?аза? тілінен саба? жоспары

О?УШЫЛАРДЫ? БІЛІМ АЛ?АНДЫ?ЫНЫ? Д?ЛЕЛДЕМЕЛЕРІ ?АМТЫЛ?АН ТІЗБЕКТЕЛГЕН САБА?ТАР ТОПТАМАСЫНАН АЛЫН?АН «МЕН АТА- АНАМА К?МЕКТЕСЕМІН» ТА?ЫРЫБЫНДА?Ы САБА?ТАР БОЙЫНША БАЯНДАМА

Аманжолова Р.?

(№42 орта мектеп»КММ м??алімі,Петропавл ?.)

Ба?дарламаны? негізгі міндеті - ?аза?станды? м??алімдерге педагогикалы? т?жірибелерін жетілдіру мен ба?алау?а к?мектесу. Сонды?тан о?ыту мен о?уды? ?азіргі заман?ы ?дістері м??алімні? к?нделікті т?жірибесі ж?не к?сіби м?нм?тінмен ?зара байланыста ?арастырылады. Ба?дарламаны? негізгі ?а?идаты т?жірибелік ?ызметті на?ты ?ылыми зерттеулерді? д?лелденген н?тижелерімен кіріктірілу болып табылады.[1.12б]

Білім ?дерісіні? н?тижелі болуы м??алімдерді? о?ушы ?здігінен ме?геріп,таныта білген білім-да?дылары мен амал,к?з?арастарын зейін ?ойып,зерделей білген білім модельдері аясында ?ана ж?зеге асырылады. .[1.35б]

Курсты? бірінші « Бетпе - бет »кезе?інде біз о?ушыларды ?алай о?у керек екендігі бойынша теориялы? білім ал?ан едім, енді мектептегі т?жірибемнен ?ту барысында осы курстан ал?ан білімдерімді к?рсетуге тырыстым.

Сол себепті бірінші саба?ымда о?ушыларды топ?а б?лгенде шарды? жасыл, сары, ?ызыл т?стері ар?ылы ?ш топ?а б?лдім. ?р топ?а т?рт о?ушыдан келеді.

Олар: м?тінді м?нерлеп о?у, с?здік ар?ылы аудару, та?ырып?а байланысты постерлер,коллаждар, кластер, пікірталастар мен диалогтар, шы?армашылы? ж?мыстары. Балалар та?ырыптар?а берілген жа?а с?здер мен с?з тіркестеріне байланысты постер, коллаж жаса?ан кезде ?иыншылы?тар?а кезікті. Мысалы, о?ушылар «постер», «коллаж» деген с?зді? ма?ынасы мен оны ?алай ?олдану керектігін т?сінбеді,постерді? пайдасы мен тиімділігіне м?н бермегендері деп ойладым. Біра?, мен бірінші бетпе-бет кезінде постер, диаграмма жасауды? саба? барысында ?андай тиімді екендігін тере? т?сіндім ж?не оны? саба? барысында?ы орны ?те зор, ?йткені постер ар?ылы жасал?ан ж?мысты ?ор?ау барысында сыныпта?ы т?йы? балалар ашылып, с?йлеу м?дениеті ?алыптасады. Осы?ан байланысты ?ол жеткізген жетістіктерімді атап ?ткім келіп отыр, тобымда?ы А,В де?гейлі о?ушыларымны? ?лгерімдері жа?сы бол?анды?тан, ?андай тапсырмаларды берсе? де ал?а алып кетеді. Постер жаса?ан кезде атал?ан о?ушылар тапсырманы? мазм?нын ашу барысында тез т?сінік бере отырып, С де?гейлі о?ушыларына к?мек к?рсетіп, ?олдайды.

Ой тол?анысы кезінде топтар?а берілген эссе жазу тапсырмалары да ?иыншылы? ту?ызды. ?йткені, сыныбымда?ы о?ушыларды? с?здік ?оры аз ж?не ?з ойларын д?рыс, жетік жеткізе алмауларында. Мысалы: тобымда?ы С де?гейлі о?ушыларымны? ?лгерімі т?мен бол?анды?тан заманауи талаптар?а сай ?тетін саба?тарды ме?геру барысы ?иынды?тар?а апарады. Сонды?тан алда?ы уа?ытта м?ндай тапсырмаларды Ба?дарламаны? жеті модулін ?р саба??а кіріктіре отырып, о?ушылар?а да, саба? берген м??алімге де же?іл болады деп ойлаймын.

Мектептегі т?жірибеде ?зімні? алдыма ?ой?ан ма?саттарым: жеті модульді ?р саба?ыма кіріктіру, ойлау, с?йлеу, есте са?тау, шы?армашылы? ?абілеттерін, тіл байлы?тарын дамыту. Саба?ымда мынадай ж?мыс т?рлері топты? ж?мыс, ?зіндік ж?мыс, соны? ішінде де?гейлік тапсырмалар, шы?армашылы? ж?мыстары,диалогтік о?ыту,ойлану,ж?пты? ж?мыстар болды. Саба?тарымда о?ыту мен о?уда?ы жа?а т?сілдерді кіріктіруге, ?алай о?ыту керек идеяларын т?сінуде ма?сат ?ойдым. Саба?ты ?ткізбес б?рын ма?саты д?рыс, на?ты ?ойыл?ан саба? жоспарын ??рып алу керек болды. Саба? жоспары – м??алімні? саба? берудегі негізгі ?аруы. Жоспарлан?ан саба? сыныпта ынтыма?тасты? ?арым-?атынасты ?алыптастыра отырып, ж?йелі саба? беруіне, н?тижесінде ?з ма?сатына жету.

. Атал?ан модульдерге с?йене отырып, орта мерзімді саба? жоспарында?ы екінші саба?ым « Мен ата-анама к?мектесемін» модулі бойынша лексикалы? та?ырып «Мені? ?уес ісім», оны? ішінде «Мен кесте тігемін» м?тінімен ж?мыс жасау, салалас ??рмалас с?йлем бойынша тапсырмалар орындай білу та?ырыбына то?тал?ым келіп отыр, ?йткені б?л саба?та о?ушылар ?ткен саба??а ?ара?анда белсенділіктері артып, шы?армашылы? ж?мыс істей алу де?гейі біршама жо?ары болды. О?ан негіз бол?ан диалогтік о?ыту т?сілі, а?паратты?–коммуникациялы? технологияны ?олдану, топты? ж?мыс, де?гейлік тапсырмалар, топтау, ойлану, ж?пта тал?ылау, постер жасау. Саба?ты? кезе?дері бір - бірімен байланысуына, ж?йелі ?йымдастырылуына к??іл б?лдім. Осыны? н?тижесінде саба?ым ?ызы?ты ж?не ?серлі ?тті деп ойлаймын.

Жа?а саба?ты бастамас б?рын о?ушылар?а ба?алау пара?ын таратып беріп, критерийлерін айтып таныстырып, т?сіндірдім.

Мерсер мен Литлтон (2007) ?з е?бектерінде диалог – саба?та о?ушыларды? ?ызы?ушылын арттырумен ?атар оларды? білім де?гейіні? ?суіне ?лес ?осатынын атап к?рсетеді. Ал Выготский о?ыту моделі о?ушы диалог ??ру н?тижесінде білім алады деп жорамалдайды. [1.39б] Сонды?тан о?ушыны? білім де?гейін дамыту?а ?леуметтік ?олдау к?рсетуде м??алімні?, я?ни мені? р?лім ерекше. О?ушыларды? к?бірек білетін бас?а адамдармен, ?рине, б?л р?лдерде сыныптастары да болуы м?мкін, диалог ж?ргізу м?мк?ндігі бол?ан жа?дайда, о?ыту же?іл болма?.. Саба?ты? негізгі б?лімінде та?ырыпты? мазм?нын ашуда «Блум» т?ймеда?ыны? с?ра?тарын ?олдандым. Сонымен бірге та?тада саба? та?ырыбына байланысты с?здік минимум к?рсетілді. ?р топты? білім де?гейін тексеру барысында ?ш топ?а белгілі д?режедегі тапсырмалар берілді:

«Талантты ж?не дарынды балаларды о?ыту» модулі бойынша ?ш бала?а ба?ылау жасадым. Топпен ж?мыс барысында АВС ба?ыладым.А– ?абілетті о?ушы, жылдам ж?мыс істейді,есте са?тау ?абілеті жа?сы. Ж?мыс барысында ?з тобы ?шін жанашырлы? білдіріп, сыныптастарына к?мек к?рсеткісі келіп отырады. В о?ушы ж?мыс істеуге ?абілеті бар, тапсырманы баяу орындайды, біра? ?здігімен ?олын к?термейді. Тапсырма орындау барысында жауабыны? д?рыс немесе б?рысты?ына ?арамастан жауабын бере салады. С о?ушы – ?абілеті т?мен, біра? ?з ж?мысына пысы?. ?й тапсырмасын к?біне орындамай келеді.Себебін де т?сіндіре алмайды. Сыныпта саба??а белсене ?атысады, ?иын тапсырмалар орында?ан кезде же?іл жолдарын іздеп, к?шіріп ал?ысы келеді. Мен осы ?ш о?ушыны бір топ?а біріктіріп, ба?ылауж?ргіздім ж?не т?мендегі жа?дай?а назар аудардым. А де?гейлі о?ушыма топта ж?мыс істеген ?те ?найды, оны? бірден-бір себебі жо?арыда?ы ерекшелігіне байланысты, сонымен ол бірден берген тапсырманы тез орындайды да топта?ы жолдасына к?мектесіп отырады. В де?гейлі о?ушым бірден ж?мыс?а кіріскенімен тапсырманы баяу, біра? м??ият орындау?а тырысады ж?не ж?мыс барысында ?з ойын жеткізе алады, келесі тапсырма?а ??лшыныспен ж?не сенімділікпен орындай білді. ?шінші о?ушыма топта ж?мыс істеген ?нады, сонды?тан ?зін жайлы сезініп, тапсырманы м??ият орындау?а тырысып ба?ты, алайда мен м?ны істей алмаймын деген сенімсіздігі бар. Келесі саба?тарда б?л о?ушылармен ?рі ?арай ж?мысымды жал?астырамын деген ойдамын.Саба? бойы о?ушылар топта?ы о?ушыларды ба?алап отырды.

Сыни т?р?ыдан ойлану?а берілген «Елестету к?рінісі» тапсырмасы бойынша о?ушылар м?тінні? м?нін к?з алдарына елестетіп, алдарында?ы ватман?а суреттерін салады. Суреттерді та?та?а іліп,келесі топ оны? мазм?нын ашты. О?ушылар мазм?нын ашуда ?инал?анда, топ м?шелері олар?а к?мекші с?ра?тар ?ойып отырды.Б?л тапсырманы о?ушылар ?ызы?ушылы?пен орындады деп айту?а болады. Сонымен бірге «?атені тап» о?ыта ?йрету ойынын ойнады. Б?л ж?пты? ж?мыс болды. Ж?п м?шелері алдарына таратыл?ан суреттер бойынша саба? та?ырыбына байланысты топтастыру ??рады. Оны ??ра отыра ?дейі 1-2 ?ате жібереді. Осы ?ателерді келесі топ м?шелері табу керек. Осындай ?рт?рлі тапсырмалар логикалы? ойлау ар?ылы о?у ?дерісінде табысты, тиімді болады

Білім беру ?шін ба?алау ж?не о?уды ба?алау» модулін ?олдандым, саба? барысында ба?алау шкаласы бойынша ба?алау кедергі болды. О?ушыларды? критерийлер бойынша ба?алауды т?сінуі ?иын болды. Бірінші саба?та о?ушылар ?з білімдерін асыра ба?алады, кейінгі саба?тарда объективті ба?алау?а тырысты. Осы саба?ымда о?ып-?йренуді? н?тижесін ба?алау?а арнал?ан смайликтерді таратып беремін. Оны? ?ызыл т?сі «5», жасыл т?сі «4», сары т?сі «3» деген ??ымды білдіреді.Б?л ба?алауды ?р топты? жазыл?ан эссе ж?мысына ?ояды.

Выготскийді? айтуынша, о?ушылар на?ты ма?саттарды к?здейді, ?леуметтік ?арым- ?атынасты? н?тижесінде ойлау мен с?йлеу да?дылары дамытылады.

Саба? барысында барлы? о?ушыларды тарту ?шін топты? ж?не ж?пты? ж?мыс т?рлерін алдым. «?нсіз о?ушылар» осы т?ста ашылды десем болады. Б?рі де б?л ж?мыс т?ріне ?ызы?ушылы?пен кірісіп кетті. Орташа о?итын о?ушы топты? ж?мыста ?з ойларын д?лелдеп, талдап, ?ор?ап, ?зіні? к?шбасшылы? ?асиетіні? бар екенін к?рсете білді.Осы саба?тар топтамасын ?ткізген со?, ?те ?лкен т?жірибе жина?анымды т?сіндім. ?ай жерде ?андай кедергілер кездесті , ?андай тапсырма сай келмеді, осыны? б?рін ?орытындылап сараптадым. Топта бірлесе ат?ар?ан ж?мыс ар?ылы ?рбір баланы? ж?не дарынды баланы? ?абілеттерін аша білуге болатынын к?зім жетті. Топты? ж?мыста «?нсіз о?ушылар» ашылып, ?з ойларын ашы? айту?а, д?лелдеуге тырысты. Топты? ж?мысты ?алай ?йымдастыру?а болатынын білдім. Осы ж?мысты жоспарлауда бас?а ?ріптестеріммен де а?ылдастым, ?андай ?діс-т?сілдерге к??іл б?лу керектігін айтып ?з ойларын ?осты.

Александер\2011\ айт?андай , тек ?ана техникалы? т?сіл емес.Ба?алау – одан ар?ы о?у туралы шешімді ?абылдау ма?сатымен о?ытуды? н?тижелерін ж?йелі т?рде жина?тау?а ба?ыттал?ан ?ызметті белгілеу ?шін ?олданыл?ан термин. .[1.56б] О?ушыларымны? ?рбір жетістіктерін ?рдайым ?олдап отырдым, формативті т?рде ба?алап , саба? барысында?ы жетістіктерін мада?тап отырдым. Формативті ба?алауды о?ыту ?шін ба?алау ретінде ?олдануды? ?те ма?ызды екендігіне к?з жеткіздім. Кемшіліктеріне ?арамастан,о?ушыларды? ж?мыстарын ма?тап-мада?тап формативті ба?алап отырдым.Олар?а т?рткі с?ра?тар ?оя отырып, тере? ойланып жауап берулеріне , жан-жа?ты ізденулеріне ба?дар беріп отырдым. О?уды ба?алау ж?не о?ыту ?шін ба?алау – о?ытуды? барлы? жа?а т?сілдерімен ?зара ты?ыз байланысты. О?ушыны? орында?ан тапсырмасы , ?рбір ж?мысы орынды ба?алануы тиіс.

О?ыту ?шін ба?алау ж?не о?уды ба?алау модулін енгізе отырып, мен о?ушыларымны? барлы? ж?мысын ба?ылай алдым деп айта аламын. ?р саба?та ба?алауды? ?р т?рлерін ?олданып, о?ушыларды? ?сыныстарын ескерсек , жетістіктерге жетуге болатынына сенемін.Сонды?тан о?ушыларды ?рдайым мада?тауымыз керек,?олданылатын ба?алау т?ріне ?арамастан о?ушыны? ж?мысына т?сініктеме берілу керек, о?ушылар?а ?здерін ба?алап, білімді ?алай жетілдіру керектігін о?ушылар?а ?йрету керекпін.Осы саба?тарымнан к?тілетін н?тиже: ынтыма?тасты? атмосфера ?алыптастырады ,о?ушыларды? ?ызы?ушылы?тарын арттырады,тап?ырлы?ы, белсенділігі артады,ойланып ?з ойын д?лелдей ж?йелі жеткізе алады,с?йлеу м?дениеті артады деп ойлаймын.Ба?дарламаны? модульдері бойынша о?ушылар саба??а ?ызы?ушылы?тары жо?арылап, саба??а деген белсенділіктері артты. О?ушыларды? ?здігінен ж?мыс істеу да?дылары ?алыптасты, сыни т?р?ыдан ойлау ?абілеттері арта т?сті. ?лкен жетістіктерге жету ?шін ?лі к?п ж?мыс ат?ару керекпін,сонды?тан о?ушыларымны? толы?, д?лелді жауап беруді ?рі ?арай жетілдіруім керек. Болаша?та?ы жоспарым - ?з ма?сатыма жету ?шін саба?ты? ??рылымын, ?р о?ушыны? де?гейіне сай тапсырмаларды дайындауды к?здеймін.?з білімімді жетілдіру жолында к?сіби біліктілігімді арттыра отырып, о?ыту мен о?ытуда?ы жа?а т?сілдерді тиімді ?олдану ж?не осы ба?дарламаны игеріп, ?з т?жірибемде іске асыру арманымны? орындалуына ашыл?ан м?мкіндік деп ойлаймын. Алда?ы уа?ытта кездескен ?иыншылы?тарды, кедергілерді ескере отырып, саба?ымды сауатты жоспарлау?а ж?не дарынды балалар?а арнап к?рделі тапсырмалар дайындауды алдыма ма?сат етіп ?оямын.

Пайдаланыл?ан ?дебиет:

М??алімге арнал?ан н?с?аулы? , 2012 ж.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?аза? тілінен саба? жоспары »

ОҚУШЫЛАРДЫҢ БІЛІМ АЛҒАНДЫҒЫНЫҢ ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРІ ҚАМТЫЛҒАН ТІЗБЕКТЕЛГЕН САБАҚТАР ТОПТАМАСЫНАН АЛЫНҒАН «МЕН АТА- АНАМА КӨМЕКТЕСЕМІН» ТАҚЫРЫБЫНДАҒЫ САБАҚТАР БОЙЫНША БАЯНДАМА

Аманжолова Р.Ғ

(№42 орта мектеп»КММ мұғалімі,Петропавл қ.)

Бағдарламаның негізгі міндеті - қазақстандық мұғалімдерге педагогикалық тәжірибелерін жетілдіру мен бағалауға көмектесу. Сондықтан оқыту мен оқудың қазіргі заманғы әдістері мұғалімнің күнделікті тәжірибесі және кәсіби мәнмәтінмен өзара байланыста қарастырылады. Бағдарламаның негізгі қағидаты тәжірибелік қызметті нақты ғылыми зерттеулердің дәлелденген нәтижелерімен кіріктірілу болып табылады.[1.12б]

Білім үдерісінің нәтижелі болуы мұғалімдердің оқушы өздігінен меңгеріп,таныта білген білім-дағдылары мен амал,көзқарастарын зейін қойып,зерделей білген білім модельдері аясында ғана жүзеге асырылады. .[1.35б]

Курстың бірінші « Бетпе - бет »кезеңінде біз оқушыларды қалай оқу керек екендігі бойынша теориялық білім алған едім, енді мектептегі тәжірибемнен өту барысында осы курстан алған білімдерімді көрсетуге тырыстым.

Сол себепті бірінші сабағымда оқушыларды топқа бөлгенде шардың жасыл, сары, қызыл түстері арқылы үш топқа бөлдім. Әр топқа төрт оқушыдан келеді.

Оқушылар арасындағы ынтымақтастық пен бірлестік қасиеттерін қалыптастыру барысында бірінші сабақтан соңғы сабаққа дейін «Жүректен жүрекке», «Сағат тілімен достар», «Атом» мен «Молекула», «Мен кіммін» атты тренингтері арқылы және гүл шоғы мен түрлі түсті шарлар,кесілген открытка суреттері арқылы топқа бөліп отырдым. Осы сәттен балалардың сабаққа деген қызығушылығы көріне бастады.

Сабақтың тақырыптарына қатысты мазмұндарын ашатын тапсырмалар дайындадым. Олар: мәтінді мәнерлеп оқу, сөздік арқылы аудару, тақырыпқа байланысты постерлер,коллаждар, кластер, пікірталастар мен диалогтар, шығармашылық жұмыстары. Балалар тақырыптарға берілген жаңа сөздер мен сөз тіркестеріне байланысты постер, коллаж жасаған кезде қиыншылықтарға кезікті. Мысалы, оқушылар «постер», «коллаж» деген сөздің мағынасы мен оны қалай қолдану керектігін түсінбеді,постердің пайдасы мен тиімділігіне мән бермегендері деп ойладым. Бірақ, мен бірінші бетпе-бет кезінде постер, диаграмма жасаудың сабақ барысында қандай тиімді екендігін терең түсіндім және оның сабақ барысындағы орны өте зор, өйткені постер арқылы жасалған жұмысты қорғау барысында сыныптағы тұйық балалар ашылып, сөйлеу мәдениеті қалыптасады. Осыған байланысты қол жеткізген жетістіктерімді атап өткім келіп отыр, тобымдағы А,В деңгейлі оқушыларымның үлгерімдері жақсы болғандықтан, қандай тапсырмаларды берсең де алға алып кетеді. Постер жасаған кезде аталған оқушылар тапсырманың мазмұнын ашу барысында тез түсінік бере отырып, С деңгейлі оқушыларына көмек көрсетіп, қолдайды.

Ой толғанысы кезінде топтарға берілген эссе жазу тапсырмалары да қиыншылық туғызды. Өйткені, сыныбымдағы оқушылардың сөздік қоры аз және өз ойларын дұрыс, жетік жеткізе алмауларында. Мысалы: тобымдағы С деңгейлі оқушыларымның үлгерімі төмен болғандықтан заманауи талаптарға сай өтетін сабақтарды меңгеру барысы қиындықтарға апарады. Сондықтан алдағы уақытта мұндай тапсырмаларды Бағдарламаның жеті модулін әр сабаққа кіріктіре отырып, оқушыларға да, сабақ берген мұғалімге де жеңіл болады деп ойлаймын.

Мектептегі тәжірибеде өзімнің алдыма қойған мақсаттарым: жеті модульді әр сабағыма кіріктіру, ойлау, сөйлеу, есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін, тіл байлықтарын дамыту. Сабағымда мынадай жұмыс түрлері топтық жұмыс, өзіндік жұмыс, соның ішінде деңгейлік тапсырмалар, шығармашылық жұмыстары,диалогтік оқыту,ойлану,жұптық жұмыстар болды. Сабақтарымда оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдерді кіріктіруге, қалай оқыту керек идеяларын түсінуде мақсат қойдым. Сабақты өткізбес бұрын мақсаты дұрыс, нақты қойылған сабақ жоспарын құрып алу керек болды. Сабақ жоспары – мұғалімнің сабақ берудегі негізгі қаруы. Жоспарланған сабақ сыныпта ынтымақтастық қарым-қатынасты қалыптастыра отырып, жүйелі сабақ беруіне, нәтижесінде өз мақсатына жету.

. Аталған модульдерге сүйене отырып, орта мерзімді сабақ жоспарындағы екінші сабағым « Мен ата-анама көмектесемін» модулі бойынша лексикалық тақырып «Менің әуес ісім», оның ішінде «Мен кесте тігемін» мәтінімен жұмыс жасау, салалас құрмалас сөйлем бойынша тапсырмалар орындай білу тақырыбына тоқталғым келіп отыр, өйткені бұл сабақта оқушылар өткен сабаққа қарағанда белсенділіктері артып, шығармашылық жұмыс істей алу деңгейі біршама жоғары болды. Оған негіз болған диалогтік оқыту тәсілі, ақпараттық–коммуникациялық технологияны қолдану, топтық жұмыс, деңгейлік тапсырмалар, топтау, ойлану, жұпта талқылау, постер жасау. Сабақтың кезеңдері бір - бірімен байланысуына, жүйелі ұйымдастырылуына көңіл бөлдім. Осының нәтижесінде сабағым қызықты және әсерлі өтті деп ойлаймын.

Сабақты бастамас бұрын сыныпта жақсы ынтымақтастық атмосфера қалыптастыру үшін оқушылармен психологиялық «Сағат тілі» тренингін өткіздім. Оқушылар «Сағат тілі» деген қағазға достарының есімдерін толықтырды. Ортаға шығып,сағат тіліне жазған балалардың есімі бойынша, бір-біріне жылы лебіздерін білдірді. Сонан соң, оқушыларға кесілген открытка таратып, оны дұрыс жинау арқылы үш топқа бөлдім . Содан кейін үй тапсырмасын тексеремін. Алдын-ала үй тапсырмасына берілген «Менің әуес ісім» тақырыбына эссені тексеру барысында, оқушылар дайындап келген жұмыстарын топ ішінде оқып талдап, ең жақсы дегенін мұғалім алдында оқыды. Осындай тәсілдің арқасында оқушылар сыни тұрғыдан ойланады.Ең жақсысын таңдап оқу барысында, оқушылар бір-бірін бағалап, формативтік баға шығарады. Үй тапсырмасын тексеріп болғасын ,бағаны түсті стикерлерге жазып, топ бір-біріне сыйлайды.

Жаңа сабақты бастамас бұрын оқушыларға бағалау парағын таратып беріп, критерийлерін айтып таныстырып, түсіндірдім.

Мерсер мен Литлтон (2007) өз еңбектерінде диалог – сабақта оқушылардың қызығушылын арттырумен қатар олардың білім деңгейінің өсуіне үлес қосатынын атап көрсетеді. Ал Выготский оқыту моделі оқушы диалог құру нәтижесінде білім алады деп жорамалдайды. [1.39б] Сондықтан оқушының білім деңгейін дамытуға әлеуметтік қолдау көрсетуде мұғалімнің, яғни менің рөлім ерекше. Оқушылардың көбірек білетін басқа адамдармен, әрине, бұл рөлдерде сыныптастары да болуы мүмкін, диалог жүргізу мүмкүндігі болған жағдайда, оқыту жеңіл болмақ.. Сабақтың негізгі бөлімінде тақырыптың мазмұнын ашуда «Блум» түймедағының сұрақтарын қолдандым. Сонымен бірге тақтада сабақ тақырыбына байланысты сөздік минимум көрсетілді. Әр топтың білім деңгейін тексеру барысында үш топқа белгілі дәрежедегі тапсырмалар берілді:

1 топ тапсырмасы – мәтіннің мазмұнын мәнерлеп оқып, сөздікті пайдалана отырып, аудармасын білу;

2 топ тапсырмасы – мәтіннің мазмұнын түсіне отырып, оған жүйелі жоспар құрастыру;

3 топ тапсырмасы – мәтіннің мазмұнын біле отырып, өзара сөйлесім құрастыру.

Тапсырмаларды орындау барысында балалардың арасынан топбасшылық атқарып отырған оқушы таңдалып, сол бала өз пікірлерін айтып ерекшеленді. Тапсырмаларды орындау барысында әр топтың оқушылары мәтінге берілген жоспар мен сұрақтарға сүйене отырып пікірталас өткізді, соның арқасында оқушылардың ойлау, пікірін жеткізе алу және мәтіннің мазмұнын түсінетінін байқадым. Тәжірибе мен дәстүрлі сабақтың әр сабағында қолданып жүрген сөйлеу мәдениетін дамыттым. Сол оқушылар басқа топтардың жауаптарын тыңдай отырып, «Бағдаршам» әдісі бойынша сары (3), жасыл (4), қызыл (5) бағаларын берді. Бағаланғаннан кейін оқушыларды сергіту сәтіне шақырдым. Оқушылардың шаршамай, көңіл күйлерінің жоғары деңгейде болуы мен үшін өте маңызды.

Осыдан кейін тақырып мазмұнына байланысты топтарға постер,коллаж жасау тапсырмалары берілді. Постер,коллаж жасап, мәтіннің тақырыбын аша отырып, қорғаған кезде диалогқа түседі

Диалог барысында оқушылар (сонымен қатар олардың мұғалімдері де) келісілген нәтижеге жету үшін күш-жігерін жұмсайтын және Мерсер (2000)сипаттағандай,білімді бірлесіп алуда немесе «пікір алмасу» барысында тең құқылы серіктестер болып табылады. Пікір алмасу оқушылармен диалог құру арқылы іске асады,дегенмен оны оқушылар бірлескен зерттеулер барысында да анықтай алады.[1.40б] Осы кездеп бастап оқушылар арасында диалог арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту жүргізіледі. Қорғаудан кейін әр топ өздерінің тиісті бағаларын қойды.Топтық жұмыс кезінде оқушылардың арасында сыйластық, жауапкершілік, достық қарым –қатынас орнады.Жалпы оқушылардың тақырыпты түсінгені маған ұнады. Шығармашылық тапсырмалар арқылы оқушыларды логикалық ойлауға мүмкіндік бердім.Оқытуды сыни тұрғыдан ойлап үйретудің мақсаты не оқып білгенін жинақтау болып табылады. Оқушылардың оқуға деген көзқарастарында өзгерістер пайда болды, білім алуда, үй тапсырмасын орындауда жауапкершіліктері артты.

Оқушылардың қызығушылықтарын арттыру үшін интербелсенді тақтада суреттерді пайдалана отырып, сабақта жаңа сөздерді меңгертуде оқушылар ауызша сөз тіркесін және сөйлемдер құрастырды. Сабақ барысында жаңа сөздерді меңгерту арқылы олардың түсіну дәрежелерін анықтауыма көмегін тигізеді және сөздік қорлары молая түседі. Сонымен қатар оқушылар мәтінге жоспар құрастырып, сол жоспар арқылы өз сөздерімен мазмұндау арқылы, пікірталас құрады.

Диалогтік оқыту тәсілін қолдану арқылы оқушы мен мұғалім арасында кері байланысты орнаттым.

Диалогтік оқыту – бұл әңгімелесу, пікірлесу, ой алмасу, бір –бірін тыңдай білу. Диалогтік оқыту тәсілі арқылы оқушының қорқынышы, өз –өзіне сенімсіздігі жоғалып, оқушы мен мұғалім арасында тең дәрежедегі түсінушілік орнады.

«Талантты және дарынды балаларды оқыту» модулі бойынша үш балаға бақылау жасадым. Топпен жұмыс барысында АВС бақыладым.А– қабілетті оқушы, жылдам жұмыс істейді,есте сақтау қабілеті жақсы. Жұмыс барысында өз тобы үшін жанашырлық білдіріп, сыныптастарына көмек көрсеткісі келіп отырады. В оқушы жұмыс істеуге қабілеті бар, тапсырманы баяу орындайды, бірақ өздігімен қолын көтермейді. Тапсырма орындау барысында жауабының дұрыс немесе бұрыстығына қарамастан жауабын бере салады. С оқушы – қабілеті төмен, бірақ өз жұмысына пысық. Үй тапсырмасын көбіне орындамай келеді.Себебін де түсіндіре алмайды. Сыныпта сабаққа белсене қатысады, қиын тапсырмалар орындаған кезде жеңіл жолдарын іздеп, көшіріп алғысы келеді. Мен осы үш оқушыны бір топқа біріктіріп, бақылаужүргіздім және төмендегі жағдайға назар аудардым. А деңгейлі оқушыма топта жұмыс істеген өте ұнайды, оның бірден-бір себебі жоғарыдағы ерекшелігіне байланысты, сонымен ол бірден берген тапсырманы тез орындайды да топтағы жолдасына көмектесіп отырады. В деңгейлі оқушым бірден жұмысқа кіріскенімен тапсырманы баяу, бірақ мұқият орындауға тырысады және жұмыс барысында өз ойын жеткізе алады, келесі тапсырмаға құлшыныспен және сенімділікпен орындай білді. Үшінші оқушыма топта жұмыс істеген ұнады, сондықтан өзін жайлы сезініп, тапсырманы мұқият орындауға тырысып бақты, алайда мен мұны істей алмаймын деген сенімсіздігі бар. Келесі сабақтарда бұл оқушылармен әрі қарай жұмысымды жалғастырамын деген ойдамын.Сабақ бойы оқушылар топтағы оқушыларды бағалап отырды.

Грамматикалық тапсырмаларды орындауда да оқушылар белсенділік танытты.Топ бойынша тапсырмалар берілді:салалас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын қайталай отырып,сөйлемдер құрастыру,жалғаулықтарын,түрлерін ажырата білу,сөйлемдерді толықтыру тапсырмалары бойынша жұмыс істеді.

Сыни тұрғыдан ойлануға берілген «Елестету көрінісі» тапсырмасы бойынша оқушылар мәтіннің мәнін көз алдарына елестетіп, алдарындағы ватманға суреттерін салады. Суреттерді тақтаға іліп,келесі топ оның мазмұнын ашты. Оқушылар мазмұнын ашуда қиналғанда, топ мүшелері оларға көмекші сұрақтар қойып отырды.Бұл тапсырманы оқушылар қызығушылықпен орындады деп айтуға болады. Сонымен бірге «Қатені тап» оқыта үйрету ойынын ойнады. Бұл жұптық жұмыс болды. Жұп мүшелері алдарына таратылған суреттер бойынша сабақ тақырыбына байланысты топтастыру құрады. Оны құра отыра әдейі 1-2 қате жібереді. Осы қателерді келесі топ мүшелері табу керек. Осындай әртүрлі тапсырмалар логикалық ойлау арқылы оқу үдерісінде табысты, тиімді болады

Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау» модулін қолдандым, сабақ барысында бағалау шкаласы бойынша бағалау кедергі болды. Оқушылардың критерийлер бойынша бағалауды түсінуі қиын болды. Бірінші сабақта оқушылар өз білімдерін асыра бағалады, кейінгі сабақтарда объективті бағалауға тырысты. Осы сабағымда оқып-үйренудің нәтижесін бағалауға арналған смайликтерді таратып беремін. Оның қызыл түсі «5», жасыл түсі «4», сары түсі «3» деген ұғымды білдіреді.Бұл бағалауды әр топтың жазылған эссе жұмысына қояды.

Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету» модулі бойынша «не білем, не білдім, не білгім келеді», «миға шабуыл», постер тапсырмаларын қолдандым. Бұл жаттығулар оқушыларға ұнады. «Не білем, не білдім, не білгім келеді» кестесін сабақтың әр кезеңінде толтырып, талқылап отырдық. Бұл тапсырма үлкен тақырыпшаны жылдам және негізгі ойды жеңіл түсінуге , жұптасып жұмыс жасауға көмектеседі. «Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету» модулі білім алуда оқушылардың өздігінен ізденуіне мүмкіндік туғызады және сыни тұрғыдан ойлауды қалыптастыруға ықпал етеді, мұғалімге сабақ барысын бақылауға, талдауға мүмкіндік береді. Бұл модуль оқушылардың белсенділіктерін көрсетуге, өздігінен жұмыс жасауға төсілдіреді.

Оқушылар алғашқы сабақтағыдай емес, осы сабағымда топтық жұмысқа тез бейімделді. Топтық жұмыс оқушылардың бірлесе жұмыс жасауға өте тиімді. Сабақта сыни тұрғыдан ойландыра отырып, талантты-дарынды балалардың оқу үдерісіндегі жетістіктерін басқа оқушыларға үлгі ету, тапсырмаларды жас ерекшеліктеріне сай бере отырып қалай оқу керектігін үйрету, алған білімді түсініп қана қоймай өз өміріне пайдалана алуды қалыптастыру болды.

Выготскийдің айтуынша, оқушылар нақты мақсаттарды көздейді, әлеуметтік қарым- қатынастың нәтижесінде ойлау мен сөйлеу дағдылары дамытылады.

Сабақ барысында барлық оқушыларды тарту үшін топтық және жұптық жұмыс түрлерін алдым. «Үнсіз оқушылар» осы тұста ашылды десем болады. Бәрі де бұл жұмыс түріне қызығушылықпен кірісіп кетті. Орташа оқитын оқушы топтық жұмыста өз ойларын дәлелдеп, талдап, қорғап, өзінің көшбасшылық қасиетінің бар екенін көрсете білді.Осы сабақтар топтамасын өткізген соң, өте үлкен тәжірибе жинағанымды түсіндім. Қай жерде қандай кедергілер кездесті , қандай тапсырма сай келмеді, осының бәрін қорытындылап сараптадым. Топта бірлесе атқарған жұмыс арқылы әрбір баланың және дарынды баланың қабілеттерін аша білуге болатынын көзім жетті. Топтық жұмыста «үнсіз оқушылар» ашылып, өз ойларын ашық айтуға, дәлелдеуге тырысты. Топтық жұмысты қалай ұйымдастыруға болатынын білдім. Осы жұмысты жоспарлауда басқа әріптестеріммен де ақылдастым, қандай әдіс-тәсілдерге көңіл бөлу керектігін айтып өз ойларын қосты.

Александер\2011\ айтқандай , тек қана техникалық тәсіл емес.Бағалау – одан арғы оқу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде жинақтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылған термин. .[1.56б] Оқушыларымның әрбір жетістіктерін әрдайым қолдап отырдым, формативті түрде бағалап , сабақ барысындағы жетістіктерін мадақтап отырдым. Формативті бағалауды оқыту үшін бағалау ретінде қолданудың өте маңызды екендігіне көз жеткіздім. Кемшіліктеріне қарамастан,оқушылардың жұмыстарын мақтап-мадақтап формативті бағалап отырдым.Оларға түрткі сұрақтар қоя отырып, терең ойланып жауап берулеріне , жан-жақты ізденулеріне бағдар беріп отырдым. Оқуды бағалау және оқыту үшін бағалау – оқытудың барлық жаңа тәсілдерімен өзара тығыз байланысты. Оқушының орындаған тапсырмасы , әрбір жұмысы орынды бағалануы тиіс.

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау модулін енгізе отырып, мен оқушыларымның барлық жұмысын бақылай алдым деп айта аламын. Әр сабақта бағалаудың әр түрлерін қолданып, оқушылардың ұсыныстарын ескерсек , жетістіктерге жетуге болатынына сенемін.Сондықтан оқушыларды әрдайым мадақтауымыз керек,қолданылатын бағалау түріне қарамастан оқушының жұмысына түсініктеме берілу керек, оқушыларға өздерін бағалап, білімді қалай жетілдіру керектігін оқушыларға үйрету керекпін.Осы сабақтарымнан күтілетін нәтиже: ынтымақтастық атмосфера қалыптастырады ,оқушылардың қызығушылықтарын арттырады,тапқырлығы, белсенділігі артады,ойланып өз ойын дәлелдей жүйелі жеткізе алады,сөйлеу мәдениеті артады деп ойлаймын.Бағдарламаның модульдері бойынша оқушылар сабаққа қызығушылықтары жоғарылап, сабаққа деген белсенділіктері артты. Оқушылардың өздігінен жұмыс істеу дағдылары қалыптасты, сыни тұрғыдан ойлау қабілеттері арта түсті. Үлкен жетістіктерге жету үшін әлі көп жұмыс атқару керекпін,сондықтан оқушыларымның толық, дәлелді жауап беруді әрі қарай жетілдіруім керек. Болашақтағы жоспарым - өз мақсатыма жету үшін сабақтың құрылымын, әр оқушының деңгейіне сай тапсырмаларды дайындауды көздеймін.Өз білімімді жетілдіру жолында кәсіби біліктілігімді арттыра отырып, оқыту мен оқытудағы жаңа тәсілдерді тиімді қолдану және осы бағдарламаны игеріп, өз тәжірибемде іске асыру арманымның орындалуына ашылған мүмкіндік деп ойлаймын. Алдағы уақытта кездескен қиыншылықтарды, кедергілерді ескере отырып, сабағымды сауатты жоспарлауға және дарынды балаларға арнап күрделі тапсырмалар дайындауды алдыма мақсат етіп қоямын.

Пайдаланылған әдебиет: