Икенсе Федераль д??л?т стандарттары талаптарына ярашлы у?ыусылар?ы? ижади фекерл??ен ??тере??? ?улланыл?ан эш т?р??ре.
Я?ы быуын стандаирттары ижтима?и талаптар?а ярашлы белем ??м к?некм?л?р бире??е талап итеп ?уя. Был и?? ??р я?лап ??ешк? ирешк?н ш?хес т?рби?л?? тиг?н ???.Традицион программалар буйынса белем бире? бала?а материалды а?латыу ??м ты?латыу?а, уны х?тер?? ?алдыртыу ??м ??йл?теп ?арау?а, к?неге???р ?тк?реп ны?ытыу?а ?орол?ан. Д?рест? у?ытыусы ???ем эшл??се, ? у?ыусы ?уш?анды ?т??се ??м ты?лаусы ?ына булып ?ала.
Б?т? м??л?м?тте туплап, х?терл?п ултырыу- бала ?с?н бик ауыр. Ошо проблема ??т?нд? эшл?г?нд? и? т???? балала танып-беле? процесын ??тере? ??м белем алыу эшм?к?рлеген? ?ы?ы??ыныу уятыу к?р?клеген асы?ланым.
Шу?а к?р?, д?рест?ремд? балалар?ы? белем ким?лен? ?арап, А.С.Границкаяны? адаптив система?ы, «проблемалы у?ытыу», проект технологиялары алымдары ?улланам. Был эш т?р??ре у?ыусылар?ы ?? аллы эшл?рг? к?нектере?,индивидуаль эшл?? м?мкинлект?рен булдырыу, ??м у?ыусылар?ы? ??ене? ??м ипт?шене? эшен? ба?а бирерг? ?йр?те? ?с?н бик у?айлы.
У?ытыусы ?ы?ы?лы проблемалы у?ыу ситуациялары ?ороп, б?х?ск? индер?, ??йл?шеп а?лашыу м?мкилеге тыу?ыра. У?ыусы ?? фекерене? ха?лы?ын и?батлай. Хаталаныу, я?ылышыу аша килеп тыу?ан проблеманы сисе? юлын э?л?й. У?ытыусы ??т?и р??ешт? баланы? фекере, уйы д?р?? булмауын белдерм?й, баш?алар?ы? яуаптарын ты?лата. К?м?кл?п д?р?? ?ы?ымта?а кил?л?р. У?ыусылар таныш булма?ан тексты? исемен?, й? иллюстрация?ына ?арап, й?км?тке?ен прогнозлай. У?ыу барышында, й?ки тексты у?ып б?тк?с, ошондай ?орау?ар?а яуап бирел?. Бе??е? прогноз д?р?? булдымы? Ним? тура?ында ??? бара?, ?.б.
Тексты к??алла?анда ???лек ?????рен д? ?улланыр?а м?м?кин. Был ?????р мен?н у?ыусылар б?л?к?й хик?й?л?р уйлап сы?аралар. Бер- бере?ен тылай?ар, са?ыштыралар. ???лек ?????р?е мимика –жест аша а?латыу ?а у?ыусылар?а ?ы?ы??ыныу тыу?ыра. М???л?н, ин?ле?, ялбыр, уфтаныу, х?ст?рле, йылмайыу, ?пк?л??, ны?ыш. (А.Й???ф?рова «Я?шылы? » ?ки?те. 51-се б.) Тексты у?ыу барышында у?ытыусы у?ыусылар?ан проблемалы ситуациялар?ан сы?ыу юлын ?орай. А.Й???ф?рованы? «Я?шылы?»?ки?тен у?ыу барышында ту?талып,- Шишм?не? нинд?й ?тенесе бар? - тиг?н ?орау?а, у?ыусылар?ы? ошондай яуаптары булды: шишм?не бысратма??а,?ояштан ?а?лар?а, с?п-сар б?рм??к?, та?артыр?а к?р?к. Тексты? эсен?н ?????р алып, улар?а антонимдар э?л?те?.Бер ?к м???н?ле ?????р уйла (синонимдар табыу),???кт?р?е с?хн?л?штереп к?р??те?. ?е?г? текст о?шанымы? Я?ыусы мен?н килеш??еге?ме? А?а?ын ??г?ртеп булмаймы? ? е? нисек тамамлар инеге?? Тер?к ?????р мен?н ши?ыр й?ки хик?й? т???т??. Тексты? й?км?тке?ен? ?арата нинд?й ??р?тт?р эшл?п була? (Телд?н.) Синквейн т???т??. Бирелг?н ?????р мен?н ??р?т т?ш?р?рг?, й? кире?енс?, т?ш?р?лг?н ??р?тте асы?лап я?ыу (?ояш к?л?, болоттар й???, ям?ыр яуа, ел и??, япра?тар ?ар?ая, ?оро япра?тар ?ойола). Й?км?ткег? тап килг?н м???лд?р таптырыу. Автор тура?ында интернет селт?р??рен?н белешм?л?р ??ерл??, улар?ы я?ла?.
Проект методын ?уллан?анда у?ыусылар у?ытыусы ет?кселегенд? ??- ара ?ур система т?шкил итеп э?л?не? эшт?рен баш?ара, проекттар т???й. Был ва?ытта у?ыусылар?ы? ижади фекрл??е, ??йл?мде у?ышлы ??м д?р?? т???й беле?е, фекере?де я?лай алыуы к?? у?ында тотола. У?ыусылар?ы? белем ким?ле, м?мкинлект?ре т?рл?с? бул?анлы?тан ??р бере?ен? т?рл? ким?лд?ге эш бирел?. Шулай у? ?й эшт?рен ?с т?рл? ким?лд? й?ки вариантлы бире? ?? я?шы ????мт? бир?. Бер т?рк?м сюжет буйынса ??р?т т?ш?р? (5-се б.7,8 абзац.), 2- се т?рк?м ?ки?т я?а, 3-с? т?рк?м «Я?шылы?», й?ки«Т?би??т-бе??е? йортобо?»тиг?н проекттар т???й. (А.Й???ф?рованы? «Я?шылы? » ?ки?те)Балалар?ы? ижади ??л?тен ??тере??? м???лд?р??н, ?йтемд?р??н тор?ан к?рм? диктант йыйылма?ын,???лек ?????р?е ?улланып д?рест?ремд? таусири у?ыу, к?ре? – ишете? х?терен ??тере? ??т?нд? л? эшл?йем.
Ошонан сы?ып ?йтерг? була: ФГОС талаптарына ярашлы у?ытыусы балалар?а я?ы белем бире? мен?н бер р?тт?н улар?ы ижади фекерл??г?, белемде ??ер р??ешт? ген? ?абул итерг? т?гел, ? яуапты ????рен? табыр?а ?йр?т?.
Просмотр содержимого документа
«Творческое развитие на уроках родного языка в свете ФГОС »
Икенсе Федераль дәүләт стандарттары талаптарына ярашлы уҡыусыларҙың ижади фекерләүен үҫтереүҙә ҡулланылған эш төрҙәре.
Яңы быуын стандаирттары ижтимағи талаптарға ярашлы белем һәм күнекмәләр биреүҙе талап итеп ҡуя. Был иһә һәр яҡлап үҫешкә ирешкән шәхес тәрбиәләү тигән һүҙ.Традицион программалар буйынса белем биреү балаға материалды аңлатыу һәм тыңлатыуға, уны хәтерҙә ҡалдыртыу һәм һөйләтеп ҡарауға, күнегеүҙәр үткәреп нығытыуға ҡоролған. Дәрестә уҡытыусы әүҙем эшләүсе, ә уҡыусы ҡушҡанды үтәүсе һәм тыңлаусы ғына булып ҡала.
Бөтә мәғлүмәтте туплап, хәтерләп ултырыу- бала өсөн бик ауыр. Ошо проблема өҫтөндә эшләгәндә иң тәүҙә балала танып-белеү процесын үҫтереү һәм белем алыу эшмәкәрлегенә ҡыҙыҡһыныу уятыу кәрәклеген асыҡланым.
Шуға күрә, дәрестәремдә балаларҙың белем кимәленә ҡарап, А.С.Границкаяның адаптив системаһы, «проблемалы уҡытыу», проект технологиялары алымдары ҡулланам. Был эш төрҙәре уҡыусыларҙы үҙ аллы эшләргә күнектереү ,индивидуаль эшләү мөмкинлектәрен булдырыу, һәм уҡыусыларҙың үҙенең һәм иптәшенең эшенә баһа бирергә өйрәтеү өсөн бик уңайлы.
Уҡытыусы ҡыҙыҡлы проблемалы уҡыу ситуациялары ҡороп, бәхәскә индерә, һөйләшеп аңлашыу мөмкилеге тыуҙыра. Уҡыусы үҙ фекеренең хаҡлығын иҫбатлай. Хаталаныу, яңылышыу аша килеп тыуған проблеманы сисеү юлын эҙләй. Уҡытыусы ҡәтғи рәүештә баланың фекере, уйы дөрөҫ булмауын белдермәй, башҡаларҙың яуаптарын тыңлата. Күмәкләп дөрөҫ һығымтаға киләләр. Уҡыусылар таныш булмаған текстың исеменә, йә иллюстрацияһына ҡарап, йөкмәткеһен прогнозлай. Уҡыу барышында, йәки тексты уҡып бөткәс, ошондай һорауҙарға яуап бирелә. Беҙҙең прогноз дөрөҫ булдымы? Нимә тураһында һүҙ бара?, һ.б.
Тексты күҙаллағанда һүҙлек һүҙҙәрен дә ҡулланырға мөмөкин. Был һүҙҙәр менән уҡыусылар бәләкәй хикәйәләр уйлап сығаралар. Бер- береһен тылайҙар, сағыштыралар. Һүҙлек һүҙҙәрҙе мимика –жест аша аңлатыу ҙа уҡыусыларҙа ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра. Мәҫәлән, инәлеү, ялбыр, уфтаныу, хәстәрле, йылмайыу, үпкәләү, ныҡыш. (А.Йәғәфәрова «Яҡшылыҡ » әкиәте. 51-се б.) Тексты уҡыу барышында уҡытыусы уҡыусыларҙан проблемалы ситуацияларҙан сығыу юлын һорай. А.Йәғәфәрованың «Яҡшылыҡ»әкиәтен уҡыу барышында туҡталып,- Шишмәнең ниндәй үтенесе бар? - тигән һорауға, уҡыусыларҙың ошондай яуаптары булды: шишмәне бысратмаҫҡа,ҡояштан һаҡларға, сүп-сар бәрмәҫкә, таҙартырға кәрәк. Текстың эсенән һүҙҙәр алып, уларға антонимдар эҙләтеү.Бер үк мәғәнәле һүҙҙәр уйла (синонимдар табыу),өҙөктәрҙе сәхнәләштереп күрһәтеү. Һеҙгә текст оҡшанымы? Яҙыусы менән килешәһегеҙме? Аҙағын үҙгәртеп булмаймы? Һ еҙ нисек тамамлар инегеҙ? Терәк һүҙҙәр менән шиғыр йәки хикәйә төҙөтөү. Текстың йөкмәткеһенә ҡарата ниндәй һүрәттәр эшләп була? (Телдән.) Синквейн төҙөтөү. Бирелгән һүҙҙәр менән һүрәт төшөрөргә, йә киреһенсә, төшөрөлгән һүрәтте асыҡлап яҙыу (ҡояш көлә, болоттар йөҙә, ямғыр яуа, ел иҫә, япраҡтар һарғая, ҡоро япраҡтар ҡойола). Йөкмәткегә тап килгән мәҡәлдәр таптырыу. Автор тураһында интернет селтәрҙәренән белешмәләр әҙерләү, уларҙы яҡлаү.
Проект методын ҡулланғанда уҡыусылар уҡытыусы етәкселегендә үҙ- ара ҙур система тәшкил итеп эҙләнеү эштәрен башҡара, проекттар төҙөй. Был ваҡытта уҡыусыларҙың ижади фекрләүе, һөйләмде уңышлы һәм дөрөҫ төҙөй белеүе, фекереңде яҡлай алыуы күҙ уңында тотола. Уҡыусыларҙың белем кимәле, мөмкинлектәре төрлөсә булғанлыҡтан һәр береһенә төрлө кимәлдәге эш бирелә. Шулай уҡ өй эштәрен өс төрлө кимәлдә йәки вариантлы биреү ҙә яҡшы һөҙөмтә бирә. Бер төркөм сюжет буйынса һүрәт төшөрә (5-се б.7,8 абзац.), 2- се төркөм әкиәт яҙа, 3-сө төркөм «Яҡшылыҡ», йәки«Тәбиғәт-беҙҙең йортобоҙ»тигән проекттар төҙөй. (А.Йәғәфәрованың «Яҡшылыҡ » әкиәте)Балаларҙың ижади һәләтен үҫтереүҙә мәҡәлдәрҙән, әйтемдәрҙән торған күрмә диктант йыйылмаһын,һүҙлек һүҙҙәрҙе ҡулланып дәрестәремдә таусири уҡыу, күреү – ишетеү хәтерен үҫтереү өҫтөндә лә эшләйем.
Ошонан сығып әйтергә була: ФГОС талаптарына ярашлы уҡытыусы балаларға яңы белем биреү менән бер рәттән уларҙы ижади фекерләүгә, белемде әҙер рәүештә генә ҡабул итергә түгел, ә яуапты үҙҙәренә табырға өйрәтә.
| Фамилия Имя Отчество участника
| Гарипова Альбина Маликовна |
| Название исследования | Яңы быуын талаптарына ярашлы туған тел дәрестәрендә ҡулланылған эш төрҙәре |
| Тематическое направление исследования (выберите из списка, указанного в положении РНПК)
|
|
| Язык выступления | Башкирский |
| Форма выступления (устный или стендовый доклад, презентация проекта)
| (устный ,презентация проекта) |
| Фамилия Имя Отчество руководителя
|
|
| Полное название ОУ | МБОУ «Лицей№8» |
| Район, город | город Салават |
А.М.Гарипова
(Салауат ҡалаһы)
Икенсе Федераль дәүләт стандарттары талаптарына ярашлы уҡыусыларҙың ижади фекерләүен үҫтереүҙә ҡулланылған эш төрҙәре
