сабағы еді. Мария Исаевна әдеттегіндей бүгін де сыртына кішкентай балалардың суреті салынған жұқалау, кітапша әкеліп, ішінен бір батыр бала жайында әңгіме оқып берді. Әңгіме оқушыларға қатты әсер етті. Әсіресе Дүйсеннің бала қиялы дүниенің төрт бұрышын шарлап кетті. Ол кітапты көп оқитын.

-Мария Исаевна, кітабыңызды бір күнге бере тұрасыз ба ?

деді қиылып.

-Ала ғой, Дүйсен,- деді ұстазы.

-Рахмет, - деп, ол кітапты әдетпен қолына алды.

Сабақ аяқталысымен Дүйсен үйіне қайтты. Қасында Бейсен мен Сәрсен бар. Жолда келе жатып, Дүйсен сөмкесінен мұғалімнен алған кітабын суырды.

-Әкелші, біз де көрелік, - деп, Сәрсен ішін ашып қалып еді, бес мың теңгелік қызыл қағаз ақша жарқ етіп шыға келді.

II-топ.

Бейсен:

-Бұл кімдікі, сенікі ме ? – деді Дүйсенге.

-Менікі емес, апайдікі.

-Апайдікі екенін қайдан білесің ?

-Енді кімдікі ғой дейсің ?

-Кітапханадан алса, қайтіп апайдікі болады?

-Мүмкін жаңылып анасы, иә баласы салған шығар?

-Кім салса, ол салсын, ақшаны апайға қайырам.

-Оны қайырудың қажетті жоқ.

- Қайырам, - деді Дүйсен келіспей.

-Ол ақша апайдікі  емес, басқанікі.

-Жоқ, - деді Дүйсен.

-Өзің бір тегін ақшаны пайдаланбайтын ақымақ екенсің.Қайырып бергеннен саған не пайда?!

III-топ.

-Ұстазымнвң ақшасын алып, бетіне қалай қарамақпын ?

-Қарай гөр мұның адалын ! – деп, екеуі теріс айналды.

-Өзі иемленгелі жүр.Басқа біреудікі болса, оны апай қайдан білсін, - деді Сәрсен Бейсенге былай шығысымен.

-Сұраса ше?

-Онда жағдай қиын.

     Әрі-бері оймен ертесіне екеуі мектепке ерте келді. Аздан соң Дүйсеннің де төбесі көрінді. Бірақ ол тура сыныпқа тартты.Қоңырау соғылды. Көп кешікпей апай да кірді. Журнал бойынша балаларды тексеріп шыққан соң, өткен сабақты сұрауға кірісті.

-Кәне, кім айтады?

Сәлден кейін Дүйсен қолын көтерді. Бейсен мен Сәрсенде зәре жоқ. Өзгелер де тып-тыныш.

IV - топ.

-Ал, айта ғой, - деді апай. Ол қолына кешегі кітапты ұстап,тақтаға шықты. Үй тапсырмасын мүлтіксіз орындап келіпті. Күнделігіне «бесін» қойдырған соң, апайға кітабын қайтарып берді. Арасында бес мың теңге жүргенін ескертуді де ұмытқан жоқ.

-Бәсе, қайда жоғалттым деп жүрсем, осының ішіне салған екенмін ғой, - деп, апай Дүйсенге ризалық пішінмен күлімдей қарады. Бейсен мен Сәрсен дегбірсізденіп отыр.

Бірақ Дүйсен ақша жөнінде басқа ештеңе демеді. Екеуінің қуанғандары сонша, осы сәт ұшып тұрып Дүйсенді құшақтай алғылары келді. «Қазір айтқанда не болар едік, адал деп, міне, Дүйсенді айт. Нағыз дос - Дүйсен » деп ойлады олар.

Сабақ аяқталды. Балалар үзіліске шықты. Бейсен мен Сәрсен Дүйсенге жүгіріп кеп:

-Рахмет саған, адал екенсің, - десті екеуі күлімдей қолын алып.

Автор. Д.Қасенов

VII. Тыныштық сәті.  Балалардың денесі, ойы сергітіледі.

Денелерінді түзу ұстап, бастарынды жоғары  көтеріп, ыңғайланып отырыңдар. Көздеріңді жұмып, ауаны терең жұтып,еркін тыныстап, айналадағы барлық тіршілік иесі сендерді аялап, қоршап, қамқор болып жатқанын сезініңдер. Тұла бойларын жақсылыққа, махаббатқа толы

екенін көз алдарына елестетіп көріңдер. Осылайша екі минуттай отырыңдар.

Оқушылардан сұрау қандай сезімде болдыңдар? Не сездіңдер?

Дәптермен жұмыс.Сөздік жұмысы.

Аңысын аңиық – не болатынын күте тұрайық.

Дегбірсіздену – шыдамсыздану.

Осы сөздерді байланыстыра отырып, бірнеше сөйлемдер құрастыр

Сұрақ-жауап

1.Балалар неге дауласты?

2.Ақшаның апайдікі емес екеніне Сәрсен мен Бейсеннің шынымен көздері жетті  ме?

3.Сәрсен мен Бейсен Дүйсенге неге сенімсіздік   білдірді?

4.Бейсен мен Сәрсен Дүйсенге рахметтен басқа не айтуы керек еді?

5.Сендер олардың орнындарында болсаңдар не істер едіңдер?

6.Өз бастарында осындай жағдай болды ма ?

VI. Не түйіндедің ? Сурет сал. Топпен жұмыс.

НАЗАР АУДАРАЙЫҚ,
НАҚЫЛ СӨЗ.

Оқиғалы шығарманы сюжетті шығарма дейді. Ал оқиғасыз, көңіл күйге байланысты жазылған шығарманы (өлеңді) сюжетсіз шығарма дейді.

Мысалы, Ә. Дүйсенбиевтің «Ардақты ана» өлеңі анаға деген сезімге толы болса (сюжеттсіз), «Адалдық» мәтінінде үш баланың мектептегі басынан өткен бір оқиға(сюжетті) әңгімеленеді.

Топтық жұмыс.

I-топ. Жағдаяты талда.

Екі дос.

Арман мен Асыл төртінші сыныпта оқиды. Екеуі бала кезден дос. Арман ұсабақтан келген соң, түскі тамағын ішіп, үйдегі жұмыстарын бітіріп,ертеңгі сабағын оқып болған соң далаға ойнауға шықты.Футбол алаңына барса, Асыл да ойнап жүр екен. Олар ұзақ футбол ойнап, үйге кеш қайтты.

Асыл :

-Мен ертең сабаққа бармаймын, үй тапсырмасын орындамадым.Мені апайға ауырып қалды дей салшы,-деп өз өтінішін Арманға айтты.

Арман егер адал дос болса, қандай жауап берер еді деп ойлайсыңдар ?

II-топ.  «Менің досым», «Адал дос» шағын эсее жаз.
 

III-топ. Бес жолды өлең.

IV-топ. Мақал-мәтелдер.  Ойыңды жинақта.

1.Пайда ойлама, ар ойла. 

2.Ақ жүрген адам азбас.

3.Айнымас досы бар адам – ең бақытты адам.

4.Дос болсаң,берік бол, досыңа серік бол

ІХ. Ой толғаныс. “Түртіп ал!“.

Досыңды алдамай, оған адал бол.

Қиын кездерде бір-біріне көмек көрсетіңдер.

Досыңмен қызықты шақтарды бөлісе біл.

Досыңның кемшілігін кешіре біл.

Сабақты қорытындылау.

Бүгін біз сабақта не білдік ?

Сабақ сендерге ұнады ма?

Неліктен ?

ХІ. Үйге тапсырма.

Мәтінді рөлге бөліп оқу, мазұндау,сахналауға дайындалу.

ХІІ. Бағалау. Рейтинг жүйесі бойынша.

XIII.Жүректен жүрекке.

Әкел,  достым, қолынды,

Татуласқан орынды.

Өкпелесіп не керек,

Көрсет, қане, соныңды.

Баққа бірге кірейік,

Қол ұстасып жүрейік.

Татулықтың белгісі,

Кел қосылып күлейік.

                        Бағалау парағы (әр топ басшы жауапты).

Оқушының аты-жөні

Үй тапсыр

масы

Даныш

пан ата әңгімесі

Жаңа сабақ

Оқулықпен жұм.

Дәптер мен жұм.

Мақал-мәтел

Топтық жұмыс

қорытынды

1.

2.

3.

4.

5,

6.

7.