Натюрморт туралы түсінік.

ШҚО Семей Көркем өнер мектебі . Өмірзақова Құндыз Оралбайқызы

Пәні: Сурет
Күні: 02.10.2022 ж
Сағ.саны: 4
Сыныбы: 2
Сабақтың тақырыбы: Натюрморт туралы түсінік.
Машықтық: Натюрморт заттарын біріктіру және олардың құрылымы
1. Натюрморт заттарын біріктіру және олардың құрылымы
2. Натюрморттағы жарық көлеңкесін ескере отырып затты формасы бойынша штрихтау
3. Дұрыс тонды заттарды жеткізу
4. Жалпылау. Жұмысты аяқтау.
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділігі: Сурет пәні бойынша мағлұмат беру, бейнелеу тәсілдерін үйрету.
2. Тәрбиелігі: Оқушыны шапшаңдыққа, тазалыққа ұқыптылыққа, тәрбиелеу.
3. Дамытушылығы: Оқушының көру, есте сақтау қабілетін арттыру.
Сабақтың түрі: топтық
Сабақтың әдісі: а) теориялық б) машықтық
Сабаққа қажетті құралдар мен көрнекіліктер: А3 формат, қарандаш, өшіргіш.
Сабақтың жоспары: І. Ұйымдастыру
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
ІІІ. Жаңа сабақ
а) теориялық
б) машықтық
ІҮ. Қорытындылау
Ү. Үйге тапсырма
ҮІ. Бағалау
ҮІІ. Сыныпты жинақтау

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру:
Сыныпты жабдықтап,оқушыларды түгендеп жоқ оқушыны журналға белгілеу,құралдарын тексеру.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Үй тапсырмасын тексеріп,қателерін айтып, тиісті бағасын қоямын.
ІІІ. Жаңа сабақ. Натюрморт туралы түсінік.
а) теориялық.
1. Натюрмортты құрастыру және заттардың құрылымы.
Натюрморт – француз сөзі, дәл мағынасы «өлі табиғат» деген ұғымды білдіреді. Натюрморт алғаш рет 17 ғ. басында Голландияда пайда болды. Натюрморт өнердің дербес жанры ретінде 18 ғасырда Батыста кеңінен дамыды.

Натюрмортты салмас бұрын оны өлшеп , құрылымын құрып, дұрыс орналастыра білуіміз керек. Натюрмортты салғанда оның алдынан пропорциясын анықтаймыз.

Пропорция сөзі латын тілінен аударғанда «арақатынас» немесе «шамалас» деген ұғымды білдіреді. «Пропорция» деп бейнелеуші нәрсенің бөлшектерінің өлшемдік қатынасы, немесе туындыдағы бейнеленген жеке нәрселердің өлшемдік сәйкестілігін айтады.

Әр нәрсенің пропорциясы оның құрылысының ерекшеліктеріне байланысты. Сондықтан да жазықтық бетінде құмыраның дұрыс пропорциялық бейнесін тұрғызу үшін, оның көлемі қандай геометриялық фигураларға ұқсайтынын бөлшектерден тұратындығын анықтап, олардың өзара өлшемдік қатынасын салыстыра отырып бейнелеу қажет.

Сурет саларда алдымен кескінің қағаз бетіне дұрыс орналасуын, оның белгілі бір жағында тым көп ашық орын қалмауы ойластырып алған орынды.

Бұл үшін суреттің жоғарғы және төменгі, оң жағы мен сол жағындағы шекараларын белгілеп алу керек. Бірақ щеттерінен қағаз жиектеріне жеткізбей белгілі мөлшерде ашық орын қалдырған жөн. Өйткені қағаз жиегіне тақап салынған сурет онша әдемі болып көрінбейді.

Заттың пропорцияларын дұрыс беру – оның өзіне қарап сурет сала білудегі басты міндеттерінің бірі.

2. Натюрморттағы жарық көлеңкесін ескере отырып затты формасы бойынша штрихтау.

3. Дұрыс тонды заттарды көлемдерін жеткізу
 
Рең – ақ түс пен қара түс арасындағы қатынас яғни жарық пен көлеңке арасындағы айқын қарама – қарсылықты рең деп айтамыз. Заттар бақылаушыға неғұрлым жақын тұрса, жарық түсіп тұрған беті мен көлеңке арасындағы рең (контраст) соғұрылым кұңгірттеу болады.

Сондықтан алдыңғы планда реңдер мейілінше ашық боладыда, екінші, үшінші, одан арғы планда рең азая береді.

Штрих дегеніміз – көптеген, біртектес сызықтардың жиынтығы.

Штрих түрлерін айта кететін болсақ тік сызық, көлденең сызық, оң көлбеу және сол көлбеу сызықтарын, кереге көз, доға сызықтар, кереге доға – сызықтар, шеңбер сызықтарды пайдаланамыз. Кез – келген зат бір – бірінен пішін арқылы еркешеленеді.

Сондықтан да штрих пен сызықты ажырата білу керек. Сызық заттың пішінін айқындаса, штрих сол заттың түскен жарық пен көлеңкенің қоюлығын беріп, оның нақты пішінін ашуға қатысады.

Суретте жарық пен көлеңке оң арқылы беріледі. Жарық пен көлеңкені дұрыс түсіру арқылы нәрсенің көлемін дәл беру, суреті салынып отырған заттың жарық жерлер мен күңгірт жерлерінің қатынасы нәрсенің негізі пішіндерімен бір мезгілде белгіленген жөн. Натюрмортты штрихтау арқылы заттың көлемін, пішінін, материалын, т.б. көрсетіп, жұмысымызды аяқтаймыз.

4. Жалпылау. Жұмысты аяқтау.

Заттардың жарық көлеңкесін штирхтау арқылы олардың пішінін көлемін шығарамыз. Заттың өзі жарық пен көлеңке арқылы айқындалады. Әрбір заттың өңінің көмескі не қараңғы бөлу жасанды және табиғи жарықтың түсуіне байланысты. Затты штрихтауды меншікті көлеңкеден бастаған дұрыс.

Меншікті көлеңке дегеніміз – Заттың сауле түспеген бетінде пайда болғын көлеңке. Жарық деп табиғи сәуле мен жасанды жарық түскен бетті айтамыз.

Жылт дегеніміз – жарықтың аса мол мөлшерде түскен жері. Түсе көлеңке дегеніміз – нақты бейнеленген заттан жазықтықтың бетіне түскен көлеңке жартылай көлеңке дегеніміз – меншікті көлеңкемен жарықтың арасында пайда болған көмекші жарық тәріздес құбылыс.
Натюрмортты аяқтау кезеңінде бейнеленген заттарды толықтай анықтау кезеңі деп аталады.

Орындалған натюрмортымызды таза жарасымды болып шығуына көңіл бөлуіміз керек
б) машықтық. Натюрморт заттарын біріктіру және олардың құрылымы
1. Заттарды орналастыру және құрылымы.
2. Заттардың көлемін штрихпен көрсету.
3. Жұмысты аяқтау.

Заттардың суретін салу барысында сызықтық бейнелердің алатын орны айрықша. Заттардың сызықтық бейнесін салғанда сызықтың көптеген түрлері қолданылады. Заттармен құбылыстардың суретін сызықтық арқылы айқындап алғаннан кейін барып реңдік бейнелеу арқылы олардың пішінін,келбетін нақтылайды.

Суреттің ең негізгі бөлігі сызық жүргізу болып табылады. Сызық жүргізу арқылы нақты бейнеленетін заттармен бұйымдардың пішінін бейнелейміз.Тікелей заттарға түскен жарық және көлеңкеге байланысты сызықтың түрлері өзгеретін болады.

А 3 форматқа геометриялық денелердің сызбасын сызып алып, штрих арқылы әр заттың өзіндік пішін, көлемін шығарды. Әр қайсысының өз бағытына қарай жарық көлеңкелерін ажыратып штрихтады, М,ТМ, Т 2 Т карандаштары мен көлбеу, тік доға кереге сызықтарын пайдаланып тиісті заттың суретін шығарып, аяқтайды.

ІҮ. Қорытындылау.
Бүгінгі сабақ түсінікті ма?
1. Пропорция дегеніміз не?
2. Штрих дегеніміз не?
3. Жылт дегеніміз не?
4. Меншікті көлеңке дегеніміз не?
 
Ү. Үйге тапсырма беру.
2-3 заттардан натюрморт салу.
ҮІ. Бағалау.
VII. Сыныпты жинақтау.