Ма?саты: 1. Адам ???ы?тарын са?тау, ?з ???ы?тары мен міндеттерін ж?зеге асыру?а дайынды? ?абілеттілігін ?алыптастыру;
2. О?ушылар?а адам ???ы?ы, бала ???ы?ы, ???ы?ты ала?, о?ушыны? ???ы?ы мен міндеті ??ымдарын ме?герту, проблемалы? жа?даяттарды ???ы?ты? т?сілмен шешуге ?йрету;
3. О?ушылар?а?з ???ы?тары мен еркіндіктерін шектеп ?стау міндеттілігі туралы т?сіндіру.
?н?ран орындалады.
ХV ?асырды? орта шенінде ?аза? мемлекетіні? негізі ?аланды. Ж?нібекті? баласы ?асым ханны? т?сында ?аза? ханды?ы к?шті мемлекетке айналды. Тарихта т???ыш рет ???ы?ты? ??рыптар мен нормалар ж?йеге келтірілді. Б?л ж?йеге ?асырлар бойы келе жат?ан ???ы?ты? ??рыптар негізінде дербес ?мір с?ріп отыр?ан ?аза? мемлекетіні? жа?а жа?дайына бейімделіп жасалды. Халы? оны «?асым ханны? ?ас?а жолы» деп атады. Ол бес б?лімнен ??ралады.
?асым ханнан кейін ?аза? ?о?амыны? ???ы?ты? ж?йесін дамыту?а айтарлы?тай ?лес ?ос?ан Есім хан болды. Ол ?скери міндетті ат?ару ережелерін к?шейтті, ?скери т?ртібін б?зушылар?а ?олданатын жазаны ?атайтты.?ал?ан м?селелерді Есім хан б?рын?ы ???ы?ты? ??рыптар мен за?дарды са?тап ?алды.Сонды?тан да олар?а халы? «Есім ханны? ескі жолы»деген ат берді.
?аза?тын ???ы? ж?йесіне ?шінші ж?не со??ы рет елеулі ?згерістер енгізген Т?уке хан болды.Б?л ???ы? нормалараы жазба т?рде са?талып,ж?здеген жылдардан кейін де мінсіз к?йде ?а?аз?а т?сіру м?мкім бол?ан.Б?л кодексті «Т?уке ханны? жеті жар?ысы»деп ата?ан.
Міне,балалар ?здері? бай?ап отыр?андай ???ы? дегеніміз за? р??сат ететін адам таби?атына, жаратылысына сай ?рекеттер жасау м?мкімдігі екен,я?ни азаматтар?а ке? к?лемді ???ы?тар мен бостанды?тар берілген. Б?гін біз адам д?ниеге келгеннен бастап, т?л?а боп ?алыптас?ан?а дейін ?андай ???ы?тар?а ие болатынын білетін боламыз, я?ни сіздерді? ???ы?тарыныз жайлы ??гіме ?оз?айтын боламыз. сонды?тан да б?гінгі саба?ымызды? ма?саты осы болма?:бала ???ы?тары, оларды са?тау,?з ???ы?тары мен міндеттері туралы т?сінік, оларды ж?зеге асыру?а дайынды? ?абілеттілігін ?алыптастыру.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Бала ???ы?ы - асыл ?азына »
Бала құқығы - асыл қазына.
Мақсаты: 1. Адам құқықтарын сақтау, өз құқықтары мен міндеттерін жүзеге асыруға дайындық қабілеттілігін қалыптастыру;
2. Оқушыларға адам құқығы, бала құқығы, құқықты алаң, оқушының құқығы мен міндеті ұғымдарын меңгерту, проблемалық жағдаяттарды құқықтық тәсілмен шешуге үйрету;
3. Оқушыларғаөз құқықтары мен еркіндіктерін шектеп ұстау міндеттілігі туралы түсіндіру.
Әнұран орындалады.
ХV ғасырдың орта шенінде қазақ мемлекетінің негізі қаланды. Жәнібектің баласы Қасым ханның тұсында Қазақ хандығы күшті мемлекетке айналды. Тарихта тұңғыш рет құқықтық ғұрыптар мен нормалар жүйеге келтірілді. Бұл жүйеге ғасырлар бойы келе жатқан құқықтық ғұрыптар негізінде дербес өмір сүріп отырған қазақ мемлекетінің жаңа жағдайына бейімделіп жасалды. Халық оны «Қасым ханның қасқа жолы» деп атады. Ол бес бөлімнен құралады.
Қасым ханнан кейін қазақ қоғамының құқықтық жүйесін дамытуға айтарлықтай үлес қосқан Есім хан болды. Ол әскери міндетті атқару ережелерін күшейтті, әскери тәртібін бұзушыларға қолданатын жазаны қатайтты.Қалған мәселелерді Есім хан бұрынғы құқықтық ғұрыптар мен заңдарды сақтап қалды.Сондықтан да оларға халық «Есім ханның ескі жолы»деген ат берді.
Қазақтын құқық жүйесіне үшінші және соңғы рет елеулі өзгерістер енгізген Тәуке хан болды.Бұл құқық нормалараы жазба түрде сақталып,жүздеген жылдардан кейін де мінсіз күйде қағазға түсіру мүмкім болған.Бұл кодексті «Тәуке ханның жеті жарғысы»деп атаған.
Міне,балалар өздерің байқап отырғандай құқық дегеніміз заң рұқсат ететін адам табиғатына, жаратылысына сай әрекеттер жасау мүмкімдігі екен,яғни азаматтарға кең көлемді құқықтар мен бостандықтар берілген. Бүгін біз адам дүниеге келгеннен бастап, тұлға боп қалыптасқанға дейін қандай құқықтарға ие болатынын білетін боламыз, яғни сіздердің құқықтарыныз жайлы әңгіме қозғайтын боламыз. сондықтан да бүгінгі сабағымыздың мақсаты осы болмақ:бала құқықтары, оларды сақтау,өз құқықтары мен міндеттері туралы түсінік, оларды жүзеге асыруға дайындық қабілеттілігін қалыптастыру.
Сөздікпен жұмыс.1.Біліп жүрейік.
Заң сөздікшесі
Құқық-мемілекет тарапынан,болмаса тиісті қаулы,заңмен әрбір адамға берілген ерік,бостандық
Біріккен Ұлттар Ұйымы(БҰҰ)-жер бетіндегі халықтардың мүдессін қорғайтын халықаралық ұйым
Конституция –бұл Қазақстан Республикасында тұратын барлық азаматтардың құқықтары мен міндеттері берілген құжат
Туу туралы куәлік-баланың қашан туылғандығы анықтайтын негізгі құжат.Бұл баланың ен бірінші құжаты
Конвенция-арнайы мәселе жөніндегі мемілекеттердің өзара келісімі
Азамат-жеке тұлға,ол мемілекеттің тұрақты тұрғыны және құқығы мен міндетінің иесі
Балалар адамға қатысты барлық құқықтарға ие,бірақ ересектерге қарағанда өз құқықтарын қорғау мүмкіндіктері аз болғандықтан ерекше құқықтық қорғауды қажет етеді.Қазақстанда балалардың құқығын қорғау туралы атаулы күндер берілген.
1-маусым
Балаларды қорғаудың халықаралық күні
20-қараша
Балалардың дүниежүзілік күні
10-желтоқсан 1948жыл
Адам құқығы күні
1959жыл
Әлемде бала құқығының халықаралық күнін мерекелеу Декларацияны жариялаудан басталды.
1979жыл
Балалардың халықаралық күнә өтті.
20-қараша1989 жыл
БҰҰда Бала құқықтары туралы конвенция қабылданды
28-қазан1993жыл
Қазақстан Республикасының тұңғыш Коституциясы қабылданды
8-маусым1995жыл
Қазақстан Бала құқықтары туралы конвенцияны бекітті
2.Әрекет қабілеттілік пирамидасы
40 жас. Президент
16 жас. Төлқұжат, еңбек етуқұқығы, қылмыстың барлық түрлері бойынша жауапқа тартылу
30 жас. Сенат депутаты
15 жас. Жұмыс істеу, рұқсатпен
25 жас. Полиция, сот
14 жас. Қылмыстық ісі үшін жауапқа тартылу, еңбекақыға иелік ету
20 жас. Маслихат депутаты
10 жас. Асырап алуға, қорғаныш болуға келісім беру, ата аналарының бірімен тұруын таңдау құқығы
18 жас. Сайлау, үйлену құқығы
6-7 жас. Тұрмыстық келісім шаралар, мектепке оқуға бару
17 жас. Өсиет жазу құқығы
0 жас. Туу, құқық кәмелеттілікке ие болу
1989 жылдың қарашасында Конвенция Біріккен Ұлттар Ұйымында бірауыздан қабылданды. Бала құқығының халықаралық күнінің маңызы осы сәттен бастап арта түсті. 1995 жылы Қазақстан Республикасының Президентті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Нью Йоркте ЮНИСЕФтің атқарушы директоры Джеймс Грантпен бірге «Бала құқығы туралы Конвенцияға» қол қойды. БҰҰның бала құқықтары туралы кқнвенциясы әрқайсысы белгілі бір құқықты сипаттайтын 54 баптан тұратын бала құқықтары туралы құжат.
«2002 жылғы 8-тамыздағы №345 – ІІ ҚРның заңы бойынша, балаларды қоғамдағы толымды өмірге джаярлау, олардың Қоғамдық мәні бар және шығармашылық белсенділігінидамыту, әлемдік өркениеттің жалпы адамзатқа тән құндылықтары негізінде оларды жоғары имандылық қасиеттерге, елжандылық пен азаматтылыққа тәрбиелеу, олардың бойында ұлттық сана сезімді қалыптастыру ұстанымдардың басымдылығына сүйеніп, баланың ҚРның Конституциясында кепілдік берілген негізгі құқықтары мен мүдделерін іске асыруға байланысты туындайтын қатынастарды реттейді».
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері қашан қабылданды?
1992 жылы
3. Қазақстан азаматы екінші, басқа елдің азаматтығын алуға құқықты ма?
Жоқ (10 –бап)
4. Өз дінім мен ұлтымды айыптауға құқым бар ма?
Иә (19-бап)
5. Президент кәсіпкерлік қызметпен айналыса ала ма?
Жоқ (43- бап)
6. Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін таңдауға құқығы бар ма?
Иә (23-бап)
7. Елімізде жоғары өкілетті орган
Парламент (49-бап)
8. Қазақстан азаматы болуға қашан құқылысыз?
Дүниеге келген кезде (12-бап)
9. Еліміздің төл мейрамдарын атаңыз
Конституция күні, Республика күні, Тәуелсіздік күні
5. Ой жалғау
1. Заңның құрығы... (бәрінен ұзын)
2. Өш алғаннан гөрі... (кешірген жөн)
3. Тура биде... (туған жоқ)
4. Ақырын жүрде... (анық бас)
5. Асыл тастан... (өнер жастан)
6. Ұрлық түбі... (қорлық)
7. Жазасын тартпайтын... (жамандық болмайды)
8. Әдепті бала... (арлы бала)
9. Тәрбие... (отбасынан басталады)
10. Әділ істің... (арты игі)
6. Кім жылдам ? (сөзжұмбақ)
1. Құқықтық нормалар мен ережелер кімдерге арналған ? (адам)
2. Ең негізгі, ең басты коституция не ? (заң)
3. Адамның ешкім қол сұғуға болмайтын құқығы ? (бостандық)
4. Балалардың не алуға конституциялық құқығы бар ? (білім)
5. Мемлекет билігінің қайнар көзі ? (халық)
6. Балаларға қамқорлық көрсету кімдердің қасиетті борышы ? (ата-ана)
7. Қорытынды. Азамат жолы ар жолы
Бауыржан Момышұлы
Мен жігіт он бес отыз арасында,
Бұл шақта көп бересі, алысым да.
Жан жағым толған мақсат, толған таңдау,
Алайын анасынба, мынасын ба, деп арқалы ақын Сұлтанмахмұт Торайғыров жырлағандай болашақта шалыс қадам баспай, өз өмірлеріңе жауап беретін алаштың азаматтары болайық.
