Ба?дарламаны? та?ырыбы: «?аза? пен ?аза? неге ?аза?ша с?йлеспейді?»
Ма?саты: Тілдерді? ?олданыс аясын ке?ейту, ана тілді ??рметтеу. Мемлекеттік тілді? ?ркендеп, оянуына, мемлекеттік тілімізді с?юге, мемлекеттік тілді ая??а баспай, м?ртебесін биік ?стау ж?нінде, ?р ?лтты? ?зіндік ерекшеліктері, салт-д?ст?рі, діні, тіл ерекшелігі болатынын т?сіндіру. Ой-?рісін, д?ниетанымын ке?ейту, с?здік ?орын молайту, ж?рт алдында еркін ауыз екі с?йлеуге баулу.
К?рнекілігі: Слайдтар, та?ырып бойынша плакаттар
Кіріспе
М??алім с?зі: Ана тілім ?з тілім, дара тілім,
Абай, М?хтар с?йлеген дана тілім.
?астерлейді ?л-?ызы? м??гі сені,
Балалы?ым, ба?ытым – ?аза? тілім
деп М?хтар Шаханов жырла?андай тіл – ?рбір ?лтты? за?ы сезімні?, ойды? жанды бейнесі. ?аза? хал?ы – с?зге шешен, ойы ?ш?ыр, ма?алдап с?йлейтін халы?. Кез-келген дауды ата?ты билеріміз бір ауыз с?збен шеше білген. Осыншама жылдар бойы же?ілмей келе жат?ан тіл. Ендеше ана тіліміз ?аза? тіліні? мерейін к?теру болаша? ?рпа? сіздерді? еншілері?ізде. : Ана тілі - адам болып жарал?аннан бері жан д?ниесіні? айнасы, ?сіп - ?ніп, т?рлене беретін, м??гі ??ламайтын б?йтерегі. Ана тілі ж?ректіні? тере? сырларын, халы? тарихыны? барлы? кезе?дерін, жанны? барлы? тол?ындарын ?рпа?тан - ?рпа??а са?тап отыратын ?азына.
-?исынын, орайын келтіріп пайдаланса?, б?л тілмен сурет салу?а, тас ?ашап, а?аш, текемет ою?а болады - ау. Б?л тілден май тамады десе де сыяр. Халы?ты? тіліне жырына ??ла? салса?, небір алуа - шекер балдай татитын н?ріне, ?ріне ?сте тоймайсы?. ?ашы?пын ?аза? тіліне. Осындай майса, с?лу тілді ?алай ?гейсітуге болады Жарыс алты сайыстан т?рады:
Ана тілім - тірлігімні? ай?а?ы,
Тілім барда айтылар с?з ойда?ы,
Тілім ?ссе, мен де бірге ?семін,
Тілім ?шсе, мен де бірге ?шемін.
Ана тілін білмеген - а?ылы жо? желікбас,
Ана тілін с?ймеген - хал?ын с?йіп жарытпас.
Ту?ан тілім - бабам тілім - ?з тілім,
Ту?ан тілім - анам тілім - ?з тілім,
Ту?ан тілім - далам тілім - ?з тілім,
Ту?ан тілім - адам тілім - ?з тілім.
Ту?ан тілде сыры тере? жаным бар,
Ту?ан тілде ?нім менен с?нім бар.
Ту?ан тілім тіл болудан ?алса егер,
Ж?регімді суырып - а? алы?дар
- Тіл туралы біз не білеміз? Ойларымызды орта?а салайы?.
-Халы? бар жерде тіл бар. Тіл бар жерде ?нер бар. ?нер бар жерде жанк?йер бар. ?р халы?ты? ана тілі - оны? ба?ыты, оны? ?уанышы.
-Ту?ан тілі? ма?тан ету, оны таза са?тау, оны? ?рлеп, ?се т?суіне е?бек сі?іру - ?рбір ?аза? отбасыны? ж?регі.
-Халы?ты? ?уаты - тілді? ?уаты. Біз ана тілімізді е? айт?ыш, е? білгір, е? бай тілдерді? біріне айналдыруымыз керек.
- Балалар, тіл туралы ?андай ма?алдар білеміз?
- Жастар?а ?з тілін ??рметтеуді ?йретіп отыратын ?лкен апа-а?аларымызды? ?здері бір-бірімен орысша сайрап отырады. Неге біз ?з елімізде орысша с?йлуіміз керек? Неге сол бас?а ?лттар ?аза?ша с?йлемейді екен деп ойлаймын?
Айтса? оны? тарихына с?з жетпес,– демекші ?аза?стан Республикасыны? мемлекеттік тілі – ?аза? тілі ?те бай ?рі к?ркем. Ана тілін ??рметтеген адам Отанын да с?йеді.
Тілге байланысты ма?ал-м?телдер:
Тіл тас жарады, тас жармаса. (бас жарады). 2. Д?лелсіз с?з. (желмен те?). 3. Ине к?зінен сынады,. (шешен с?зінен сынады). 4. Піл к?термегенді,. (тіл к?тереді). 5. С?з тап?ан?а. (?ол?а жо?). 6. Жеті ж?ртты? тілін біл, (Жеті т?рлі ілім біл). 7. Шеберді? ?олы орта?,. (шешенні? ?олы орта?). 8. ?а?арлы с?з. (?амал б?зар). 9. Бас кеспек болса да,. (тілкеспек жо?). 10. Айтыл?ан с?з, атыл?ан. (о?пен те?). Бал там?ан тілден. (у там?ан). 2. Тауды, тасты жел б?зар,. (адамзатты с?з б?зар). 3. Жа?сы с?з. (жарым ырыс). 4. Жа?сы бай?ап с?йлер,. (жаман шай?ап с?йлер). 5. Тіл ?ылыштан. (?ткір). 6. Ана с?ті бой ?сіреді, ана тілі. (ой ?сіреді). 7. Жыланны? уы тісінде, адамны? уы. (тілінді). 8. К?ре-к?ре к?сем боларсы?, с?йлей-с?йлей. (шешен боларсы?). 9. Тілден арты?. (?азына жо?). 10. С??гі жарасы бітер,. (тіл жарасы бітпес). Жарысты? ?орытындысы шы?арылады.
Тілім мені? – ?асырлардан аманат,
Аманат?а адал болсын ?а?анат.
Ар намыс?а келтірмейік жаманат,
?аза? болып туылды? ба, ендеше
?з тілі?ді ?згелерге ба?алат! - дей отырып б?гінгі ба?дарламамызды ая?таймыз. Сау болы?ыздар!
Алматы облысы Алак?л ауданы Теректі орта мектебіні? ?аза? тілі ж?не ?дебиеті п?ніні? м??алімі Б.Онгарбаева
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Конспект по казахскому языку »
Бағдарламаның тақырыбы: «Қазақ пен қазақ неге қазақша сөйлеспейді?»
Мақсаты: Тілдердің қолданыс аясын кеңейту, ана тілді құрметтеу. Мемлекеттік тілдің өркендеп, оянуына, мемлекеттік тілімізді сүюге, мемлекеттік тілді аяққа баспай, мәртебесін биік ұстау жөнінде, әр ұлттың өзіндік ерекшеліктері, салт-дәстүрі, діні, тіл ерекшелігі болатынын түсіндіру. Ой-өрісін, дүниетанымын кеңейту, сөздік қорын молайту, жұрт алдында еркін ауыз екі сөйлеуге баулу.
Көрнекілігі: Слайдтар, тақырып бойынша плакаттар
Кіріспе
Мұғалім сөзі: Ана тілім өз тілім, дара тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.
Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені,
Балалығым, бақытым – қазақ тілім
деп Мұхтар Шаханов жырлағандай тіл – әрбір ұлттың заңы сезімнің, ойдың жанды бейнесі. Қазақ халқы – сөзге шешен, ойы ұшқыр, мақалдап сөйлейтін халық. Кез-келген дауды атақты билеріміз бір ауыз сөзбен шеше білген. Осыншама жылдар бойы жеңілмей келе жатқан тіл. Ендеше ана тіліміз қазақ тілінің мерейін көтеру болашақ ұрпақ сіздердің еншілеріңізде. : Ана тілі - адам болып жаралғаннан бері жан дүниесінің айнасы, өсіп - өніп, түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі. Ана тілі жүректінің терең сырларын, халық тарихының барлық кезеңдерін, жанның барлық толқындарын ұрпақтан - ұрпаққа сақтап отыратын қазына.
-Қисынын, орайын келтіріп пайдалансаң, бұл тілмен сурет салуға, тас қашап, ағаш, текемет оюға болады - ау. Бұл тілден май тамады десе де сыяр. Халықтың тіліне жырына құлақ салсаң, небір алуа - шекер балдай татитын нәріне, әріне әсте тоймайсың. Ғашықпын қазақ тіліне... Осындай майса, сұлу тілді қалай өгейсітуге болады Жарыс алты сайыстан тұрады:
Ана тілім - тірлігімнің айғағы,
Тілім барда айтылар сөз ойдағы,
Тілім өссе, мен де бірге өсемін,
Тілім өшсе, мен де бірге өшемін.
Ана тілін білмеген - ақылы жоқ желікбас,
Ана тілін сүймеген - халқын сүйіп жарытпас.
Туған тілім - бабам тілім - өз тілім,
Туған тілім - анам тілім - өз тілім,
Туған тілім - далам тілім - өз тілім,
Туған тілім - адам тілім - өз тілім.
Туған тілде сыры терең жаным бар,
Туған тілде әнім менен сәнім бар.
Туған тілім тіл болудан қалса егер,
Жүрегімді суырып - ақ алыңдар
- Тіл туралы біз не білеміз? Ойларымызды ортаға салайық.
-Халық бар жерде тіл бар. Тіл бар жерде өнер бар. Өнер бар жерде жанкүйер бар. Әр халықтың ана тілі - оның бақыты, оның қуанышы.
-Туған тілің мақтан ету, оны таза сақтау, оның өрлеп, өсе түсуіне еңбек сіңіру - әрбір қазақ отбасының жүрегі.
-Халықтың қуаты - тілдің қуаты. Біз ана тілімізді ең айтқыш, ең білгір, ең бай тілдердің біріне айналдыруымыз керек.
- Балалар, тіл туралы қандай мақалдар білеміз?
- Жастарға өз тілін құрметтеуді үйретіп отыратын үлкен апа-ағаларымыздың өздері бір-бірімен орысша сайрап отырады. Неге біз өз елімізде орысша сөйлуіміз керек? Неге сол басқа ұлттар қазақша сөйлемейді екен деп ойлаймын?
Сұрақ: Қазақтардың қазақша сөйлесуі үшін қанша уақыт керек?
Ана тілім, дана тілім бақытым
Қазақ тілін білу менің парызым.
Тілім менің ұмытылмас тірлігім,
Кім біледі тіліміздің тағдырын.
Алаңдатты тіл тағдыры бүгінде.
Сен болмасаң болар ертең күнім не?
Қазақ тілін сүйемін мен жаныммен.
Қазақ болып қалу үшін түбінде.
Қазақ тілім бас иемін мен саған
Тілге деген болу керек кең талғам.
Мемлекеттік тілімізді сыйласақ,
Қазақ тілі біздер үшін жаралған.
Тіліміздің тарихы бар қол жетпес,
Айтсаң оның тарихына сөз жетпес,– демекші Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілі өте бай әрі көркем. Ана тілін құрметтеген адам Отанын да сүйеді.
Тілге байланысты мақал-мәтелдер:
Тіл тас жарады, тас жармаса ... (бас жарады). 2. Дәлелсіз сөз ... (желмен тең). 3. Ине көзінен сынады, ... (шешен сөзінен сынады). 4. Піл көтермегенді, ... (тіл көтереді). 5. Сөз тапқанға ... (қолқа жоқ). 6. Жеті жұрттың тілін біл, (Жеті түрлі ілім біл). 7. Шебердің қолы ортақ, ... (шешеннің қолы ортақ). 8. Қаһарлы сөз ... (қамал бұзар). 9. Бас кеспек болса да, ... (тілкеспек жоқ). 10. Айтылған сөз, атылған ... (оқпен тең). Бал тамған тілден ... (у тамған). 2. Тауды, тасты жел бұзар, ... (адамзатты сөз бұзар). 3. Жақсы сөз ... (жарым ырыс). 4. Жақсы байқап сөйлер, ... (жаман шайқап сөйлер). 5. Тіл қылыштан ... (өткір). 6. Ана сүті бой өсіреді, ана тілі ... (ой өсіреді). 7. Жыланның уы тісінде, адамның уы ... (тілінді). 8. Көре-көре көсем боларсың, сөйлей-сөйлей ... (шешен боларсың). 9. Тілден артық ... (қазына жоқ). 10. Сүңгі жарасы бітер, ... (тіл жарасы бітпес). Жарыстың қорытындысы шығарылады.
Тілім менің – ғасырлардан аманат,
Аманатқа адал болсын қағанат.
Ар намысқа келтірмейік жаманат,
Қазақ болып туылдың ба, ендеше
Өз тіліңді өзгелерге бағалат! - дей отырып бүгінгі бағдарламамызды аяқтаймыз. Сау болыңыздар!
Алматы облысы Алакөл ауданы Теректі орта мектебінің қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі Б.Онгарбаева
