Жоспары:
1. Ислам дініне дейінгі діни нанымдар.
2. М?сылман дініні? енуі ж?не таралуы.
3. М?сылман дініні? м?дениет дамуына тигізген ?сері.
Ал?аш?ы с?ра?тар:
1. Дін дегеніміз не?
2. Ислам діні ?андай дін?
3.М?хаммед пай?амбар жайлы не білеміз?
4.?асиетті кітап
1о?ушы: Дін – адамзат ?о?амында?ы аса к?рделі де ма?ызды ?леуметтік-м?дени сана. Дінні? басты ма?саты – адамны? рухани жетілуі ж?не оны? Жаратушы ??дай?а сенімі.Ислам философиясыны? т?сіндіруінше, дін дегеніміз – ?лемді байланыстыратын к?ш Алланы? барлы?ына сенім. Ислам т?жырымдамасы бойынша, рухани жетілу сатысыны? бірінші де?гейінде т?р?ан адамны? ал?аш?ы махаббаты, таза ??лшылы?ы, ?ор?ынышы Алла?а арналады.
2о?ушы:Ислам – ?ш ?лемдік діндерді? ішінде е? жас дін болып саналады. ?азіргі уа?ытта м?сылмандар ?лемні? 120 елдерінде ?мір с?реді, м?сылман ?ауымдасты?ы 1,5 млрд. жуы?, я?ни б?кіл адамзатты? 20 %-ын ??райды.Б?л дін Мысыр, Иордания, Тунис, Катар, Біріккен Араб эмираттары, Ирак, Иран, Кувейт, Марокко, Сауд Арабиясы ж?не т.б. сия?ты елдерді? конституцисында ?з к?рінісін тауып, 28 мемлекетте мемлекеттік немесе ресми дін болып саналады.Оны? негізгі ерекшелігі - ол дін мен ???ы? арасында, зайырлы ж?не діни ?мір арасында, сенім мен ?мір с?ру салты арасында на?ты айырмашылы?тарды? болмауы.Ислам с?зі араб тілінен аудар?анда ба?ыныштылы? деген с?зді, ал муслим немесе м?сылман атауы ?зін Алла?а берілген, я?ни м?ндай ба?ынышты?ты ?мір с?ру салты ретінде ?абылда?ан деген ма?ынаны білдіреді.
3о?ушы: М?хаммед пай?амбар 570жылы д?йсенбі к?ні д?ниеге келген.Оны? ту?ан жылы Піл жылымен байланысты. ?кесі Абдуллах,баласыны? ту?анына алты ай ?ал?анда ?айтыс бол?ан.Анасы Амина.М?хаммед т?рт жасына дейін с?т анасы Халиманы? ?олында болды. Кейін екі жыл ?з анасы Аминаны? ?олында ?сті.6жасынан 8жасына дейін атасы Абдум?тталибті? т?рбиесінде болды.25жасында Хадиша?а ?йленген.
4о?ушы: ??ран К?рім – м?сылман баласыны? тура жолдан таймай, ?мір ба?ытын д?рыс тауып ж?руіне арнал?ан басшы кітап. ??ран К?рім – сіз бен бізді жарат?ан, б?кіл ?аламдарды? иесі, а?ыр?ы есеп-?исап к?ніні? жал?ыз ?ожайыны Алла Та?аланы? с?зі.
Бейне таспа:Бары?ды ба?алай біл.
Жа?а та?ырып
«Ал?аш адамдар арасында діни наным – сенімдер ?алай пайда болды? К?п ??дай?а табынушылы? дегеніміз не? Ислам діні ?ай жерде, ?ашан пайда болды?».Ислам дініне дейінгі діни нанымдарды т?сіндіргенде археологиялы? деректерге с?йенеміз. ?аза?станны? о?т?стік – шы?ысында?ы ?алалар?а зерттеу ж?мыстарын ж?ргізгенде ?ала т?р?ындарыны? арасында т?рлі діни – нанымдарды? бол?аны бай?алады. Сыр бойында?ы ?алаларды ?аз?анда ?ош?ар м?йізіне, ??с айдарына ??сас ?ыш ??мыралар табыл?ан. Зороастралы? фарн, тотемге табыну белгілері жайлы айта келіп, от?а табыну ?детіне ке?ірек то?талу керек. От?а табынуды ж?не «?асиетті ?май анамен» де байланыстырады. Осындай сенімдерге байланысты «от?а т?кірмеу», «от жан?ан жерді баспау», «т?нде от жар?ылдатпау» сия?ты ?рт?рлі ырымдар, жас келін т?скенде от?а май тамызу ??рпы ?лі к?нге дейін са?тал?ан.
Жетісу айма?ында ке? тара?ан діни наным д?ст?рлері – зороастризм, несторианды? т?сініктегі христиан діні, буддизм діндеріні? салт – д?ст?рлері де назардан тыс ?алмауы тиіс.
Екінші м?селе бойынша 10 – 11 ?? ?ала м?дениетіні? дамуына жа?а дін – исламны? ?серіне то?таламыз. 10 ?асырды? басында ?арахан ?улетіні? негізін ?алаушы Сат?? Богра ханны? ислам дінін ?абылдап, оны? баласы Бо?ра ханны? 960 жылы исламды ?арахан мемлекетіні? мемлекеттік діні ретінде жарияла?аны белгілі. Ж?не ?л – Макдисиді? деректерімен ?атар, ислам дініні? орны?уы жерлеу д?ст?рлеріне де ?лкен ?згерістер ?келген.
Термин с?здермен ж?мыс.
1.Ислам-д?ние ж?зінде ке? тара?ан діни сенімдерді? бірі
Просмотр содержимого документа
«Исламны? таралуы »
Тұрар Рыскұлов ауданы. № 1 мектеп лицей
Досжанова Рая Каюмова
Пән: Қазақстан тарихы. 7 сынып
Тақырып: Исламның таралуы.
Мақсат: 9 – 13 ғасырлардағы Қазақстандағы әртүрлі діни нанымдар туралы түсінік беру
Көрнекілік: саяси карта, діни кітаптар, журналдар,итерактивті тақта,слайд
Әдіс - тәсіл:Ауызша баяндау, әңгімелеу, сұрақ – жауап.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: оқушыларды түгендеу, дайындықтарына көз жүгірту, жаңа сабаққа назарын аудару.
Жоспары: 1. Ислам дініне дейінгі діни нанымдар. 2. Мұсылман дінінің енуі және таралуы. 3. Мұсылман дінінің мәдениет дамуына тигізген әсері.
Алғашқы сұрақтар:
1. Дін дегеніміз не?
2. Ислам діні қандай дін?
3.Мұхаммед пайғамбар жайлы не білеміз?
4.Қасиетті кітап
1оқушы: Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы Құдайға сенімі.Ислам философиясының түсіндіруінше, дін дегеніміз – әлемді байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Ислам тұжырымдамасы бойынша, рухани жетілу сатысының бірінші деңгейінде тұрған адамның алғашқы махаббаты, таза құлшылығы, қорқынышы Аллаға арналады.
2оқушы:Ислам – үш әлемдік діндердің ішінде ең жас дін болып саналады. Қазіргі уақытта мұсылмандар әлемнің 120 елдерінде өмір сүреді, мұсылман қауымдастығы 1,5 млрд. жуық, яғни бүкіл адамзаттың 20 %-ын құрайды.Бұл дін Мысыр, Иордания, Тунис, Катар, Біріккен Араб эмираттары, Ирак, Иран, Кувейт, Марокко, Сауд Арабиясы және т.б. сияқты елдердің конституцисында өз көрінісін тауып, 28 мемлекетте мемлекеттік немесе ресми дін болып саналады.Оның негізгі ерекшелігі - ол дін мен құқық арасында, зайырлы және діни өмір арасында, сенім мен өмір сүру салты арасында нақты айырмашылықтардың болмауы.Ислам сөзі араб тілінен аударғанда бағыныштылық деген сөзді, ал муслим немесе мұсылман атауы өзін Аллаға берілген, яғни мұндай бағыныштықты өмір сүру салты ретінде қабылдаған деген мағынаны білдіреді.
3оқушы: Мұхаммед пайғамбар 570жылы дүйсенбі күні дүниеге келген.Оның туған жылы Піл жылымен байланысты. Әкесі Абдуллах,баласының туғанына алты ай қалғанда қайтыс болған.Анасы Амина.Мұхаммед төрт жасына дейін сүт анасы Халиманың қолында болды. Кейін екі жыл өз анасы Аминаның қолында өсті.6жасынан 8жасына дейін атасы Абдумүтталибтің тәрбиесінде болды.25жасында Хадишаға үйленген.
4оқушы:Құран Кәрім – мұсылман баласының тура жолдан таймай, өмір бағытын дұрыс тауып жүруіне арналған басшы кітап. Құран Кәрім – сіз бен бізді жаратқан, бүкіл ғаламдардың иесі, ақырғы есеп-қисап күнінің жалғыз қожайыны Алла Тағаланың сөзі.
Бейне таспа:Барыңды бағалай біл.
Жаңа тақырып
«Алғаш адамдар арасында діни наным – сенімдер қалай пайда болды? Көп құдайға табынушылық дегеніміз не? Ислам діні қай жерде, қашан пайда болды?».Ислам дініне дейінгі діни нанымдарды түсіндіргенде археологиялық деректерге сүйенеміз. Қазақстанның оңтүстік – шығысындағы қалаларға зерттеу жұмыстарын жүргізгенде қала тұрғындарының арасында түрлі діни – нанымдардың болғаны байқалады. Сыр бойындағы қалаларды қазғанда қошқар мүйізіне, құс айдарына ұқсас қыш құмыралар табылған. Зороастралық фарн, тотемге табыну белгілері жайлы айта келіп, отқа табыну әдетіне кеңірек тоқталу керек. Отқа табынуды және «Қасиетті Ұмай анамен» де байланыстырады. Осындай сенімдерге байланысты «отқа түкірмеу», «от жанған жерді баспау», «түнде от жарқылдатпау» сияқты әртүрлі ырымдар, жас келін түскенде отқа май тамызу ғұрпы әлі күнге дейін сақталған. Жетісу аймағында кең тараған діни наным дәстүрлері – зороастризм, несториандық түсініктегі христиан діні, буддизм діндерінің салт – дәстүрлері де назардан тыс қалмауы тиіс.
Екінші мәселе бойынша 10 – 11 ғғ қала мәдениетінің дамуына жаңа дін – исламның әсеріне тоқталамыз. 10 ғасырдың басында Қарахан әулетінің негізін қалаушы Сатұқ Богра ханның ислам дінін қабылдап, оның баласы Боғра ханның 960 жылы исламды Қарахан мемлекетінің мемлекеттік діні ретінде жариялағаны белгілі. Және әл – Макдисидің деректерімен қатар, ислам дінінің орнығуы жерлеу дәстүрлеріне де үлкен өзгерістер әкелген.
Термин сөздермен жұмыс. 1.Ислам-дүние жүзінде кең тараған діни сенімдердің бірі
2.Иман-ислам дініндегіең қасиетті наным,оның ақиқаттығына сену,талаптарын бұлжытпай орындау.
3.Зороастризм-ертедегі шығыс халықтарының дуалистік діні.
4.Зороастрлық фарн-ертедегі парсылардың үй жануарларына табынған наным-сенімдері.
5.Құран-арабша оқу деген мағынаы білдіреді.Мұсылман қауымының қасиетті кітабы
6. Хадис - мұсылман қауымы өмірінің әр алуан діни-құқықтық мәселелерін қамтитын, Мұхаммедтің сөзі мен істерін дәріптейтін аңыз-әңгімелер. Хадис Құраннан кейін екінші құқықтық құжат.
7.Қағба-Меккенің бас мешітінің ішіне орналасқан қасиетті қара тас.
Сабақты бекіту:
Ислам дініне дейін қазақ жерінде болған діни сенімдер қандай?
Ислам діні қай ғасырда келді?
Үй жұмысы: 1. Термин сөздерді жаттау. 2.Ислам дініндегі парыздар.
