Дарынды оқушылармен жұмыс

ДАРЫНДЫЛЫҚ ЕҢ АЛДЫМЕН САНА ЖҮЙЕСІНІҢ САПАЛЫҚ КӨРІНІСІ

Ең басты, өзіне деген сүйспеншілікті, қамқорлықты сезіну

ДАРЫНДЫ ОҚУШЫЛАРМЕН ЖҰМЫС

ЖЫЛ БОЙЫ ҮЗДІК ЖҰМЫСТАРҒА, КӨРМЕ БАЙҚАУЫНА, АУДАН, ОБЛЫСТЫҚ ЖӘРМЕҢКЕЛЕРГЕ ҚАТЫСТЫРЫЛАДЫ

Ерекше шығармашылық қабілеттерін іске асыру

Ғылыми зерттеу жұмыстарына ізденіс жұмыстарын жүргізу

ОЗЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЕНГІЗУ

БАЛА ДАРЫНЫН ДАМЫТУ

Дарынды балаларды шығармашылық жұмысқа баулудың әдіс-тәсілдері мен жолдарын зерттеу

ДАРЫНДЫ ОҚУШЫЛАРМЕН ЖҰМЫС

ДАРЫНДЫЛЫҚТЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАЛАУДЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ МОДЕЛІ

Мектептегі оқушының дарындылығын

диагностикалау

Психологтың ұстанымы бойынша:

1. Әңгімелесі, оқушының оқуға деген ынтасын бақылау.

2. Диагностикалық минимум (шығармашылық қабілеті мен интелектісін анықтауға арналған тест)

3. Оқушының жеке бас ерекшеліктерін зерттеуге арналған тесттер мен сұрақтар.

4. Оқушының қызығушылығын, кәсіби бағыт-бағдарын анықтауға тесттер мен сұрақтар

ДАРЫНДЫЛЫҚТЫҢ ИДЕНТИФИКАЦИЯСЫ

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КОНСОЛИУМ

Ата-ананың ұстанымы бойынша (бақылау, әңгімелесу, сауалнама жүргізу, сұрақ жауап алу)

Мұғалімнің ұстанымы бойынша (бақылау, әңгіме, сауалнама, сұрақтарға жауап алу, дарындыға мінездеме беру)

ДАРЫНДЫ БАЛАРАРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУДІҢ КӘСІБИ ЖӘНЕ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛЫҚ ДАЙЫНДЫҒЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

Өз-өзіне деген рефлексивтік ұстанымда болу.

Нені оқытамыз, қалай оқытамыз, неліктен оқытамыз деген?

Рефлексивтік ұстанымда бола білу.

Оқу үрдісін жобалау барысында дидактикалық және психологиялық әдістерін білу, ол үшін-оқу үрдісін ұйымдастыру мен оқу – әдістемелік материалының дидактикалық формасын психологиялық және дидактикалық міндеттері жатқыза білу.

Дамыта білім беру не білдіретін, оның оқыту мен тәрбиелеудің дәстүрлі түрлері, тіпті дамыта оқытудан айырашылығы неде екенін түсіну

Білі беру ортасы дегеніміз не, оның түрлері (отбасылық, мектептік, мектептен тыс қосымша апаттық) Оның субъектілер кім, білім беру ортасының типтері, субъектілердің өзара әрекеттесігінің түрлері (авотритарық, деморатиялы, ігіітік)

Түрлі білім беру ортасы жағдайында дарынды және «жай» балалардың жеке тұлғалық, жастық даму ерекшеліктері мен психологиялық заңдылығын білу

ЖОҒАРЫ ПӘНДІК ДАЙЫНДЫҚ

ДАРЫНДЫ ОҚУШЫЛАРДЫ ТАҢДАУ БАРЫСЫНДАҒЫ НАЗАР АУДАРАТЫН ЕРЕКШЕЛІКТЕР:

1. Дарынды бала өзгеше және шапшаң ойлайды.

1. Дарынды оқушылардың ішкі сезімі жағынан өзгешелігі: өте сезімтал, ықылас қойған нәрсесін, тақырыбын әр жерде негізгі мәселе етіп ұсынады.

1. Дарынды оқушының физикалық тұрғыдан ерекшелігі: дамудағы шапшаңдылық, ақындарша сөйлеуі, жиі-жиі ойға берілуі, қиял-күйінің басым түсуі.

1. Әлеуметтік тұрғыдан ерекшелігі: адамгершілік сезімдерінің ерте дамып, жоғары моральдық қасиеттерге ие болуы.

ҚАБІЛЕТТІ ОҚУШЫМЕН ІСТЕЛЕТІН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ

1. Дәстүрлі және дәстүрлі емес сабақтарда дарынды оқушыға баса назар аудару.

1. Екі түрлі поэзия, жарыс, ертегі т.б. сабақтардың оқушының қабілетн ашып, тереңдету.

1. Сыныптан тыс жұмыстарда дарынды оқушыны тәрбиелеудің бір түрі. Түрлі кездесулер ертеңгілік, ашық сабақтар, тәрбие сағаттары.

1. Кітапханамен байланыс жасай отырып «Балдырған», «Айгөлек», «Ұлан» т.б. ақын жазушылар өмірімен шығармаларын өз бетінше оқып, ойларын ортаға салуға баулу.

1. Ой-өрісін қиялын, ізделімпаздығының, тіл байлығын дамыту.

1. Дарынды баланың білімін, тереңдетудің жұмыстың бірі үйірме.

1. Тақпақ әңгіме құрастыру қабілетіне баулу.

1. Бақылау, шығармалар жазу, нәтижесін шығару.

ҚАБіЛЕТТІ ОҚУШЫМЕН

ЖҰМЫС

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРМЕН МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ЖҰМЫС ІСТЕУІНЕ ДАЙЫНДЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ-МАЗМҰНДЫҚ КЕСТЕСІ

МОТИВАЦИЯЛЫҚ КОМПОНЕТТЕРІ:

1. Жұмыс істеудің қажеттілігін сезіну.

2. Балаларды сүюі.

3. Жаңа эффектілі әдістерді табуға құлшыныс.

4. Жоғары нәтижелерге жету.

Мазмұндық компонент	Процестік компонент
Білім берудің мемлекеттік стандартында мол көлемді білім мазмұнын білу	Кластағы педагогикалық процесті анықтай білу
Қызметтің объектісін білу, жалпы педагогикалық процесті білу.	Дарындылықты анықтаудың метожикасын білу
Балалардың дарындылық моделін білу	Топтық және программа жасау, жұмыс істеу
Дарындылықты анықтау диагностикалық методикасын білу	Аса бейімдң балалар үшін жаттығулар мен тапсырмалардың жаңа түрін қолдану
Жаңа білім беру технологиясының негіздерін білу	Жаңа оқыту технологиясын қолдану
	Қарым-қатынасты дұрыс ұйымдастыру
	Жұмыс нәтижелерін дұрыс есептеп талдау
	Дарынды балаларға дұрыс бағыт-бағдар беру

ДАРЫНДЫЛЫҚ 3 ПАРАМЕТРМЕН АНЫҚТАЛАДЫ:

1. Танымдық жеке дамуы.

2. Психологиялық дамуы.

3. Физикалық дамуы.

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫ:

1. Интеллектуалдық сферасы.

2. Білімдік өрісі.

3. Ойлау қабілетті ерекшесі тұрақты, қызығуы мол, кейде бір іспең айналысса тоқтай алмайды, өз ойын ерте жеткізеді.

ДАРЫНДЫЛЫҚТЫ АНЫҚТАУҒА ТӨМЕНДЕГІ ФАКТОРЛАРДЫ ЕСКЕРТУ КЕРЕК

1. Жас ерекшелігін.

2. Тұлғалық ерекшелігін.

3. Экспериментатордың тұлғалық ерекшелігін.

   

4. Тестілеу кезінде жағдай туғызу.

ҚАБІЛЕТТІ ОҚУШЫНЫ АНЫҚТАУ КАРТАСЫ

жас өспірімге тән тұлғалық сапарлар

Шынайлық.

Еңбектегі мәдениет тіршілік, өзіндік бағалау.

Ұйымдастырушылық, әдемілікті көре, түсіне білу.

Қиялшылдық.

Сапалыққа ұмтылу.

Тәуелсіздік.

Белсенділік.

Табандылық.

Ықылыстылық.

тұлғаның біріккен қасиеттері

Бейімділік.

Қызығушылық.

Білімділік.

Тапқырлық.

Дербестік.

Қабылдаушылық.

Сенімдік.

Еңбекқорлық.

Ізгілік.

Ұжымдық.

Адалдық.

Демократиялық.

негізгі тұлғалық сапалар

Болжампаздық.

Білімді қажетсіну.

Әлемдік көзқарас.

Шығармашылықпен ойлау қабілеті.

Мақсатқа жетуге ұмтылушылдық.

Жақсылықты қажетсіну.

Болашаққа ұмтылушылдық.

Еңбекке көз қарасы.

Бас амандық, бостандықты сүю. Қоғамдық парыз бен абыройды ойлау.

Мұратқа жетуге ұмтылу.

Интеллектуалдық

Қабілеттік

Шығармашылық дарындылық

Лидерлік дарындылық

Дарындылық

белгілері

Мектеп құрылымындағы дарындылықты дамыту динамикасы

Мектепке дейінгі білім 0 класс 5-6 жас

Бастауыш мектеп 1 басқыш 1-4 класс 7-9 жас

Негізгі мектеп 2 басқыш 5-9 класс 10-15 жас

Бағдарлы мектеп 3 басқыш 10-11 класс 16-18 жас

Профилактикалық жұмыс

САУАЛНАМА НӘТИЖЕСІ

Қайндай бала дарынды?

Оқушының дарындылығын анықтау

• Дарынды бала туралы педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік ақпараттар, мәліметтер жинақтау.

• -Бақылау

• -Анкета

• -Психодиагностика

• -Социометрия

• -Әңгімелесу

• -Интервью

Сұраныс хат

Сыныбы (топ, жеке)	Сұраныс беруші	Сұраныс берушіден мәлімет	Атаананың Сұранысқа келісімі	Сұраныстың себебі	Қай күні берілді
1	2	3	4	5	6

Сұраныс бойынша жүргізілетін жұмыс түрі

• Сыныбы________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

(топ, жеке)

Зерттеу бағыттары (профилактикалық, консультациялық, коррекциялық, диагностикалық.)	Бағыт беру	Ата-анамен байланыс	Мұғаліммен байланыс	Қиындықтар	Жетістіктер	Зерттеу жүргізуші
1	2	3	4	5	6	7

Әлеуметтік психологиялық картасы

• Оқушының аты-жөні ___________________________________

_______________________________________________________

• Туған жылы____________Сыныбы ____________

Денсаулығы	Жанұя туралы мәлімет	Материалдық жағдайы	Қабілеті	Тәртібі	Білімі	Қызығушылығы	Ортамен қарым-қатынасы
1	2	3	4	5	6	7	8

Салыстыру

• Психологиялық ерекшеліктерін айқындап,психологиялық зерттеу жұмысының қорытындысын (темперамент,зейін,ес,қабылдау,

• ойлауы, т.б.)және басқа мәліметтерді салыстыра отырып баланың әлсіз жақтарын дамытуға бағыт беріп отыру.

Өмірмен байланыс

Атақты адамдардың мектеп қабырғасында кей пәндерде білімі төмен болғанымен танымдық қабілеті жүре дамитындығын дәлел ретінде айтуға болады.

Мысалы:Лейбниицтің, Ньютонның,

Лобачевскийдің математикаға қабілеттері 20 жастан соң байқалыпты

-Томас Эдисонның бала кезінде есте сақтау қабілеті өте нашар болды. Мектепте үйреткенін ұмыта беріп, мұғалімдерді жиі ренжітетін.Ол мектепте барлығы үш ай ғана оқыды.1869-76 ж.

қашықтықтан ақпарат жіберетін прибор құрастырды, жазу машинкасымен әлемді таң қалдырды.

Өмірмен байланыстыра отырып баланың тек жақсы оқуына ғана емес, бойындағы қабілеттілікті көре, тани білуіміз керектігін естен шығармағанымыз да дұрыс болар еді.

Дарынды балаларға қолдау көрсету

-Сынып ішінде психо-эмоционалды климатты қалыптастыру;

-Әлеуметтік жағдайы төмен отбасының дарынды балаларына мектеп тарапынан материалдық көмекпен қамтамасыз ету (мұражай, театр, қаланың көрнекті жерлеріне саяхат ұйымдастыру т.б.)

-Физиологиялық денсаулығын бақылап отыру,

-Демалыс кезінде тегін сауықтыру орындарына жіберу;

-Психологиялық қызмет қолдауы (психологиялық тұрғыда денсаулығын бақылау,консультация,

профилактика, тренинг, қабілетіне қарай іс-шаралар ұйымдастыру, ақпараттандыру,жинақтау,тарату,т.б.)

-Қажетіне қарай жағдай туғызу

-Кітапханамен тығыз байланыс,қажетті материалдар қарастыру.

Оқушының өзін өзі бақылауы

-Интеллектуалды эмоциялық бірлікті сақтай біледі;

-Шешім қабылдайды;

-Сенімділік туындайды;

-Өзгелермен салыстырады;

-Өзін-өзі бақылайды;

-Жауапкершілік туындайды;

-Мінез-құлқы өзгеріледі;

-Ғылыми тұрғыда ізденеді;

-Материалдарын жинақтайды.

Зерттеу нәтижесі

Зерттеу нәтижесі

Дарынды балалардың психологиялық тұрғыда ұйымдастыру кестесі

Қалай анықталады	Қандай қолдау көрсетіледі	Бағыт беру жолдары	Кемшіліктер	Кері байланыс	Жетістіктер
1	2	3	4	5	6

Тарату,жинақтау

-Тәжірибелерін газет,журнал беттеріне беру;

-Байқауларға қатысу;

-Іс-шаралар ұйымдастыру;

-Мектептермен тәжірибе алмасу.

-Бақылау күнделігін жазып отыру;

-Психологиялық материалдар жинақтау;

-Кітапша құрастыру.

-”Реферат”;

-”Портфолио”

Қорытынды:

-Әр жұмыс түрлері талданып, сараптама жасалып отырылады:

-Дарынды балаларды мектепішілік, қалалық, облыстық, республикалық іс-шараларға қатыстырып, қабілеттерін дәлелдеу.

-Әр дарынды баланың ынтасын, дарындылығын қамти отырып,шығармашылық жұмыстарын таратуға мүмкіндіктер бар;

-Осы жағдай дарынды баланы бақылауға, дұрыс бағыт беруге, жеке тұлғалық дамуына мүмкіндік туғызады:

-Жас ерекшелігін ескере отырып қабілетіне қарай баланы жүйелі дамытып, қолдау көрсетіп отырса келешек жастардың мемлекетімізге әкелер үлесі зор болады.

Перспектива:

-Өзін-өзі тануға, өзін-өзі тәрбиелеуге, жаңашыл, төзімі берік, үнемі өзін дамытуға, ізденетін, экспериментшіл, принципке берік, ешкімді қайталамайтын, энтузиазист,бойына дарындылықты қалыптастыра

білетін тұлғаны күтеміз.

-Келешектегі кәсіби мамандық таңдауда өздері шешім қабылдайды.

-Мектеппен ғана шектелмей, жоғары оқу орындарымен байланыс жасау;

-Өз беттерімен дарындылық орталығын құру;

-Болашақ бағдарламасын қолдап,шетелдермен тәжірибе алмасу,

-Ұлтымыздың психологиялық ерекшеліктерін зерттеп, дамытатын ғылыми еңбектер жазу.