Іле ауданы
«№7 орта мектеп» МКМ
?аза? тілі мен ?дебиет м??алімі
Садыкова Ж?лдыз М?уліт?ызы
Сайыс саба?ы:
Сайысты? ма?саты:
Сайыс?а ?ш сыныптан алын?ан 2 топ, ?р топта 5 о?ушы ?атысады. ?р топ ?з ба?тарын сынайды.
?діл ?азылар ал?асын сайлау.
«?аза? тіліні? білгірі» атты білім сайысымыз негізінен 7 кезе?нен т?рады:
1 кезе?. Топты таныстыру, осы сайыс?а т?судегі ма?саты.
І топ-
ІІ топ-
2 кезе?. «Мені? елім – ?аза?стан» та?ырыбына ?ле? о?у.
?лы ел
?зі?дікі Туы? да, Азабы?ды шеккен ел,
От пен Ауа, Суы? да. Тоза?ы?нан ?ткен ел.
Жаса, ?аза?станым, Батысында ?ар жатса,
Белді бекем буын да! Шы?ысында к?ктем ел.
Иран-?айып Бір шеті мен бір шеті
Жеткізбейтін неткен ел! ?. Мырза ?ли
3 кезе?. Б?л кезе? «Б?йге» деп аталады. М?нда о?ушылар берілген с?ра?тар?а жауап берулері керек.
І топты? с?ра?тары:
1. ?Р-ны? астанасы ?ай ?ала?
2. ?аза? тілінде неше ?ріп бар?
3. ?аза? тілінде неше септік бар?
4. ?аза?стан ?ай елдермен шектеседі?
5. Ж?з жаса?ан а?ын?
6. «Ша?ар» с?зіні? синонимі?
7. Сан есім ?андай с?ра?тар?а жауап береді?
8. Т?рлаусыз м?шелерді ата?
9. М.?уезовті? роман-эпопеясын ата.
10. Аристотельден кейінгі «Екінші ?стаз» ата?ын ал?ан кім?
11. ?аза? тілі ?ай жылы мемлекеттік м?ртебе алды?
12. «А?ылды» с?зіні? т?бірі?
13. Абайды? ?анша ?арас?зі бар?
14. Ата За? к?ні ?ашан?
15. ?Р-ны? р?міздерін ата.
ІІ топты? с?ра?тары:
1. «Бес Арыс» деген кімдер?
2. Жал?ауды? неше т?рі бар?
3. ?аза? хал?ыны? батыр ?ыздары кімдер?
4. ?аза?стан ?ай жылы т?уелсіздік алды?
5. ?аза? тіліне т?н дыбыстар нешеу?
6. ?аза?станны? шекарасы ?анша ша?ырым?
7. Абай ??нанбаевты? ?ле?дерін ата.
8. Дауыссыз дыбыстар нешеге б?лінеді?
9. 1-?ырк?йек ?андай к?н?
10. ?аза?стан Республикасында Тілдер мерекесі ?ашан?
11. «?аза? хрестоматиясын» жаз?ан кім?
12. ?аза?станда ?анша ?лт ?кілдері т?рады?
13. ?аза?стан жерінен ?ткен жол.
14. Абайды? ту?ан жылы.
15. ?н?ранны? авторларын атап бер.
4 кезе?. ”Полиглот” деп аталады. Ж?мба?ты? шешуін сайыскерлер шешіп, оны ?аза?, орыс, а?ылшын (неміс) тілдерінде айтады.
І топ
1. Ас?ар тауда ?ара орман. (шаш - волосы -hair англ - нем.яз наап)
2. ?имылдаса ?ос шебер,
?ыруар –?ыруар іс ?нер (?ол – рука – hand )
3. Судан шы?ады,
Судан ?ор?ады. (Т?з-соль-sult-англ Salz(нем))
4. Ж?зіне салса? к?зі?ді,
К?рсетеді ?зі?ді. (Айна-зеркало-mirror –англ,Spiegei (нем)
5. ?ара сиырым ?арап т?р,
?ызыл сиырым жалап т?р. (?азан мен от – казан и огонь- )
6. Ора? болып туады,
Таба? болып тынады. (ай-луна- )
ІІ топ
1) Бетін адам ашады,
Білім н?рын шашады. (Кітап –книга-book (англ) buch(нем)
2) ?зі сондай ?у,ж?рген жері ай?ай шу. (т?лкі – лиса - )
3) Ма?-ма? бас?ан ма? бас?ан,шудаларын ша? бас?ан. (т?йе – верблюд - )
4) ?ыста а? тон киемін,с?бізді сондай с?йемін. (?оян –заяц - )
5. ?ыста ?ана болады,
?стаса?, ?олы? то?ады. (?ар-снег- )
6. Ая?ы жо?, ?олы жо?,
Ж?рмейтін жолы жо?. (хат – письмо - letter)
5 кезе?. «Жа??ыр?ан салт-д?ст?рлер» деп аталады, я?ни салт-д?ст?рлерге байланысты с?ра?тар?а толы? жауап беру керек.
І топ?а
1. На?ашы деген кім?
2. Жеті атаны ата.
3. ?лтты? киімдерді атап бер.
4. ?андай туысты? атауларды білесі??
5. ?лтты? ойындарды атап бер.
ІІ топ?а
1. Айт мейрамы туралы не білесі??
2. Немере деген кім?
3. ?лтты? та?амдарды ата?
4. ?ымыз ?андай жануарды? с?ті?
5. ?андай салт-д?ст?рлерді білесі??
6 кезе?. «Тап?ырлы?» деп аталады. Берілген ма?алда?ы жасырын с?зді тауып, ма?алды жал?астыру.
Д?рыс жауап?а 5 ?пай.
1. Тіл тас жарады, тас жармаса. (бас жарады).
2. Бал там?ан тілден. (у там?ан).
3. Отан. да ысты?. (оттан)
4. Жа?сы с?з -. (жарым ырыс)
5. ?а?арлы с?з. (?амал б?зар)
6. Тілге ??рмет – ?лт?а.. (??рмет)
7. Отан ?шін от?а т?с,. (к?ймейсі?).
8. Бас кеспек болса да,. (тіл кеспек жо?).
9. Д?лелсіз с?з. (желмен те?).
10. Тіл ?ылыштан. (?ткір).
11. Піл к?термегенді,. (тіл к?тереді).
12. Тілден арты?. (?азына жо?).
13. Ана с?ті бой ?сіреді, Ана тілі. (ой ?сіреді).
14. Тіл жо? жерде -. жо?. (?лт).
15. Е? ащы да тіл, е?. (т?тті де тіл).
16. ?нер алды -. (?ызыл тіл).
17. Айтыл?ан с?з -. (атыл?ан о?).
18. Жылы-жылы с?йлесе?, жылан. (інінен шы?ады).
19. Бас?а п?ле -. (тілден).
20. Білім кілті -. (тіл).
21. Тілге ??рмет -. (елге ??рмет).
7 кезе?. ?р топ?а жеке-жеке «?аза?стан деген с?з беріледі. Сол с?зден ?атысушылар бірнеше бас?а с?здер ??рап шы?у керек. Кім к?п с?з ??раса сол же?іске жетеді.
«?аза? тіліні? білгірі» атты сайысымызды? со?ына да жеттік. Енді ?діл-?азылар ал?асына с?з береміз. Же?імпаздар аны?талып, ма?тау ?а?аздары тапсырылады.
Просмотр содержимого документа
«Интеллектуалды жарыс»
Іле ауданы
«№7 орта мектеп» МКМ
Қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі
Садыкова Жұлдыз Мәулітқызы
Сайыс сабағы:
Сайыстың мақсаты:
Сайысқа үш сыныптан алынған 2 топ, әр топта 5 оқушы қатысады. Әр топ өз бақтарын сынайды.
Әділ қазылар алқасын сайлау.
«Қазақ тілінің білгірі» атты білім сайысымыз негізінен 7 кезеңнен тұрады:
1 кезең. Топты таныстыру, осы сайысқа түсудегі мақсаты.
І топ-
ІІ топ-
2 кезең. «Менің елім – Қазақстан» тақырыбына өлең оқу.
Ұлы ел
Өзіңдікі Туың да, Азабыңды шеккен ел,
От пен Ауа, Суың да. Тозағыңнан өткен ел.
Жаса, Қазақстаным, Батысында қар жатса,
Белді бекем буын да! Шығысында көктем ел.
Иран-Ғайып Бір шеті мен бір шеті
Жеткізбейтін неткен ел! Қ. Мырза Әли
3 кезең. Бұл кезең «Бәйге» деп аталады. Мұнда оқушылар берілген сұрақтарға жауап берулері керек.
І топтың сұрақтары:
1. ҚР-ның астанасы қай қала?
2. Қазақ тілінде неше әріп бар?
3. Қазақ тілінде неше септік бар?
4. Қазақстан қай елдермен шектеседі?
5. Жүз жасаған ақын?
6. «Шаһар» сөзінің синонимі?
7. Сан есім қандай сұрақтарға жауап береді?
8. Тұрлаусыз мүшелерді ата?
9. М.Әуезовтің роман-эпопеясын ата.
10. Аристотельден кейінгі «Екінші Ұстаз» атағын алған кім?
11. Қазақ тілі қай жылы мемлекеттік мәртебе алды?
12. «Ақылды» сөзінің түбірі?
13. Абайдың қанша қарасөзі бар?
14. Ата Заң күні қашан?
15. ҚР-ның рәміздерін ата.
ІІ топтың сұрақтары:
1. «Бес Арыс» деген кімдер?
2. Жалғаудың неше түрі бар?
3. Қазақ халқының батыр қыздары кімдер?
4. Қазақстан қай жылы тәуелсіздік алды?
5. Қазақ тіліне тән дыбыстар нешеу?
6. Қазақстанның шекарасы қанша шақырым?
7. Абай Құнанбаевтың өлеңдерін ата.
8. Дауыссыз дыбыстар нешеге бөлінеді?
9. 1-қыркүйек қандай күн?
10. Қазақстан Республикасында Тілдер мерекесі қашан?
11. «Қазақ хрестоматиясын» жазған кім?
12. Қазақстанда қанша ұлт өкілдері тұрады?
13. Қазақстан жерінен өткен жол.
14. Абайдың туған жылы.
15. Әнұранның авторларын атап бер.
4 кезең. ”Полиглот” деп аталады. Жұмбақтың шешуін сайыскерлер шешіп, оны қазақ, орыс, ағылшын (неміс) тілдерінде айтады.
І топ
1. Асқар тауда қара орман. (шаш - волосы -hair англ - нем.яз наап)
2. Қимылдаса қос шебер,
Қыруар –қыруар іс өнер (қол – рука – hand )
3. Судан шығады,
Судан қорқады. (Тұз-соль-sult-англ Salz(нем))
4. Жүзіне салсаң көзіңді,
Көрсетеді өзіңді. (Айна-зеркало-mirror –англ,Spiegei (нем)
5. Қара сиырым қарап тұр,
Қызыл сиырым жалап тұр. (қазан мен от – казан и огонь- )
6. Орақ болып туады,
Табақ болып тынады. (ай-луна- )
ІІ топ
1) Бетін адам ашады,
Білім нұрын шашады. (Кітап –книга-book (англ) buch(нем)
2) Өзі сондай қу,жүрген жері айқай шу. (түлкі – лиса - )
3) Маң-маң басқан маң басқан,шудаларын шаң басқан. (түйе – верблюд - )
4) Қыста ақ тон киемін,сәбізді сондай сүйемін. (қоян –заяц - )
5. Қыста ғана болады,
Ұстасаң, қолың тоңады. (қар-снег- )
6. Аяғы жоқ, қолы жоқ,
Жүрмейтін жолы жоқ. (хат – письмо - letter)
5 кезең. «Жаңғырған салт-дәстүрлер» деп аталады, яғни салт-дәстүрлерге байланысты сұрақтарға толық жауап беру керек.
І топқа
1. Нағашы деген кім?
2. Жеті атаны ата.
3. Ұлттық киімдерді атап бер.
4. Қандай туыстық атауларды білесің?
5. Ұлттық ойындарды атап бер.
ІІ топқа
1. Айт мейрамы туралы не білесің?
2. Немере деген кім?
3. Ұлттық тағамдарды ата?
4. Қымыз қандай жануардың сүті?
5. Қандай салт-дәстүрлерді білесің?
6 кезең. «Тапқырлық» деп аталады. Берілген мақалдағы жасырын сөзді тауып, мақалды жалғастыру.
Дұрыс жауапқа 5 ұпай.
1. Тіл тас жарады, тас жармаса ... (бас жарады).
2. Бал тамған тілден ... (у тамған).
3. Отан ... да ыстық. (оттан)
4. Жақсы сөз - ... (жарым ырыс)
5. Қаһарлы сөз ... (қамал бұзар)
6. Тілге құрмет – ұлтқа ... . (құрмет)
7. Отан үшін отқа түс, ... (күймейсің).
8. Бас кеспек болса да, ... (тіл кеспек жоқ).
9. Дәлелсіз сөз ... (желмен тең).
10. Тіл қылыштан ... (өткір).
11. Піл көтермегенді, ... (тіл көтереді).
12. Тілден артық ... (қазына жоқ).
13. Ана сүті бой өсіреді, Ана тілі ... (ой өсіреді).
14. Тіл жоқ жерде - ... жоқ. (ұлт).
15. Ең ащы да тіл, ең ... (тәтті де тіл).
16. Өнер алды - ... (қызыл тіл).
17. Айтылған сөз - ... (атылған оқ).
18. Жылы-жылы сөйлесең, жылан ... (інінен шығады).
19. Басқа пәле - ... (тілден).
20. Білім кілті - ... (тіл).
21. Тілге құрмет - ... (елге құрмет).
7 кезең. Әр топқа жеке-жеке «Қазақстан деген сөз беріледі. Сол сөзден қатысушылар бірнеше басқа сөздер құрап шығу керек. Кім көп сөз құраса сол жеңіске жетеді.
«Қазақ тілінің білгірі» атты сайысымыздың соңына да жеттік. Енді әділ-қазылар алқасына сөз береміз. Жеңімпаздар анықталып, мақтау қағаздары тапсырылады.
