Та?ырыбы: «?ош келді?, ?з Наурыз!»
Ма?саты: О?ушылар?а ?аза? хал?ыны? ?лы мерекесі Наурыз мейрамы ж?нінде т?сінік бере отырып, хал?ымызды? салт – д?ст?рін бойларына дарыту ар?ылы, шынайылы??а, адамгершілікке, ?лтжандылы??а т?рбиелеу.
Мазм?ны: Б?кіл тіршілік аталуыны? т?рленіп, жа?аруы паш етіледі. Мейрамны? е? ?адірлі д?мдері мен ?асиетті с?здері ке?інен насихатталады.
К?рнекілігі: ?аза?ы ма?ал - м?телдер, на?ыл с?здер
Т?рі: Мерекелік сазды музыкалы? кеш.
1 - ж?ргізуші: Андрей Назерке
Уа, жарандар, жарандар,
Б?рі? бері ?ара?дар!
Наурыз думан басталды,
Бір с?т зейін салайы?.
?штас?ан оймен м??гілік
Біздерде бар сан ??рып,
?асырлардан ?асыр?а
Келе жат?ан жа??ырып.
Бермен жа?ын т?ры?дар,
С?зіме к??іл б?ры?дар.
Жау?азындай наурызды?
Жарапазан жыры бар.
2 - ж?ргізуші:Жа?быршы Бекзат
?лыс к?ні к?рі - жас
??ша?тасып к?ріскен.
Жа?а а?ыт?ан ?озыдай
Жамырасып ?ріскен.
?лыс к?ні ?ар еріп,
Сай - салалар г?рілдер.
К?к ш?бі шы?ып желкілдеп,
Д?ние біткен к?лімдер.
1-ж?ргізуші:
Бастаса-елді? к?семі,
С?йлесе-с?зді? шешені
А?ылы ас?ан абыздай,
Бар т?йінді шешеді-дей келе ал?аш?ы мерекелік ??тты?тау с?зді мектебімізді? директоры Бейсен?алиев ?алымжан Жасталап?лына береміз.
1 - ж?ргізуші:
Наурыз тойын ж?п жазбай
?ошеметпен ?арсы алайы?.
Дос?а ??ша? ашайы?.
?ле? - жыр?а басайы?.
?аза?ты? бір салты деп
Той?а шашу шашайы?.
Би: «Шашу»
2- ж?ргізуші:
Сен білесі? бе, Назерке! Наурыз мерекесін тойлау д?ст?рлі д?ние ж?зі халы?тарыны? к?пшілігіні? т?рмыс – салтында ба?зы замандардан бері орын ал?ан деседі.
1 ж?ргізуші:
И?, Бекзат. Ежелгі т?ркілер ?лыс к?ндері жа?а киімдерін киіп, шаштарын алдыратын бол?ан, алты к?н сада? тартып машы?тан?ан со?, жетінші к?ні алтын те?геден жамбы атып жарыс?ан. Егер кімде – кім бірінші болып жамбыны атып т?сірсе, сол адам сол к?ні, я?ни бір к?н елге патша болып, билік жасауына ерік берілген деседі.
Ал ?аза? даласында ?лысты? ?лы к?ні б?кіл адамды те? сана?ан, ??л мен к?? де шаруадан босап, еркін бой жазу?а м?мкіндік ал?ан. Б?л к?нгі дастарханда?ы д?м, айтылар ??гіме к?пке орта? бол?ан екен.
2-ж?ргізуші:
«Береке басынан басталады» демекші, «жыл басы жа?сы басталса, ая?ы да жа?сы болады» деген ?а?иданы берік т?тын?ан халы? б?кіл ыдыс атаулыны д?нге, а??а таза су?а толтырып бетін ашы? ?алдыр?ан. Б?л 21 – Наурыз к?нгі та? алдында орындалады екен. Б?ны? м?ні: дала арала?ан ?ыдыр Ата келіп «?ыдыр, ??т дарытып» кетеді дейді екен. Олай болса б?гінгі бізді? Наурыз мерекемізге ?ыдыр Ата келе жатыр дейді!
«?ыдыр Ата» келеді бата береді.
С?раса? бата берейін,
?стем болсын мерейі?!
Ы?ыласпен ?ол жайса?,
А? тілекті т?гейін.
Дастарханы? мол болсын,
Абыройы? зор болсын!
?рендері? ер болсын,
К?ре алма?ан ба?ы?ды,
Сындыра алма?ан са?ы?ды
Бетін басып жер болсын!
Жарыл?а, Алла, ?абыл ет,
Жарыл?ауды? ?амын ет!
Ізет, абырой, ба? - д?улет,
?ызыр ?арап ба? ?онып,
Жа?сылы? ?шін ?ызмет ет!
?мин!
1-ж?ргізуші:
О-о-о, «Жолы болар жігітті? же?гесі шы?ар алдынан» дегендеймынау бір тамаша болды ?ой! Наурызды? ал?аш?ы тойшылары болып келе жат?ан ?ожанасыр, Алдар к?се, Тазша бала ?ой!
2-ж?ргізуші:
Жо?ары шы?сын ?она?тар,
Келіп т?р?ан алыстан,
Жа?сылы?ты? же?ісі ?шін.
Жан аямай алыс?ан.
Сіздерді? ?діл істері?
?асырлар бойы тынбайды.
А?ыз дастан жырлардан
Жастар о?ып ты?дайды.
?ожанасыр:
Уа, б?рекелді, б?рекелді!Алыстан есек шаршатып, етік тоздырып орталары?а жеткеніміз ?андай тамаша болды! Оу Тазша бала, мынау халайы??а с?лем берейік.
Б?рі ?осылып:Ассалаума?алейк?м, хал?ым мені?.
?ожанасыр:
Арда?та Наурыз тойын, салты?ды елім.
Алдар к?се:Мереке басы болсын берекені?,
Тазша бала: Игі е?бекті? жемісін б?рі? жегін.
Б?рі ?осылып:Мерекені тойласын барлы? елім!
Алдар к?се:
Ал, халайы?, т?рмайы?,
Ортамызды ашайы?.
Жинал?ан ?ауым та? ?алсын,
?нерден к?мбез жасайы?.
Мен, Алдармын, Алдармын,
Досымын адал жандарды?.
Жа?сы?а талай серік боп,
Жаманды талай алдадым.
?ане, кезек сіздікі.
?ожанасыр:
Мен ?ожамын, ?ожамын,
Айдай с?лу ажарым.
?йір ?ылдым ?зіме,
Барша ж?ртты? назарын.
Мен, ?ожамын, ?ожамын,
Б?рінен де озамын.
?йретейік келі?дер,
Б?л д?ниені? ?ажабын.
К?лкі сатып к?н кешіп, Саудаменен тілдесіп,
К?легешке барайы?,
К?к есекке мінгесіп.
Тазша бала:
Айттым да ?тірік ?ле? ж?рт?а жа?тым,
?ат ?ылып ??мырс?аны ?аздай ба?тым.
?лкенін шегірткені? ?стап мініп,
Адыр-адыр ?оймастан т?лкі ?а?тым.
Айттым да ?тірік ?ле? айла ?ылдым,
Кесіп ап бетегені найза ?ылдым.
Бір пілді ?ш ?она??а асып беріп,
Жарты етін алып ?алып пайда ?ылдым.
?стадым китті? ?зін ?арма?пенен,
М?хитты жи?ан деген шарлап келем.
2-ж?ргізуші:
Рахмет, Тазша бала. ?ркені? ?ссін!
Шал?ытып мерекеде ?н салайы?,
?нерпаз ?рендерге тамсанайы?.
Арнауымен бастап берсін тойды? басын,
К?міс к?мей ?ншіні ?арсы алайы?.
?н: «Наурыз-думан» Сейіл Фариза
1 - ж?ргізуші:
Тойла б?гін, тауларым мен боз далам,
Тойла б?гін, ?арттарым мен бозбалам.
?айта орал?ан намысымдай Наурызым,
Жа?а жыл боп ?ош келіпсі?, Наурызым!
2 - ж?ргізуші:
Жа?ындатып ?ткенге, кеткенге енді,
К?ктем келді балбырап, к?ктем келді.
Суы? сор?ан жаныма шуа? ??й?ан,
Осы еді ?ой к?ткенім к?птен бері.
1- ж?ргізуші:
Жыр сыйла?ан, н?р сыйла?ан тірлікке,
?астерледік, ?адірі?ді білдік те.
??тты болсын, ?лыс к?ні ж?мылдыр
Б?рімізді Ынтыма? пен Бірлікке!
2 - ж?ргізуші:
?лыс о? болсын!
А?пан кетті араз боп Наурызбенен.
Наурыз ж?р жо?ал?ан ба?ын іздей,
К?ктем жетті к?рісіп жанын іздей - дей отыра,
б?гінгі бізді? той?а А?пан мен Наурыз ?она??а келе жатыр дейді.
(К?тері?кі к??ілмен дабырласып А?пан мен Наурыз к?ріседі, к?рінісі к?рсетіледі)
А?пан – Жолаушыбай Жас?лан
- Уа, Наурыз, менен кейін жер - к?кке келіп, ?уаныш сыйлайтын мына сен, біра?, мені? еш?айда да кеткім келмей т?р, ма?ан бір айынды сый?а тартсан ?айтеді?
Наурыз – Бек?али Нарг?л
- Жо - жо? А?пан, сен ?анша уа?ыт бойы боран б?р?атып, ?ар жау?ызды?. Енді мені? кезегім келді. Мен жер к?кті н?р?а б?леп, тіршілікті оятуым керек емес пе? Егер де са?ан бір айымды берсем, таби?ат за?ы б?зылып, барлы?ыны? астан - кестені щы?ады ?ой!
А?пан:
- Сонда - да, егер де ?ыс айы 4 ай?а созылса, мені? билігім ке?ейіп, сенен озып т?сер едім.
Наурыз:
- ??рметті А?пан, сенімен керіскеннен не пайда, біз дос емеспіз бе? Сонды?тан да б?л досты?ымызды жо?алтпай, тату болайы?, одан да сен мені? ?она?ым бала т?р.
А?пан:
- Достым, сен ?те д?рыс айтасын, жа?сы, мен сені? ?она?ын болайын
Екеуі бірге:
Ашы? болсын ?ас – ?аба?,
Таспен ат?анды аспен ат.
Бейтаныс та, таныс та,
Б?гін т?рде бас ?она?.
2- ж?ргізуші:
?те д?рыс, досты? - е? басты ?азына, А?пан, Наурыз, сендерді? татулас?андары? ?андай жа?сы болды. Сонды?тан т?рге шы?ып, б?гін бізді? ?она?ымыз болы?ыздар.
1-ж?ргізуші: Олай болса б?гінгі к?ннен бастап табалдыры?тан еніп жат?ан «?ойды» ша?ырайы?!
?ой:
Жинал?ан о, халайы?, мен сіздерге,
Жа?сылы?ты? барлы?ын алып келем.
Аянбай е?бек еткен адамдар?а,
Басынан н?р жау?ызып ба? беремін.
??т-береке ортаймасын, мол болсын,
??тты болсын, болаша??а жол болсын.
Наурыз тойын ?рпа?тар?а жеткізген,
Мені? жылым ?асиетті жыл болсын.
Алдар к?се: ?ожеке, мерекеге ??р ?ол келмеген шы?арсыз. ?оржыны?ыз ?ома?ты ?ой.
?ожанасыр: Барымша дайындалып келген сия?тымын. К?рермен жалы?пай т?р?анда ?аза?ты? ?лтты? «Са?ина салу» ойынын бастап жіберейік.
К?рермендермен ойын: «Са?ина салу»
«?ош келді?, Наурыз!» Андрей Назерке
?ош келді?, Наурызым т?рлет бері,
?ыр т?сін жау?азындай ?рнектеді.
Тіршілік тамырына н?р ж?гіріп,
Жадырады адамдарды? келбеттері.
Наурыз, жыл он екі ай елді? ж?гін,
Ар?алап арамыз?а келді? б?гін.
Дамытып бейбіт елді? еркіндігін,
Жайлауын жарастырды? елдігімні?.
Наурыз т?ріп тастап жер т?ндігін,
Айы?ып а? к?містей серпілді к?н.
С?лудай сыла?да?ан м?лдір сулар,
Жыл?амен а?ып жатыр еркін б?гін.
Кел, наурызым, шы? т?ріме думандат,
Ж?рт ?арасын бейнеті?е ?айран ?ап.
Таби?атты? т?мса ша?ы тамсантып,
Хал?ым да бір жадырасын сайрандап.
Кел, наурызым, самалы?мен еркелет,
?ыр?а шы?ар, жама?атты жетелет.
Бала біткен болып ж?р ?ой м?з - м?йрам,
Наурыз келген, к?ктем келген екен деп.
Кел, наурызым, берекелі жыл басым,
М??гілікке замананы? ??рдасы.
Жылда мені ?уаныш?а б?лейсі?,
?асырларды? ж?не мені? сырласым.
Кел, наурызым, б?ла к?шім, бал?ыным,
Сен келгенде ?ашар менен ?ай?ы - м??.
??діреті? бар жа??ыратын ?аламда,
Сонды?тан да ас?а? сені? айбыны?.
Кел, наурызым, к?ргені? к?п к?несі?,
Жия алма?ан кездер болды ел есін.
Б??пантайлап ?арсы алатын ?зі?ді,
Кездер болды, ?мытпайсы?, білесі?.
Кел, наурызым, ортаймайтын ырысы?,
Т?уелсіздік ж?не ?зі? тынысым.
Жал?астырып ?рпа?тарды ?рпа??а,
Аралай бер с?нге б?леп ел ішін.
С?йіндікова ?семай:
Наурыз келді, к?ктем келді а?айын,
Жадырайды, жа??ырады ма?айым.
Назды, сазды науан Наурыз, армысы??
С?лу м?сін са?ан біткен бар м?сін.
?айнарындай ?алы? ?уат, ?айратты?,
Сен келді? де ?аламшарды жайнатты?.
Тіршілікке тіл бітіріп ?згеше,
Д?ниені? б?лб?лдарын сайратты?.
Жеткен кезде наурызымыз жапан біткен жа??ырар,
Т?ман орнап, тау басын аспан ?рпі салбырар.
Жансыздар?а жан бітіп, ?уен билеп ма?ды бар,
Жер к?геріп, ш?п ?аулап, мерейін бір ?андырар.
С?лімхан Дархан:
Жадырап к?нні? жанары,
Бетті ?псе жылы самалы.
Сай - сай?а а?са жыл?алар,
Б?л Наурыз хабары.
А?ылбай ?ожам?рат:
Ашылып аспан ш?мегі,
Жауынмен ??м да т?леді.
К?кмайса ж?мса? ??лпыр?ан,
Б?л Наурыз кілемі.
СейілФариза:
Бусанып тар?ыл атырап,
Н?рленіп тор?ын топыра?.
Жау?азын ?ссе к?неске,
Б?л Наурыз – жапыра?.
Шаймерден Дарынбек:
К?з тігіп К?нге барлы?ы,
Б?ршігін жарса ?р г?лі.
Халы??а ба?ыт тілеген,
Б?л Наурызды? жарлы?ы.
Жолаушыбай Жас?лан:
Б?ктіріп к?ктем жа?быры,
Тіріліп ш?пті? тамыры.
Б?рленсе жусан б?р?ырап,
Б?л Наурызды? та? н?ры.
??лажанова А?ниет:
?ауым?а ?алы? д?р бол?ан,
Шатты??а б?лер жыр бол?ан.
Шапа?ат т?ккен мейірлі,
Б?л Наурыз ?ой н?р бол?ан.
Ба?ыт?али Асылхан:
Тілегін айтып ?на?ан,
Арылса туыс к?н?дан.
К??ілде к?дік ?алдырмас,
Б?л Наурыз – шын адам.
Елубай Н?рхат:
Т??ымын сеуіп ырыс - ??т,
Дем алса ди?ан тыныс ?ып.
Тірлік пен байлы? бастауы,
Наурыз сыйы тынышты?.
Омарова Айсенура:
Т?уелсіз елді? адамы,
Бейбіт к?н берік ?амалы.
??т болсын дейік а?айын,
Жа?а к?н Наурыз ?адамы.
?н: «Мерекем» Андрей Назерке
2 ж?ргізуші
Наурызда, ауыл аралап к?рісу ?аза? даласында ?ш к?нге созыл?ан. Осы к?ндері ?рбір отбасыны? дастарханынан к?жесі, д?мі ?зілмеген, есігі ашы?, ?аба?ы жайдарлы бол?ан.
1 – ж?ргізуші:
22 – Наурыз к?ні міндетті т?рде отбасынан д?м татып, а?са?алдар мен ?желерді? батасын алу парыз санал?ан.:
- ?ара?азан – ?асиеті хал?ымны?,
Бір ?зінде ??діреті салтымны?.
Бірлік сенен басталады ?р?ашан,
Сен т?р?анда керегі жо? алтынны?.
- ?асиетті ?ара?азан тіршілікті? тірегі,
Бір ?зі?нен ?уат ал?ан барша жанны? ж?регі.
Сен бар жерде ??т-береке мол болып,
Тірлік-Бірлік ж?бын жазбай ж?реді.
Заман алмасып, ?рпа? жа?ар?ан сайын кейбір ?лтты? та?амдар да к?нделікті т?рмыс дастар?анымыздан ?мытылып бара жатыр. Наурыз мерекесіне орай сіздерге ?мыт бола баста?ан та?амдар ж?нінде 5-7 сынып о?ушылары к?рсетіп т?сінік береді. Орта?а 5-сынып о?ушыларын ша?ырамыз. Орта?а 7-сынып о?ушыларын ша?ырамыз.
?н: ?аза?ымны? ?нер к?рмесі» Андрей Назерке
1-ж?ргізуші:
Наурыз мені? елімні? берекесі,
Жа?а жылы ?аза?ты?, мерекесі.
Ша?ыра?ы биіктеп к?нге жа?ын,
?лан ?айыр керілсін керегесі.
2-ж?ргізуші: Мерекемізді? келесі кезе?і сыныптар?а берілген ?й тапсырмасына да келіп жетті. Орта?а 5-сынып о?ушыларын ша?ырамыз.
1-ж?ргізуші:
?ымбат білген адам?а с?з ?нері,
Б?р? - сар? етіп ?айнасын к?желері.
Жа?а жылда елімні? к?ркі ?сіп,
Г?лге толсын к?геріп к?шелері.
2-ж?ргізуші: Орта?а 7-сынып о?ушыларын ша?ырамыз.
Б?гінгі мерекемізді? келесі кезе?і ?аза?ты? ?лтты? ойындары.
1. «Ар?ан тарту»
2. «Жамбы ату»
