«Алгоритм» с?зі ?айдан шы??ан?(«Алгоритм» с?зі ІХ ?асырда?ы Орта Азияны? ?лы математигі ?л-Хорезми есіміні латынша жазылуынан шы??ан. )
ІІІ. Жа?а саба?ты т?сіндіру:
а) та?ырыбын айту,
Б) ма?сатын айту;
В) та?ырыпты т?сіндіру; К?птеген практикалы? есептерді шы?ар?анда айнымалылармен ж?мыс істеге тура келеді.
Айнымалылар деп программаны? орындалу барысында ?р т?рлі м?ндерді ?абылдай алатын шамаларды айтады. Олар атаумен белгіленіп, ?р уа?ытта ?рт?рлі м?нге ие бола алады. Айнымалылар атауын VAR т?йіді с?зінен кейін орналасады да, атауынан кейін ?ос н?кте ?ойылып, айнымалыны? типі к?рсетіледі.
Оны? жазылу пішімі: VAR<атау>: <тип>;
Мысалы: VARa,b: integer;
Sum, baga: real;
М?ліметтерді? немесе айнымалыларды? типтері деп, оларды? ?абылдай алатын м?ндеріні? ж?не олармен орындау?а болатын амалдарды? жиынын аны?тауды айтады, я?ни тип дегеніміз – шамаларды? ?абылдайтын м?ндеріне берілетін сипаттама.
Типтер 2 ге б?лінеді: скалярлы? (?арапайым) ж?не ??рылымды? (структуралы?).
1 сурет: Айнымалы типтеріні? жіктелуі.
Б?тін тип - Integer
Мысалы:
Div – б?тін б?лу, мысалы: 5 div 2=2
MOD- б?тін ?алды?, мысалы: 5 mod 2=1
ODD (5)=true (а?и?ат); ODD (6)=false (жал?ан);
SUCC(5)=6; PRED (6)=5;
На?ты тип- REAL
Символды? тип - CHAR
Символды? типке литерлік шамалар жатады: литерлік шамалар дегеніміз-м?ндері м?тін болып келетін шамалар.
Мысалы: ‘12’+’256’=‘12256’; ‘matin’ т.б.
Логикалы? тип –Boolean
IV. Жатты?у орындау
№1. Алгоритмдік тілде жазыл?ан т?ра?ты шамаларды? типтерін к?рсеті?дер:
1. Оқушыларға айнымалылардың типтерін ажырата білу және практикада қолдану жағдайын қарастыру;
2. Есеп шығару барысында айнымалыларды айқындай білу дағдыларын дамыту; жұмыс жасауда нәтижеге қол жеткізу;
3. Ой –тұжырымы нақты, дәл болуына бағыт беру;
Түрі: дәстүрлі;
Типі: жаңа сабақты меңгеру;
Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап,талдау, анықтау
Көрнекілік: интерактивті тақта, электронды оқулық, компьютер
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) сәлемдесу;
Б) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: (сұрақ-жауап)
Алгоритм дегеніміз не?(Орындаушы белгілі бір мақсатқа жету үшін бағытталған әрекеттер тізбегін орындап шығуға арналған нұсқаулар.)
Алгоритмді орындаушы ?(Құрастырылған алгоритммен басқарылатын объект немесе субъект)
Команда дегеніміз не?(Алгоритмнің нұсқаулары)
Алгоритмнің қасиеттерін ата?(Дискреттілігі, анықтығы, жалпылығы, нәтижелігі )
Алгоритмнің қандай түрлері бар? (Сызықтық, тармақталған, циклдік)
Алгоритмдік тілдің қызметші сөздері?
алг алгоритмнің аты;
басы
Алгорритм командалары;
соңы
Алгоритмді графикалық түрде қалай кескінделеді? Бұл тәсілдің қандай артықшылығы бар? (Блок-схема, алгоритм қосымша түсіндіруді қажет етпейді, өйткені ол әрекеттер тізбегін көрнекі түрде кескіндейді)
Сызықтық алгоритм дегеніміз не?(Әрекеттердің рет-ретімен орындалуын айтады? )
Алгоритмдерді кескіндеу тәсілдері қандай?(Табиғи тілде, графикалық тілде; алгоритмдік тілде;Программалау тілде;)
«Алгоритм» сөзі қайдан шыққан?(«Алгоритм» сөзі ІХ ғасырдағы Орта Азияның ұлы математигі әл-Хорезми есіміні латынша жазылуынан шыққан. )
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру:
а) тақырыбын айту,
Б) мақсатын айту;
В) тақырыпты түсіндіру; Көптеген практикалық есептерді шығарғанда айнымалылармен жұмыс істеге тура келеді.
Айнымалылар деп программаның орындалу барысында әр түрлі мәндерді қабылдай алатын шамаларды айтады. Олар атаумен белгіленіп, әр уақытта әртүрлі мәнге ие бола алады. Айнымалылар атауын VAR түйіді сөзінен кейін орналасады да, атауынан кейін қос нүкте қойылып, айнымалының типі көрсетіледі.
Оның жазылу пішімі: VAR: ;
Мысалы: VARa,b: integer;
Sum, baga: real;
Мәліметтердің немесе айнымалылардың типтері деп, олардың қабылдай алатын мәндерінің және олармен орындауға болатын амалдардың жиынын анықтауды айтады, яғни тип дегеніміз – шамалардың қабылдайтын мәндеріне берілетін сипаттама.
Типтер 2 ге бөлінеді: скалярлық (қарапайым) және құрылымдық (структуралық).
1 сурет: Айнымалы типтерінің жіктелуі.
Бүтін тип - Integer
Мысалы:
Div – бүтін бөлу, мысалы: 5 div 2=2
MOD- бүтін қалдық , мысалы: 5 mod 2=1
ODD (5)=true (ақиқат); ODD (6)=false (жалған);
SUCC(5)=6; PRED (6)=5;
Нақты тип- REAL
Символдық тип - CHAR
Символдық типке литерлік шамалар жатады: литерлік шамалар дегеніміз-мәндері мәтін болып келетін шамалар.
Мысалы: ‘12’+’256’=‘12256’; ‘matin’ т.б.
Логикалық тип –Boolean
IV. Жаттығу орындау
№1. Алгоритмдік тілде жазылған тұрақты шамалардың типтерін көрсетіңдер:
А) “дүйсенбі”
Жауабы: литерлік
Б) (-7)
Жауабы: бүтін
В) 2,5
Жауабы: нақты
Г) “45”
Жауабы: литерлік
№2.Программада жазылу пішімін көрсет:
А) А және В сандары нақты сандар;
Б) K,L,mбүтін сандар;
В) А: ‘ауа’; B:= ‘jac’;
№3. Өрнегінің мәнің анықта:
3 div 10 + 25 mod 5=
1+ (25 div 5 mod 2) =
TRUNC (2.5) =
ROUND (2.5) =
№4. Төмендегі өрнектерді Паскаль тілінде жаз:
А) 25 санын 3 ке бөлгендегі бүтін бөліндіні тап.
Б) 42 санын 5 ке бөлгендегі бүтін қалдықты тап.
В) ODD (7)= ODD (10)=
Г) SUCC(8)=PRED (7)=
V.Сабақты бекіту.
1.Айнымалылармен жұмыс істеу неүшін керек?
2. Айнымалы дегеніміз не?
3. Айнымалылар атауын қандай түйінді сөзбен белгілейміз?
3. Тип дегеніміз не?
4. Айнымалы типтері дегеніміз не?
5. Типтер нешеге бөлінеді? Қандай ? атауларын ата?
