Зиянды заттар

Зиянды заттар

Сынып са?аты:Зиянды да?дылардан аула? болу.

1.    Темекіні? зияны.
2.     Есірткі адамзатты? соры.
3.     Ара?ты? т?рлері.

“ Темекі шегу – адамны? орынсыз тілегінен ту?ан ба?ытсызды?” – деген болатын орыстын белгілі фармакологы И. М. Догель. ?йткені адам баласында темекіге деген таби?и ?ажеттілік жо?.
Еуропа?а темекіні Колумбты? матростары ?келгені тарихтан белгілі. 1992 жылы еуропалы?тар осы ?ай?ылы датаны? 500 жылды?ын атап ?тті. Ал африка хал?ы оны? д?міе бірнеше ?асыр б?рын тарт?ан болатын. Темекіні? Еуропада ке?інен таралуына француз халымы Жан Нико да себепкер болды. Ол те?ізшілер ?келген темекі д?ндерінен бірінші рет темекі ?сіріп, ?зіні? атымен атал?ан “барлы? ауру?а ?арсы ем ”- никотинді тапты.
Темекі т?тіні – темекіні? жауынан пайда бол?ан ?німдер, олар ауада ?алы?та?ан ?те майда ??р?а? тозан ж?не миллимикронмен ?лшенетін к?лемдегі с?йы?ты? тамшылары т?рінде болады. Темекі т?ріні? ??рамы бірнеше ж?здеген заттардан т?рады. Оны? ішінде ?те улы никотин, к?міртетігі тоты?ы, аммиак, к?кіртсутегі, формальдегит,фенол, т?рлі ?ыш?ылдар, ?ор?асын мышьяк, сынап, кадмий, кобальт, радиоактивті элементтер ??рамында канцерогенді бензопирен бар темекі шайыры сия?ты элементтер бар.
Осы атал?ан заттарды? кез келгені адам а?засына зиянын тигізбей ?оймайды.

Темекі ??рамында?ы заттар.
Темекі т?тігінде 4000-нан астам химиялы? элементтер бар, оны? 40-тан астамы онкологиялы? аурулар?а себеп болатын улы заттар.
Шайыр – т?тін ар?ылы адам ?кпесіне т?седі. Т?тін конденсация ?шырап, 70% шайыр ?кпеде ?алады.
Никотин – адамны? т?уелділігін жылдам ?алыптастыратын есірткелік зат. Темекі т?тіндегі никотинні? ?ан?а сі?уінен физиологиялы? эффект пайда болады, б?ны? н?тижесінде ж?ректі? со?уы жылдамдап, ?ан ?ысымы жо?арлайды.
СО к?міртегі – исі мен д?мі жо? улы газ. Оны адам еш сезбейді, ?йтсе де к?п м?лшері адам?а ?ауіпті. Ол темекіні т?татып, ішке тарт?анда пайда болады ж?не ?анда?ы гемоглабинмен ?рекеттесіп, оттегіні? орнын алмастырып ?анда?ы оны? м?лшерін т?мендетеді. М?шелер мен ?лпада оттегіні? жетіспеуі, е? алдымен, ж?рек ?ан тамыр ауруларын ж?не ?ан айналымын б?зады.
Кадмий – жо?ары улы металл, батарейка?а пайдаланылады.
Формальдегид - ?те улы зат, ?лі денелерді са?тау?а пайдаланылады.
Ацетон – еріткіш, т?рмыста ке?інен пайдаланылады.
Бензол – еріткіш, химиялы? ?нерк?сіпте пайдаланылады.
Мышьяк - ?те улы (кеміргіштерді ??рту ?шін пайдаланады).
Темекі шегуді? зияны туралы жанжа?ты, ?серлі ??гімелеп беру ?азіргі жас?спірімдерде о?ан деген т?рар?ты теріс к?з?арас, ?абыл алмау сия?ты ?серлер ту?ызуы не?айбыл. ?азіргі жас?спірімдерге ол жеткіліксіз. Сонды?тан да ата – аналар, о?ытушылар, д?рігерлер бірлесе отырып “?демі ?мірді?” с?ніне айнал?ан, денсаулы??а, ?о?амды? мораль?а орын ?алдырмай отыр?ан темекі шегумен бітіспес к?реске шы?уы керек.
Есірткі ?айдан алынады?
Есірткі тобында?ы заттар,к?бінесе к?кн?р ?сімдігінен екі т?рлі жолмен жасалады.
1.    К?кн?р ?сімдігіні? ?ры? ?абы?ы пісуден б?рын, пыша?пен тілгенде а??ан с?йы?ты? к?нге кептірілуінен жасалатын апиын са?ызынан ?ндіріледі.
2.    Піскен ?ры? ?ауаша?ыны? ??р?а? арты?тарынан ?ндіріледі.
Героин деген не?
Екі рет ?олдан ?туі ар?ылы ?ндіріледі. Медициналы? ма?сат?а м?лде ?олданылмайды. Жасалуы да за?сыз. Героин есірткіні? 90% болып табылады. ?те ?ыс?а уа?ытта тым аз м?лшері ??марлы??а апарады. Героинні? ?нта? т?рін искеу, ал су?а езіндісін тамыр?а ??ю ар?ылы пайданылады.

Бас?а да ??марлы? тудыратын заттар.
Морфий мен кодеин медецинада ауру басу ?шін ?олданылады. Гашиш ?нді сорасы ?сімдігіні? т?бірі, жапыра?ы ж?не г?дінен ?ндіріледі. ??р?а? жапыра?тарын темекіге орап тарту е? к?п к?лемде ?олданылатын т?рі. Гашиш ?олдан?ан адамдарда мишы? ?ызметі б?зылады. Заттар кейде ?лкен, не кіші к?рінеді. Сонды?тан жол апаттарына к?п ?рынады.
Кокайн О?т?стік Америкада ?сетін кока ?сімдігіні? жапыра?тарынан жасалады. А?, м?лдір т?з сия?ты ?нта? 200 кг кока жапыра?ынан 0,5 кг кокайн алынады.

Есірткі адамзатты? соры.

Адамдарды наша?орлы??а баулу – ?ылмысты? е? соры. Олар бірлі-жарым адамды ?ана ?ан а?сатып ?оймайды, б?кіл ел мен ?лтты? тамырына балта шабады. Б?л бізді? жас мемлекетіміз ?шін со?ыс апатымен те?. О?ан ?арсы неге к?ш біріктіреміз? Неге к?респейміз?
К?ні кешеге дейін наша?орлы? деген атау ?аза? ??ымында бол?ан емес. Маск?немдік те бізге жат еді. ?о?амды? орта да, таби?ат та таза, т?ны? болатын. Ласты?тан жиіркенетінбіз. Есірткі миды ??р?атып, кептіріп жібереді. ?ыздырма?а ілескен сорлы аз уа?ытта бір жола м??гіреді. Есірткісіз бір с?т те т?ра алмайтын халге жетіп, тірі ?лікке айналады. Отан, ата-ана, ??рбы ??рдас дегенді білмейді де сезбейді. Оларды? б?л д?ниеден кешетіні – азап.

Есерткі ж?не денсаулы?.

Д?рігерлерді? айтуына ?ара?анда, есірткі миды ??р?атып, кептіріп жібереді. Гашиш шеккен адамдарды? ж?рек со?уы мен тамыр со?уы артады. Созылмалы ?ан тамыр аурулары барларда (инфаркт) тамыр бітелу болды. ?за? уа?ыт апиын тарт?андарда тыныс жолы аурулары пайда болады. Сонымен бірге ж?рек, ми, б?йректерде де зиянды зардап ту?ызады.
Гашиш адамны? денсаулы?ын зияндап ?ана ?оймай, оны ?ылмыс?а да итермелейді. Медициналы? ма?сатта м?лде ?олданылмайтын есірткіні шегу адамды жындану?а, тіпті ?лімге дейін итермелейтін жаман ?дет.
Кокайн ?олдан?ан кезде орталы? ж?йке ж?йесіне ы?пал жасайды да, ж?рек со?уы тездейді, ?ан ?ысымы артады ж?не тыныс алуы жиілейді, к?п ?олданылса ?лтіреді.
?за? жылдар бойы кокайн ?олдан?андарда ?й?ысызды?ты?, рухани ?алыпсызды?, ?зін ?лтіруге бейімделу бай?алады. Кокайнні? ж?рек б?лшы? етті ж?не с?йек ?а??асы б?лшы? еттеріне уытты ы?палы бар.

Наша?орлар ж?ніндегі со??ы жа?алы?тар.
Со??ы м?ліметтерге ж?гінсек, республика бойынша 20 мы?нан аса наша?орды? бар екені аны?талып, тіркеуге алын?ан.

АРА?ТЫ? Т?РЛЕРІ.
Алкоголъ атауы арабша термін болып, кірпіктерді бояуда ?олданылатын ¥па бейнесіндегі ?нта? ма?насына келетін "ЕЛ-К??Л" терміні, барлы? батыс тілдеріне ?тіп, бізге де батыс негізді тілдерден, Т?рікше о?ылу ф ормасымен Алкоголъ болып кірген.
??рамында Алкоголъ бар ішімдіктерде химиялы? жа?тан бір неше т?рлі алкоголъ бол?анымен, е? бастысы Этил (еШуіе) Ал-коголъ. Б?-Л зат химиялы? жа?тан Этанол, жалпылы? ретінде де, Да?ыл спирті (£гаіп аісо?оі) деп аталады.
Ара?та болатын бас?аша алкоголъ т?рі де метил алкоголъ, не-месе Метанол. Б?Л алкоголъ халы? арасында к?бінесе Эгил Смирті ретінде білінеді. Метил (Меі?уіе) алкоголъ антифріздерде (?атырмайтын зат) жэне жанарзаттарда бол?анындай, кейбір ?мдіріс орындарында сауда ма?сатында да ?олданылады. Метил спирті ?лтіруші бір у. ?те аз мелшеріні? ?зі со?ырлы??а ж?не ?лімге жол ашады. Жасырын ?ндірілген ара?тарда кейде метил спирті ?олданылып, к?птеген ?лімге себеп бол?ан.
Та?ы бір алкоголъ т?рі изопропил алкоголъы, ара?тыц 6?Л т?рі де улы. Алайда алкоголъ (ара?) дегенде к?бінесе этил спирті ме?зеледі.

Мас деп атал?ан жа?дай ?алай туылады?
Алкоголь бір т?рлі анистетик, я?ни, жансыздарушы зат. Ол ?ан ар?ылы ми?а жетеді.
Миды дененім басшылы? орталы?ы деп Т?СІНІ?ІЗ, ара? ми?а келген со?, миды? ?рекетіне зиян жеткізеді. Ал-дымен шешім жасау немесе тергеу ?уатын б?зады. Мас адам ?ате ?арарлар береді ж?не есептерін ?ате есептейді. Одан кейін, адам-дарды? басты ерекшелігі бол?ан ?ялу сезімін ?лтіреді. Мас адам, сау кезінде ?олы бармайтын ?ятты ?имылдар к?рсеткенін а??армайды. Ара? осыдан кейін, к?руге ж?не с?йлеуге кедергі болады. Мас адам, жалпы ал?анда, д?рекі, т?ртіпсіз болады, ?ажетсіз ?рі ай?айлап к?п с?йлейді. ?сіресе ара?, естіу ?уатына, мишы??а ?сер етіп б?лшы? ет-терді? т?ртіпті ?имылын б?зады. Сол себепті, мастар к?рінгеніндей т?лтіректеп ж?реді, денесіні? тепе -те?дігін са?тай алмайды.
Міне, осындай К?ЙГЕ Т?СК?Н мас адам, ойламайтын, а?ылдан адас?ан, сырт?ы д?ниемен ?атысы азайган, адам?а е? ?ажетті ?ялу сезімі ?лсіреген, тек ?ана тыныс ал?ан, айналым, сі?іру жгйелері ав-томатты ?ана ?рекеттенген бір жаратылыс?а айналады, бгдан да ілгерлеп ішілген ара?, жо?арда?ы ?имылдарды да то?татады. Ж?регі то?тап, тынысы тарылады да ажал?а жегелейді. Асырып ішкен ара?тан дастар?ан басында т?ра алмай ?лгендер аз емес.

Мінеки, маск?немні? халі. ?о?ам?а рухани ж?не затты? ау-ыртпалы?, ?иынды? ту?ыз?ан масыл к?йіне т?седі. Арак ішкендерді? "Маск?нем боламыз" деп ара??а бастамайтыны ш?б?сіз. Алайда, ж?ре келе маск?немге айналып, ?мірінде, а?ыретінде ілікке ал?ысыз етеді.
Алкоголъды ара?тар ?уелі т?те тиген жерлеріндегі органдарды зияндайды. Мысалы, ауызда рак, ??еште ?абыну, тіпгі ?ылтама? рагы, ас?азанда бастабында запыран, біртіндеп, ас?азан жарасын майдан?а ?келеді. Тіпті ас?азан тесілуіне де жолашады. ?рі, ара? ас сі?іру ж?иесін б?зады. ?й?ы безін ?абындырады. Денені? "химия зертханасы" сия?ты бол?ан бауыр?а ара?ты? тигізетін зияны ерек-ше. Бауырды? майлануына, ары ?арай цирроз?а (бауырды? ?абынуы), тіпті бауыр рагына апарып со?ады. Цирроз дегенде ойы?ыз?а бірден ара? келеді. Себебі цирроз ?за? уа?ыт ара? ішкендерде жиі кездесетін, соны ?ліммен бітетін ауру.
Ара? ж?йке Ж?ЙЕСІ ?ШІН, ?сіресе ми?а іетенше ауыр за?ым келтіреді. Арак, ішкен адамны? миында?ы ж?йке клеткалары ауру?а ?шырайды, тіпті ?леді.

Ара?Аты       Ашытыл?анзат    ??рамы айрыл?ан ба    Спирт д?режесі
Сыра            ?нгенарпа    Жо?    4-7%
Шарап          Ж?зімшырыны    Жо?    15-20%
Конъяк          Ж?зімшырыны    айырыл?аи    40-50%
Ликерлер      Т?рлі жемістер    "    40-50%
Т?рік ара?ы    Ж?ЗІМ, Инжір
Водка            Клртоп жзне
бас?апар
Виски            ?мгеи асты?

СЫРА, ШАРАП,ЛИКЕР Ж?НЕ ДЖИН
Ара?тар, спирт пен судан тыс, бас?а да л?ззат беретін ж?не ре? беретін заттарды ?амтиды. Алкоголь ??рамды ара?та азы?ты? ??н болмайды. Суретте, ішіне те? м?лшерде этил спирті ?осыл?ан т?рлі ара?тар к?рсетілген. Бір ??мыра сыра ішкен адамны? денесі, бір тоста?ан шарап ішкендей этил спирті ?абылда?анмен те? болады.

“Денсаулы?ы?ды а?сат?аны? - ?зі?ді ?зі? ?а?сат?аны?” – дегендей, ?р адам ?з денсаулы?ын ?ор?ай білу керек. Денсаулы??а жат ?ылы?тардан арылу?шін б?кіл елді? барлы? адамыны? к?ш біріктіріп к?рескені ж?н деп ойлаймын.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«зиянды заттар »

Сынып сағаты:Зиянды дағдылардан аулақ болу.

1.    Темекінің зияны.
2.     Есірткі адамзаттың соры.
3.     Арақтың түрлері.

“ Темекі шегу – адамның орынсыз тілегінен туған бақытсыздық” – деген болатын орыстын белгілі фармакологы И. М. Догель. Өйткені адам баласында темекіге деген табиғи қажеттілік жоқ.
Еуропаға темекіні Колумбтың матростары әкелгені тарихтан белгілі. 1992 жылы еуропалықтар осы қайғылы датаның 500 жылдығын атап өтті. Ал африка халқы оның дәміе бірнеше ғасыр бұрын тартқан болатын. Темекінің Еуропада кеңінен таралуына француз халымы Жан Нико да себепкер болды. Ол теңізшілер әкелген темекі дәндерінен бірінші рет темекі өсіріп, өзінің атымен аталған “барлық ауруға қарсы ем ”- никотинді тапты.
Темекі түтіні – темекінің жауынан пайда болған өнімдер, олар ауада қалықтаған өте майда құрғақ тозан және миллимикронмен өлшенетін көлемдегі сұйықтық тамшылары түрінде болады. Темекі түрінің құрамы бірнеше жүздеген заттардан тұрады. Оның ішінде өте улы никотин, көміртетігі тотығы, аммиак, күкіртсутегі, формальдегит,фенол, түрлі қышқылдар, қорғасын мышьяк, сынап, кадмий, кобальт, радиоактивті элементтер құрамында канцерогенді бензопирен бар темекі шайыры сияқты элементтер бар.
Осы аталған заттардың кез келгені адам ағзасына зиянын тигізбей қоймайды.

Темекі құрамындағы заттар.
Темекі түтігінде 4000-нан астам химиялық элементтер бар, оның 40-тан астамы онкологиялық ауруларға себеп болатын улы заттар.
Шайыр – түтін арқылы адам өкпесіне түседі. Түтін конденсация ұшырап, 70% шайыр өкпеде қалады.
Никотин – адамның тәуелділігін жылдам қалыптастыратын есірткелік зат. Темекі түтіндегі никотиннің қанға сіңуінен физиологиялық эффект пайда болады, бұның нәтижесінде жүректің соғуы жылдамдап, қан қысымы жоғарлайды.
СО көміртегі – исі мен дәмі жоқ улы газ. Оны адам еш сезбейді, әйтсе де көп мөлшері адамға қауіпті. Ол темекіні тұтатып, ішке тартқанда пайда болады және қандағы гемоглабинмен әрекеттесіп, оттегінің орнын алмастырып қандағы оның мөлшерін төмендетеді. Мүшелер мен ұлпада оттегінің жетіспеуі, ең алдымен, жүрек қан тамыр ауруларын және қан айналымын бұзады.
Кадмий – жоғары улы металл, батарейкаға пайдаланылады.
Формальдегид - өте улы зат, өлі денелерді сақтауға пайдаланылады.
Ацетон – еріткіш, тұрмыста кеңінен пайдаланылады.
Бензол – еріткіш, химиялық өнеркәсіпте пайдаланылады.
Мышьяк - өте улы (кеміргіштерді құрту үшін пайдаланады).
Темекі шегудің зияны туралы жанжақты, әсерлі әңгімелеп беру қазіргі жасөспірімдерде оған деген тұрарқты теріс көзқарас, қабыл алмау сияқты әсерлер туғызуы неғайбыл. Қазіргі жасөспірімдерге ол жеткіліксіз. Сондықтан да ата – аналар, оқытушылар, дәрігерлер бірлесе отырып “әдемі өмірдің” сәніне айналған, денсаулыққа, қоғамдық моральға орын қалдырмай отырған темекі шегумен бітіспес күреске шығуы керек.
Есірткі қайдан алынады?
Есірткі тобындағы заттар,көбінесе көкнәр өсімдігінен екі түрлі жолмен жасалады.
1.    Көкнәр өсімдігінің ұрық қабығы пісуден бұрын, пышақпен тілгенде аққан сұйықтың күнге кептірілуінен жасалатын апиын сағызынан өндіріледі.
2.    Піскен ұрық қауашағының құрғақ артықтарынан өндіріледі.
Героин деген не?
Екі рет қолдан өтуі арқылы өндіріледі. Медициналық мақсатқа мүлде қолданылмайды. Жасалуы да заңсыз. Героин есірткінің 90% болып табылады. Өте қысқа уақытта тым аз мөлшері құмарлыққа апарады. Героиннің ұнтақ түрін искеу, ал суға езіндісін тамырға құю арқылы пайданылады.

Басқа да құмарлық тудыратын заттар.
Морфий мен кодеин медецинада ауру басу үшін қолданылады. Гашиш үнді сорасы өсімдігінің түбірі, жапырағы және гүдінен өндіріледі. Құрғақ жапырақтарын темекіге орап тарту ең көп көлемде қолданылатын түрі. Гашиш қолданған адамдарда мишық қызметі бұзылады. Заттар кейде үлкен, не кіші көрінеді. Сондықтан жол апаттарына көп ұрынады.
Кокайн Оңтүстік Америкада өсетін кока өсімдігінің жапырақтарынан жасалады. Ақ, мөлдір тұз сияқты ұнтақ 200 кг кока жапырағынан 0,5 кг кокайн алынады.

Есірткі адамзаттың соры.

Адамдарды нашақорлыққа баулу – қылмыстың ең соры. Олар бірлі-жарым адамды ғана қан ақсатып қоймайды, бүкіл ел мен ұлттың тамырына балта шабады. Бұл біздің жас мемлекетіміз үшін соғыс апатымен тең. Оған қарсы неге күш біріктіреміз? Неге күреспейміз?
Күні кешеге дейін нашақорлық деген атау қазақ ұғымында болған емес. Маскүнемдік те бізге жат еді. Қоғамдық орта да, табиғат та таза, тұнық болатын. Ластықтан жиіркенетінбіз. Есірткі миды құрғатып, кептіріп жібереді. Қыздырмаға ілескен сорлы аз уақытта бір жола мәңгіреді. Есірткісіз бір сәт те тұра алмайтын халге жетіп, тірі өлікке айналады. Отан, ата-ана, құрбы құрдас дегенді білмейді де сезбейді. Олардың бұл дүниеден кешетіні – азап.

Есерткі және денсаулық.

Дәрігерлердің айтуына қарағанда, есірткі миды құрғатып, кептіріп жібереді. Гашиш шеккен адамдардың жүрек соғуы мен тамыр соғуы артады. Созылмалы қан тамыр аурулары барларда (инфаркт) тамыр бітелу болды. Ұзақ уақыт апиын тартқандарда тыныс жолы аурулары пайда болады. Сонымен бірге жүрек, ми, бүйректерде де зиянды зардап туғызады.
Гашиш адамның денсаулығын зияндап қана қоймай, оны қылмысқа да итермелейді. Медициналық мақсатта мүлде қолданылмайтын есірткіні шегу адамды жындануға, тіпті өлімге дейін итермелейтін жаман әдет.
Кокайн қолданған кезде орталық жүйке жүйесіне ықпал жасайды да, жүрек соғуы тездейді, қан қысымы артады және тыныс алуы жиілейді, көп қолданылса өлтіреді.
Ұзақ жылдар бойы кокайн қолданғандарда ұйқысыздықтың, рухани қалыпсыздық, өзін өлтіруге бейімделу байқалады. Кокайннің жүрек бұлшық етті және сүйек қаңқасы бұлшық еттеріне уытты ықпалы бар.

Нашақорлар жөніндегі соңғы жаңалықтар.
Соңғы мәліметтерге жүгінсек, республика бойынша 20 мыңнан аса нашақордың бар екені анықталып, тіркеуге алынған.

АРАҚТЫҢ ТҮРЛЕРІ.
Алкоголъ атауы арабша термін болып, кірпіктерді бояуда қолданылатын ¥па бейнесіндегі ұнтақ мағнасына келетін "ЕЛ-КҮҰЛ" терміні, барлық батыс тілдеріне өтіп, бізге де батыс негізді тілдерден, Түрікше оқылу ф ормасымен Алкоголъ болып кірген.
Құрамында Алкоголъ бар ішімдіктерде химиялық жақтан бір неше түрлі алкоголъ болғанымен, ең бастысы Этил (еШуіе) Ал-коголъ. БҮ-Л зат химиялық жақтан Этанол, жалпылық ретінде де, Дақыл спирті (£гаіп аісоһоі) деп аталады.
Арақта болатын басқаша алкоголъ тұрі де метил алкоголъ, не-месе Метанол. БҮЛ алкоголъ халық арасында көбінесе Эгил Смирті ретінде білінеді. Метил (Меіһуіе) алкоголъ антифріздерде (қатырмайтын зат) жэне жанарзаттарда болғанындай, кейбір өмдіріс орындарында сауда мақсатында да қолданылады. Метил спирті өлтіруші бір у. Өте аз мелшерінің өзі соқырлыққа және өлімге жол ашады. Жасырын өндірілген арақтарда кейде метил спирті қолданылып, көптеген өлімге себеп болған.
Тағы бір алкоголъ түрі изопропил алкоголъы, арақтыц 6ҮЛ түрі де улы. Алайда алкоголъ (арақ) дегенде көбінесе этил спирті меңзеледі.

Мас деп аталған жағдай қалай туылады?
Алкоголь бір түрлі анистетик, яғни, жансыздарушы зат. Ол қан арқылы миға жетеді.
Миды дененім басшылық орталығы деп ТҮСІНІҢІЗ, арақ миға келген соң, мидың әрекетіне зиян жеткізеді. Ал-дымен шешім жасау немесе тергеу қуатын бүзады. Мас адам қате қарарлар береді және есептерін қате есептейді. Одан кейін, адам-дардың басты ерекшелігі болған үялу сезімін өлтіреді. Мас адам, сау кезінде қолы бармайтын ұятты қимылдар көрсеткенін аңғармайды. Арақ осыдан кейін, көруге және сөйлеуге кедергі болады. Мас адам, жалпы алғанда, дөрекі, тәртіпсіз болады, қажетсіз әрі айғайлап көп сөйлейді. Әсіресе арақ, естіу қуатына, мишыққа әсер етіп бүлшық ет-тердің тәртіпті қимылын бұзады. Сол себепті, мастар көрінгеніндей тәлтіректеп жүреді, денесінің тепе -теңдігін сақтай алмайды.
Міне, осындай КҮЙГЕ ТҮСКӨН мас адам, ойламайтын, ақылдан адасқан, сыртқы дүниемен қатысы азайган, адамға ең қажетті ұялу сезімі әлсіреген, тек қана тыныс алған, айналым, сіңіру жгйелері ав-томатты ғана әрекеттенген бір жаратылысқа айналады, бгдан да ілгерлеп ішілген арақ, жоғардағы қимылдарды да тоқтатады. Жүрегі тоқтап, тынысы тарылады да ажалға жегелейді. Асырып ішкен арақтан дастарқан басында тұра алмай өлгендер аз емес.

Мінеки, маскүнемнің халі. Қоғамға рухани және заттық ау-ыртпалық, қиындық туғызған масыл күйіне түседі. Арак ішкендердің "Маскүнем боламыз" деп араққа бастамайтыны шүбәсіз. Алайда, жүре келе маскүнемге айналып, өмірінде, ақыретінде ілікке алғысыз етеді.
Алкоголъды арақтар әуелі төте тиген жерлеріндегі органдарды зияндайды. Мысалы, ауызда рак, өңеште қабыну, тіпгі қылтамақ рагы, асқазанда бастабында запыран, біртіндеп, асқазан жарасын майданға әкеледі. Тіпті асқазан тесілуіне де жолашады. Әрі, арақ ас сіңіру жүиесін бүзады. Ұйқы безін қабындырады. Дененің "химия зертханасы" сияқты болған бауырға арақтың тигізетін зияны ерек-ше. Бауырдың майлануына, ары қарай циррозға (бауырдың қабынуы), тіпті бауыр рагына апарып соғады. Цирроз дегенде ойыңызға бірден арақ келеді. Себебі цирроз ұзақ уақыт арақ ішкендерде жиі кездесетін, соны өліммен бітетін ауру.
Арақ жүйке ЖҮЙЕСІ ҮШІН, әсіресе миға іетенше ауыр зақым келтіреді. Арак, ішкен адамның миындағы жүйке клеткалары ауруға үшырайды, тіпті өледі.

АрақАты       Ашытылғанзат    Құрамы айрылған ба    Спирт дәрежесі
Сыра            өнгенарпа    Жоқ    4-7%
Шарап          Жүзімшырыны    Жоқ    15-20%
Конъяк          Жүзімшырыны    айырылғаи    40-50%
Ликерлер      Түрлі жемістер    "    40-50%
Түрік арағы    ЖҮЗІМ, Инжір
Водка            Клртоп жзне
басқапар
Виски            Өмгеи астық

СЫРА, ШАРАП,ЛИКЕР ЖӘНЕ ДЖИН
Арақтар, спирт пен судан тыс, басқа да ләззат беретін және рең беретін заттарды қамтиды. Алкоголь құрамды арақта азықтық құн болмайды. Суретте, ішіне тең мөлшерде этил спирті қосылған түрлі арақтар көрсетілген. Бір құмыра сыра ішкен адамның денесі, бір тостаған шарап ішкендей этил спирті қабылдағанмен тең болады.

“Денсаулығыңды ақсатқаның - өзіңді өзің қақсатқаның” – дегендей, әр адам өз денсаулығын қорғай білу керек. Денсаулыққа жат қылықтардан арылуүшін бүкіл елдің барлық адамының күш біріктіріп күрескені жөн деп ойлаймын.