Класс са?аты "Ата салтым- асыл ?азынам"

Та?ырыбы: «Ата салтым –асыл ?азынам»

Ма?саты:О?ушылар?а ?аза? хал?ыны? салт-д?ст?рлері мен ?дет-??рпыны? т?рбиелік м?нін ??ындыру,баланы? бойына адамгершілік ?асиеттерін ?алыптастыру,халы? ?негесін ?йрету;

Ата-анамен ты?ыз байланыс жасау ар?ылы орта? т?рбиеге ж?мылдыру.

К?рнекілігі:интерактивті та?та, слайдтар,?ла?атты,?лтты? б?йым к?рмелері.

Барысы:

М??алім с?зі:

Ой ша?ыру: Балалар, атадан бала?а м?ра болып ?алатын ?йді не деп атайды?
?араша?ыра? (д?ст?р, ??ым) атадан бала?а м?ра болып ?ал?ан ?й «киелі ?й» деп саналады. Оны ел, а?айын-туыстары « ?араша?ыра?» деп ??рмет т?тады. Міне, алтын орда, білім мекені бізді? ?асиетті ?араша?ыра?ымызда ?лтты? салт-д?ст?рге байланысты ?тетін «Ата салтым – асыл ?азынам » атты т?рбие са?атына ?ош келді?іздер!

1-ж?ргізуші :

Ата салтым –асыл м?рам, арда?ым,

Бабаларды? жал?астырар арманын.

Сан ?асырда ?алпын б?збас ?адірім,

?ткенімді б?гінменен жал?адым.

2-ж?ргізу:ші

?аза?ымны? салт-д?ст?рі жа??ыр?ан,

Т?лімді ой сына?ы, т?рбие к?зі ?алдыр?ан.

Салт-д?ст?рді арда?тайы?, а?айын.

?аза? атты ?лкен, кіші, балдыр?ан.

1-ж?ргізуші:

Жиналыппыз,с?тті к?ні б?ріміз де,

?лкен, кіші, жасымыз,к?ріміз де.

Т?рлеті?із,?адірменді ?она?тар,

Г?л-г?л жайнап мына бізді? т?ріміз.

?нерлі халы?- ?мірше? халы?,?аза?ты? ?дет-??рпына,салт-д?ст?рлеріне ба?ыттал?ан «Ата- д?ст?р-асыл ?азынам»атты т?рбие са?атын бастаймыз.

Т?рбие са?атымызды бастамас б?рын салт-д?ст?рлер туралы ?ыс?аша м?лімет беріп кетсек.

М??алім: Салт-д?ст?рлеріні? ішіндегі бала т?рбиесіне байланысты т?рбие д?ст?ріне то?талса?. (слайд ар?ылы)

Т?рбие д?ст?рі.

Салт -?р ?лтты?, халы?ты? діні мен сеніміне, т?рмыс-тіршілігіне,?лтты? ??рылым ерекшелігіне с?йкес ?асырлар бойы жина?талып,?мірді? ?зі ту?ыз?ан ??рыптар т??ырыны? негізі.?аза?ты? бірнеше салттарын атап ?тсек.

1.Шілдехана(салт).(Мереке)жа?а ту?ан н?рестені? ??рметіне жасалатын ойын-сауы?, той.

2.Бесікке салу(салт).(Ботаг?з) Жа?а ту?ан баланы бесікке салу. Бесік ?асиетті,киелі, ??тты м?лік, с?биді? алтын ?ясы болып есептеледі.

3.Т?сау кесер(салт).(Са?ынжан) С?би ?аз т?р?аннанкейін тез ж?ріп кетсін деген тілекпен жасалатын ??рып.

??рып.?аза?ты? ?мір салты, ?рен салты т.б. ?олдану мен д?ріптеуді ??рып дейміз.

?аза? хал?ында ?алыптас?ан бірнеше ??рыптар:

1)Ат ?ою(??рып).(?дина) ?аза? хал?ы жа?а ту?ан с?биге жа?сы есімдер мен ?йгілі адамдарды? атын ?ой?ан.Сонымен бірге бала есімін беделді кісілерге ?ой?ызып батасын ал?ан.

2)Кекіл (??рып).(Аяулым) Жас балаларды? шашын ?старамен алып тастайды да ма?дайына бір ш?кім шаш ?алдырып, оны? жиегін тегістеп ?иып ?ояды. Оны «кекіл»дейді.

Д?ст?р-халы?ты? атадан бала?а к?шіп,жал?асын ж?не дамып отыратын тарихи ?леуметтік, м?дени-т?рмысты?, к?сіптік, салт-сана, ?дет-??рып,мінез-??лы?,т?лім-т?рбие ж?не рухани іс-?рекеттер к?рінісі.

?аза?ты? бірнеше д?ст?рлерін атап ?тсек.

1) Базарлы?(д?ст?р)(Жадыра) -алыс сапар?а шы??ан адамдарды? жа?ындарына (жерлес,к?рші-к?лем,жас балалар, сыйлас адамдарына) ?келген сыйлы?ы.

2) Бай?азы(д?ст?р(Ботаг?з)-балаларды?, жастарды? жа?а киім ?шін берілетін а?шалай,заттай сый.

3)Тілашар(д?ст?р).(?сем)Баласы 7 жас?а тол?ан со? бала?а жа?а киім кигізіп,о?у жабды?тарын дайындап,ша?ын той ?ткізеді.М?ны «тілашар»тойы деп атайды.

?н. «?аза?ты? салт –д?ст?рлері»

2-ж?ргізуші:

Шашу, шашу, шашайы?,

А? санды?ты ашайы?.

Б?л мереке,б?л тойда

Керемет р?сім жасайы?!

К?рініс:

Бала: С?йінші,с?йінші.д?ниеге с?би келді.

?желер: Ой, айналайын балам, б?л ?уанышты хабар ?ой. С?йінші с?рау-шын ?уанышты? белгісі.?аза? с?йіншіден нені ая?ан.Мінеки с?йінші?ді ала ?ой.

?же:Бала?а ?андай ат ?ойса? болады екен?

?аза?ты? ??рыптарыны? бірі «Ат ?ою»р?сіміне кезек берейік.

(«Бала?а ат ?ою» р?сімі жасалады.)

?же: К?не, бала?а кім деп ат ?оямыз?

Бала: ?же, С?лтан деп ат ?ояйы?.

?же: Жарайды жа?сы ат екен! Олай болса, азан ша?ырып,баланы? атын ?оялы?.( 3 рет «С?лтан» деп ??ла?ына айтылады)

( «Бала?а ат ?ою» р?сімі жасалады.) ?н. « ?ос б?йтерегім»

1-ж?ргізуші: Б?гінгі класс са?аты ?ызы?ты ?ту ?шін келесі танымды ойын?а берейік. Мына ?оржында асы?тар салын?ан. Ол асы?тарды? бетінде сан жазыл?ан. ?оржыннан кез келген бір асы?ты аласы?дар. Шы??ан сол сан?а байланысты с?ра? ?оямыз, кім к?п жауап береді екен?

1-с?ра?

Он атаны таратып бері?із.

( ?ке, бала, немере, ш?бере, ш?пшек, немене, туажат, жегжат, ж?ра?ат, жама?ат)

2-с?ра?

?ш ма?сатты ата.

(Жол ма?саты-жету, дау ма?саты-біту, сауда ма?саты-?ту.)

3-с?ра?

?ш арсыз.

(?й?ы арсыз, к?лкі арсыз, тама? арсыз.)

4-с?ра?

?ш алыс?

(К?рі мен жас, жа?сы мен жаман, алыс пен жа?ын.)

5-с?ра?

?ш биді ата?ыз.

(Т?ле би, ?йтеке би, ?азыбек би.)

6-с?ра?

?ш ж?зді ата?ыз.

(?лы ж?з, Орта ж?з, Кіші ж?з.)

7-с?ра?

?ш даусыз.

(Мінез, к?рілік, ажал.)

8- с?ра?

Жігітті? ?ш жа?ын ж?ртын ата.

(А?айын ж?рт, на?ашы ж?рт, ?айын ж?рт)

9-с?ра?

?ш б?йтерек?

(С?кен Сейфуллин, Бейімбет Майлин, Ілияс Жанс?гіров.)

10-с?ра?

Бес д?шпан?

(?сек, ?тірік, ма?танша?, еріншек, бекер мал шашпа?.)

11-с?ра?

Бес асыл?

(Талап, е?бек, тере? ой, ?ана?ат,ра?ым.)

2-ж?ргізуші:

Ата д?ст?р абырой к?тергенде,

О, б?л с?здер с?йектен ?тер демде!

То?таламыз енді біз, ал халайы?,

?анатты с?з, ма?ал мен м?телдерге.

«С?зді? к?ркі –ма?ал»деген ??ым бар.Бізді? ойынымыз ?ыза т?скен т?різді. Ма?алдап с?йлеу жарысына да кезек берейік.

(Алтынбек пен ?ділет )

Алтынбек: -Ассалаума?алейк?м, ?арсыласым. «Алыстан алты жасар бала келсе, алпыста?ы шал с?лем береді» деген, с?лем беруге келдім.

?ділет. -Амансы? ба, достым? «?уыс ?йден ??р шы?па» деген, тізе?ді б?гіп д?м ауыз ти.

Алтынбек: — «Сыйлап берген су, сатып ал?ан балдан арты?»дегендей жай?асса? жай?асайы?.

?ділет: – «Сый?а сый, сыра?а бал» демекші ?ткенде ?здері?е де риза болып ?айтты? ?ой.

Алтынбек: –«Аз да бітер, к?п те бітер, татулы??а жетер» демекші татулы? пен ауызбіршілікке не жетсін!

болсын.

?ділет: — «??гіме ??гіме дегізер, ??гіме б?зау емізер» демекші ?ой ?айтатын, мал келетін уа?ыт болды.

Алтынбек: — “Тау тау?а ?осылмас, адам?а адам ?осылар” деген, ?лі кездесерміз, cay бол!

2-ж?ргізуші: ?арап отырса? ?аза?ты? ма?алдап с?йлеген с?зіні? ?зі бір шырайлы, т?рбиелік м?ні зор, астарлы. Б??ан осы к?ріністен-ак к?з жеткізген боларсыздар.

1-ж?ргізуші: ??рметті к?рермен ?она?тар, сіздерге де к??іл б?лген д?рыс сиякты. ?аза?та кона?- к?де деген бар. Олай болса сергіту с?тімізде сіздерге ?ояр тапсырмамыз: мына ?зік-?зік с?здерден ма?ал ??растыру керек.

?яда… ?ш?анда …

(?яда не к?рсе?, ?ш?анда соны ілерсі?)

Ата… бала…

(Ата — б?йтерек, бала жапыра?)

3.Тая?… с?з…

(Тая? ештен ?теді, с?з с?йектен ?теді)

(Тентекті? ацылы т?стен кейін кіреді)

4.С?йіндіреді… к?йіндіреді…

(Жа?сы с?з с?йіндіреді, жаман с?з к?йіндіреді)

5.Мысык… тыш?ан…

(Мысы??а ойын керек, тыш?ан?а ?лім керек)

6.Мектеп… білім…

(Мектеп — кеме, білім — те?із)

Би. « Ару ?ыздар»

М??алім с?зі: ??рметті о?ушылар, б?гінгі бізді? саба?ымызды? ма?саты — заман ?згерсе де ?лттык салт -д?ст?рімізді? к?нермейтіндігін еске салып, ?лтты? м?раны ?айта жа??ырту. Б?гінгі т?рбие са?атымызда ?здері?із ку? бол?ан д?ст?рлерді к?кейлері?ізге токып, саналары?ыз?а сі?іріп алса?ыздар арты? болмас.

«То?сан ауыз с?зді? тобы?тай т?йіні бар» демекші, салтын с?йген ?рбір жас ?рпа? болаша?та хал?ын с?йетін, еліне адал ?ызмет ететін, тіліні?, салт- д?ст?ріні? жанашыры болатынды?ына сенімдімін.

Елімізді? жар?ын болаша?ы сіздерді? ?олдары?ызда, ??рметті о?ушылар!

?н. «?аза?ты? дастар?аны»

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Класс са?аты "Ата салтым- асыл ?азынам"»

Класс сағаты. 5 «А» класс.

Тақырыбы: «Ата салтым –асыл қазынам»

Мақсаты:Оқушыларға қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрпының тәрбиелік мәнін ұғындыру,баланың бойына адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру,халық өнегесін үйрету;

Ата-анамен тығыз байланыс жасау арқылы ортақ тәрбиеге жұмылдыру.

Көрнекілігі:интерактивті тақта, слайдтар,ұлағатты ,ұлттық бұйым көрмелері.

Барысы:

Мұғалім сөзі:

Ой шақыру: Балалар, атадан балаға мұра болып қалатын үйді не деп атайды?
Қарашаңырақ (дәстүр, ұғым) атадан балаға мұра болып қалған үй «киелі үй» деп саналады. Оны ел, ағайын-туыстары « қарашаңырақ» деп құрмет тұтады. Міне, алтын орда, білім мекені біздің қасиетті қарашаңырағымызда ұлттық салт-дәстүрге байланысты өтетін «Ата салтым – асыл қазынам » атты тәрбие сағатына қош келдіңіздер!

1-жүргізуші :

Ата салтым –асыл мұрам, ардағым,

Бабалардың жалғастырар арманын.

Сан ғасырда қалпын бұзбас қадірім,

Өткенімді бүгінменен жалғадым.

2-жүргізу:ші

Қазағымның салт-дәстүрі жаңғырған,

Тәлімді ой сынағы, тәрбие көзі қалдырған.

Салт-дәстүрді ардақтайық, ағайын.

Қазақ атты үлкен, кіші, балдырған.

1-жүргізуші:

Жиналыппыз,сәтті күні бәріміз де,

Үлкен, кіші, жасымыз,кәріміз де.

Төрлетіңіз,қадірменді қонақтар,

Гүл-гүл жайнап мына біздің төріміз.

Өнерлі халық- өміршең халық,қазақтың әдет-ғұрпына,салт-дәстүрлеріне бағытталған «Ата- дәстүр-асыл қазынам»атты тәрбие сағатын бастаймыз.

Тәрбие сағатымызды бастамас бұрын салт-дәстүрлер туралы қысқаша мәлімет беріп кетсек.

Мұғалім: Салт-дәстүрлерінің ішіндегі бала тәрбиесіне байланысты тәрбие дәстүріне тоқталсақ. (слайд арқылы)

Тәрбие дәстүрі.

Салт -әр ұлттың, халықтың діні мен сеніміне, тұрмыс-тіршілігіне,ұлттық құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып,өмірдің өзі туғызған ғұрыптар тұғырының негізі.Қазақтың бірнеше салттарын атап өтсек.

1.Шілдехана(салт).(Мереке)жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын-сауық, той.

2.Бесікке салу(салт).(Ботагөз) Жаңа туған баланы бесікке салу. Бесік қасиетті,киелі, құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы болып есептеледі.

3.Тұсау кесер(салт).(Сағынжан) Сәби қаз тұрғаннанкейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып.

Ғұрып.Қазақтың өмір салты, өрен салты т.б. қолдану мен дәріптеуді ғұрып дейміз.

Қазақ халқында қалыптасқан бірнеше ғұрыптар:

1)Ат қою(ғұрып).(Әдина) Қазақ халқы жаңа туған сәбиге жақсы есімдер мен әйгілі адамдардың атын қойған.Сонымен бірге бала есімін беделді кісілерге қойғызып батасын алған.

2)Кекіл (ғұрып).(Аяулым) Жас балалардың шашын ұстарамен алып тастайды да маңдайына бір шөкім шаш қалдырып, оның жиегін тегістеп қиып қояды. Оны «кекіл»дейді.

Дәстүр-халықтың атадан балаға көшіп,жалғасын және дамып отыратын тарихи әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық, кәсіптік, салт-сана, әдет-ғұрып,мінез-құлық,тәлім-тәрбие және рухани іс-әрекеттер көрінісі.

Қазақтың бірнеше дәстүрлерін атап өтсек.

1) Базарлық(дәстүр)(Жадыра) -алыс сапарға шыққан адамдардың жақындарына (жерлес,көрші-көлем,жас балалар, сыйлас адамдарына) әкелген сыйлығы.

2) Байғазы(дәстүр(Ботагөз)-балалардың, жастардың жаңа киім үшін берілетін ақшалай,заттай сый.

3)Тілашар(дәстүр).(Әсем)Баласы 7 жасқа толған соң балаға жаңа киім кигізіп,оқу жабдықтарын дайындап,шағын той өткізеді.Мұны «тілашар»тойы деп атайды.

Ән. «Қазақтың салт –дәстүрлері»

2-жүргізуші:

Шашу, шашу, шашайық,

Ақ сандықты ашайық.

Бұл мереке ,бұл тойда

Керемет рәсім жасайық!

Көрініс:

Бала: Сүйінші,сүйінші.дүниеге сәби келді.

Әжелер: Ой, айналайын балам, бұл қуанышты хабар ғой. Сүйінші сұрау-шын қуаныштың белгісі.Қазақ сүйіншіден нені аяған.Мінеки сүйіншіңді ала ғой.

Әже:Балаға қандай ат қойсақ болады екен?

Қазақтың ғұрыптарының бірі «Ат қою»рәсіміне кезек берейік.

(«Балаға ат қою» рәсімі жасалады.)

Әже: Кәне, балаға кім деп ат қоямыз?

Бала: Әже, Сұлтан деп ат қояйық.

Әже: Жарайды жақсы ат екен! Олай болса, азан шақырып,баланың атын қоялық.( 3 рет «Сұлтан» деп құлағына айтылады)

( «Балаға ат қою» рәсімі жасалады.) Ән. « Қос бәйтерегім»

1-жүргізуші: Бүгінгі класс сағаты қызықты өту үшін келесі танымды ойынға берейік. Мына қоржында асықтар салынған. Ол асықтардың бетінде сан жазылған. Қоржыннан кез келген бір асықты аласыңдар. Шыққан сол санға байланысты сұрақ қоямыз, кім көп жауап береді екен?

1-сұрақ

Он атаны таратып беріңіз.

( әке, бала, немере, шөбере, шөпшек, немене, туажат, жегжат, жұрағат, жамағат)

2-сұрақ

Үш мақсатты ата.

(Жол мақсаты-жету, дау мақсаты-біту, сауда мақсаты-ұту.)

3-сұрақ

Үш арсыз.

(Ұйқы арсыз , күлкі арсыз, тамақ арсыз.)

4-сұрақ

Үш алыс?

(Кәрі мен жас, жақсы мен жаман, алыс пен жақын.)

5-сұрақ

Үш биді атаңыз.

(Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би.)

6-сұрақ

Үш жүзді атаңыз.

(Ұлы жүз, Орта жүз, Кіші жүз.)

7-сұрақ

Үш даусыз.

(Мінез, кәрілік, ажал.)

8- сұрақ

Жігіттің үш жақын жұртын ата.

(Ағайын жұрт, нағашы жұрт, қайын жұрт)

9-сұрақ

Үш бәйтерек?

(Сәкен Сейфуллин, Бейімбет Майлин, Ілияс Жансүгіров.)

10-сұрақ

Бес дұшпан?

(Өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ.)

11-сұрақ

Бес асыл?

(Талап, еңбек, терең ой, қанағат,рақым .)

2-жүргізуші:

Ата дәстүр абырой көтергенде,

О, бұл сөздер сүйектен өтер демде!

Тоқталамыз енді біз, ал халайық,

Қанатты сөз, мақал мен мәтелдерге.

«Сөздің көркі –мақал»деген ұғым бар.Біздің ойынымыз қыза түскен тәрізді. Мақалдап сөйлеу жарысына да кезек берейік.

(Алтынбек пен Әділет )

Алтынбек: -Ассалаумағалейкүм, қарсыласым. «Алыстан алты жасар бала келсе, алпыстағы шал сәлем береді» деген, сәлем беруге келдім.

Әділет. -Амансың ба, достым? «қуыс үйден құр шықпа» деген, тізеңді бүгіп дәм ауыз ти.

Алтынбек: — «Сыйлап берген су, сатып алған балдан артық»дегендей жайғассақ жайғасайық.

Әділет: – «Сыйға сый, сыраға бал» демекші өткенде өздеріңе де риза болып қайттық қой.

Алтынбек: –«Аз да бітер, көп те бітер, татулыққа жетер» демекші татулық пен ауызбіршілікке не жетсін!

болсын.

Әділет: — «Әңгіме әңгіме дегізер, әңгіме бұзау емізер» демекші қой қайтатын, мал келетін уақыт болды.

Алтынбек: — “Тау тауға қосылмас, адамға адам қосылар” деген, әлі кездесерміз, cay бол!

2-жүргізуші: Қарап отырсақ қазақтың мақалдап сөйлеген сөзінің өзі бір шырайлы, тәрбиелік мәні зор, астарлы. Бұған осы көріністен-ак көз жеткізген боларсыздар.

1-жүргізуші: Құрметті көрермен қонақтар, сіздерге де көңіл бөлген дұрыс сиякты. Қазақта конақ- кәде деген бар. Олай болса сергіту сәтімізде сіздерге қояр тапсырмамыз: мына үзік-үзік сөздерден мақал құрастыру керек.

Ұяда… ұшқанда …

(Үяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің)

Ата… бала…

(Ата — бәйтерек, бала жапырақ)

3.Таяқ… сөз…

(Таяқ ештен өтеді, сөз сүйектен өтеді)

(Тентектің ацылы түстен кейін кіреді)

4.Сүйіндіреді… күйіндіреді…

(Жақсы сөз сүйіндіреді, жаман сөз күйіндіреді)

5.Мысык… тышқан…

(Мысыққа ойын керек, тышқанға өлім керек)

6.Мектеп… білім…

(Мектеп — кеме, білім — теңіз)

Би. « Ару қыздар»

Мұғалім сөзі: Құрметті оқушылар, бүгінгі біздің сабағымыздың мақсаты — заман өзгерсе де ұлттык салт -дәстүріміздің көнермейтіндігін еске салып, ұлттық мұраны қайта жаңғырту. Бүгінгі тәрбие сағатымызда өздеріңіз куә болған дәстүрлерді көкейлеріңізге токып, саналарыңызға сіңіріп алсаңыздар артық болмас.

«Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар» демекші, салтын сүйген әрбір жас ұрпақ болашақта халқын сүйетін, еліне адал қызмет ететін, тілінің, салт- дәстүрінің жанашыры болатындығына сенімдімін.

Еліміздің жарқын болашағы сіздердің қолдарыңызда, құрметті оқушылар!

Ән. «Қазақтың дастарқаны»