Мағжан Жұмабаев "Батыр Баян" поэмасы

ҚР Білім және Ғылым министірлігі

Ашық сабақ жоспары

Тақырыбы: Мағжан Жұмабаев

«Батыр Баян» поэмасы

Өткізген: Қазақ тілі мен әдебиеті пәні

мұғалімі Кажигалиев Акежан Максатович

Солтүстік Қазақстан облысы

Мамлют ауданы

«Бексейіт орта мектебі» КММ

2016-2017 оқу жылы

«Келісемін»

Мектеп директорының

оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

________________ Н. Қ. Қорғанбаева

Мерзімі: 17.01.2017 ж.

Сынып: 8

Пәні: қазақ әдебиеті

Сабақтың тақырыбы: Мағжан Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасы

Сабақтың мақсаты: Поэманың мазмұнын меңгере отырып, өзіндік тұжырым жасауға, жалпы болжам жасап, ой қорыта білуге үйрену.

Күтілетін нәтиже:

А – поэманы оқып, мазмұнын түсіну;

В – кейіпкерлерімен танысып, құрылымдық талдау жасау;

С –Туған  еліне жеріне, тіліне деген сүйіспеншілігін  арттыру.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: пікірталастық әңгіме, шығармашылығын дамыту, композициялық талдау, «РАФТ» әдісі, «Бумеранг» әдісі, постер қорғау.

Сабақтың көрнекіліктері: Оқулық, кеспелер, ресурс қағаздар, слайд, түрлі-түсті стикерлер.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

а)Оқушылармен амандасу:

-Сәлеметсіңдер ме, балалар!

-Сәлеметсіз бе!

-Отырыңдар!

ә)оқушыларды түгендеу, кезекшімен сұхбат:

-Сыныпта кім кезекші?

-Сыныпта мен кезекшімін.

-Бүгін сабақта оқушылар түгел ме?

-Сыныпта ...

-Үйге қандай тапсырма берілді?

-Үйге...

б)аудитория тазалығына көңіл бөлу;

в)топты психологиялық тұрғыдан әзірлеу.

«Менің көңіл-күйім» тренингі

• Менің көңілім жақсы.

• Мен сабақты жылдам орындаймын.

• Мен сабақты жақсы оқимын.

• Менің жазуым жақсы.

• Менің тәртібім жақсы.

Сыныпты топқа бөлу.

Оқушыларға шашыраған мақал-мәтелдері бар кеспелерді таратамын. Оларды біріктіру арқылы екі топқа бөлінеді.

1-топ: «Батырлар»

2-топ: «Еңбек»

ІІ. Қызығушылықты ояту.

Өткен жылы тәуелсіздігіміздің неше жылдығын атап өттік?

Еліміз 25 жыл ішінде қандай жетістіктерге жетті?

Осыған байланысты мектебімізде қандай іс-шаралар өтті?

“Тәуелсіздік - сан буын бабалардың қасиетті жеріміздің әрбір қадамын қорғау үшін төгілген өлшеусіз қаны мен терінің өтеуі. Тәуелсіздік - кешегі батыр бабалар өсиет еткеніндей, Қазақстанды қасық қаны қалғанша қорғау жөніндегі әрбір азаматтың қайсар шешімі.” (слайд)

“ Елбасының «Тәуелсіздік толғауы» еңбегінен.

Балалар, тәуелсіздік жолында Мағжан Жұмабаевтың атқарған еңбегі қандай?

Бүгінгі таңда Мағжан оқулары не себепті болады?

Тәуелсіздік жолында күрескен қазақтың қандай батыр, хандарын білеміз?

Мұғалім сөзі: XVIII ғасыр – қазақ тарихындағы ел тағдыры сынға түскен түйінді кезең. Бұл Абылай хан, Қабанбай, Бөгенбай сынды қолбасшылардың бастауымен бір жұдырықтай түйілген батыр бабалармыздың жанқиярлық ерлік өнегесін тарих беттеріне өшпестей етіп қашаған кезең еді. Иә, тарих – шындық. Балалар, біз XX ғасырдың басындағы қазақ поэзиясының Хантәңірі – Мағжанның «Батыр Баян» поэмасын өткен сабақта оқып танысқан болатынбыз.

Бүгінгі сабақта поэманы талдап, талқылайтын боламыз.Топтарға осы бағытта тапсымалар мен талдаулар беремін. Топтағы барлық балаға тапсырма беріледі, оқушылар деңгейіне қарай тапсырманы таңдап алады.

IІІ. Мағынаны тану.

№1. Мағжан Жұмабаев туралы не білесің?

№2. Абылай хан туралы не білесің?

Баян -тарихта болған уақ руының шоға деген  тайпасынан. Ұрпақтарының айтуы бойынша 1700-1757 жылдар арасында өмір сүрген батыр. Баянды Абылай ханнның аса  қадір  тұтып, «Ақылы ерлігіне сай, бар батырым бір  төбеде, бұл-бір төбе» деп  отырған Бұл оқиға  өмірде  болған. Қалмақтар  алдап,Қытай  асып  кеткені   Шоқан  мақаласында  да жазылған. Тек  Баянның  қайтар  жолда ауыз  судан ұшынып  қайтыс  болғаны поэма  сюжетіне  кіргізілмеген. Баянның  ұрпағы Зейнелло Олжабаев Қарағанды жерінде өмір сүріп отыр.

Шығарманың композициялық құрылысын талдау.

«РАФТ» әдісін қолдану. «Бумеранг» әдісі арқылы жазу

Оқиғаның басталуы мен дамуы

Оқиғаның шиеленісуі

Оқиғаның шарықтау шегі

Оқиғаның шешімі

IV. Сабақты бекіту.

Талдау:

№1 Жүрегім, мен зарлымын жаралыға,
Сұм өмір абақты ғой саналыға.
Қызыл тіл қолым емес кісендеулі,
Сондықтан жаным күйіп жанады да.

Бұл шумақтарда ақын не айтқысы келді? Ақын неге зарлы?

№2 Түйіннің тоқсан түрлі шешуі бар,
Әдемі ертегідей баяғыда.
Әдемі өткенді ойлап айнымасам,
Сұм өмір күшті уын аяды ма?

Ақынның неге «сұм өмір» дейді? Ақын неге ертегіні айтуға мәжбүр?

- «Сұм өмір абақты ғой саналыға» деп  қызыл  империяға  ашықтан-ашық  айып  тағады.

-«Қызыл  тілім  кісендеулі» -  тіл  бостандығының  жоқ  екені;

«Сұм  өмір күшті  уын аяды ма?» - деп  өзінің ауыр  тағдырын  қоса  жырлайды.

-Ақынның  жолы «қанды  ор  боп  қалады»  деп  ақын  күңіренеді,  толғайды  көзіне  жас  алады.  Азаматтан  дос  таба  алмай, қаламымен  сырласады.

1917 ж. ақпан төңкерісінен соң Ресей конституциялы демократиялық партиясының қазақ мүше тобынан құрылған. Төрағасы Ә. Бөкейханов. Қазақ тілінлегі басылымдар шығарды, оқу-ағарту, тілді, дінді, ұлттық салтты сақтау идеясын қолдады.

Сергіту сәті:

«Австралиядағы жаңбыр»

Шарты:

1.     Австралиядағы  жаңбыр басталды.

(алақанды уқалайды)

2.     Жаңбыр жауды.

 (саусақты сартылдатады)

3.     Жаңбыр күшейді.

 (кеудесін алақанмен оғады)

4.     Нөсер жауын жауды.

(жамбасын соққылайды)

5.     Бұршақ жауып, найзағай ойнайды (аяқтарымен еденді соққылайды)

6.     Нөсер жаңбыр ақырындады. (жамбасын соққылайды)

7.     Жаңбыр саябырлады.

 (кеудесін алақанмен соғады)

8.     Жаңбыр тамшылары азайды. (саусақтарын сартылдатады)

9.     Самал жел соғып тұр.

(қолдарын тербейді)

10.  Күн ашылды.

 (Қолдарын жоғары созады)

1-топ: Хронологиялық кесте

2-топ: «Батыр Баян» поэмасы бойынша постер қорғау

V. Сабақты қорытындылау.

Пікірталас

«Баянның інісі Ноянды өлтіруі дұрыс па?»

(ия/жоқ).

Айғақтар

: Қалмақ қызы: -Ер Баян бір жорықта еліме ойран салып, ата-анамның бауырынан шырқыратып алып кетті.

Ноян: Ұнаттым

Жоқ : Дәлелдемелер

--1. Қызғаныш сезімі жайлағаннан кейін , Халық кегін, намысын алға тартып, сұлу үшін өш алды.

2. Туғанын, бауырын, жалпы кісі өлтіру қылмысқа жатады.

3. Ашу, жұрттың сөзіне арланды, жалған намыс.

Иа: Намыс, ер намысы, ел намысы

Баянның  бейнесі арқылы тәуелсіздік жолындағы күрес   біртіндеп  айқындалды.  Баян ел үшін, ел намысы үшін барлығын құрбан етті. Тәуелсіздік - Қазақ елінің ғасыр бойы көксеген арманы. Елім деп  еңіреген  перзенті Мағжанның кеудесін  жарып  шыққан  ыстық  арман.

Рефлексия. «Бес саусақ» әдісі

Топ мүшелеріне парақшалар таратылады. Әрбір оқушы парақшаға өздерінің бес саусақтарын салып, ойларын жазады.

Бас бармақ-басты мәселе.Бүгін сабақта ең құнды мәселе қандай болды.

Балалы үйрек-бірлесу. Мен топта, жұпта қалай жұмыс істедім?Кімді риза қылдым?, Кім маған көмек берді?

Ортан терек-ойлану. Мен бүгін қандай жаңа білім мен тәжірибе алдым?

Шылдыр шүмек-шынайылық. Сабақ маған ұнады ма? Неліктен?Кішкентай бөбек-көңіл-күй ахуалы. Мен сабақта өзімді қалайша сезіндім?

Алақан-алға ұмтылу. Жұмысты жақсарту үшін не жасау керек? Білімімді қалайша толықтырам?

VI. Үйге тапсырма:

«Баянның ерлігі елге мұра» тақырыбында шағын эссе жазу

VII. Бағалау. Оқушыларды сабаққа қатысқандарына байланысты бағалаймын.

VIII. Қоштасу. Сонымен, балалар, бүгінгі ашық сабағымыз аяқталды, сау болыңдар.