Дюсенова А.И.
Павлодар ?аласы
Та?ырыбы: «Е?бек етсен ерінбей»
Саба?ты? ма?саты: «Е?бек» адамгаршілік ??ндылы?ы туралы т?сініктерін ке?ейту.
Саба?ты? міндеттері:
- е?бекті? адам ?міріндегі м?ні туралы т?сінік беру;
- е?бек етуге ?ызы?ушылы?тарын дамыту;
- е?бекс?йгіштікке т?рбиелеу;.
Ма?ал - м?телдер - ?р халы?ты? ?з даму тарихында басынан кешкен алуан т?рлі о?и?алары, ?зі а??ар?ан таби?ат ??былыстары, ?о?ам м?шелеріні? ?зара ?арым-?атысы, мінез-??л?ы, психологиясы ж?ніндегі жаса?ан ?орытынды, т?жырымдарыны? т?йіні, ?мір т?жірибесінен жина?тал?ан философиялы? ойларды? ?т?ыр да ?тымды, жаты? та к?ркем к?рінісі, фразеологиялы? оралымдарды? е?деліп, сырланып, ?бден ?алып?а т?скен т?ра?ты т?рлері. Ол бір ?ана емес ертеден бері ?алыптас?ан ой д?лдігімен, мазм?ныны? тере?дігімен ерекшеленетін ауыз ?дебиетіні? бір т?рі.Ол айналада?ы сыры мол д?ние туралы білімні? с?рыптал?ан жиынты?ы, халы?ты? ?зінше ша?ын ауызша энциклопедиясы ?ана емес, ?стазды?, т?лімгерлік роль де ат?арады, адам бойында?ы барлы? жа?сылы?ты ас?а?татып, жаманды?ты жерлеп,бала т?рбиесінде ерекше орын алатын халы? даналы?ы.М?нда?ы а?ыл-ке?естер ?ыс?а да н?с?а, ?рі т?жырымды болды. Халы? даналы?ы ата-ана?а ?рпа? т?рбиесі ж?нінде ?зінен б?рын?ыларды? моральды?-психологиялы?, медециналы?-гигиеналы?, ?нер-сайыскерлік ой-пікірлерін де шо?ырландырып, б?кіл халы?ты? т?лімдік т?жірибесін мирас?а ?алдырып отырды. К?шпеліліерді? сонау ерте д?уірінен-а? б?ларды к?п біліп ?рі оны а?ылмен байыптай алатын адамды ерекше ?астерлеуі тегін емес. Ондай адам ата-баба даналы?ыны? к?зіндей саналатын. Ма?ал-м?телдер белгілі бір шешіммен істі? д?рысты?ын аны?тайтын логикалы? ?ызметті? эталоны т?різді адамны? ой-?рекеттерінде ма?ызды роль ат?арып отырады.
Мысалы: Абай м?расы ма?ал, м?телге айнал?ан а?ыл-на?ылды ?ле? жолдарына бай.
«Е?бек етсе? ерінбей, тояды ?арны? тіленбей»,
Мысалы, Жиырма то?ызыншы с?зінде
«Жарлы болса?, арлы болма»
деген ма?алды? теріс т?рбиелік м?нін аша келіп, керісінше,
«Жарлы болса?, арлы бол, ардан кеткен со? тірі болып ж?ргені? ??рысын»
дейді.
«?алауы? тапса, ?аржанады», «С?рауын тапса, адам баласыны? бермейтіні жо?» деген ма?алдарды келтіреді де,
Амандасу
Біз ?депті баламыз,
Біз ерекше боламыз,
?она?тарды к?ргенде,
С?леметсіздер ме! – деп
С?лемдесіп аламыз.
М??алім с?зі: Балалар, мен сендерді б?гінгі к?нде к?ргеніме ?уаныштымын. Сендерді? к?лімдеген ж?здері?ді к?ріп с?йсініп т?рмын. Б?гін бізді? ??гімеміз аптаны? с?тті к?нінде я?ни, с?рсенбі к?ні ?тіп жатыр. Сонды?тан саба?ымыз с?тті ?тсін деп тілейік. Мен барлы?ы?ды жылулы? ше?бері – шатты? ше?беріне ша?ырамын.
Шатты? ше?бері
О?ушылар м??аліммен бірге ше?бер ??рып т?рады, с?лемдеседі, б?гінгі к?нге тілек айтып,
Ше?бер
Жа?сы бала е?бекшіл
Таза бала м?нтаздай,
Ер азамат болады.
С?йсінеді ?ара?ан
?иынды?ты же?іп кіл,
??ыпты деп б?л ?андай
??ша?ы г?лге толады.
Жа?сы к?рер бар адам.
Е?бекшіл досым – ай,
Болайы?шы осындай.
Ой ша?ыру
С?зж?мба? шешу ар?ылы саба?ты? та?ырыбын аны?тап, ма?сатын ай?ындау.
С?зж?мба? шешейік.
1. ?ателігі?ді т?сінген кезде айтатын с?з. / кешірі?із/
3. ?лкенге -...., кішіге – ізет. / ??рмет/
4. Аптаны? со??ы к?ні. / жексенбі/
??гімелесу
Б?гінгі та?ырыбы – ««Е?бек етсен ерінбей»».
- Е?бек адам?а не ?шін ?ажет деп ойлайсы?дар?
- Е?бек?ор деп ?андай адамды айтамыз?
- ?здері? ?андай е?бекпен айналыс?анды ?натасы?дар?
- Адам бойында ?андай ?асиеттер бол?анда жетістіктерге жетуге болады?
Е?бекті? пайдасы – т?рбиелейді, жігерлендіреді, к?ш береді, ?уантады, ба?ытты етеді, ?мір с?руге ?йретеді, ?немшіл болу?а ?йретеді, ширатады, шыны?тырады.
Сергіту с?ті
1. Денеге арнал?ан жатты?у
Жатты?у «Тор?ай»
Ма?ал-м?телдер
1. Е?бек ерлікке жеткізер.
Ерлік елдікке жеткізер.
2. Е?бек — ширатады.
?мір — ?йретеді.
3. Е?бек пен ба?ыт егіз.
4. Е?бегіне ?арай — ??рмет.
Жасына ?арай — ізет.
5. Е?бек — ырысты? б?ла?ы,
Е?бек — ба?ытты? шыра?ы
Ж?ректен – ж?рекке
??гімелеу с?рсенбі к?ні ?тіп отыр?анды?тан «с?рсенбі с?тті к?н» деген ма?алмен басталса, енді осы ырымды жал?астырып, кішкене ж?рекшелерге жазып, балалар бір – біріне бата береді.
Мысалы:
- Ашера, е?бегі? жемісті болсын!
- Алма, е?бек етсе? емерсі? деген. Осыны есі?е са?та.
- Нариман, с?йіп істеген іс шаршатпайды. Сонды?тан ?зі?е ?найтын істері? к?п болсын.
- Жанель, ?мірдегі тірегі? е?бек болсын,
- ?уаныш, «Е?бек – ?уаныш, жал?аулы? - айырылмас азап», - деп ?лы Абай атамыз айт?андай еш?ашан жал?ау болма.
Ж?ректен – ж?рекке осылайша жал?аса береді.
Та?па?тар:
Т?бінде баянды е?бек егін сал?ан,
Жасынан о?у о?ып, білім ал?ан.
Би бол?ан, болыс бол?ан ?нер емес,
Е?бекті? б?дан ?зге б?рі жал?ан.
Т?бінде баянды е?бек егін сал?ан. Абай ??нанбаев
