?ожа Ахмет Ясауи

Қазақстан Республикасы

Ғылым және Білім министрлігі

Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы

Негізгі білім беретін №221 Аққұм мектебі

Яссауи хикметтерін даналар естісін,

Естігеннің бәрі де мақсатына жетсін!

«Қазақстанның рухани орталығы Түркістан»

Н.Назарбаев

“ Яссауитану 2013”

“ Яссауитану 2013”

“ Яссауитану 2014”

Ахмет Йасауи кесенесі

Өмірі:

Ахмет Йассауи шамамен ХІ ғасырдың соңында ХІІ ғасырдың басында, Сайрам қаласында дүниеге келген. Оның әкесі Ибрахым шайр анасы Қарашаш Ан Сайрам қаласында жерленген. Ол жастық шағында Йасы қаласында орналасады. Ахмет Йасауыдың алғашқы ұстазы Арыстан баба болған. Ұстазы дүние салған соң Бұхара қаласындағы атақты шайр Жүсіп Хамаданидан дәріс алып, «ақиқаттарды тану жолдарын» түсіндіру және үйрету құқына ие болып, оның екі шәкіртінен кейін ұстазының орнын басады. Бірақ, көп ұзамай бұл жоғарғы орнын Әбдүлхалық Гүждуаниеге тапсырып, өзі Йасы қаласына қайта оралады. Бұл жерде Ахмет Йасауи көшпенділердің әдет ғұрпы мен тілін негізге ала отырып, «Йасауия» тариқатының іргетасын қалыптастырады. Хз. Мұхаммедке деген сүйіспеншілігі мен құрметінің көрінісі ретінде 63 жасында жер астындағы «Ғар» бөлмесіне түсіп, қалған өмірін сол жерде өткізеді. Бір көзқарас бойынша Ахмет Йасауи 73 жасында, басқа бір көзқарас бойынша 126 жас өмір сүргендігі айтылады. Әрине ақиқаттар мұқият зерттеулердің нәтижесінде ортаға шығады. Дегенмен, асыл шындық Ахмет Йасауидың руханияты мен пікірлерінің ғасырлар бойы өмір сүріп, бүгінгі таңымызды, болашағымызды нұрландыруға, сәулелендіруге атсалысып келе жатқандығында болып отыр.

Әкесі Ибрахимнің мазары

Мұсылман әлеміне зор рухани ықпалын тигізген Әулиелердің сұлтаны Сайрам жерінде дүниеге келіп, 125 жыл жасап, 1166 жылы дүниеден өткен. Шежірелік деректер бойынша Әзірет Әліден тарайтын арғы бабасы – Сыр өңіріне Исламды алғаш таратушылардың бірі болған – Ысқақ баб. Әкесі – Ибраһим, атасы – Махмуд және ұлы атасы – Ифтихар екені «Насабнамадан» белгілі.

Қарашаш Ана мазары

Қожа Ахмет Ясауидің ғұмыры жайлы еңбек жазған ясауия шайхы Хазинидің айтуынша анасы – Мұса шайхтың қызы – Айша хатун, ал халық аузындағы аңызда – Қарашаш ана. Ясауидің ата-анасының зираттары Сайрамда жатыр.

Ұстаздардың ұстазы Арыстан баб – XІ ғасырда өмір сүріп, Қазақстан мен Орталық Азия аумағында ислам дінінің таралуына ықпал еткен, исламның сопылық бағытының негізін салушылардың бірі және Оңтүстік Қазақстан аймағындағы Иасы (Түркістан), Сайрам, Отырар өңірлеріндегі сопылардың рухани ұстазы болған белгілі тарихи тұлға.

Қожа Ахмет Ясауи сәулет ғимараты – аса үлкен порталды-күмбезді құрылыс. Оның ені – 46,2 м, ұзындығы – 65,7 м. Ғимараттың орасан зор порталы (ені – 50 метрге жуық, порталдық аркасы – 18,2 м және биіктігі – 41 м) және бірнеше күмбезі бар. Оның орталық бөлмесінің төңірегінде түрлі мақсатқа арналған 35 бөлме салынған. Сол замандағы құрылыс жүргізуге арналған ағаш сатылар осы күнге дейін сақталған. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі Жамағатхана, Қабірхана, Мешіт, Кітапхана, Үлкен ақсарай, Кіші ақсарай, Асхана, Құдықхана және бірнеше құжыра бөлмелерден тұратын, діни-ғұрыптық, діни-ағартушылық, тұрмыс-салттық қызмет түрлерін атқаруға арналған аса күрделі, аса зор кешенді құрылыс болуымен ерекшеленеді.

XVII ғасырдың басынан қазақ хандары мен олардың жанұя мүшелері, батырлар мен билер кесенеден мәңгі жай тапты. Бұл кезеңде Есім хан (1628 ж), Жәңгір хан (1652 ж), Ондан сұлтан мен оның ұлы Қайнар-Күшек жерленсе, XVIII ғасырда Тәуке хан (1715 ж), Болат хан, Абылай хан (1780 ж), Ұлы жүз ханы Жолбарыс (1740 ж), Орта жүз хандары Семеке мен Әбілмәмбет және оның ұлы сұлтан Әбілпейіс осында жерленді. Сонымен бірге Орта жүздің биі Қаздауысты Қазыбек би, қанжығалы Бөгенбай батыр да осында қойылған. Жалпы Ахмет Ясауи кесенесінде 18 қазақ ханы, 8 биі мен 28 батыры жерленді. Кесене маңындағы арнайы даярланған мазарларда хан сүйектері жерленіп, кейіннен мазарлар қиратылған соң, басына қойылған құлпытастар кесене ішіне қайта қойылды.

Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесіндегі Көреген Әмір Темір заманынан қалған құнды жәдігерлердің бірегейі қазандық бөлмесінде тұрған қасиетті Тайқазан. Бұл қазан 1399 жылы 25 маусымда (хижра 801 жыл, 20-шаууал), Түркістан қаласының батысында, 27 шақырым жерде орналасқан Қарнақ елді мекенінде, сирек кездесетін жеті түрлі асыл металдың (мыс, мырыш, алтын, күміс, қола, қорғасын, темір) қоспасынан құйылған. Қазанның салмағы 2 тонна, сыйымдылығы 3 мың литр, биіктігі – 1,60 м, диаметрі – 2,42 м. Тұғырының биіктігі – 0,54 м, диаметрі – 0,607 м.

“ Диуани хикмет ” кітабы

Қожа Ахмет Ясауи дүниетанымы, оның ілімінің мәні мен маңызы «Диуани хикмет», «Мират-ул Қулуб», «Пақырнама» сияқты бізге жеткен мұраларынан көрінеді. Ясауи қалыптастырған хикмет дәстүрінің Ислам ақиқатын халықтың жүрегіне жол тауып сіңірудегі маңызы зор болды.

Әулиенің басына қойылған құлпытас

Бүкіл құрылыстың мағыналық кіндігі –– Жамағатхананың төрінде орналасқан әулиелердің Сұлтанының асыл сүйегін арулап қойған Қабірхана бөлмесі болып табылады. Қабірхананың қабырғаларының ұзындығы 7,15 метрлік шаршы бөлме. Қабырғаларында сталактиттермен көмкерілген тайыздау ойықтар бар. Қабірхананың дәл ортасында Әмір Темірдің әмірімен Үндістаннан әкелінген шымқай жасыл нефрит тектес тастан әулиенің құлпытасы (жалпы көлемі: ені – 1,25м, ұзындығы – 3,15м, биіктігі – 2,6м) қойылған.

Менің хикметтерімді білгірлер алсын,

Мақсаттарына жетіп, бақтары жансын!

Қожа Ахмет Яссауи