Ма?саты: О?ушылар?а ежелгі ?ндістан туралы т?сінік беріп, таби?ат жа?дайлары мен шаруашылы?ыны? дамуы туралы, т?рт ?леуметтік топ?а б?лінуі жайлы баяндап, функционалды? сауаттылы?ын арттыру.
Мақсаты: Оқушыларға ежелгі Үндістан туралы түсінік беріп, табиғат жағдайлары мен шаруашылығының дамуы туралы, төрт әлеуметтік топқа бөлінуі жайлы баяндап, функционалдық сауаттылығын арттыру.
-Тақырыпқа қатысты мәтінмен жұмыс жүргізу барысында оқушыларды өз бетінше жұмыстануға дағдыландыру;
-Өз халқы мен басқа да халықтардың мәдениеті мен тарихын құрметтей білу сезімін қалыптастыру, эстетикалық тәрбие беру.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
а) Психологиялық дайындық – 2мин
Сәлеметсіздерме, балалар. Бүгінгі ауа райы өте суық, соңдықтан бәріміз шаттық шеңберге тұрып, осы сәтке рахметімізді білдіріп, көңілімізді көтерейік.
«шаттық шеңбер»- бүгінгі күнге рахмет – 3 тілде
Жарайсындар, олай болса сабағымызды бастайық. Сабақтың тақырыбы жасырынды, оны анықтау үшін осы суретке назар аударайық.
ІІ. Қызығушылығын ояту
йога– біз әңгіме қозғайтын мемлекетте пайда болды және әлем бойынша осы ғана мемлекетте Холли деген мереке тойланады. Бұл мемлекет -?
Бүгін қаңтардың жиырма бірі, сабақтың тақырыбы «Ежелгі Үндістан».
Олай болса сабақтын мақсаты қандай болмақ? Ендеше Үндістан туралы өзіміз не білеміз? – 4 мин (кластер толтыру)
ІІІ. Мағынаны тану
Ерте заманнан Үндістан ерекше дәстүрлері және мәңгілік құндылықтарымен саяхатшыларды қызықтырып келген. Олай болса, бізде саяхатқа шығайық. Ұмытпаныздар, саяхат бойында алған мәліметтерді дәптерге жазып отырыныздар. Бірінші бекетіміз – география деп аталады. Оқулықтың 98 бетіндегі 1 тақырыпшының мәтінімен жұмыс істейміз (5 мин)
- Үндістанның орналасуы?
- Үндістанның солтүстігінде қандай тау орналасқан?
- Гималай тауының табиғатқа әсері?
- Үндістан аумағынан қандай өзендер ағады?
- Үндістан мен ежелгі Египет, Қосөзен мемлекеттердің табиғатың ұқсастығы неде?
Контурлық картамен жұмыс – қатені тап
Келесі бекетіміз– Биология -3 мин.
Экранға назар аударайық – (видео – Маугли)
Маугли өмір сүрген ормандар қалай аталады және онда тіршілік ететін жануарларды атаныздар?
Балалар, қалай ойлайсындар, осы ормандарды ежелгі үнді халқы қалай пайдаланды?
Үндістанның көптеген территориясы ну орманды болған, үнділер ерекше еңбектерімен оны тазалап, өз заманның сәулетті қалалары мен деревняларын салған. Ендеше үшінші археология атты бекетіне тоқтайлайық
- орыс тілде жазылған деректер (топтық жұмыс) – 3мин
1топ. Археологи обнаружили в долине Инда развалины древнейших индийских городов. Они были застроены по специальному плану кирпичными домами. Здесь же были найдены сосуды, гири, игрушка из глины.
Археологиялық қазбалар арқылы қандай қорытынды жасауға болады?
2 топ. Археологами в древнеиндийских городах были найдены остатки зерновых культур пшеницы, ячменя, кости животных: овец, верблюдов, а также кости птицы и рыбы. На печатях изображались слоны.
Археологиялық қазбалар арқылы қандай қорытынды жасауға болады?
Балалар, Қазігі Үндістанда сиыр жиі кездеседі, бірақ қазбалық жұмыстарда олардың қанқалары бірде-бір кездескен емес. Себебі не деп ойлайсындар?
3 топ. Археологами в древнеиндийских городах были найдены изделия из золота, серебра, меди, свинца и бронзы. Известно, что золото добывают на юге Индии, а серебро и медь привозили из соседних стран.
Археологиялық қазбалар арқылы қандай қорытынды жасауға болады?
Балалар, абай болыныздар, Ежелгі үндістан қалаларыннан өткенде, маймылдар сіздерге шабуыл жасаулары мүмкін. Олай болса, оларға мешін биін ұсынайық –
(Сергіту сәті) - 2мин
4 бекет – «Тарих» деп аталады - 4 мин. Дәптерге ең қажетті деректерді бірге жазып отырайық.
Б.з.б. ІІ мыңжылдықтар
Солтүстік-батыстан көшпелі арий (“таза қанды”, “асыл текті”) тайпалары келіп қоныстанды.
Б. з. дейінгі VІ ғ. дейін
солтүстік Үндістан көптеген патшылықтарға бөлінетін. Магатха патшалық күшейіп, кеңейе түсті. Тайпа көсемдері –раджалар.
Б.з.б 327ж
А.Македонскийдың жорығы
б. з. б 321 жылдан 298 жылға дейін
Чандрагупта патшалық құрды және аса қуатты Маурья державасының негізін салды. Оның астанасы Паталипутра қаласы болды.
б.з.б. 268-232 жж
Ашок тұсында Үндістанның оңтүстігіндегі Калинга патшалығы бағындырылды. Осы басқыншылық соғыста, егер Ашоктың жазбаларына сенер болсақ, 100 000 адам өлтіріліп, 150 000 адам тұтқынға алынған. Маурья патшалығы аса үлкен державасында айналды.
Үндістан – математиканың отаны.
5 бекет – математика – 5 мин
Тоқымашы мен зергер жасаған саудасының пайдасын есептемекші. Матадан 20 рупиге шығындалып, 70 рупиге сатады. Зергер 30 рупиге шығындалып, 90 рупиге сатады. Матаның салығы пайданын 1/4 бөлігі. Сауданың пайдасының 1/10 салыққа төлейді. Тоқымашы мен зергер үкіметке қанша салық төлейді? Неше пайыз пайда түсіреді?
- Балалар, осы математикалық есептеуден қандай қорытынды жасауға болады?
6 бекет -–– «әлеуметтану» (касталық жүйе туралы мәлімет беру) – 5 мин
Варна — өз дәрежесі бойынша ғана өмір сүруге тиісті тұйық топ. Оларды кейде каста деп атайды. «Каста» - латын тілінде castus (таза) деген мағынаны береді.
4 топқа бөлінейік – оқулықпен жұмыс. Әр топтан бір оқушы ортаға шықсын.
рөлдік ойын -негізгі қызметі, неге құқылы болды?
ІҮ.Бекіту – кластерді жаңа мәліметтермен толықтыру – 5 мин
Ү. Бағалау- 2 мин
ҮІ. Рефлексия – шай – 3 мемлекет – тілек (қазіргі кезде Үндістанмен байланыс туралы ойлар)- 3 мин
