Графика ?нері,графиканы? жанрлары
Бейнелеу ?нері 6 - сынып
Та?ырып: Графика ?неріні? дамуы
Ма?саты: Графика ?неріні? т?рлерімен таныс болу.
Білімділік: Графика ?неріні? шы?армаларына толы? м?лімет беру.
Т?рбиелік: ?сем с?лулы?ты бай?ау?а, ?демілікке, с?лулы??а т?рбиелеу.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ?нерге деген ?ызы?ушылы?ын дамыту.
Саба? т?рі: Жа?а саба?.
?діс – т?сілдері: Баяндау, с?ра? - жауап, сурет салу. Слайд
К?рнекілігі: Графика шы?армаларыны? т?рлері ж?не салу ??ралдары.
Жылы ж?не суы? т?стер айырмашылы?ы плакатта?ы суреттер.
П?наралы? байланыс: Тарих
??рал – жабды?тар: Альбом, акварель краскасы, ?арындаш, ?ыл?алам, политра, тущь.
Саба?ты? барысы: 1. ?йымдастыру.
2. С?лемдесу, о?ушыларды журналмен тексеру.
3. ?ткен саба?ты ?айталау
4. Жа?а саба?ты т?сіндіру.
5. Бекіту.
6. Сурет салу.
7. ?орытындылау, ба?алау.
8. ?йге тапсырма беру.
?ткен саба?ты ?айталау
1. Кескіндеме ?нері жайлы не білдік, не ?йрендік?
2. Кескіндемені? ?андай шы?армалары бар?
3. ?андай кескіндемеші суретшілерді білесі?дер? – деген с?ра?тарды ?оя отырып жа?а саба?ты баяндау.
Жа?а саба?
Графика гректі? "грапо" деген с?зінен шы??ан, ?аза?ша "жазамын", "сызамын", "суретін саламын" деген ма?ынаны білдіреді. ?арындашпен, тушьпен салын?ан сурет немесе гравюралар графика?а жатады. Ол бейнелеу ?неріні? бір саласы болып табылады. Кітапта?ы иллюстрациялар, газаттегі суреттемелер мен карикатуралар, т?рлі к?шедегі плакаттар - осыны? б?рі график суретшілеріні? туындылары. Графикада сызы?тар, штрихтар, ашы? ж?не ?о?ыр да?тарды? ара?атынасы жетекші ма?ыз?а ие болады. Графика ?неріні? кейбір т?рлерінде т?стер де пайдаланылады. ?аза?стан суретшілеріні? ?лтты? графика?а ?ос?ан ?лесі зор. Елімізді? графика ?нерін дамытып, сол салада жемісті е?бек етіп ж?рген суретшілерден: И. Исабаев, ?, Рахманов, М. ?исамединов, А. Сма??лов, Б. Табылдиев, К. Баранов, Н. Гаев, В. Гурьев, Е. Сидоркин, Т. Ордабеков, ?. ?аметов, В. Тимофеев, т. б. атау?а болады. Графика ?нері каллиграфиямен, жазбамен ты?ыз байланысты деп табылады. ХІХ ?. дейін графика мен сурет т?сініктері ?ата? ажыратылып ?аралды.
Графика деп тек баспа техникасымен салынатындарды атаса, суретке - ?олмен салынатын ж?мыстарды: нобайды, н?с?а, т. б. жат?ызады. Гравюрлеу французды? grawer - "?ию", "тырнау" деген с?зінен шы??ан. Гравюра деп бетіне сурет ойып салын?ан та?таны да, сондай - а? одан алын?ан басылымды да айтамыз. Гравюра ?ытайда шамамен VI ?асырда пайда болды. Батыс Еуропада ол XIII - XIV ?асырларда шы?ып, XVI ?асырда кемеліне жетті. К?птеген график суретшілері бай?аса?, олар ?арындаш, акварель, тушь сия?ты ?олайлы ?рі ы??айлы материалды ?олдан?ан. Графика?а гравюраларды? барлы? т?рлері де жатады, суреттерден айырмашылы?ы сол - оларды к?п дана етіп к?бейтуге болады. Гравюралар бірнеше та?талардан басылады. Гравюраны? т?рлері ?те к?п, олар: офорт, ксилография, линогравюра, литография т. б. болып б?лінеді. Графика ?нері бейнелеу ?неріні? бір т?рі. ?аза? графика ?неріні? бастауы тас д?уірі мен ата – бабаларымызды? рухына табыну?а барып тіреледі. Жартастар?а салын?ан сызы?ты? суреттер Бал?аш, Т?ркістан, Ма??ыстау ?лкесінен табыл?ан.
Графика?а ?арындаш, к?мір, тущьты пайдаланып, ?олмен салын?ан суреттер, баспа графиканы? ?р алуан т?рлері – а?аш?а жасал?ан гравюра (ксилография), метал?а жасал?ан гравюра (офорт), литогравия, линогрвюра жатады.
Кескіндеме сия?ты графика?а да - портрет, натюрморт, пейзаж, тарихи, анималистік ж?не т. б. жанрлар т?н. Графмкамен кескіндеме арасында?ы байланыс ауыспалы. Мысалы, акварель, пастель кейде гуащпен ж?мыс істеу техникасын ?нерді? бір т?ріне, кейде екіншісіне жат?ызады. Б?л – т?сті? ?андай де?гейде пайдаланыл?анына, шы?армада сызы? пен да?ты? ?айсысы басым екендігіне, оны? ?олданылатын орнына байланысты. ?олданылу орнына ?арай графиканы? станокты, кітап, газет – журналдар, ?олданбалы графика ж?не плакат сия?ты т?рлері бар.
Станокты графика шы?армаларын к?рмелерден тамашалау?а болады.
Графиканы? ма?ызды салаларыны? бірі - кітап графикасы. Кітапты? ішкі ж?не сырт?ы безендіру ж?мыстарыны? барлы?ы т?тас ?нер туындысын ??райды. ?сіресе суретші – иллюстрацияшыларды? р?лі зор.
?олданбалы графика?а к?нтізбе, ??тты?тау, ашы? хаттар, орауыштарда?ы зат белгілері (этикетка), пошта маркалары, к?шедегі жарнамалар жатады.
Компьютерлік графика – графиканы? жа?а т?рі. Суретшілер ?иылыс?ан сызы?тардан, к?лемді элементтерден, ?рнек, т?рлі т?сті да?тардан монитор бетінде композиция жасап, одан кейін дайын бол?ан бейнені принтер ар?ылы басып шы?арады.
Сурет салу
Графикалы? ж?мыстарды орындау.
Графиканы? ?а?аз бетінде жасалатын ?арапайым т?рлерімен таныс болайы?. Ол ?шін ?ажетті материалдар мыналар. а?аш сабы бар ?шы ?ткір ине, пыша? немесе алмас, ?ара тущь, ж?мса? ?ыл?алам, беті жылтыр а? ?а?аз.
?ара тушты ?а?аз бетіне толы? жа?ып шы?у ?ажет. Тущь кепкеннен со?, ?а?аз бетін инемен тырнап, ?рт?рлі бейнелер салу?а болады. Егер к?лемді ашы? жерлер ?ажет болса, ?а?аз бетін пыша?пен немесе алмаспен ?ыру ?ажет. Н?тижесінде пайда бол?ан бейне а? ж?не ?ара т?сті болып ?те ай?ын к?рінеді. Біра? сурет жал?ыз дана болып шы?ады.
Грвюра туындылары кесу іс – ?рекеттері ар?ылы ж?ргізіледі. Сонды?тан кескішті мы?тап игеру ж?не онымен кез келген сызы?тарды емін – еркін ж?ргізуді ?йрену ?шін бір ?атар дайынды? жатты?уларын жасау ?ажет. Та?тай (пластина) алу.
1 - жатты?у. ?арындаш сызы?ыны? бойымен б?рышты? кескіш ар?ылы ені 1 – 1, 5 мм – ден аспайтын ары?ша бедер ж?ргізу керек. Содан со? ж?ргізілген ары?шадан шегініп, та?ы да 1 - 1, 5мм болатын сызы? ж?ргізі?дер. Осылайша б?кіл та?таны? бетін 10 х 10 см. к?лемде тік т?ртб?рыштар?а тілу керек.
2 – жатты?у. Тол?ынды ?арындаш сызы?ыны? бойымен осылайша ары?ша жасау, та?таны? бетін тегіс толтыру керек.
3 - жатты?у. Ше?берсыз?ышпен ше?бер сызып, оларды да кескішпен тіліп, ары?ша жасау.
Саба?ты ?орытындылау
Жа?а саба? бойынша о?ушылар?а бірнеше с?ра?тар ?ойылып, еске т?сіреміз.
С?ра?тар ?ою
1. Графика жасау техникаларына не жатады?
2. Графика ?нері дегеніміз не?
3. Графика ?ай елді? с?зінен шы??ан?
4. ?андай графика ?нермен таныс болды?? – деген с?ра?тар ?ою ар?ылы саба?ты ?орытындылаймыз.
О?ушылар?а сурет сал?ызу
36 - 38 беттерді о?у ж?не осы беттердегі суреттерді альбом бетіне графика ??ралдары к?мегімен салу.
Ба?алау.
Саба??а ?атысып отыр?ан о?ушыларды ж?не суреттерін тексеру ар?ылы ба?алау.
?йге тапсырма: Та?ырыпты о?у, суреттерін ая?тау.
